Nỗi lo khủng hoảng lương thực ở EU, cá tra Việt Nam 'thẳng tiến'

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, ảnh hưởng của chiến sự Ukraine đã tác động tới thị trường năng lượng thế giới và thúc đẩy cuộc khủng hoảng tị nạn gia tăng ở châu Âu (EU). Các chuyên gia cảnh báo, cuộc xung đột này có thể gây ra nhiều tác động lớn hơn, bao gồm cả việc châm ngòi cho cuộc khủng hoảng lương thực cận kề.

EU là đối tác thương mại chính của sản phẩm nông sản, thực phẩm, thủy sản với Nga và Ukraine. Vì vậy, khu vực này giờ đang đứng trước nguy cơ bị đe dọa về an ninh lương thực.

Cuộc chiến ở Ukraine và các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga đã khiến nền kinh tế và thị trường của châu Âu dịch chuyển với quy mô lớn hơn nhiều so với các cuộc khủng hoảng trước đó như đại dịch COVID-19. Lạm phát ở châu Âu đang lên mức cao kỷ lục và đe dọa làm suy yếu quá trình khôi phục sản xuất bắt đầu vào năm ngoái khi các nền kinh tế nỗ lực vực dậy sau đại dịch COVID-19.

Do đó, VASEP dự báo giá lương thực ở châu Âu sẽ tăng lên mức chưa từng có, đây là cơ hội để doanh nghiệp cá tra Việt Nam quay lại thị trường này sau nhiều năm bị chững lại.

Nửa đầu năm nay, xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang thị trường EU đã khởi sắc trở lại sau hơn 3 năm ảm đạm. Tính đến nửa đầu tháng 5 vừa qua, tổng giá trị xuất khẩu cá tra đông lạnh sang thị trường này đạt 76,8 triệu USD, tăng 95% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, Hà Lan là thị trường có sức hút mạnh nhất, chiếm 31,7% tổng giá trị xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang EU.

Hơn nữa, việc nhiều quốc gia EU và Mỹ đang đưa ra lệnh trừng phạt cá minh thái của Nga - vốn là sản phẩm cạnh tranh mạnh với cá tra, cũng khiến cho nguồn cung cá thịt trắng của khu vực này bị giảm đáng kể. Đây là cơ hội tốt để các doanh nghiệp cá tra Việt Nam thúc đẩy xuất khẩu cá tra đông lạnh sang EU.

Hiện Hà Lan vẫn là thị trường nhập khẩu cá tra lớn nhất của doanh nghiệp Việt Nam. Trong 4 tháng đầu năm nay, Việt Nam xuất khẩu các sản phẩm cá tra đa dạng sang thị trường này, trong đó có: Cá tra tẩm bột chiên đông lạnh, cá tra cắt khúc đông lạnh; cá tra fillet cắt miếng (Cubes) đông lạnh, cá tra phile cuộn đông lạnh; cá tra phile cắt nugget đông lạnh, cá tra phi lê cuộn hoa hồng đông lạnh, cá tra tẩm bột hương bia chiên đông lạnh, philê cá tra organic đông lạnh.

Ngoài Hà Lan, doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đang xuất khẩu cá tra đông lạnh sang Đức, Tây Ban Nha, Bỉ... với chiều hướng khả quan và tích cực.

VASEP cũng đánh giá, từ đầu năm 2022, giá trị xuất khẩu cá tra sang EU đang tăng trưởng dương tích cực trở lại, đó là hy vọng cho nhiều doanh nghiệp muốn quay trở lại thị trường này sau một thời gian "tháo chạy" vì thị trường EU không còn hấp dẫn đối với mặt hàng cá tra.

Phân tích về thị trường EU, chuyên gia Tạ Hà cho hay: Cách đây hơn 10 năm, EU là thị trường xuất khẩu cá tra truyền thống và lớn nhất của các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Tuy nhiên, sau thời điểm "hoàng kim" ở những năm 2016-2018, xuất khẩu cá tra sang EU bắt đầu chững lại và giảm dần.

Đặc biệt, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, nhiều nhà nhập khẩu cá tra của EU cho hay, họ phải đối mặt với khó khăn về tài chính do nhu cầu tiêu thụ cá thịt trắng, trong đó có cá tra tại nhiều thị trường của khu vực EU trong tình trạng ảm đạm. Điều này đã khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cá tra lâm vào tình trạng khó khăn khi khách hàng EU đã chủ động đề nghị được giảm số lượng mua, thậm chí, hủy hoặc hoãn các đơn hàng đã ký hoặc sắp ký.