Nobel Văn học 2020 thuộc về nhà thơ người Mỹ Louise Glück

Viện Hàn lâm Thụy Điển vừa công bố người thắng giải Nobel Văn học 2020 lúc 18 giờ ngày 8.10 (theo giờ Việt Nam). Theo đó, giải thưởng được trao cho nhà thơ người Mỹ Louise Glück “vì giọng thơ không thể nhầm lẫn, có nét đẹp từ sự thống khổ, khiến cho sự tồn tại của mỗi cá nhân trở nên phổ biến”.

Thi ca của Gluck được mô tả là mang tính tự truyện, thường xuyên dựa vào lịch sử hay thiên nhiên để truyền tải những trải nghiệm cá nhân và cuộc sống hiện đại. Giới phê bình cũng nói nhiều về việc xây dựng “nhân cách thơ” cùng mối quan hệ giữa tiểu sử cá nhân và huyền tích cổ điển trong thơ của bà.

Louise Glück là tác giả nữ thứ 16 đoạt giải Nobel Văn học. Giải thưởng danh giá đi kèm với huy chương vàng và số tiền thưởng trị giá hơn 1,1 triệu USD.

Nữ thi sĩ Louise Glück sinh năm 1943 tại New York, tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Colombia. Bà giảng dạy ở các trường đại học và được phong hàm giáo sư chính của trường Williams ở bang Massachuset.

Louise Glück từng giành nhiều giải thưởng văn chương lớn ở Mỹ, bao gồm Huy chương Nhân văn quốc gia, giải Pulitzer, giải Sách quốc gia, giải Phê bình Sách quốc gia và giải Bollingen. Các năm 2003 và 2004, bà được vinh danh là Thi sĩ Hoa Kỳ, tức nhà thơ chính thức đại diện cho nước Mỹ và nền thi ca Mỹ.

Bà có trong tay nhiều tập thơ như: Đầu lòng (Firstborn - 1968), Ngôi nhà trên đầm lầy (The House on Marshland - 1975), Mảnh vườn (The Garden - 1976), Hình hài hư hao (Descending Figure - 1980), Chiến thắng của Achilles (The Triumph of Achilles - 1985).

Nobel Văn học là một trong sáu nhóm giải thưởng của giải Nobel, được trao hàng năm cho một tác giả từ bất cứ quốc gia nào có tác phẩm xuất sắc nhất. Tác phẩm ở đây có thể là toàn bộ sự nghiệp sáng tác của người được trao giải hoặc là một số tác phẩm riêng biệt được nêu trong phần lý do trao tặng. Cơ quan quyết định người được nhận giải Nobel Văn học là Viện Hàn lâm Thụy Điển.

Giải Nobel Văn học từ lâu đã có một số tranh cãi trong dư luận và giới chuyên môn. Từ năm 1901 đến năm 1912, với cách diễn dịch nguyện vọng của Alfred Nobel là trao giải cho những tác giả theo khuynh hướng “duy tâm”, ủy ban đã bỏ qua rất nhiều tác giả nổi tiếng thế giới lúc bấy giờ như Lev Tolstoy, Henrik Ibsen. Tuy nhiên giai đoạn sau, nguyên tắc cứng nhắc này đã được nới lỏng và người được nhận giải thưởng thường đều là những tác giả được thế giới công nhận.

Giải thưởng văn chương được coi là danh giá nhất toàn cầu này bị che phủ bởi scandal suốt từ tháng 11.2017 khi Viện Hàn lâm Thụy Điển dính đến vụ lạm dụng tình dục và sai phạm về tài chính. Bê bối này dẫn đến việc ông Jean-Claude Arnault - chồng của viện sĩ Katarina Frostenson - bị truy tố với tội danh hiếp dâm năm 2018. Tháng 1.2019, bà Frostenson rời Viện Hàn lâm sau khi bị phát hiện làm rò rỉ thông tin về người thắng giải.

Vì những lý do đó nên giải Nobel Văn học bị hoãn vào năm 2018. Tuy nhiên, sóng gió vẫn không yên vào năm 2019 khi Viện Hàn lâm bị chỉ trích dữ dội vì lựa chọn trao giải cho tiểu thuyết gia Peter Handke. Tác giả người Áo này đã có những lập luận gây tranh cãi khi viết về cuộc chiến ở Nam Tư cũ.