Những điểm đến yên tĩnh tự nhiên còn sót lại trên hành tinh

“Sự yên tĩnh có thể đang quay trở lại”, nhà sinh thái học âm thanh Gordon Hempton cho biết: “Kết quả của việc “lockdown” vì COVID-19, nên một điều độc đáo đã xảy ra. Giờ đây, nhiều người đã biết đến sự yên tĩnh".

Hempton cũng là người đồng sáng lập "Quiet Parks International" (QPI), một tổ chức phi chính phủ có mục tiêu đưa sự yên tĩnh của tự nhiên đến với người dân trên toàn thế giới, bằng cánh đánh giá và bảo vệ những nơi bình yên.

Năm 2005, dự án "One square inch of silence" của Hempton tại Công viên quốc gia Olympic đã thu hút sự chú ý của dư luận khi đánh giá đây là nơi yên tĩnh nhất nước Mỹ.

Vào đầu tháng 6 năm nay, QPI đã chứng nhận "Công viên đô thị yên tĩnh tự nhiên" đầu tiên trên thế giới tại một trong những nơi đông dân cư nhất hành tinh nằm ở phía bắc Đài Bắc Đài Loan. Đó là công viên Quốc gia Yangmingshan rộng 110km2 nổi tiếng với các suối nước nóng thư giãn, địa hình đồi núi và các loài chim đặc hữu.

Nằm ngay bên ngoài Đài Bắc nhộn nhịp ở Đài Loan, Vườn Quốc gia Yangmingshan là Công viên đô thị yên tĩnh đầu tiên trên thế giới - Ảnh: National Geographic

Vikram Chauhan, chủ tịch QPI cho biết: “Công viên đô thị yên tĩnh mang đến vẻ đẹp tự nhiên và sự tĩnh tâm hằng ngày cho những người thực sự cần yên tĩnh”.

Yên tĩnh tự nhiên được định nghĩa là âm thanh của tự nhiên, mà không có sự ồn ào do con người tạo ra. Mục tiêu của QPI là tìm ra và chứng nhận 50 công viên đô thị yên tĩnh trên thế giới trong những năm tới, ngoài những công viên yên tĩnh hoang dã.

Một người phụ nữ đi xuyên qua khu rừng cận nhiệt đới của Công viên Quốc gia Yangmingshan. Những khu vực yên bình như thế này có thể là nơi an toàn cho con người và động vật -Ảnh: National Geographic

Việc công viên quốc gia Yangmingshan ở Đài Bắc được chứng nhận  “Công viên đô thị yên tĩnh tự nhiên” đầu tiên trên thế giới cho thấy sự yên tĩnh tự nhiên có vai trò đặc biệt mà con người “thấm thía” trong thời kỳ đại dịch, khi mà nhiều người – nhất là những người sống ở các đô thị bị ô nhiễm tiếng ồn - có thể lần đầu tiên trong đời họ được trải qua sự yên tĩnh tương đối.

Năm ngoái, QPI đã chứng nhận Sông Zabalo ở Ecuador là Công viên yên tĩnh hoang dã đầu tiên. Tổ chức cũng đang chú ý đến các Công viên đô thị yên tĩnh tiềm năng ở những nơi bao gồm: Thành phố New York, Miami của Mỹ và Stockholm ở Thụy Điển .

Mặc dù không còn nơi nào trên trái đất yên tĩnh tự nhiên - ông Hempton cho biết - những tiếng động do con người tạo ra, thường dưới hình thức giao thông (đường cao tốc, đường sắt, hàng không, thuyền) đã lan tỏa khắp nơi trên hành tinh. Tuy nhiên, QPI sử dụng nhiều tiêu chuẩn khác nhau về sự tĩnh lặng để đánh giá các công viên hoang dã và đô thị.

Tại Công viên Quốc gia Olympic của Washington, du khách có thể tận hưởng những âm thanh êm dịu của thiên nhiên. Ở đây, Bãi biển Kalaloch ồn ào với những con sóng đánh dạt các khúc gỗ vào bờ và tiếng kêu của những con mòng biển phương Tây - Ảnh: National Geographic

Sự ảnh hưởng của ô nhiễm tiếng ồn với con người đã được nghiên cứu rộng rãi, và được xác nhận là nguyên nhân dẫn đến những vấn đề về sức khỏe, sự căng thẳng, rối loạn giấc ngủ đến huyết áp cao và bệnh tim.

Jesse Barber, Phó giáo sư tại Khoa Khoa học Sinh học của Đại học Boise State, cho biết những nơi có sự yên tĩnh tự nhiên cũng rất quan trọng đối với động vật.

Ông nói: “Tiếng ồn do con người gây ra cản trở khả năng nghe những âm thanh quan trọng của động vật, như tiếng chim hót, và làm thay đổi cơ bản nơi động vật sống cũng như khả năng sinh sản của chúng”.

"Tại Mỹ, các khu vực có tiềm năng đem lại trải nghiệm yên tĩnh là những vùng ít có máy bay đi qua và cách xa âm thanh của những phương tiện giao thông khác", ông Les Blomberg, Giám đốc Điều hành Noise Pollution Clearinghouse (NPC), một tổ chức phi chính phủ tìm kiếm và lập bản đồ những nơi yên tĩnh tự nhiên cuối cùng còn sót lại trên lục địa Hoa Kỳ.

Nghiên cứu của tổ chức cũng cho thấy những nơi như Boundary Waters Canoe phía bắc Minnesota và khu phức hợp hoang dã Bob Marshall ở phía tây Montana là điểm yên tĩnh tự nhiên ít ỏi còn sót lại. Theo ông Blomberg, các bang cực bắc của Mỹ thường có nhiều không gian yên tĩnh tự nhiên.

Một số điểm đến như công viên quốc gia Haleakalā ở Maui, công viên quốc gia Glacier, công viên quốc gia Big Bend đang được xem xét để cấp chứng nhận Công viên yên tĩnh hoang dã của QPI.

Trên bình diện thế giới, công viên quốc gia đảo Elk ở Canada, công viên quốc gia Białowieża ở phía đông Ba Lan, và khu bảo tồn quốc gia Río Clarillo ở Chile cũng đang nằm trong quá trình đánh giá.

Kenya Williams, người đang hoàn thành bằng tiến sĩ về Quy hoạch đô thị và Sinh thái âm học tại Đại học Bang Portland cho biết: “Một khi được chứng nhận một địa điểm là một công viên yên tĩnh, nó sẽ thay đổi hành vi, giống như cách mọi người đã học về tầm quan trọng của việc tái chế thông qua giáo dục và nhận thức”. Williams cũng tin rằng sự thay đổi văn hóa là cần thiết để giúp mọi người coi trọng và quản lý sự yên tĩnh ở các khu vực đô thị.