Những bài hát của một thời cách mạng và kháng chiến: Lướt sóng ra khơi

Nhạc sĩ Thế Dương tên đầy đủ Nguyễn Thế Dương, sinh ngày 25.10.1930 tại Hải Phòng. Lớn lên trong gia đình công chức, ông yêu thích ca hát từ nhỏ, học đàn hát trong gia đình và nhà trường, đặc biệt chịuảnh hưởng những bài hát trẻ trung, sôi nổi của phong trào hướng đạo sinh trước cách mạng. Hải Phòng chính là nơi khởi đầu và trưởng thành của nhiều cây đại thụ âm nhạc sau này như các nhạc sĩ Văn Cao, Hoàng Quý, Hoàng Phú, Đỗ Nhuận, Nguyễn Đình Thi, Trần Khánh... Chính họ ít nhiều đã gợi cảm, dẫn dắt cậu trai trẻ Thế Dương vào con đường nghệ thuật. Năm 1946 ông xung phong đi bộ đội, vừa chiến đấu vừa tập tành sáng tác. Năm 1951 ông theo học các trường âm nhạc Việt Bắc, Tây Bắc, Trung du; hòa bình lập lại về công tác tại đoàn Văn công Tổng cục Chính trị. Năm 1969 nhạc sĩ Thế Dương chuyển hẳn về đoàn Văn công Hải quân, gắn bó người lính biển và biển khơi đến khi nghỉ hưu năm 1989. Trong đời hoạt động nghệ thuật của mình, ông sáng tác không nhiều, chủ yếu viết về bộ đội hải quân nhưng có lẽ chỉ với Lướt sóng ra khơi cũng đủ tạo dựng một tên tuổi trong lòng người yêu nhạc.

Nhạc sĩ Thế Dương viết Lướt sóng ra khơi năm 1958. Tôi chơi với người cháu gọi ông bằng cậu ruột nên được nghe ít nhiều về ông. Ông từng kể rằng năm 1957 cùng đoàn ca múa Tổng cục Chính trị ra phục vụ ngoài đảo Bạch Long Vĩ. Giữa trời biển bao la, tận mắt chứng kiến sự hiên ngang nơi đầu sóng ngọn gió chắc tay súng giữ đảo quê hương, bảo vệ chủ quyền vùng biển vùng trời Tổ quốc của bộ đội, ai nấy thực sự xúc động. Người lính nơi tiền tiêu biển đảo thật đẹp thật hùng. “Tôi cảm thấy tất cả điều ấy đã thôi thúc mình phải viết, một cái gì đó thật sâu lắng, chân thành, vừa ngợi ca, vừa tỏ lòng biết ơn những anh bộ đội hải quân đang cống hiến, hy sinh cho đất liền ruột thịt, cho cuộc sống bình yên”. Tuy vậy, cũng phải thêm một cuộc đi nữa, cảm xúc mới chín mùi, mới thoát ra thành âm thanh, giai điệu. Lúc ấy vào năm 1958.

Tôi lật mở trang Wikipedia, mục từ Hải quân Việt Nam. Hiển hiện rõ ràng ca khúc Lướt sóng ra khơi được coi là hành khúc, bài hát truyền thống của Quân chủng Hải quân. Không có mấy nhạc sĩ được hưởng vinh dự này, bởi nó như tấm huân chương quân công mà quân đội nhân dân VN anh hùng ghi nhận. Ta cũng biết các quân chủng, binh chủng đều có bài hát truyền thống, ví dụ không quân có Phi đội ta xuất kích (nhạc sĩ Tường Vy), tên lửa có Tên lửa ta về bên sông Đà (Hoàng Tạo), pháo binh thì Tiếng hát pháo binh (Huy Du), xe tăng thì Năm anh em trên một chiếc xe tăng (Doãn Nho - Hữu Thỉnh), nhưng phải thừa nhận Lướt sóng ra khơi của hải quân vẫn chiếm vị trí số 1. Riêng quân chủng sông nước này đã có nhiều nhiều bài hát về hải quân nhân dân nhưng chỉ duy nhất bài của nhạc sĩ Thế Dương được coi là Hải quân ca, từ anh binh nhì đến ông đô đốc đều thuộc làu. Ông cựu binh hàng xóm nhà tôi từng tham gia đánh tàu Maddox ngày 4.8.1964 bảo rằng chính Tư lệnh Hải quân hồi đó, đại tá Nguyễn Bá Phát đã chỉ đạo chọn Lướt sóng ra khơi làm Hải quân ca. Nghe bác ấy kể, lại sực nhớ hồi chiến tranh chống Mỹ ở miền Bắc, có hai ông tư lệnh mà đám con trai rất ấn tượng, khâm phục, đó là ông Phùng Thế Tài đại tá Tư lệnh Quân chủng Phòng không-không quân và ông Nguyễn Bá Phát đại tá Tư lệnh Quân chủng Hải quân. Sau chiến thắng 5.8.1964, hai ông nổi như cồn, thậm chí còn hơn cả đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ông đại tá Phát gợi cho thế hệ thanh niên thời đánh Mỹ nhiều thiện cảm tốt đẹp về anh bộ đội, nhất là về lính hải quân.

“Hải quân ca” từ đầu đến cuối mang nét nhạc trầm hùng mà tình cảm, giai điệu lúc trải mênh mông như sóng biển, lúc nhịp nhàng tựa sóng vỗ thân tàu, lúc lại trào dâng như phong ba bão tố. Nhịp chắc khỏe lôi cuốn người nghe hòa mình vào đời người lính canh giữ biển khơi: “Dạt dào biển mênh mông, sóng vỗ nhịp thân tàu/Đoàn ta ra khơi tiếng máy reo vang tràn ngập tình đất nước quê hương/Nhìn bầu trời xanh tươi, tay súng ta không rời/Lướt sóng ra khơi rộn ràng khúc ca yêu đời/Ngoài khơi bát ngát gió reo vui/Biển rộng bao la ta tung lưới từng khoang cá đầy/Bờ biển của ta đây sức sống đang chan hòa/Vượt ngàn sóng gió ta ra khơi giữ yên quê nhà”.

Giữa bao la tình yêu đất nước, yêu cuộc sống của người lính biển, Thế Dương đã khám phá ra vẻ đẹp ý chí và tinh thần của các anh: “Giặc thù hòng xâm lăng, tay súng ta sẵn sàng/Chiến đấu hy sinh lập nhiều chiến công huy hoàng/ Vì cuộc đời mai đây, khó mấy ta không lùi/Đoàn tàu lướt sóng ta ra đi bảo vệ Tổ quốc”.

Hải quân ca" qua giọng hát của NSƯT Quang Huy mượt mà, trầm hùng, sâu lắng càng làm ta thêm yêu người lính biển, yêu biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc mình.

Chỉ hơi lăn tăn một chút. Tác giả của bài hát được cả Quân chủng Hải quân thuộc và hát mỗi ngày, một thành viên sáng lập Hội Nhạc sĩ VN nhưng lại không có tên, không có tí ti thông tin nào trong website của hội. Thầm mong đó chỉ là sơ suất nhất thời và sẽ sớm được bổ sung.

Nguyễn Thông

Mời bạn đọc nghe clip ca khúc Lướt sóng ra khơi do nghệ sĩ Quang Huy thể hiện (Nguồn: Youtube)

Lời ca khúc Lướt sóng ra khơi:

Dạt dào biển mênh mông, sóng vỗ nhịp thân tàu

Đoàn ta ra khơi tiếng máy réo vang tràn ngập tình đất nước quê hương

Nhìn bầu trời xanh tươi, tay súng ta không rời

Lướt sóng ra khơi rộn ràng khúc ca yêu đời.

Ngoài khơi bát ngát gió reo vui

Biển rộng bao la ta tung lưới từng khoang cá đầy

Bờ biển của ta đây sức sống đang chan hòa

Vượt ngàn sóng gió ta ra khơi giữ yên quê nhà.

* *

Đoàn tàu vượt ra khơi, nắng mới đẹp chân trời

Vượt trên gian khó lớp lớp sóng xô lòng người càng thắm thiết yêu thương

Giặc thù hòng xâm lăng, tay súng ta sẵn sàng

Chiến đấu hy sinh lập nhiều chiến công huy hoàng.

Ngày mai, chiến đấu cho tương lai

Bầu trời quê hương trong sáng mãi thuyền vui lướt về

Vì cuộc đời mai đây, khó mấy ta không lùi

Đoàn tàu lướt sóng ta ra đi giữ yên quê nhà.

*Kết

Đoàn tàu lướt sóng ta ra đi bảo vệ Tổ quốc