'Nghệ thuật mua nghệ thuật' và bí kíp của Khổng Loan

Cuốn Nghệ thuật mua nghệ thuật (nguyên tác Anh ngữ: The Art of Buying Art, bản dịch Việt ngữ: Khổng Loan) của Alan Bamberger có tựa đề phụ là “Đánh giá và mua tác phẩm như nhà sưu tập chuyên nghiệp” và cuốn sách đã thực hiện đúng như vậy.

Sách do nhóm Artoholics Saigon thực hiện. Đây là nhóm bạn của các tâm hồn tài tử trong nghệ thuật gồm Khổng Loan, Hiền Nguyễn và Lý Đợi. Mỗi người đều có công việc riêng của mình, đều liên quan đến văn hóa - nghệ thuật. Thế nhưng, khi hoạt động dưới cái tên Artoholics Saigon, họ lại muốn xác lập tư thế tài tử, để vui sống cùng nghệ thuật là chính yếu, mà ít muốn bị những điều kiện khác quy định, chi phối.

Vì đã va vấp và bước đầu biết được những khó khăn, phức tạp của thị trường nghệ thuật, nên khi gặp cuốn The Art of Buying Art của Alan Bamberger, nhóm đã chủ động mua bản quyền, dịch và xuất bản.

Việc đầu tư cho một ấn bản như vậy của một nhóm không chuyên về kinh doanh sách dễ thất bại. Nhưng vì muốn góp một công cụ thiết thực cho những ai quan tâm đến thị trường mỹ thuật hoặc muốn mua nghệ thuật, mà chưa có điều kiện đọc nguyên tác The Art of Buying Art, bản dịch Nghệ thuật mua nghệ thuật vì thế mà ra đời.

Alan Bamberger vốn là nhà tư vấn nghệ thuật, cố vấn, tác giả và thẩm định viên độc lập. Ông chuyên nghiên cứu, thẩm định và đánh giá khía cạnh kinh doanh, tiếp thị các tác phẩm nghệ thuật gốc. Ông cũng có nhiều năm nghiên cứu tài liệu, bản thảo của nghệ sĩ, tài liệu liên quan đến nghệ thuật và sách tham khảo nghệ thuật. Ông đã tư vấn, cố vấn và thẩm định cho các nghệ sĩ, phòng tranh, doanh nghiệp, tổ chức và nhà sưu tập từ năm 1985 đến nay. Tên tuổi của ông xuất hiện dày đặc trên những kênh truyền thông nổi tiếng như CNN, New York Times, The Wall Street Journal…

Từ năm 1998, Alan Bamberger tư vấn cho các nghệ sĩ và nhà sưu tầm từ khắp nơi trên thế giới thông qua trang artbusiness.com, thu hút 5.000 - 6.000 người truy cập mỗi ngày. Ngay từ ngày đầu, trang này đã nhận được rất nhiều sự hỗ trợ tài chính từ nhà sưu tầm, phòng tranh và các trang nghệ thuật. Bamberger cũng là tác giả của hai ấn bản: Buy Art Smart (Mua nghệ thuật khôn ngoan) và Art for All (Nghệ thuật cho tất cả).

Nhưng khác các sách công cụ thường thấy, Nghệ thuật mua nghệ thuật không “độc quyền chân lý” mà luôn được viết với góc nhìn trung tính, phản tỉnh; giúp người mua nghệ thuật có thể phản biện, đặt ra các câu hỏi, khi nào thật sự thấy sáng tỏ, thoải mái thì mới… xuống tiền.

Kinh nghiệm quốc nội và quốc tế cho thấy việc sai lầm, vấp ngã, bị lừa… trong chơi nghệ thuật là điều không thể tránh khỏi và khác nhau là ở mức độ, tần suất và ở khả năng né tránh, khắc phục về sau. Trong sách của mình, Alan Bamberger đưa phần mua vào chương 4, trong khi chương 1 là xác định xem chúng ta có nhất thiết phải mua nghệ thuật không? Làm sao để tránh được cảm giác thấy người ta mua thì mình cũng mua, mà tự thân chưa thật có nhu cầu.

Chương 2 là sự lựa chọn, so sánh thiệt - hơn trong việc chơi hoặc không chơi nghệ thuật; nếu chơi thì nên làm gì, bắt đầu từ đâu, hiểu thế nào về mô hình kinh doanh nghệ thuật, xây dựng tâm thế và tri thức để thành khách hàng tốt.

Chương 3 dành cho việc nghiên cứu, nghĩa là sau khi xác định mình đã thành người mua nghệ thuật, thì phải đọc gì, học gì, nghe ai… Ngoài nghiên cứu nghệ sĩ và tác phẩm nghệ thuật, thì tính nguyên bản và các thẩm định, lai lịch tác phẩm, sự hư hại, việc làm giả, làm nhái và lừa đảo cũng được Alan Bamberger đề cập rõ ràng.

Theo Alan Bamberger, qua nhiều năm tháng, dù đời sống và kỹ thuật thay đổi, nhưng các nguyên tắc cơ bản liên quan tới quyết định mua tác phẩm nghệ thuật vẫn như trước. Các kỹ thuật đánh giá và quá trình mua vẫn tương đối thống nhất. Nhưng chưa bao giờ người mua nghệ thuật có thể tiếp cận được thông tin nhiều như hiện nay về tác phẩm mà họ sẽ mua. Trong khi chúng ta có thể tiếp nhận kiến thức cách dễ dàng, thì cũng có thể tiếp cận thông tin sai lệch rất nhanh - đôi khi là vô tình hoặc cố tình. Điều đó có nghĩa là tìm ra đường đi trong thế giới nghệ thuật, để tìm ra tác phẩm nghệ thuật phù hợp với bạn thì đôi khi cần sự tinh tế.

Bạn có thể học cách tìm ra các tác phẩm chất lượng mà mình yêu thích và trả giá tiền công bằng, trong khi không cần chút kiến thức nào trước đó về nghệ thuật, hoặc kinh doanh nghệ thuật. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, hãy hiểu là ngành kinh doanh nghệ thuật đang ngày càng trở nên phức tạp. Do đó, biết được bạn thích những gì trong lĩnh vực nghệ thuật, và tìm được tác phẩm mình muốn không còn dễ dàng như trước. Cho nên, sách Nghệ thuật mua nghệ thuật sẽ giúp ích đáng kể cho người chơi nghệ thuật trong việc hạn chế học phí… trả bằng máu và chất xám. Đặc biệt, nó sẽ khá thực dụng và bổ ích với những người mới chơi, hoặc sắp bắt đầu chơi; hoặc với những ai muốn biết thực chất thị trường này là gì?

Thế nhưng, Alan Bamberger cũng cảnh báo: “Ngày xưa, sở hữu tác phẩm nghệ thuật nguyên bản không có gì phức tạp. Bạn thấy mình thích thứ gì đó, trả tiền, rồi mang về nhà, treo lên và thưởng thức - bạn không cần phải hỏi thêm gì nữa. Nhưng thời đại vô tư đó đã qua rồi. Giờ đây, mua tác phẩm nghệ thuật (và cả bán) là công việc kinh doanh nghiêm túc, và hơn bao giờ hết, người mua ngày nay quan tâm nhiều hơn về việc họ mua được tác phẩm tốt và có giá trị tốt với số tiền mình có. Nói đơn giản, mọi người muốn tiêu tiền một cách khôn ngoan, dù họ mua bất kỳ thứ gì, và đây chính xác là nội dung mà Nghệ thuật mua nghệ thuật hướng dẫn khi bạn mua nghệ thuật”.

Vào lúc 18 giờ, ngày 12.12, dịch giả Khổng Loan và nhóm thực hiện Artoholics Saigon sẽ có buổi giao lưu với bạn đọc tại SA Lighting Design Studios - 47B Phạm Ngọc Thạch, Q.3, TP.HCM.

Dịch giả Khổng Loan hiện là Phó thư ký Tòa soạn Tạp chí Forbes Việt Nam. Chị tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành báo chí quốc tế tại Đại học City London (Anh quốc) năm 2007. Chị cũng là giảng viên chuyên ngành báo chí, thực hành truyền thông chuyên nghiệp tại Đại học KHXH&NV TP.HCM, Swinburne Việt Nam - cơ sở TP.HCM. Khổng Loan nói mình không bao giờ thấy cô đơn hoặc buồn chán, vì luôn có những cuốn sách mình yêu thích bầu bạn.