Internet vệ tinh Starlink của Elon Musk giúp máy bay không người lái Ukraine tấn công lính Nga

Tỷ phú Elon Musk đã gửi thiết bị đầu cuối dịch vụ internet vệ tinh Starlink sau khi quan chức Ukraine đăng tweet xin hỗ trợ.

Elon Musk gần đây thách thức Tổng thống Nga - Vladimir Putin đấu tay đôi vì tương lai của Ukraine. Thế nhưng, sự bảo vệ Ukraine thực sự của Giám đốc điều hành SpaceX và Tesla với Ukraine là nỗ lực giữ cho người Ukraine trực tuyến bằng cách  chuyển thiết bị dịch vụ internet vệ tinh Starlink.

Starlink là đơn vị thuộc SpaceX, công ty vũ trụ của Elon Musk. Dịch vụ này sử dụng các thiết bị đầu cuối giống các đĩa TV được trang bị ăng ten và thường gắn trên mái nhà để truy cập internet qua vệ tinh ở các vùng nông thôn hoặc vùng bị ngắt kết nối.

Khi chiến tranh nổ ra, Ukraine phải đối mặt với các mối đe dọa từ các cuộc tấn công mạng và pháo kích của Nga có khả năng đánh sập mạng internet, nên việc xây dựng kế hoạch dự phòng là vô cùng cần thiết. Vì vậy, Mykhailo Fedorov, Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi kỹ thuật số Ukraine, đã tweet lời cầu xin trực tiếp tới Elon Musk, kêu gọi tỷ phú công nghệ giúp đỡ. Elon Musk trả lời chỉ vài giờ sau đó: “Dịch vụ Starlink đang hoạt động ở Ukraine. Nhiều thiết bị đầu cuối khác đang trên đường tới”.

Ukraine đã nhận được hàng nghìn ăng ten từ các công ty của Elon Musk và các đồng minh châu Âu, điều này đã tỏ ra “rất hiệu quả”, Mykhailo Fedorov nói trong cuộc phỏng vấn với tờ The Washington Post.

“Chất lượng kết nối là tuyệt vời. Chúng tôi đang sử dụng hàng nghìn thiết bị đầu cuối, với các chuyến hàng chở thiết bị mới đến mỗi ngày”, Mykhailo Fedorov cho biết khi sử dụng kết nối internet Starlink từ một vị trí không được tiết lộ.

Theo các chuyên gia, việc sử dụng Starlink như một biện pháp thay thế tạm thời để người dân và chính phủ giữ kết nối trong cuộc chiến là thử nghiệm lớn với công nghệ tương đối mới và có thể tạo ra những tác động rộng rãi với chiến tranh trong tương lai. Internet đã trở thành công cụ thiết yếu để liên lạc, cập nhật thông tin và thậm chí cung cấp năng lượng cho vũ khí.

Đó cũng là bài kiểm tra với Elon Musk. Người đàn ông giàu nhất thế giới, sở hữu tài sản khoảng 232 tỉ USD theo chỉ số của Bloomberg Billionaire, có thói quen chuyển sang Twitter để đưa ra những lời hứa và tuyên bố đôi khi ngớ ngẩn giữa các cuộc khủng hoảng thế giới. Ngay trong tuần này, Giám đốc điều hành Tesla đã thách thức ông Putin đấu tay đôi và cam kết chỉ sử dụng một tay nếu Tổng thống Nga sợ hãi. Elon Musk còn nói rằng ông Putin có thể mang theo một con gấu.

Elon Musk đã không thực hiện được một số cam kết trước đây, chẳng hạn không nỗ lực giúp giải cứu trẻ em Thái Lan mắc kẹt trong hang động.

Song lần này, Elon Musk đã giữ lời hứa và được Mykhailo Fedorov cùng nhiều chuyên gia ca ngợi. Các nhân viên Tesla ở châu Âu cho biết đã lắp ráp các hệ thống để giúp cung cấp năng lượng cho Starlink ở Ukraine. Mykhailo Fedorov tiết lộ rằng các nước châu Âu khác đã gửi thiết bị Starlink đến Ukraine từ nguồn cung cấp của chính họ.

Elon Musk đã phản hồi bình luận về những nỗ lực của ông với Starlink và trong quá khứ, gửi lời hỏi thăm tới Jeff Bezos thông qua tờ The Washington Post. Jeff Bezos là người sáng lập Amazon và sở hữu tờ The Washington Post.

Elon Musk không trả lời câu hỏi về công việc của ông với Starlink ở Ukraine. SpaceX từ chối bình luận về công việc của mình ở Ukraine.

Các chuyên gia cho biết internet bị gián đoạn có thể do mất điện hoặc do cáp quang bị cắt vì pháo kích. Công nghệ Starlink đang được sử dụng bởi dân thường ở các khu vực bị tấn công làm mất dịch vụ internet và các quan chức chính phủ. Các thiết bị đầu cuối Starlink cũng được cung cấp để giúp các công ty công nghệ Ukraine tiếp tục hoạt động trực tuyến khi chiến tranh buộc họ phải di dời.

Tờ Times of London đưa tin, một đơn vị Ukraine đang sử dụng Starlink để kết nối các máy bay không người lái của họ tấn công lực lượng Nga.

Starlink đã phát triển nhanh chóng những năm gần đây, vượt qua một số đối thủ bằng cách phóng hơn 1.000 vệ tinh vào không gian. Mọi người có thể mua dịch vụ trực tuyến với giá 99 USD/tháng, cộng với 499 USD cho thiết bị, nhưng Starlink cảnh báo rằng có thể mất 6 tháng trở lên để giao hàng trong một số trường hợp.

Một người quen thuộc với nỗ lực của Starlink ở Ukraine cho biết có hơn 5.000 thiết bị đầu cuối tại quốc gia này.

Các chuyên gia cho rằng ngay cả một mạng Starlink lớn có lẽ cũng không đủ sức mạnh để giữ cho cả một quốc gia trực tuyến và hoạt động ở tốc độ tối đa. Thế nhưng, các thiết bị đầu cuối Starlink có thể đóng vai trò như bản sao lưu đáng tin cậy khi các dịch vụ internet ngừng hoạt động.

Mykhailo Fedorov nói ông cùng các nhân viên của mình đang thảo luận với các nhà lãnh đạo và công ty châu Âu khác về các công nghệ vệ tinh và di động bổ sung có thể giúp giữ cho người Ukraine trực tuyến trong trường hợp mất internet nhiều hơn.

Các luồng internet bị suy giảm vào ngày đầu tiên Nga tấn công Ukraine hôm 24.2 và chưa phục hồi hoàn toàn, theo các dịch vụ giám sát dữ liệu. Song kể từ lần sụt giảm ban đầu đó, kết nối internet vẫn khá ổn định, ngay cả khi hứng chịu sự pháo kích lớn từ Nga.

Doug Madory, Giám đốc phân tích internet của Kentik - công ty theo dõi các luồng dữ liệu toàn cầu, nói: “Ngày nào cũng có sự cố, nhưng nhìn chung dịch vụ đều hoạt động trở lại”.

Ngay cả trước khi Mykhailo Fedorov đăng tweet nhờ Elon Musk giúp đỡ, SpaceX vẫn đang tìm cách đưa Starlink đến Ukraine. Chủ tịch kiêm Giám đốc vận hành SpaceX - Gwynne Shotwell nói trong cuộc nói chuyện tại Học viện Công nghệ California vào tháng này rằng, công ty đã làm việc trong vài tuần để có được sự chấp thuận theo quy định cho phép các vệ tinh liên lạc ở Ukraine.

“Sau đó họ đã tweet. Đã có sự cấp phép cho chúng tôi", bà Gwynne Shotwell nói.

Mykhailo Fedorov nói Bộ Chuyển đổi kỹ thuật số Ukraine đang làm việc để đưa các thiết bị đầu cuối Starlink đến các khu vực mà truy cập internet bị cắt. Ở một số trường hợp, hệ thống đã được sử dụng để kết nối mọi người khi mạng di động trong nước bị quá tải.

Mykhailo Fedorov nói ông đã nhắn tin ngắn gọn với Elon Musk và rằng tỷ phú công nghệ này cũng có cuộc gọi với Tổng thống Ukraine - Volodymyr Zelensky.

Có một số lo ngại đi kèm với việc sử dụng các thiết bị đầu cuối. Giống tất cả liên lạc vệ tinh trong chiến tranh, tín hiệu Starlink có thể bị khai thác để phát hiện vị trí các ăng ten, theo các chuyên gia.

Dù không rõ liệu Nga có thể sử dụng các tín hiệu để nhắm mục tiêu tấn công không, Elon Musk đã đưa ra cảnh báo trên Twitter: “Cảnh báo quan trọng: Starlink là hệ thống thông tin liên lạc không phải của Nga duy nhất vẫn hoạt động ở một số vùng Ukraine, vì vậy khả năng bị nhắm mục tiêu là rất cao”. Ông nói thêm rằng người dùng chỉ nên bật thiết bị đầu cuối khi cần thiết và giữ nó ở xa họ.

Các chuyên gia cảnh báo rằng các thiết bị này có thể cung cấp vị trí của Ukraine cho binh lính Nga, nhưng điều đó không phải là vấn đề đến nay, Mykhailo Fedorov nói. Các thiết bị này thường được sử dụng ở những khu vực đông dân cư, nơi sẽ có rất nhiều thường dân.

Mykhailo Fedorov cho biết các cuộc tấn công mạng của Nga vẫn chưa diễn ra mạnh mẽ vào các hệ thống.

Theo các chuyên gia trong ngành quốc phòng và không gian, vì Starlink vẫn còn tương đối mới nên còn rất nhiều điều cần tìm hiểu về cách thức và liệu nó có khả thi để sử dụng trong các khu vực xung đột không.

Brian Weeden, Giám đốc lập kế hoạch chương trình cho tổ chức phi lợi nhuận Secure World Foundation, nói: “Câu trả lời là nó có khả năng hữu ích nhưng còn rất nhiều điều chúng tôi chưa biết”.

Cũng như nhiều nước khác, người Nga sở hữu công nghệ có khả năng tìm kiếm, gây nhiễu và đôi khi đánh chặn nhiều loại đường truyền. John Scott-Railton, nhà nghiên cứu cấp cao tại Citizen Lab thuộc Đại học Toronto (Canada), nói công nghệ của Starlink có thể là mục tiêu cho những nỗ lực này. “Thế nhưng, tôi nghĩ rằng điều thực sự quan trọng là người dân ở Ukraine và các khu vực mất kết nối kết nối được với nhau, nên vấn đề là hiểu và cân bằng rủi ro”, ông nói.

Tại thủ đô Kyiv, một kỹ sư người Ukraine đã nhìn thấy các cuộc trao đổi trên Twitter giữa Mykhailo Fedorov với Elon Musk và vội vàng khám phá thiết bị đầu cuối Starlink mà anh mua vài tháng trước đó.

Oleg Kutkov cho biết anh mua một thiết bị đầu cuối chỉ để tháo rời nó và lắp lại với nhau. Với vai trò là kỹ sư, Oleg Kutkov rất tò mò muốn biết xem nó hoạt động như thế nào.

Thế nhưng bây giờ các dịch vụ Starlink đã được kích hoạt ở Ukraine và tỏ ra hữu ích, Oleg Kutkov nói. Dịch vụ internet thông thường của Oleg Kutkov vẫn hoạt động, nhưng anh đã đặt ăng ten Starlink ra ngoài cửa sổ và bật nó lên để kiểm tra. Tốc độ thực sự nhanh.

Oleg Kutkov nói: “Kết nối internet thực sự quan trọng ở Ukraine. Chúng tôi đang nhận được rất nhiều thông tin từ các kênh truyền thông xã hội, từ chính phủ và từ nhau”. Oleg Kutkov nhận được rất nhiều câu hỏi từ những người Ukraine về Starlink đến nỗi anh đã thành lập nhóm Facebook để giải quyết chúng.