Hành động tấn công tàu hàng qua Biển Đỏ của Houthi ảnh hưởng thương mại toàn cầu

Houthi là nhóm vũ trang được Iran hậu thuẫn, đang kiểm soát nhiều phần lãnh thổ Yemen. Lực lượng này đối đầu với liên minh quân sự do Ả Rập Saudi dẫn đầu từ tháng 3.2015 đến nay.

Thỉnh thoảng nhóm tập kích vài tàu trong khu vực, số vụ tấn công gia tăng từ khi xung đột Israel - Hamas nổ ra. Houthi tiến hành tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) hoặc tên lửa chống hạm, thậm chí dùng trực thăng để bắt giữ một tàu hàng vào tháng trước.

Trước đó Houthi tuyên bố nhắm đến tàu có liên hệ với Israel, thời gian gần đây nhóm đe dọa tấn công bất cứ tàu nào mà họ xác định đi đến hoặc xuất phát từ Israel. Thế nhưng tuần qua lại có tàu chở dầu treo cờ Na Uy cùng một tàu chở nhiên liệu hàng không di chuyển đến kênh đào Suez bị tấn công. Ngày 14.12, thêm một tàu treo cờ Hồng Kông từ Oman sang Ả Rập Saudi sém trúng tên lửa bắn từ vùng lãnh thổ ở Yemen do Houthi kiểm soát. Ngoài ra Houthi còn liên lạc qua radio yêu cầu các tàu phải thay đổi lộ trình.

Biển Đỏ chiều rộng hơn 200km, có điểm cuối phía bắc là kênh đào Suez và điểm cuối phía nam là eo biển Bab al-Mandeb dẫn vào vịnh Aden. Đây là tuyến đường thủy tấp nập với 17.000 tàu di chuyển qua mỗi năm (tức gần 50 tàu/ngày) để vận chuyển hàng hóa giữa châu Âu và châu Á.

Theo Giám đốc Công ty vận tải ICS John Stawpert, lượng lớn năng lượng cung cấp cho châu Âu như dầu mỏ và dầu diesel nhiên liệu đều phải được chuyển qua Biển Đỏ. Thực phẩm (như dầu cọ, ngũ cốc) hay bất cứ mặt hàng nào có thể vận chuyển bằng container cũng vậy.

Học giả Viện Chính sách Cận Đông Noam Raydan cho biết dường như tàu có liên hệ với Israel đã bắt đầu chọn tuyến đường dài hơn: vòng qua châu Phi và mũi Hảo Vọng - làm tăng thời gian vận chuyển từ 19 ngày lên 31 ngày tùy thuộc vận tốc tàu. Vì vậy mà thời gian giao hàng cùng chi phí tăng theo.

Hiện tại hành động tấn công tàu hàng của Houthi chưa ảnh hưởng lớn đến thị trường dầu mỏ toàn cầu. Giá dầu liên tục giảm và nhu cầu yếu ở các nền kinh tế lớn đáng lo ngại hơn.

Tác động trực tiếp lớn nhất là làm tăng chi phí bảo hiểm. Giám đốc Công ty đánh giá rủi ro Vessel Protect Munro Anderson nhận định loạt vụ tấn công tuần qua phản ánh mối đe dọa ngày càng tăng mà tàu hàng qua Biển Đỏ phải đối mặt cũng như trở ngại đáng kể đối với thương mại ở khu vực. Ông dự báo giá cước vận tải trong ngắn lẫn trung hạn sẽ tiếp tục tăng cao.

Theo biên tập viên nền tảng cung cấp thông tin hàng hải Lloyd's List Intelligence David Osler, chi phí bảo hiểm cho đơn vị vận chuyển hàng qua Biển Đỏ đã tăng gấp đôi khiến hành trình tiêu tốn thêm hàng nghìn USD. Thậm chí với chủ tàu Israel thì chi phí còn tăng đến 250% và một số công ty bảo hiểm không chịu chi trả. Nhiều đơn vị vận tải đang thu thêm phí rủi ro chiến tranh 50 - 100 USD/container từ khách, áp dụng với mọi mặt hàng.

Ông Osler dự báo chi phí bảo hiểm còn tăng đồng thời cảnh báo về rủi ro tình hình trở nên nghiêm trọng hơn nếu có vài tàu bị đánh trúng hoặc bắt đi. Lúc đó giá cả chắc chắn tăng đáng kể, các đơn vị vận tải sẽ tránh xa khu vực.