Gian nan nỗ lực phát hiện ‘doping động cơ’ trong đua xe đạp

Thời gian qua “doping động cơ” - sử dụng động cơ giấu trong xe đạp - nổi lên như một vấn đề nhức nhối. Hàng loạt vụ việc gần đây (gồm cả vụ việc xảy ra trong khuôn khổ giải đua xe đạp Routes de l’Oise tháng 5 tại Pháp) cho thấy rõ cơ quan chức năng sẽ phải vất vả đối phó hành vi gian lận hiện đại này.

Gian lận bằng động cơ không phải vấn đề mới, lâu nay Liên đoàn Xe đạp quốc tế (UCI) liên tục tìm cách loại bỏ chúng – tất nhiên cần đến công nghệ tiên tiến.

Vụ việc lớn đầu tiên xảy ra vào năm 2016, UCI phát hiện tay đua Femke Van den Driessche giấu động cơ kèm pin trong khung xe khi tham dự giải đua vô địch thế giới tại Bỉ. Mặc dù Driessche một mực khẳng định bản thân vô tội, vụ việc nêu bật sự cần thiết phải sử dụng biện pháp phát hiện phức tạp hơn.

Ban đầu UCI sử dụng máy quay hồng ngoại, nhưng nếu động cơ ở trạng thái mát lúc trước và sau cuộc đua thì máy quay không phát hiện được. Đến năm 2015 họ thử nghiệm thiết bị quét từ tính kết hợp iPad, dựa vào từ kế ghi nhận gián đoạn từ trường để phát hiện trong khung xe có giấu vật kim loại hay nam châm không. Đây chính là công nghệ phanh phui gian lận năm 2016 khiến Driessche bị cấm thi đấu 6 năm.

Vivax Drive - công ty cung cấp động cơ mà Driessche lắp đặt - đã ngừng hoạt động. Tuy nhiên vẫn còn rất nhiều đơn vị tương tự chẳng hạn như HPS-Bike. Đơn vị này bán động cơ Watt Assist chỉ 30 mm lắp vào gióng nghiêng, vốn dành cho dân đua giải trí chứ không phải để gian lận.

Năm 2018, UCI sử dụng thêm công nghệ chụp ảnh X quang, không ghi nhận sai và không cần tháo dỡ xe đạp như thiết bị quét từ tính. Họ triển khai máy quét bằng tia X cho hàng loạt giải đấu lớn trong đó có Tour de France, đồng thời treo thưởng cho người tố giác, bổ nhiệm cựu điều tra viên Bộ An ninh nội địa Mỹ Nicholas Raudenski làm chuyên viên phụ trách phát hiện “doping động cơ”.

Vẫn còn ý kiến lo ngại hành vi gian lận chưa chấm dứt. Cựu quan chức UCI Christophe Péraud ủng hộ triển khai hệ thống giám sát thời gian thực liên tục ghi nhận dữ liệu tay đua suốt hành trình.