Giám đốc nhà hát kịch Nga bị bắt vì 'rút ruột' công quỹ

Ngày 22.8, Cơ quan thanh tra liên bang Nga (IC, tương đương FBI của Mỹ) đã bắt Serebrennikov, 47 tuổi, ở thành phố St Petersburg.

IC cho biết họ nghi vị giám đốc nghệ thuật của Nhà hát Gogol ‘sử dụng sai mục đích” ít nhất 68 triệu rúp (1,15 triệu USD) từ năm 2011 đến năm 2014.

Serebrennikov có thể bị tuyên án 10 năm tù, nếu bị tuyên có tội. Ông phủ nhận mọi cáo buộc, nói buộc tội ông và các cựu nhân viên Nhà hát Gogol là “phi lý, là tâm thần”.

Tổng thống Putin nói ‘bọn khùng’

Serebrennikov từng cho biết ông đã bị tịch thu hộ chiếu, và nhấn mạnh mọi nguồn tiền do chính phủ cấp đều được chi đủ cho việc dựng vở.

Ông nhắc vở Giấc mộng đêm hè đã được diễn hơn 15 lần và được đề nghị trao giải thưởng: “Nay các nhà điều tra nói không hề có vở diễn này”.

Serebrennikov cũng chỉ trích chính phủ can thiệp vào hoạt động nghệ thuật, năm ngoái cảnh báo “mọi sự đang trở về những cách quản lý thời Liên Xô”.

Theo báo Guardian (Anh), các nguồn tin trong giới sân khấu Moscow nói việc cấp tiền cho các nhà hát nổi tiếng là một qui trình mờ ám, nhưng họ không tin Serebrennikov phạm tội.

Hồi tháng 5, Serebrennikov bị bắt lần đầu, và các nhà điều tra IC đã khám xét nhà và văn phòng của ông, lấy lời khai của ông như một nhân chứng trong một vụ “rút ruột” công quỹ.

Các luật sư nói không thể rõ vụ bắt Serebrennikov có liên quan vụ này hay không.

Sau khilấy lời khai của Serebrennikov hồi tháng 5, một diễn viên được mời dự một tiệc chiêu đãi của Điện Kremklin, đã hỏi Tổng thống Nga Vladimir Putin về vụ này, và ông Putin đáp “bọn khùng”, ám chỉ các nhà điều tra.

Nhưng các nhà điều tra không dừng lại. Trong cuộc điều tra, nhiềucựu đồng nghiệp của Serebrennikov bị bắt, và theo giới truyền thông Nga, một số người này đã cung cấp những chứng cứ chống lại ông.

3 cựu nhân viên của Nhà hát Gogol cũng sẽ bị xét xử, gồm kế toán trưởng Nina Maslyayeva. Đầu tháng 8, bàMaslyayeva ra tòa, tố cáo Serebrennikov là chủ mưu chiếm đoạt tiền chính phủ cấp cho nhà hát.

Nhà văn Boris Akunin viết vụ bắt giữ Serebrennikov không thể không có sự phê chuẩn của ông Putin, và nó phát tín hiệu “một giai đoạn sống chung với những luật lệ mới ở nước này”.

Vở ba-lê gây tranh cãi

Theo kênh thời sự Al Jazeera, giới làm nghệ thuật Nga “cảm thấy chính quyền đang dùng các chiến thuật quan liêu để truy bắt Serebrennikov, người đã dùng các vở diễn để đả kích thói khệnh khạng, quan liêu của các quan chức”.

Những vở diễn của Serebrennikov đều bán hết vé, và trong khi một số quan chức chính phủ có suy nghĩ thoáng ủng hộ và bảo vệ ông, ông là đối tượng của nhiều chính khách bảo thủ.

Nhà hát Gogol nổi tiếng với những tác phẩm hiện đại, đề cập thẳng những vấn đề chính trị hoặc tình dục, là những chủ đề hiếm được đưa lên sân khấu ở thủ đô Moscow.

Hồi tháng 7, Nhà hát Bolshoi phải hủy một vở ba-lê do Serebrennikov làmđạo diễn, 3 ngày trước khi công diễn.

Nhà hát nêu lý do chính thức là chưa sẵn sàng công diễn, nhưng có tin đồn lãnh đạo nhà hát nổi tiếng này bị ép phải tránh mang tiếng lệ thuộc sự nổi tiếng của Serebrennikov.

Vở ba-lê dựa trên cuộc đời Rudolf Nureyev, một nam vũ công ba-lê Nga nổi tiếng thế giới và đã trốn qua phương Tây. Nhà hát Bolshoi phủ nhận thông tin vở này bị hủy, vì nó đề cập thẳng những mối quan hệ đồng giới của Nureyev.

“Nghệ sĩ không phải đối tượng nguy hiểm”

Serebrennikov cònlà đạo diễn điện ảnh, có những phim như Người sinh viên được chiếu ở Liên hoan phim Cannes 2016 và được khán giả đứng dậy vỗ tay khen ngợi hoan hô, rồi được trao giải Francois Chalais.

Trước khi bị bắt, Serebrennikov đang làm dở bộ phim kể về ca sĩ nhạc rock Viktor Tsoi của Liên Xô những năm 1980.

Không rõ ông sẽ có thể thực hiện nốt bộ phim này hoặc các vở diễn khác hay không. Theo kế hoạch thì tháng 9 tới, ông sẽ chỉ đạo một vở opera ở Đức.

Đạo diễn Serebrennikov

Việc Serebrennikov bị bắt khiến người hâm mộ và giới nghệ thuật Nga bị sốc.

Cựu Bộ trưởng tài chính Nga, chuyên gia kinh tế Alexei Kudrin viết trên Twitter: “Vụ bắt vị đạo diễn trước khi xét xử rõ ràng là một biện pháp quá đáng, nhất là sau khi Tổng thống Putin nói về chuyện bắt quá nhiều doanh nhân”. Chính khách đối lập Dmitry Gudkov viết trên Facebook: “Đây là áp bức vô lý, dọa nạt. Không ai có thể che giấu được nữa”.

Đạo diễn phim Pavel Lungin nói với đài phát thanh Tiếng vọng Moscow: “Tôi hy vọng tất cả các nghệ sĩ và công chúng hiểu rằng không cần giam nhốt Serebrennikov. Ông ấy sẽ không bỏ trốn, không phải tội phạm nguy hiểm”.

Thủ lĩnh đối lập Alexei Navalny nói vụ bắt Serebrennikov là một cảnh cáo gởi đến giới làm nghệ thuật Nga, rằng Điện Kremlin muốn có sự trung thành tuyệt đối, trước cuộc bầu cử tổng thống Nga 2018, mà Tổng thống Putincó thể tái tranh cử nhiệm kỳ 6 năm.

Navalny nói: “Họ vạch lằn ranh đỏ mới, các tác phẩm phải tôn vinh chính quyền, và với bạn bè, quývị phải lo giữ mồm giữ miệng”. Vladimir Urin, Giám đốc nhà hát Bolshoi theatre, nói Serebrennikov là “một nghệ sĩ vĩ đại, một người tài năng”.