Đại gia xuất nhập khẩu 'hồi sinh' nhà máy Ethanol nghìn tỉ 'đắp chiếu'

Mới đây, ông Phạm Văn Vượng, Giám đốc Công ty CP Nhiên liệu sinh học Dung Quất (BSR-BF) cho biết phương án hợp tác với đối tác khởi động vận hành lại Nhà máy đã được các cổ đông thống nhất chủ trương thông qua nội dung dự thảo hợp đồng hợp tác gia công sản phẩm giữa BSR-BF với Tocontap tại Đại hội đồng cổ đông. Trên cơ sở đó, BSR-BF và Tocontap đã ký Hợp đồng hợp tác vào ngày 12.6 vừa qua và chuẩn bị kế hoạch thực hiện hợp đồng.

Theo ông Vượng, những vấn đề phát sinh như: do nhà máy dừng hoạt động khá lâu, cần phải bảo dưỡng, sửa chữa, để bảo đảm các thông số kỹ thuật trước khi đi vào vận hành đã và đang được các kỹ sư, thợ lành nghề từ Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) tăng cường, hoàn thành toàn bộ công tác kiểm tra. Riêng việc thay thế phụ tùng vật tư thiết bị lớn, BSR-BF đang chờ đối tác ứng kinh phí để triển khai thực hiện.

Một hạng mục quan trọng khác là xây hồ cigar để khắc phục hệ thống xử lý nước thải, đã và đang được Công ty CP Dịch vụ Dầu khí Quảng Ngãi PTSC thực hiện. Đến nay đã hoàn thành công tác đào đất và đắp đê hồ cigar. Cùng với đó, PTSC Quảng Ngãi đang triển khai công tác mua sắm các gói vật tư, thiết bị hồ cigar, đã hoàn thành đánh giá lựa chọn nhà thầu gói mua sắm tấm lót nhựa HDPE đáy hồ cigar và gói mua sắm bơm, đang tiếp tục mời thầu, đánh giá hồ sơ chào thầu của các gói mua sắm còn lại. Dự kiến hồ cigar sẽ hoàn thành trong tháng này. Các giải pháp khác về hóa học, sinh học, vật lý kết hợp với giải pháp hồ cigar khắc phục hệ thống xử lý hệ thống nước thải để xử lý Nitơ, Photpho, bùn: Theo thống nhất giữa BSR-BF và PTSC sẽ lựa chọn nhà thầu phụ để thực hiện sau.

Ông Vượng cho biết hợp đồng giữa BSR - BF và Tocontap nêu rõ: BSR - BF là đơn vị nhận gia công sản phẩm chính là Ethanol từ nguyên liệu do Tocontap cung cấp. Nghĩa là Tocontap sẽ chịu trách nhiệm thu xếp nguồn nguyên liệu, tổ chức phân phối Ethanol sau khi ra thành phẩm. Phía BSR - BF sẽ chịu trách nhiệm gia công Ethanol từ nguyên liệu sắn do Tocontap cung cấp. Hợp đồng này có thời hạn là 10 năm kể từ ngày ký, chia làm hai giai đoạn, mỗi giai đoạn 5 năm. Trong hợp đồng cũng ghi rõ, trong vòng 12 tháng đầu, Tocontap cam kết tiêu thụ hết tàn bộ sản lượng Ethanol mà phía BSR - BF sản xuất được.

"Đây được coi là điều kiện tiên quyết để giải quyết những khó khăn về nguyên liệu, về vốn, để nhà máy hoạt động. Như vậy, kể cả đầu vào và đầu ra trong năm đầu tiên khi nhà máy hoạt động trở lại đã được khẳng định. Với cam kết này, đối tác Tocontap đã tạo điều kiện thuận lợi cho BSR - BF hoạt động trở lại trong bối cảnh đã phải dừng sản xuất trong một thời gian dài", ông Vượng cho hay

Trong hợp đồng này, ông Vượng nói phía đối tác cũng cam kết tạm ứng kinh phí cho việc sửa chữa nhà máy và chi phí gia công. Kinh phí này sẽ được chuyển ngay cho phía BSR - BF khi kế hoạch và dự toán chi phí bảo dưỡng sửa chữa được thông qua giữa 2 bên. Phía Tocontap cũng đồng ý tạm ứng 70% chi phí gia công bằng tiền mặt cho phía BSR - BF trong vòng 1 tuần kể từ khi hai bên thống nhất kế hoạch sản xuất theo từng đợt, hoặc theo quý, theo tháng do bên BSR - BF cung cấp.

Như vậy, bài toán về “vốn” để nhà máy hoạt động trở lại đã có “lời giải”. Lãnh đạo BSR - BF cho biết, hiện nay công ty đã hoàn chỉnh hồ sơ về kế hoạch triển khai bảo dưỡng, sửa chữa gửi cho phía đối tác Tocontap. Trong đó có những tính toán hết sức cụ thể: trong khoảng thời gian còn lại của năm 2018, BSR - BF sẽ sản xuất khoảng 7.000m3 Ethanol cho Tocontap và số lượng 35.000 m3 còn lại như đã ký trong hợp đồng sẽ sản xuất vào năm 2019.

Được biết, Tocontap tiền thân là doanh nghiệp nhà nước, trực thuộc Bộ Thương Mại (nay là Bộ Công Thương), được thành lập năm 1956, với tên gọi ban đầu là Công ty Xuất nhập khẩu tạp phẩm Việt Nam. Khi mới thành lập, Tocontap là một trong 13 đầu mối xuất nhập khẩu của cả nước, chuyên kinh doanh xuất nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu như hàng gia dụng, giày da, sản phẩm cao su, quần áo theo nghị định thư... và thực hiện các hợp đồng hàng đổi hàng với các nước trong khối Đông Âu.

Sau đó, Tocontap chuyển sang lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu tổng hợp, đa dạng hóa các mặt hàng xuất khẩu và mở rộng các thị trường như Châu Á, Châu Âu, Mỹ, Canada, Úc...

Tháng 9.2009, BSR - BF khởi công xây dựng nhà máy Bio Ethanol Dung Quất với gần 1.900 tỉ đồng. Nhà máy có công suất thiết kế 100 triệu lít Ethanol mỗi năm, đưa vào vận hành thương mại vào tháng 2.2012. Thế nhưng từ khi đưa vào hoạt động đến nay, nhà máy không phát huy hiệu quả, gây lãng phí lớn.

Theo đó, nhà máy buộc phải "đóng cửa" từ tháng 4.2015, nhưng BSR - BF vẫn đều đặn trả lương hàng tháng cho gần 220 kỹ sư, công nhân. Đến tháng 3.2016, khi chi tiêu hết nguồn vốn đầu tư lưu động, BF tạm dừng trả lương cho người lao động.

Năm 2016, dư nợ vay đầu tư của doanh nghiệp này tại PVCombank, Vietcombank và Oceanbank tương đương 1.000 tỉ đồng. Chỉ riêng tại Quảng Ngãi, mỗi năm, doanh nghiệp phải trả khoản lãi vay cho các chi nhánh ngân hàng trên địa bàn tỉnh này khoảng 70 tỉ đồng (lãi suất ưu đãi doanh nghiệp đầu tư 7% mỗi năm). Khoản vay này đã bị chuyển sang nợ nhóm 5 (nhóm có nguy cơ mất vốn) trong quý 4/2015, do chủ đầu tư không còn nguồn thanh toán.

Trước tình hình này, BSR - BF đã kiến nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét giải pháp khoanh nợ và chuyển xếp lại nhóm nợ để có thể tiếp cận các nguồn vốn tín dụng giá rẻ khi thị trường có dấu hiệu phục hồi.

Mới đây, thanh tra quá trình xây dựng Dự án Nhà máy Nhiên liệu sinh học Dung Quất (Ethanol Dung Quất, tại tỉnh Quảng Ngãi), Thanh tra Chính phủ đã kết luận có dấu hiệu cố ý làm trái, thiếu tinh thần trách nhiệm trong việc lựa chọn địa điểm xây dựng, trong chỉ định thầu, trong ký kết và thực hiện các hợp đồng EPC,...