Cựu Chủ tịch VEAM khai trước tòa: ‘Tôi đã làm tròn trách nhiệm’

Chiều 18.5, HĐXX TAND TP.Hà Nội bắt đầu tiến hành xét hỏi các bị cáo trong vụ án sai phạm xảy ra tại Tổng công ty Máy động lực và máy nông nghiệp Việt Nam (VEAM).

Trong vụ án này, 17 bị cáo phải hầu tòa. Trong 16 bị cáo bị truy tố về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí”, có bị cáo Trần Ngọc Hà - cựu Chủ tịch Hội đồng Thành viên, cựu Tổng giám đốc VEAM.

Cùng ra tòa với bị cáo Hà là bị cáo Lâm Chí Quang (cựu Tổng giám đốc VEAM), Vũ Từ Công (cựu Kế toán trưởng VEAM), Đào Quốc Việt (cựu Giám đốc Công ty cổ phần Vận tải và thương mại VEAM - Vetranco)… và nhiều bị cáo khác.

Bị cáo Nguyễn Văn Khôi (cựu Trưởng ban Kiểm soát, thành viên HĐTV VEAM) bị Viện KSND tối cao truy tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.

Không đủ điều kiện để biết?

Tổng công ty Máy động lực và máy nông nghiệp Việt Nam (VEAM) hoạt động theo mô hình tổng công ty nhà nước, sau đó chuyển đổi sang mô hình Công ty TNHH một thành viên. Từ ngày 24.1.2017, VEAM chuyển sang hoạt động theo mô hình công ty cổ phần; vốn điều lệ 13.288 tỉ đồng, trong đó vốn nhà nước 88,47%, các cổ đông khác 11,53%; đại diện chủ sở hữu là Bộ Công Thương.

Ngành nghề kinh doanh của VEAM là sản xuất kinh doanh, dịch vụ và xuất khẩu trực tiếp các loại máy động lực, thiết bị máy móc phục vụ cho các ngành nông - lâm - ngư nghiệp…

Theo lời khai của cựu Chủ tịch HĐTV Trần Ngọc Hà, VEAM có 24 đơn vị thành viên, 3 chi nhánh, 1 viện nghiên cứu; trong đó 3 chi nhánh hoạt động theo hình thức là “cánh tay nối dài” của tổng công ty. Bị cáo Hà làm Chủ tịch HĐTV từ ngày 5.4.2011 - 31.12.2014. Từ năm 2014 đến ngày 8.8.2018, bị cáo làm Tổng giám đốc.

Bị cáo Hà nói rõ hoạt động đầu tư thuộc quyền của HĐTV, tổng giám đốc có chức năng nhiệm vụ thực hiện các nghị quyết của HĐTV, cơ bản quan trọng là điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh, như mua bán, cho vay, bảo lãnh… dưới hạn mức nhất định được pháp luật quy định thì không phải xin ý kiến của HĐTV.

Liên quan đến hành vi bị VKS cáo buộc liên quan đến các khoản bảo lãnh cho Công ty cổ phần Vận tải và thương mại VEAM - Vietranco vay, bị cáo Hà khai nhận việc bảo lãnh này thuộc thẩm quyền của tổng giám đốc. HĐTV hoàn toàn không biết việc này cho tới ngày 11.9.2013, lần đầu tiên bị cáo nghe được thông tin bảo lãnh, và lập tức yêu cầu báo cáo. Sau đó, bị cáo làm văn bản yêu cầu tổng giám đốc ngăn chặn ngay phát sinh, nên thiệt hại dừng lại ở 71,5 tỉ đồng.

Cáo trạng xác định trong thời gian từ năm 2011 - 2013, Vũ Từ Công (Kế toán trưởng VEAM) tham mưu, đề xuất, soạn thảo văn bản trình Lâm Chí Quang (Tổng giám đốc VEAM) ký 5 chứng thư bảo lãnh thanh toán ngân hàng cho Vetranco vay tổng số 193 tỉ đồng.

Từ việc bảo lãnh của VEAM, Vetranco đã vay tiền tại các ngân hàng để kinh doanh với Công ty cổ phần Đầu tư Minh Quang, Công ty cổ phần Thép Minh Quang, Công ty cổ phần Đầu tư Tương Lai và Công ty TNHH Đầu tư thương mại và xuất nhập khẩu Hải Đăng. Tuy nhiên, hiện các công ty này đã ngừng hoạt động, không còn tài sản gì, không có khả năng trả nợ cho Vetranco. Do Vetranco không có nguồn tiền trả nợ ngân hàng nên VEAM đã bị các ngân hàng cưỡng thu hoặc phải trả nợ thay Vetranco tổng số tiền gần 76 tỉ đồng.

Trong vụ án này, VKS xác định Trần Ngọc Hà đã biết và tạo điều kiện cho Lâm Chí Quang, Vũ Từ Công thực hiện việc bảo lãnh, cho vay trái quy định gây thiệt hại số tiền trên.

Tại phiên tòa, bị cáo Hà khẳng định: “Tôi không đủ điều kiện để biết, không có bất cứ thông tin nào về việc bảo lãnh”. Ngoài ra, trong việc bảo lãnh cho Vietranco vay tiền, gây ra thiệt hại như bị quy kết, bị cáo Hà nhận thấy bản thân có trách nhiệm hành chính của người đứng đầu.

“Tôi không vi phạm điều gì”

Liên quan đến hành vi thực hiện Dự án đầu tư sản xuất máy kéo 4 bánh hạng trung không đúng quy định, gây thiệt hại số tiền hơn 56,5 tỉ đồng, bị cáo Hà cho biết dự án này nhen nhóm từ năm 2010, đến năm 2014 đã phê duyệt tiền khả thi; đã thông qua tất cả thành viên của HĐTV nhưng không thấy Chủ tịch HĐTV ban hành quyết định.

Tuy nhiên, căn cứ vào kết quả điều tra, cơ quan công tố xác định việc VEAM ký hợp đồng li xăng khi dự án chưa được phê duyệt đầu tư (chưa được phê duyệt báo cáo khả thi - F/S) là vi phạm, gây thiệt hại cho Nhà nước số tiền hơn 56,5 tỉ đồng.

Tại thời điểm năm 2016, trên cương vị tổng giám đốc, bị cáo Trần Ngọc Hà khai nhận bản thân đã ký tờ trình gửi HĐTV, ký một số hợp đồng liên quan đến dự án…

Theo lời khai của bị cáo Hà tại tòa, nếu dự án được tiếp tục thực hiện, đương nhiên giờ này đã xong. “Tôi cho rằng không có thất thoát bởi toàn bộ sản phẩm của hợp đồng, chúng tôi đã nhận được. Trong dự án này, bộ phận thực hiện là tổ xúc tiến, đơn vị thẩm quyền là HĐTV, về phía tổng giám đốc và các cộng sự trong ban điều hành đã thực hiện đúng”.

Tuy nhiên, căn cứ tài liệu điều tra thu thập được, lời khai của những người có liên quan, đối chiếu với các quy định pháp luật, cáo trạng của VKS xác định Trần Ngọc Hà - Tổng giám đốc và một số cá nhân tại VEAM trong quá trình thực hiện Dự án đầu tư sản xuất máy kéo 4 bánh hạng trung của VEAM đã có những vi phạm quy định của nhà nước về quản lý kinh tế, gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản nhà nước.

Trong đó, dự án Đầu tư sản xuất máy kéo bốn bánh hạng trung của VEAM đang ở giai đoạn chuẩn bị đầu tư và chưa được Bộ Công Thương xem xét, chưa quyết định đầu tư nhưng Ban điều hành VEAM và bộ phận chuyên môn đã thực hiện việc ký kết Hợp đồng cung cấp li xăng với Công ty ISEKI (Nhật Bản) và thanh toán 2 đợt, số tiền 2.500.000 USD, tương đương hơn 56,5 tỉ đồng.

Trước HĐXX, bị cáo Hà tự nhận: “Bản thân tôi là người hết sức năng động, đam mê với công việc. Trong vụ án này, tôi không vi phạm điều gì. Tôi đã làm tròn trách nhiệm, làm hết sức minh bạch và năng động. Những vấn đề cáo buộc là không đúng đối với tôi”.

Ngoài những hành vi trên, bị cáo Hà còn bị VKS cáo buộc liên quan đến hành vi ký kết và thực hiện 2 thỏa thuận VEAM-ZIBO đầu tư phát triển xe ô tô tay lái bên phải không đúng quy định, gây thiệt hại số tiền hơn 9,9 tỉ đồng.