COVID-19 có thể sẽ tồn tại trong suốt phần đời còn lại của loài người

Ngày 1.9, Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) đã đưa ra khuyến nghị sử dụng mũi tăng cường 2 loại vắc xin mới của hãng BioNTech/Pfizer và Mordena được điều chỉnh nhằm chống các biến thể phụ của Omicron của vi rút SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19.

Hai loại vắc xin mới này sẽ phòng chống được cả vi rút SARS-CoV-2 chủng gốc cũng như các biến thể phụ BA.4 và BA.5 của Omicron vốn gây ra phần lớn các ca mắc COVID-19 tại Mỹ hiện nay. Trong đó, vắc xin của BioNTech/Pfizer được khuyến nghị tiêm cho những người từ 12 tuổi trở lên và vắc xin của Moderna dành cho những người từ 18 tuổi trở lên.

Bên cạnh đó, CDC Mỹ không còn khuyến nghị thực hiện cách ly hoặc xét nghiệm tại các trường học hoặc nhà trẻ đối với những học sinh phơi nhiễm COVID-19. Cơ quan này cũng cho biết không còn khuyến nghị những người chưa tiêm vắc xin ngừa COVID-19 cách ly sau khi phơi nhiễm vì khoảng 95% dân số Mỹ đã được tiêm phòng, hoặc đã mắc COVID-19, hoặc đã tiêm phòng và đã mắc bệnh. Nhiều người dân Mỹ đã bỏ đeo khẩu trang và quay trở lại các hoạt động thường ngày như trước khi đại dịch COVID-19 diễn ra. Song các nhà khoa học lại dự đoán rằng đại dịch COVID-19 sẽ còn kéo dài trong tương lai. 

Điều gì khiến đại dịch kéo dài lâu như vậy?

Vi rút ngày càng biến đổi trở nên mạnh hơn trong việc chống lại khả năng miễn dịch do tiêm chủng và lần nhiễm bệnh trước đó. Các nhà khoa học chỉ ra trong một nghiên cứu mới đây cho thấy biến thể phụ của Omicron mới nhất đang được quan tâm ở Mỹ - BA.4.6, nguyên nhân gây ra khoảng 8% các nhiễm bệnh mới ở Mỹ vào tuần trước - dường như còn có khả năng né tránh hệ thống miễn dịch tốt hơn so với các biến thể trước.  

Các nhà khoa học lo ngại vi rút SARS-CoV-2 có thể tiếp tục phát triển theo những cách đáng lo ngại.

Mức độ bùng phát của COVID-19 lặp lại như thế nào? 

Điều phối viên chống dịch COVID-19 của Nhà Trắng, tiến sĩ Ashish Jha cho biết COVID-19 có thể sẽ tồn tại trong cuộc sống suốt phần đời còn lại của nhân loại.

Các chuyên gia kỳ vọng một ngày nào đó COVID-19 sẽ trở thành bệnh đặc hữu, có nghĩa là nó xảy ra thường xuyên ở một số khu vực nhất định theo các mô hình đã được thiết lập. Nhưng họ không nghĩ rằng điều đó sẽ sớm xảy ra.

Tuy nhiên, ông Jha cho biết sống chung với COVID "không phải là một khái niệm đáng sợ hay tồi tệ" vì mọi người đang ngày càng chống chọi tốt hơn với nó. "Rõ ràng là nếu chúng ta ngừng nâng cấp các loại vắc xin và các phương pháp điều trị mới thì chúng ta có thể trượt lùi", ông Jha chia sẻ. 

Các chuyên gia cho biết COVID sẽ tiếp tục gây ra bệnh nghiêm trọng ở một số người. Trung tâm mô hình hóa kịch bản COVID-19 đã thực hiện một số dự báo về đại dịch kéo dài từ tháng 8.2022 - 5.2023 khi giả sử rằng các mũi tăng cường được điều chỉnh bổ sung khả năng chống lại các biến thể của Omicron và một chiến dịch tiêm mũi tăng cường sẽ diễn ra vào mùa thu và mùa đông. Trong kịch bản bi quan nhất - một biến thể mới xuất hiện trong khi mũi tăng cường triển khai muộn - họ dự đoán 1,3 triệu ca nhập viện và 181.000 ca tử vong trong thời gian đó. Trong kịch bản lạc quan nhất - không có biến thể mới và mũi tăng cường được triển khai sớm - họ dự đoán hơn một nửa số ca nhập viện và 111.000 ca tử vong.

Eric Topol, người đứng đầu Viện Nghiên cứu dịch thuật Scripps (Mỹ) cho biết thế giới có thể sẽ tiếp tục chứng kiến ​​sự bùng phát lặp đi lặp lại của COVID-19 cho đến khi vắc xin thế hệ mới được phát triển và tung ra trên thị trường một cách công bằng.

Vi rút SARS-CoV-2 sẽ đột biến ra sao? 

Topol cho biết: "Mỗi khi chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi đã nhìn thấy vi rút có khả năng lây truyền cao nhất, đặc tính né miễn dịch đỉnh cao, thì vi rút này lại vượt quá mức đó một cách đáng kinh ngạc". Nhưng vi rút có thể sẽ không tiếp tục lây truyền mãi mãi.

Matthew Binnicker, Giám đốc vi rút học lâm sàng tại Mayo Clinic (Mỹ) cho biết: "Tôi nghĩ rằng sẽ có một giới hạn nào đó. Tuy nhiên, điều mà chúng tôi thực sự lo ngại là vẫn còn rất nhiều người trên khắp thế giới không có bất kỳ khả năng miễn dịch nào. Họ chưa bị nhiễm bệnh hoặc chưa được tiêm chủng". 

Matthew nói nếu mức độ miễn dịch cơ bản của con người tăng lên đáng kể thì tỷ lệ nhiễm bệnh cũng như sự xuất hiện của nhiều biến thể dễ lây lan hơn sẽ chậm lại. Song có khả năng vi rút có thể đột biến theo cách gây ra bệnh nặng hơn.

Tiến sĩ Wesley Long, một nhà nghiên cứu bệnh học tại Houston Methodist (Mỹ) cho biết: "Không có bất kỳ lý do nào về mặt sinh học cho thấy vi rút phải trở nên nhẹ hơn theo thời gian. Tình hình dịch bệnh có vẻ như lắng xuống có thể chỉ là tác động tổng hợp của việc tất cả chúng ta đều có tiền sử miễn dịch với vi rút". 

Nhưng các nhà học cũng chỉ ra rằng khả năng miễn dịch của con người đang dần suy yếu. 

Omicron đã xuất hiện từ cuối năm ngoái, với một loạt các biến thể phụ có khả năng lây lan nhanh chóng. Binnicker tin rằng "điều đó sẽ tiếp tục xảy ra ít nhất trong vài tháng tới". Tuy nhiên, ông cho biết có khả năng một biến thể phụ mới của Omicron sẽ xuất hiện. Ông nói làn sóng lây nhiễm và tái nhiễm gần đây "tạo cơ hội cho vi rút lây lan và đột biến nhiều hơn và các biến thể mới xuất hiện". 

Con người có thể kiểm soát sự đột biến của vi rút không?

Các chuyên gia cho biết là có thể, và bằng cách tiêm chủng và tiêm mũi tăng cường. 

Jha nói trong một cuộc họp báo: "Đang có một loại vi rút vẫn lưu hành, vẫn giết chết hàng trăm người Mỹ mỗi ngày. Nhưng giờ đây, chúng tôi có tất cả khả năng để ngăn chặn điều đó. Nếu mọi người luôn tiêm chủng đầy đủ và được điều trị khi bị nhiễm trùng đột phá, chúng tôi có thể làm cho những trường hợp tử vong do vi rút này trở nên hiếm gặp". 

Tiêm chủng không chỉ bảo vệ chống lại bệnh tật nặng và tử vong, mà còn nâng cao mức độ miễn dịch trên toàn cầu.

Giám đốc CDC Rochelle Walensky cho biết có thể ngăn ngừa được tới 100.000 ca nhập viện COVID-19 và 9.000 ca tử vong nếu người Mỹ được tiêm mũi tăng cường với tỷ lệ họ thường được tiêm phòng cúm hằng năm vào mùa thu này. Khoảng một nửa số người Mỹ thường được chủng ngừa cúm mỗi năm.

Mọi người cũng có thể tự bảo vệ mình bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa khác, chẳng hạn như đeo khẩu trang trong nhà khi tỷ lệ nhiễm COVID-19 tăng cao.