Công nhận Hải Vân Quan là di tích quốc gia

Trước đó, 2 Sở VH-TT-DL tỉnh Thừa Thiên Huế và TP.Đà Nẵng đã phối hợp với Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế lập hồ sơ đề nghị Bộ VH-TT-DL công nhận di tích cấp Quốc gia đối với di tích này.

Hải Vân Quan nằm trên đỉnh đèo Hải Vân thuộc địa phận thị trấn Lăng Cô (huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên-Huế) và phường Hòa Hiệp Bắc (quận Liên Chiểu, TP.Đà Nẵng).

Di tích này được xây từ đời Trần và được trùng tu vào thời Nguyễn (năm Minh Mạng thứ 7, 1826). Cửa quan trông về phủ Thừa Thiên đề ba chữ "Hải Vân Quan", cửa trông xuống Quảng Nam đề "Thiên hạ đệ nhất hùng quan". Lạc khoản một bên góc bảng còn ghi thêm "Minh Mệnh thất niên cát nhật tạo", tức là làm vào ngày tốt năm Minh Mệnh thứ 7 (1826).

Ở độ cao 490m so với mực nước biển, Hải Vân Quan là cụm bố phòng quân sự với nhiều công trình gồm hệ thống thành lũy, nhà kho, trụ sự, pháo đài thần công…

Dưới thời nhà Nguyễn, Hải Vân Quan là cửa ải quan trọng, là cửa ngõ vào kinh đô Huế từ phía Nam. Chính vì vậy triều Nguyễn đã tập trung lực lượng và vũ khí quy mô ở đây để trấn giữ. Theo Đại Nam Thực Lục, sau khi trùng tu Hải Vân Quan, triều đình đã “phái biền binh 4 đội Hữu Sai và 2 đội Ứng Sai chở súng ống đến để đấy (súng quá sơn bằng đồng 5 cỗ, súng phun lửa 200 ống, pháo thăng thiên 100 cây và thuốc đạn theo súng) theo viên tấn thủ đóng giữ”.

Việc Hải Vân Quan được xếp hạng là di tích cấp quốc gia là cơ sở để các địa phương có di tích bảo tồn và phát huy tốt hơn giá trị đặc biệt của di tích này.

TS Phan Thanh Hải, Giám đốc trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho biết: “Trong thời gian tới, Hải Vân Quan cũng sẽ được Trung tâm đưa vào danh mục các công trình thuộc di tích triều Nguyễn trong hồ sơ tái đề cử quần thể di tích Cố đô Huế là cảnh quan văn hóa thế giới đệ trình UNESCO”.

Như vậy, trải qua nhiều thời gian bị lãng quên vì tranh chấp giữa Đà Nẵng và Thừa Thiên-Huế về ranh giới; đến nay Hải Vân Quan đã chính thức được chăm sóc đặc biệt.

Lê Đình Dũng