Cơ quan y tế của Hamas thống kê thương vong tại Dải Gaza như thế nào?

Thống kê thương vong trong tình trạng Dải Gaza đang bị Israel phong tỏa và không kích là điều không dễ dàng. Dịch vụ di động thiếu ổn định, mạng internet cùng điện bị cắt đứt. Đường sá, nhà cửa chẳng còn nguyên vẹn gây khó khăn cho công tác cứu hộ. Bác sĩ chỉ có thể ghi chép vội do bệnh viện quá tải và chưa kể hỗn loạn làm tăng khả năng sai sót.

Thế nhưng cơ quan y tế thuộc chính quyền Hamas vẫn thực hiện nhiệm vụ. Báo cáo ngày 26.10 ghi rõ số người thương vong kèm tên họ, số căn cước, độ tuổi lẫn giới tính. Họ thống kê được tổng số người Palestine thiệt mạng là 7.208, trong đó có 2.913 trẻ vị thành niên.

Đây là nguồn thông tin duy nhất và chính thức về thương vong tại Dải Gaza. Do Israel phong tỏa nên trên địa bàn hiện chỉ có số ít nhà báo nước ngoài và nhân viên tổ chức nhân đạo được phép vào đây.

Quan chức Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Michael Ryan cho biết: “Số liệu có thể không chính xác đến từng phút, nhưng phản ánh gần như đầy đủ mức độ thương vong”.

Ở nhiều cuộc chiến trước, thống kê do cơ quan y tế của Hamas thực hiện thường khớp với số liệu từ Liên Hợp Quốc, từ Israel cũng như từ một số điều tra độc lập. Tuy nhiên vụ nổ bệnh viện al-Ahli tuần trước lại là ngoại lệ.

Hamas cáo buộc Israel không kích bệnh viện, phía Israel lại nói vụ nổ do nhóm chiến binh Thánh chiến Hồi giáo Palestine gây ra. Trong vòng 1 giờ sau vụ nổ, cơ quan y tế của Hamas báo cáo có 500 người Palestine thiệt mạng, nhưng đến ngày hôm sau cơ quan này tuyên bố giảm xuống còn 471. Tình báo Mỹ đưa ra con số chỉ khoảng 100 - 300 người nhưng chưa rõ họ thống kê bằng cách nào.

Cách thống kê

Nguồn tin được trích dẫn rộng rãi nhất về thương vong tại Dải Gaza là phát ngôn viên cơ quan y tế Ashraf al-Qidra. Từ văn phòng đặt tại bệnh viện Shifa, quan chức này liên tục nhận dữ liệu từ tất cả bệnh viện trên địa bàn. Ban quản lý các bệnh viện cho biết hồ sơ của từng người bị thương và từng thi thể đưa đến nhà xác được nhập vào một hệ thống máy tính gửi đến ông al-Qidra cùng đội ngũ cơ quan y tế.

Theo ảnh chụp màn hình mà một giám đốc bệnh viện gửi cho AP, hệ thống giống như một bảng tính ghi họ tên, số căn cước, ngày nhập viện, loại thương tích, tình trạng. Đôi lúc không biết được họ tên, ông al-Qidra cùng đội ngũ cơ quan y tế phải kiểm tra kỹ mọi con số.

Ngoài bệnh viện, dữ liệu từ nhiều nguồn khác chẳng hạn như tổ chức Trăng lưỡi liềm đỏ cũng được thu thập. Cứ mỗi vài giờ, cơ quan y tế của Hamas lại cung cấp thông tin mới cập nhật, nêu rõ số người chết lẫn số người bị thương theo giới tính lẫn độ tuổi nhưng giữ kín danh tính, tuổi và nơi sinh sống.

Riêng ngày 26.10, họ đáp lại nghi ngờ từ Mỹ bằng cách công bố báo cáo dài 212 trang liệt kê chi tiết thông tin cá nhân tất cả người Palestine thiệt mạng cho đến nay. Trong báo cáo có 281 trường hợp chưa xác định danh tính.

Thống kê do cơ quan y tế của Hamas thực hiện không phân biệt dân thường hay binh lính và chỉ khi chiến chiến sự qua đi thì Liên Hợp Quốc, các nhóm điều tra, các bên tham chiến sẽ làm rõ.

Cơ quan y tế của Hamas không nêu rõ người Palestine thiệt mạng như thế nào, do ai gây ra mà chỉ báo cáo tất cả đều là nạn nhân của “cuộc xâm lược Israel phát động”.

Độ tin cậy của số liệu

Cơ quan y tế này gồm cả người mới được Hamas tuyển dụng và quan chức làm việc lâu năm có liên hệ với đảng Fatah (nắm quyền kiểm soát chính quyền Palestine ở Bờ Tây). Họ khẳng định Hamas không can thiệp số liệu thương vong dù thông tin về hoạt động không kích của Israel bị kiểm soát chặt chẽ.

Qua nhiều cuộc chiến, Liên Hợp Quốc, tổ chức Chữ thập đỏ, tổ chức Trăng lưỡi liềm đỏ đều trích dẫn số liệu từ cơ quan y tế của Hamas - gần như tất cả đều khớp với thống kê sau chiến tranh do văn phòng nhân đạo Liên Hợp Quốc thực hiện độc lập (sai số khá nhỏ).

Ở cuộc chiến năm 2008, cơ quan y tế báo cáo có 1.440 người Palestine thiệt mạng, Liên Hợp Quốc đưa ra con số 1.385. Đến cuộc chiến năm 2014, con số hai bên đưa ra lần lượt là 2.310 - 2.251. Năm 2021, số liệu cũng không chênh lệch mấy: 260 - 256.