Căng thẳng ngoại giao Philippines - Canada

Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr tuyên bố sẽ chỉ duy trì hiện diện ngoại giao tối thiểu cho đến khi số rác thải trở về Canada. Người phát ngôn Salvador Panelo của Tổng thống Philippines còn đưa ra phát ngôn cứng rắn hơn: “Động thái triệu hồi cho thấy chúng tôi rất nghiêm túc yêu cầu họ lấy lại rác thải, nếu không thì cắt đứt quan hệ”.

Phía Bộ Các vấn đề toàn cầu Canada (Global Affairs Canada) ra thông cáo phản hồi: “Canada đã nhiều lần truyền đạt cam kết vận chuyển và xử lý kịp thời số rác đưa sang Philippines. Chúng tôi vẫn quyết hoàn tất những bước sắp xếp để lấy lại rác thải. Thật thất vọng khi Philippines triệu hồi Đại sứ lẫn Lãnh sự, nhưng chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác để nhanh chóng giải quyết vấn đề”.

Triệu hồi nhà ngoại giao cấp cao là diễn biến mới nhất trong căng thẳng ngoại giao giữa hai nước thời gian qua, xuất phát từ container rác vận chuyển trái phép.

Ít nhất 103 container chứa rác thải sinh hoạt (chai cùng túi nhựa, giấy báo, tã lót) được chuyển thành từng đợt từ Canada đến Philippines trong hai năm 2013 và 2014. Phần lớn trong số này vẫn nằm tại hai cảng Manila với Subic, làm dấy lên làn sóng phản đối từ nhiều nhà đấu tranh bảo vệ môi trường.

Quan chức Philippines xác định một công ty đã khai báo sai lệch rác thải là nhựa tái chế. Họ yêu cầu Canada thu hồi.

Trong lúc hai bên thảo luận tìm giải pháp, Tổng thống Rodrigo Duterte vào tháng trước phát biểu ông sẵn sàng “tuyên chiến” với Canada.

“Tôi sẽ gửi cảnh báo, có lẽ trong tuần tới, yêu cầu họ lấy rác đi, hoặc tôi đi thuyền sang Canada rồi đổ rác ở đấy. Hãy chuẩn bị ăn mừng vì rác của bạn đang về nhà, cứ ăn chúng nếu muốn”, Tổng thống Durterte phát biểu.

Thông qua Đại sứ quán tại Manila, chính quyền Ottawa đảm bảo hợp tác giải quyết, đồng thời thông báo đã biết về phán quyết của một tòa án Philippines lệnh cho nhà nhập khẩu tư nhân trả rác về.

Nghị sĩ Canada Kevin Lamoureux - người đứng đầu nhóm hữu nghị giữa nghị viện hai nước - nhận xét “cuộc chiến rác thải” song phương thật đáng xấu hổ. Dù bày tỏ thất vọng khi vấn đề chưa thể được xử lý đúng thời hạn 15.5, nhưng ông nhấn mạnh chuyện này cần nhiều thời gian hơn.

Phía Canada hôm 13.5 vừa tổ chức đấu thầu công khai nhằm tìm ra đơn vị đủ khả năng vận chuyển container rác. Dự kiến quyết định cuối sẽ có vào 2 tuần sau, số rác trước cuối tháng 6 sẽ trở về.