Các nghị sĩ Canada bỏ phiếu về cáo buộc 'diệt chủng' ở Tân Cương

Hãng thông tấn AP (Mỹ) hôm 19.2 đưa tin, đảng Bảo thủ đối lập của Canada ngày 17.2 đã kêu gọi Hạ viện nước này tuyên bố Trung Quốc đang thực hiện hành vi "diệt chủng" đối với hơn một triệu dân Duy Ngô Nghĩ ở vùng phía tây khu tự trị Tân Cương

“Đối với một vấn đề như diệt chủng, Canada cần gửi một tín hiệu rõ ràng và dứt khoát rằng chúng ta sẽ đấu tranh cho nhân quyền cũng như giá trị của nhân quyền, ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải hy sinh một số cơ hội kinh tế. Giá trị của chúng ta không phải là thứ để bán”, lãnh đạo đảng Bảo thủ Erin O’Toole nói.

Cuộc bỏ phiếu về cáo buộc Trung Quốc phạm tội "diệt chủng" dự kiến diễn ra thứ hai đầu tuần sau (22.2), song không mang tính ràng buộc đối với chính phủ liên bang Canada và không đưa ra các bước tiếp theo. Các đảng đối lập chính của Canada, phe đa số tại Hạ viện, ủng hộ việc bỏ phiếu. Tuy nhiên hiện chưa rõ, đảng Tự do Dân chủ của Thủ tướng Canada Justin Trudeau chưa công bố bước đi tiếp theo sau khi phe đối lập đưa ra đề xuất.

Nhà lập pháp đảng đối lập O'Toole trong tuần này đã hối thúc chính quyền của ông Trudeau gây sức ép buộc Ủy ban Olympic Quốc tế dời Thế vận hội Mùa đông 2022 ra khỏi Bắc Kinh. Thủ tướng Trudeau bày tỏ do dự khi sử dụng từ "diệt chủng" và gọi đây là thuật ngữ "cực kỳ nặng nề". “Khi đề cập đến việc áp dụng từ diệt chủng từ rất cụ thể, chúng tôi chỉ cần đảm bảo rằng tất cả những gì tôi đã được xem xét trước khi đưa ra quyết định như vậy”, Trudeau cho hay.

Động thái của phe đối lập tại Hạ viện Canada là nỗ lực mới nhất nhằm buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm với cáo buộc vi phạm nhân quyền khi đối xử với người Duy Ngô Nhĩ, các nhóm dân tộc Đột Quyết và nhóm dân Hồi giáo thiểu số khác vốn đang ngày càng khiến quốc tế lo ngại.

Cựu ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trước khi rời nhiệm sở tuyên bố chính sách "chống lại người Hồi giáo và dân tộc thiểu số ở Tân Cương" của Trung Quốc "cấu thành tội ác chống lại loài người và diệt chủng". Người kế nhiệm của Pompeo, tân ngoại trưởng Antony Blinken cũng đã nhắc lại tuyên bố của ông trong ngày đầu tiên nắm quyền.

Liên Hợp Quốc ước tính có tới hơn 1 triệu người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ bị giam giữ tại các trại cải tạo ở Tân Cương, Trung Quốc. Tuy nhiên, Bắc Kinh liên tục phủ nhận các cáo buộc, đồng thời khẳng định các trại giam quy mô lớn tại Tân Cương là “các trung tâm giáo dục” hoàn toàn tự nguyện, và thường xuyên chỉ trích bất cứ ai lên tiếng hoặc kêu gọi đưa vấn đề này ra luật pháp.

Trung Quốc nhiều lần khẳng định không có vi phạm nhân quyền ở Tân Cương. Ban đầu, chính quyền Bắc Kinh phủ nhận sự tồn tại của các trại tập trung, sau đó họ lại mô tả chúng là các chương trình đào tạo nghề và giáo dục nhằm xóa đói giảm nghèo và chống lại các mối đe dọa khủng bố.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tháng 8 năm ngoái đã lặp lại tuyên bố rằng tất cả những người được đưa tới các “trung tâm giáo dục lại” ở Tân Cương đã hoàn thành “cải tạo” và đã tự do tham gia vào thị trường lao động mặc dù các nhóm nhân quyền và các gia đình người Duy Ngô Nhĩ cho biết việc “giam giữ” các nhóm thiểu số Hồi giáo tại Tân Cương vẫn tiếp diễn.

Canada với Trung Quốc đang bị kẹt trong một cuộc tranh chấp thương mại và ngoại giao. Sau khi Canada bắt giữ bà Mạnh Vãn Châu - Giám đốc tài chính Huawei, Trung Quốc trả đũa bằng việc bắt hai công dân Canada với các cáo buộc liên quan đến đánh cắp bí mật quốc gia, từ đó hạn chế xuất khẩu nông nghiệp của nước này sang Trung Quốc.

Ottawa đầu tuần đã dẫn đầu liên minh cùng 57 nước khác ra một sáng kiến nhằm ngăn chặn các quốc gia giam giữ công dân nước ngoài để làm đòn bẩy ngoại giao, một phương pháp mà Canada và Mỹ cho rằng Trung Quốc và một số nước đang sử dụng..

Đại sứ quán Trung Quốc tại Canada hôm 16.2 bày tỏ sự không hài lòng và kiên quyết phản đối việc Ottawa ban hành “sáng kiến chống giam giữ tùy tiện” với các nước khác, gọi hành động này là “không có thiện ý và xuyên tạc sự thật”. “Nỗ lực của phía Canada nhằm gây áp lực với Trung Quốc bằng cách sử dụng ngoại giao tuyên truyền phóng đại hay lôi kéo liên minh là hoàn toàn vô ích và sẽ chỉ đi vào ngõ cụt”, đại sứ quán Trung Quốc cho hay.

Trước đó, quan hệ Canada - Trung Quốc cũng đã tiếp tục xấu đi bởi vì một chiếc áo phông. Chính quyền Trung Quốc đầu tháng này tuyên bố rằng những chiếc áo có in hình "con dơi” và chữ “Vũ Hán" mà các nhân viên sứ quán Canada tại Bắc Kinh đặt hàng đã "xúc phạm đến Trung Quốc" và gửi một thông báo nghiêm túc về điều này cho Canada. Tuy nhiên, phía Canada khẳng định đây là một sự hiểu lầm.