Bộ Quốc phòng và Ngoại giao Mỹ-Canada họp bàn vụ Trung Quốc bắt giữ 2 người Canada

Ông Pompeo đã đưa ra những bình luận trên trong cuộc họp báo chung cách đây ít giờvới Bộ trưởng Ngoại giao Canada Chrystia Freeland, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis và Bộ trưởng Quốc phòng Canada Harjit Sajjin. Ông Pompeo cũng cam kết sẽ làm việc để đảm bảo đưa 2 người Canada về nước an toàn.

"Việc giam giữ bất hợp pháp hai công dân Canada là không thể chấp nhận được. Họ nên được trả lại (cho Canada)", ông Pompeo nói.

"Mỹ luôn ủng hộ dù họ là công dân của chúng tôi hay công dân của các quốc gia khác. Chúng tôi yêu cầu tất cả các quốc gia trên thế giới đối xử đúng đắn với công dân nước khác và việc giam giữ hai công dân Canada ở Trung Quốc phải chấm dứt".

Hai công dân Canada Michael Spavor và Michael Kovrig đã bị Trung Quốc bắt giữ hồi đầu tuần mà báo chí Trung Quốc mô tả họ bị nghi ngờ tham gia vào các hoạt động gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau hôm qua cũngđã công khai chỉ trích các hành động của Trung Quốc, gọi chúng là "không thể chấp nhận được".

"Chúng tôi hoàn toàn công bằng khi đấu tranh cho các công dân của chúng tôi đang bị giam giữ, cố gắng tìm hiểu tại sao, cố gắng làm việc với Trung Quốc để chứng minh rằng chuyện này là không thể chấp nhận được", ông nói trên truyền hình ở Toronto.

Trong nỗ lực phản đối hành động của Trung Quốc, Bộ trưởng Du lịch Canada Melanie Joly hôm 13.12 đã tuyên bố hủy việc đến Bắc Kinh tham gia lễ bế mạc một sự kiện du lịch (Canada-China Year of Tourism 2018) dự định tổ chức từ ngày 17-20.12.

Ông Trudeau cũng ám chỉ rằng Canada đang mắc kẹt trong cuộc chiến Mỹ - Trung. "Đây là một trong những tình huống bạn gặp phải khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là Trung Quốc và Mỹ bắt đầu gây chiến với nhau", ông Trudeau nói.

"Cuộc chiến thương mại leo thang giữa họ sẽ gây ra mọi hậu quả không lường trước được đối với Canada, thậm chí có khả năng đối với toàn bộ nền kinh tế thế giới. Chúng tôi rất lo lắng về điều đó".

Bản thân ông Trudeau cũng rơi vào thế kẹt khi bị chỉ trích trong việc xử lý các mối quan hệ đối ngoại. Lãnh đạo đảng Bảo thủ ở Canada, Andrew Scheer đổ lỗi cho Thủ tướng Justin Trudeau vì "cách tiếp cận ngây thơ" trong việc xử lý các mối quan hệ với Bắc Kinh sau khi Trung Quốc bắt giữ người Canada.

Ngày 13.12, phía Trung Quốc thừa nhận lực lượng chức năng thành phố Đan Đông bắt giữ công dân Canada Michael Spavor hôm 10.12. Ông Spavor bị xác định có dính líu đến hoạt động gây nguy hại cho an ninh quốc gia Trung Quốc. Cũng ngày 10.12, cựu nhân viên ngoại giao Canada Michael Kovrig đã bị công an Trung Quốc bắt vì cho rằng ông tham gia hoạt động gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia. Hiện người của lãnh sựCanada đã được tiếp xúc với ôngKovrigvà đang gắng thực hiện điều tương tự với ông Spavor.

Việc Trung Quốc bắt giữ công dân Canada được thực hiện gần như ngay sau vụCanada bắt giữ CFO của Huawei là bà Mạnh Vãn Châu theo yêu cầu từ công tố viên Mỹ.Cả Trung Quốc và Canada đều khẳng định vụ bắt ông Kovrig không có liên hệ gì đến việc của bà Mạnh nhưng báo chí phương Tây lại cho rằng có. Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lạc Ngọc Thành hôm 8.12 đã triệu tập Đại sứ Canada đến đểphản đối việc bắt giữ bà Mạnh và nhắn nhủ rằng: "Các hành động tiếp theo của Bắc Kinh phụ thuộc vào phản ứng của Ottawa".

Trong khi đó, báo chí Trung Quốc lại khuyên Canada chớ nghe theo Mỹ. Hoàn cầu thời báo, phụ san của Nhân dân nhật báo, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc khẳng định: "Canada nên tự tách mình khỏi chủ nghĩa bá quyền của Mỹ và thực hiện các nghĩa vụ nhằm duy trì trật tự quốc tế và bảo vệ nhân quyền".

Còn trên AFP, ông Guy Saint-Jacques, cựu Đại sứ Canada tại Trung Quốc, cho rằng "rõ ràng là chính phủ Trung Quốc muốn gây áp lực tối đa với chính quyền Canada". Đài RFI của Pháptrích lời ông Shaun Rein, chuyên nghiên cứu về Trung Quốc nhận định: "Bắc Kinh muốn chứng tỏ họ là một siêu cường đối thủ của Mỹ, và các nước khác nên cân nhắc giữa việc đứng về phía Trung Quốc hayMỹ". Do vậy, theo ông, "nhà cựu ngoại giao là một con tốt và sẽ bị giam giữ cho đến khi nào Mạnh Vãn Châu được trả tự do".