Báo Mỹ: EU khó có thể theo kịp nhu cầu đạn dược của Ukraine

EU đang cố gắng tạo ra một bước đột phá mới với kế hoạch đầy tham vọng nhằm cùng nhau mua sắm đạn dược khẩn cấp cho Ukraine và đẩy mạnh các ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu cho một kỷ nguyên đối đầu mới với Nga.

Điều này đã trở thành một bài kiểm tra quan trọng đối với độ tin cậy của các nỗ lực phòng thủ chung của châu Âu. Đây là một thách thức khó khăn đối với một tổ chức vốn được tạo ra để theo đuổi lợi ích kinh tế chứ không phải một liên minh quân sự.

Với việc Ukraine đốt cháy vũ khí nhanh hơn khả năng sản xuất của toàn bộ các nhà máy vũ khí phương Tây, EU đã đồng ý chi 1 tỉ euro để chuyển thêm cho kho vũ khí của Kiyv, và 1 tỉ euro khác để cùng đặt hàng các loại đạn pháo tiêu chuẩn NATO 155mm.

Do đó, việc mở rộng năng lực sản xuất vốn đã bị thu hẹp trong 30 năm hiện là ưu tiên hàng đầu của khối. Tuy nhiên, một số thành viên EU không chắc chắn rằng Brussels có thể hoàn thành kế hoạch đầy tham vọng này.

18 quốc gia, bao gồm cả Na Uy không thuộc EU, đã đồng ý tập hợp các đơn đặt hàng của họ thông qua EU, theo kế hoạch gửi 1 triệu viên đạn tới Ukraine trong năm nay. Các nhà lãnh đạo EU chuẩn bị ký vào kế hoạch tại một hội nghị thượng đỉnh bắt đầu vào hôm 23.3. Đức - quê hương của một trong ba nhà sản xuất đạn dược lớn nhất châu Âu - đã tham gia vào kế hoạch sau một chút do dự.

Ông Thierry Breton, Ủy viên châu Âu về công nghiệp quốc phòng, đã đi thăm các nhà sản xuất đạn dược và chất nổ ở Trung Âu vào tuần trước và nói về việc đặt EU trên nền tảng "kinh tế chiến tranh".

Trở ngại lớn

Tuy vậy, giới chức EU thừa nhận rằng họ có thể không đáp ứng được nhu cầu đạn dược hiện nay của Ukraine.

“Việc ký kết các hợp đồng lớn, được hợp nhất ở cấp độ châu Âu, sẽ gửi tín hiệu thích hợp để ngành công nghiệp hành động. Nhưng đây không phải là sự đảm bảo về việc giao hàng đúng hạn”, ủy viên Mairead McGuinness nói với Nghị viện châu Âu (MEP).

EU phải đối mặt với thách thức đảm bảo nguồn cung đáp ứng các đơn đặt hàng đạn pháo phù hợp để chuyển giao cho Ukraine, vì không phải tất cả các loại đạn 155mm đều giống nhau.

Ngoài ra còn có một thực tế là BAE Systems (Anh) - một trong những nhà sản xuất đạn dược hàng đầu khác của châu Âu, cùng với Nexter của Pháp - đã bị loại khỏi chương trình của EU vì Brexit. Vì vậy, mặc dù họ có hợp đồng với chính phủ Anh để tăng cường sản xuất cung cấp cho Ukraine, nhưng họ sẽ không được hưởng lợi từ các đơn đặt hàng chung của EU.

Theo kế hoạch của khối, các đơn đặt hàng chung sẽ được EU hoàn trả một phần bởi một quỹ ngoài ngân sách được cấp tới 5,9 tỉ euro cho đến năm 2027 dành riêng cho việc cung cấp vũ khí cho Kyiv. Trong đó, Cơ quan Quốc phòng châu Âu (EDA) sẽ đóng vai trò là cơ quan thanh toán trực tiếp và là đơn vị ký kết hợp đồng mua bán.

Nhưng các nhà phê bình cho rằng EDA - cơ quan liên chính phủ được thành lập năm 2004 để thúc đẩy hội nhập quốc phòng giữa các nước thành viên EU - có rất ít chuyên môn nội bộ trong việc quản lý các hợp đồng phức tạp. Một quan chức Đức giấu tên cho biết EDA là một tổ chức tư vấn chính sách hơn là một cơ quan thu mua vũ khí.

Lãnh đạo EDA Jiří Šedivý cũng đã thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn rằng việc quản lý một đợt mua sắm tập thể lớn thực sự sẽ là một thách thức lớn. “EDA đã có một số kinh nghiệm trong việc mua sắm đạn dược cho 5 quốc gia thành viên, song đây không phải là hoạt động chính của chúng tôi”, ông Šedivý nói.

Trong khi đó, các tập đoàn sản xuất vũ khí lớn của châu Âu đang phàn nàn rằng dù các chính trị gia EU đã thông báo về việc mở rộng sản xuất, cho đến nay vẫn chưa có các thỏa thuận dài hạn nào được ký kết.

Số đơn đặt hàng đạn dược của tập đoàn sản xuất vũ khí Đức Rheinmetall đã tăng 40% vào năm 2022, nhưng họ cho biết việc sản xuất hiện chỉ hoạt động với 2/3 công suất để chờ các hợp đồng mới của EU được ký kết.

“Nếu không có hợp đồng ký kết, chúng tôi sẽ không sản xuất bất cứ thứ gì. Bất kỳ sự thiếu hụt đạn dược nào cũng không phải là lỗi của ngành công nghiệp quốc phòng”, giám đốc điều hành Rheinmetall, ông Armin Papperger nói với Bloomberg vào tuần trước.

Ông Papperger cũng cho biết các nhà sản xuất sẽ không thể đáp ứng nhu cầu vũ khí của Ukraine trừ khi các chính phủ tăng chi tiêu phù hợp với năng lực sản xuất của họ.

Jan Pie, giám đốc điều hành Hiệp hội Công nghiệp Quốc phòng, An ninh và Hàng không châu Âu, cơ quan cố vấn của Ủy ban châu Âu (EC), cho biết EU sẽ phải vượt qua nhiều thách thức về trung hạn và dài hạn trong việc mở rộng sản xuất đạn dược.

“Cho đến nay, thành tích hợp tác vũ khí của châu Âu rất yếu kém. Chúng ta không thể đổ tiền vào hệ thống và mong đợi sản xuất sẽ tăng lên theo một cách nào đó. Có một thách thức lớn về mặt thủ tục hành chính giữa các quốc gia thành viên”, Pie nói.