Ba yếu tố định hình kinh tế toàn cầu năm 2022

Năm 2021 là năm đầy thử thách. Giống như 2020, tình hình kinh tế - chính trị toàn cầu chịu ảnh hưởng từ lớn từ đại dịch COVID-19, tăng chi phí sinh hoạt, giảm thu nhập, thay đổi văn hóa - xã hội…

Năm 2022 sắp tới dường như cũng khó khăn không kém. Tổ chức Tiền tệ quốc tế (IMF) nhận định thách thức lớn vẫn tồn tại, gồm cả sự tăng trưởng việc làm khiêm tốn, lạm phát gia tăng, mất an ninh lương thực, tích lũy vốn nhân lực, biến đổi khí hậu.

Mức tăng trưởng kinh tế toàn cầu được dự báo chưa tới 5%, các nền kinh tế phát triển có thể tăng trưởng tốt hơn các nền kinh tế đang phát triển- nơi độ phủ vắc xin COVID-19 còn thấp và hỗ trợ chính sách yếu.

Giáo sư Haar nhận định trong bối cảnh như vậy, 3 yếu tố định hình kinh tế toàn cầu đáng chú ý là công nghệ, chuỗi cung ứng và tiêu dùng.

Công nghệ

Các nhà nghiên cứu ước tính kinh tế kỹ thuật số toàn cầu trị giá 11,5 nghìn tỉ USD - gần 16% GDP toàn cầu, đã tăng trưởng nhanh hơn GDP toàn cầu 2 lần rưỡi trong 15 năm qua. Các công ty công nghệ đã vượt qua công ty dầu khí trở thành các công ty đại chúng lớn nhất thế giới. Sự mở rộng đáng kể của trí tuệ nhân tạo, 5G, blockchain, tiền điện tử, internet vạn vật sẽ tiếp tục chứ không hề suy giảm.

Tự động hóa và tiến bộ về kỹ thuật số khiến lao động chuyển từ trang bị kỹ năng trung bình thấp sang kỹ năng quản lý, kỹ thuật phức tạp hơn. Loạt công nghệ mới nổi dự kiến đóng góp 2/3 mức tăng trưởng năng suất tiềm năng thập niên tới.

Do nhu cầu về sản phẩm bán dẫn còn rất cao trong năm tới, Intel, Samsung và TSMC đều lên kế hoạch đầu tư lớn.

Ngoài ra, nhờ công nghệ và các nền tảng kỹ thuật số phổ biến, lan tỏa mạnh mẽ nên mỗi năm có đến 1,35 triệu công ty khởi nghiệp công nghệ ra đời, không chỉ tập trung ở quốc gia phát triển. Công ty khởi nghiệp công nghệ ở quốc gia đang phát triển cũng nở rộ như Nubank (Brazil), mPharma (Ghana), Momo (Việt Nam), Mileus (Czech).

Chuỗi cung ứng

Gián đoạn và thiếu hụt lao động lẫn hàng hóa khiến giá cả tăng cao, lạm phát mất kiểm soát. Trong giai đoạn đầu của đại dịch, thế giới chứng kiến hàng loạt nhà máy cùng cảng biển đóng cửa. Thế rồi khi tình hình cải thiện, nhu cầu bị dồn nén thời gian trước tăng vọt khiến cung không đủ cầu.

Mặc dù tình trạng tắc nghẽn tại cảng biển đang dần giảm bớt, nhưng sắp tới giá vận chuyển có lẽ vẫn ở mức cao vì lao động ngành này còn thiếu hụt. Ông Tim Huxley - Giám đốc điều hành hãng vận tải Mandarin Shipping nhận định năng lực vận chuyển cho đến ít nhất năm 2023 mới tăng lên.

Tiêu dùng

Trong năm 2022, chi tiêu tiêu dùng sẽ tăng, trong đó dịch vụ dự kiến phục hồi mạnh mẽ với mức tăng hơn 6,5%. Người tiêu dùng đòi hỏi trải nghiệm tiêu dùng cá nhân hóa hơn, mua hàng trên nền tảng số nhiều hơn và nhiều doanh nghiệp đáng tin cậy hơn.

Khảo sát thực hiện trong tháng 12 của công ty kiểm toán PwC chỉ ra rằng người tiêu dùng toàn cầu đang có kế hoạch chi tiêu nhiều hơn, và khi mua sắm họ chú trọng đến giá cả cùng tính tiện lợi.

Tạp hóa, sản phẩm thời trang, sản phẩm chăm sóc sức khỏe, sản phẩm làm đẹp nằm trong danh sách ưu tiên mua sắm. Nhóm dân số sinh ra trong khoảng thời gian từ 1980 đến những năm đầu thập niên 2000 (millennial) sống ở thành thị cùng những người làm việc từ xa (toàn phần hoặc một phần) là đối tượng người tiêu dùng lạc quan nhất. Nhưng người nghèo và người về hưu vẫn gặp khó khăn.