71.000 dân năn nỉ tỉnh đừng xây thủy điện: Vẫn phớt lờ dân vì lợi ích trước mắt?

Ảnh hưởng hàng ngàn ha rừng

Rừng đặc dụng đầu nguồn Thạch Nham, nơi quy hoạch dự án thủy điện Sơn Trà 1. Ảnh: L.Đ.Dũng.

Nhắc đến dự án thủy điện Sơn Trà 1, ông Đoàn Ngọc Thạch, Trưởng BQL rừng phòng hộ đầu nguồn Thạch Nham nói ngay: “Tôi quyết liệt phản đối, không đồng ý xây dựng thủy điện này”.

Thủy điện Sơn Trà 1 nằm trên sông Xà Lò, chiếm dụng khoảng 37 ha rừng phòng hộ (theo như báo cáo của chủ đầu tư) thuộc địa bàn 2 xã Sơn Kỳ, huyện Sơn Hà và xã Sơn Lập, huyện Sơn Tây.

“Nếu mất 37 ha này thì sẽ mất cả ngàn ha rừng phía trên đó vì có đường thì lâm tặc sẽ vào, rồi nạn khai thác, lấn chiếm”, ông Thạch nói.

Hiện tại, BQL rừng phòng hộ đầu nguồn Thạch Nham quản lý 30.000 ha đất có rừng thuộc hai huyện Sơn Hà và Sơn Tây. Khu vực quy hoạch xây dựng thủy điện Sơn Trà 1 là rừng nguyên sinh từ hàng chục đến hàng trăm năm tuổi với các loại gỗ như chò, xoan đào...có trữ lượng 100 m3 gỗ/ha; tức là ít nhất có khoảng 3.000 m3 gỗ có nguy cơ bị mất.

Ông Thạch bày tỏ: “Rừng trồng ngày càng khó mà rừng mất ngày càng nhiều. Nếu thủy điện được làm và chủ đầu tư trồng trả lại rừng thì 30 ha rừng trồng của ổng không bằng nổi 1 ha rừng ở đây. Mà nếu cứ để triệt thế này thì không đủ độ che phủ của rừng nữa”.

Không dừng lại ở đó, quy hoạch của thủy điện Đakđrinh 2 chiếm dụng gần 200 ha, trong đó có 5,38 ha rừng phòng hộ. Thủy điện Trà Khúc 1 chiếm dụng diện tích hơn 290 ha.

“Chỉ tính riêng thủy điện Sơn Trà 1, chủ đầu tư, đơn vị tư vấn chưa làm việc cụ thể với ban quản lý. Con số 37 ha họ chỉ báo cáo về dự án chính; còn quy hoạch đường công vụ, đường dây truyền tải điện họ chưa nói. Nếu cộng lại sẽ không biết bao nhiêu rừng bị mất. Mà bây giờ quy hoạch dự án lấy trên 50 ha rừng phải báo cáo Quốc hội. Nhưng đây họ cứ chia lẻ ra thì không biết thế nào”, ông Thạch lo lắng.

Hàng ngàn ha rừng đặc dụng ở đầu nguồn sông Trà Khúc sẽ bị ảnh hưởng bởi quy hoạch các dự án thủy điện. Ảnh: L.Đ.Dũng.

Dường như người ta có tâm lý thấy diện tích rừng còn nhiều thì dễ bỏ đi vài chục, vài trăm hecta là bình thường; cái gì vừa đủ ít mới quý và đáng bảo vệ.

Mới đây thôi, tỉnh Quảng Nam và TP.Đà Nẵng đang rốt ráo điều tra, xử lý vụ việc phá rừng đặc dụng Bà Nà-Núi Chúa với số gỗ thu được hơn 43 m3. Vụ phá rừng này được coi là lớn nhất từ trước đến nay và rất trầm trọng.

Thế mà hàng ngàn m3 gỗ thuộc rừng đặc dụng đầu nguồn ở Quảng Ngãi sẽ bị phá một cách hợp pháp dù lãnh đạo huyện, ban quản lý rừng ở Sơn Hà liên tục phản đối để bảo vệ mà chưa được thì 43 m3 gỗ ở Đà Nẵng đã nhằm nhò gì.

Trong lúc, mất rừng chỉ là một trong những hệ lụy mà ông Đặng Ngọc Dũng, Bí thư huyện ủy Sơn Hà cảnh báo: “Việc để có thêm khoảng vài chục MW điện năng sẽ không đánh đổi và trả hết những thiệt hại mà đời con, đời cháu và sau này người dân Sơn Hà phải gánh chịu!”.

Những ẩn họa đang nhìn thấy

Tỉnh Quảng Ngãi, vài năm trước, đã phải vật vã đi “đòi nước” vì thủy điện Đakđrinh tích nước gây khô hạn hàng chục hecta cây trồng ở hạ du sông Trà Khúc. Viễn cảnh sẽ tồi tệ hơn khi tiếp tục rừng bị phá, thủy điện mới mọc lên đua nhau tích nước.

Sông Trà Khúc trơ đáy. Ảnh: L.Đ.Dũng.

Và một điều ẩn họa hơn, vào đầu năm nay, đã có nhiều rung chấn và tiếng nổ tại lòng hồ thủy điện Đakđrinh phía huyện Sơn Tây (Quảng Ngãi) và Kon Plông (Kon Tum).

Đã có cảnh báo về nguy cơ bất ổn địa chất nếu có thủy điện liên hồ chứa ở khu vực sông Đakđrinh. Ảnh: L.Đ.Dũng.

Dân tái định cư vì thủy điện “trở nên nghèo đói hơn, nhiều nhóm dân cư buộc phải xâm hại tài nguyên rừng, di cư tự do tìm nguồn sinh kế mới” là tiếng kêu mà diễn đàn "Nhân dân thủy điện miền Trung và Tây Nguyên về vấn đề xây dựng và vận hành thủy điện" vừa lên tiếng.

Diễn đàn do Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN) tổ chức đưa ra kiến nghị các dự án thủy điện phải được xây dựng trên cơ sở xem xét toàn diện các tác động môi trường và xã hội. Bởi lẽ, những tác động xã hội tiêu cực mà thủy điện đem lại sẽ trở nên khó giải quyết theo thời gian nếu không được nghiên cứu thấu đáo và có phương án giải quyết hợp lý ngay từ đầu.

Một vụ vỡ đập thủy điện (Ia Krel 2) ở tỉnh Gia Lai. Ảnh: L.Đ.Dũng.

Tuy nhiên, những dự án thủy điện cụ thể được nêu trong loạt bài này tại huyện Sơn Hà lại có vẻ không được nghiên cứu thấu đáo. Tỉnh cứ ký duyệt cho phép triển khai. Bí thư huyện và hàng ngàn dân liên tục phản đối trong nơm nớp sợ hãi về một tương lai đầy tai ương.