Giải Pulitzer là một tập hợp các giải thưởng được trao hàng năm cho những thành tựu trong lĩnh vực về báo chí, sách và âm nhạc của Mỹ. Hầu hết các giải thưởng về sách, kịch và âm nhạc trước đây chỉ dành cho công dân Mỹ, nhưng bắt đầu từ năm 2025, Hội đồng Pulitzer sẽ xem xét các tác phẩm của người thường trú và định cư tại quốc gia này.
Trong lĩnh vực sách, có nhiều tác phẩm đoạt giải Pulitzer và đã trở thành tác phẩm văn học kinh điển, được nhiều độc giả Việt Nam biết đến như: Cuốn theo chiều gió, Chùm nho phẫn nộ, Ông già và biển cả...
Sau đây là 18 cuốn sách hay đoạt giải Pulitzer trong 100 năm qua.
1. Marc của Geraldine Brooks - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 2006
Trong cuốn tiểu thuyết March năm 2005 của mình, Geraldine Brooks đã tái hiện lại tác phẩm kinh điển Little Women dành cho trẻ em của Louisa May Alcott từ góc nhìn của tộc trưởng March gần như vắng mặt.
Hội đồng giám khảo giải Pulitzer gọi March là “một câu chuyện nguyên bản, được viết một cách khéo léo, ngập tràn các chi tiết của một dòng thời gian khác.”
2. The Grapes Of Wrath (Chùm nho phẫn nộ) của John Steinbeck - Giải Pulitzer dành cho tiểu thuyết năm 1940
Tiểu thuyết Chùm nho phẫn nộ của nhà văn John Steinbeck được phát hành vào năm 1939 hẳn không xa lạ gì với người yêu sách Việt Nam. Cuốn sách được nhiều người coi là tác phẩm văn học kinh điển của giai cấp công nhân Mỹ và là ứng cử viên nặng ký cho danh hiệu Tiểu thuyết vĩ đại của Mỹ.
3. All The Light We Cannot See (Ánh sáng vô hình) của Anthony Doerr - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 2015
Ánh sáng vô hình của Anthony Doerr khám phá chiều sâu, chiều rộng bản chất con người thông qua câu chuyện về những lần gặp gỡ của một cô gái mù người Pháp và một chàng trai người Đức trong Thế chiến thứ hai.
Theo các giám khảo giải Pulitzer, Doerr “đã soi sáng những con đường, bất chấp mọi khó khăn, mọi người đều cố gắng đối xử tốt với nhau”. New York Times gọi cuốn sách bán chạy nhất là “rực rỡ… một cuốn tiểu thuyết tuyệt vời và cảm động sâu sắc”.
4. The Old Man And The Sea (Ông già và biển cả) của Ernest Hemingway - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 1953
Được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1952, Ông già và biển cả là tác phẩm hư cấu lớn cuối cùng của Hemingway. Câu chuyện xoay quanh một ngư dân già người Cuba và cuộc đấu tranh của ông để câu được một con cá marlin khổng lồ ở Gulf Stream.
5. Middlesex (Lưỡng giới) của Jeffrey Eugenides - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 2003
Cuốn tiểu thuyết Lưỡng giới năm 2002 của Jeffrey Eugenides kể về lịch sử đan xen độc đáo của Cal, một người Mỹ gốc Hy Lạp thế hệ thứ ba và là một người lưỡng giới.
Hội đồng Pulitzer mô tả nó là “một cuốn tiểu thuyết đa thế hệ mang tính phổ quát, vừa cao thượng, vừa đầy trí tuệ.
6. The Overstory (Vòm rừng) của Richard Powers - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 2019
Vòm rừng của Richard Powers được nhận xét là “một tác phẩm sâu rộng, đầy nhiệt huyết về chủ nghĩa hoạt động và phản kháng”. Nội dung của Vòm rừng là câu chuyện về 9 người Mỹ hư cấu. Mỗi người trong số họ có những mối liên hệ đặc biệt với cây cối, bất chấp hoàn cảnh và thời đại của chúng. Trang web Giải thưởng Pulitzer mô tả Vòm rừng là “một câu chuyện có cấu trúc khéo léo, trong đó, các cành và tán của những cái cây tựa những điều kỳ diệu và sự kết nối của những con người sống giữa chúng.”.
Ngoài giải Pulitzer, Vòm rừng còn mang về cho tác giả nhiều giải thưởng khác vào năm 2019.
7. Gone With The Wind (Cuốn theo chiều gió) của Margaret Mitchell - Giải Pulitzer dành cho tiểu thuyết năm 1937
Cuốn theo chiều gió được các thế hệ người Việt Nam biết đến nhiều nhất nhờ bộ phim kinh điển cùng tên. Cuốn theo chiều gió được xuất bản vào năm 1936 và đây là một cuốn tiểu thuyết cực kỳ nổi tiếng của tác giả người Mỹ Margaret Mitchell.
8. The Hours (Thời khắc) của Michael Cunningham - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 1999
Đây được nhận xét là là một cuốn tiểu thuyết “đầy đam mê, sâu sắc và cảm động và là thành tựu văn học đáng chú ý nhất của nhà văn Cunningham.
9. A Visit From The Goon Squad (Ký ức đen) của Jennifer Egan - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 2011
Ký ức đen là “một cuộc điều tra sáng tạo về quá trình lớn lên và già đi trong thời đại kỹ thuật số, thể hiện sự tò mò sâu sắc về sự thay đổi văn hóa với tốc độ chóng mặt”.
Cuốn sách tập trung vào nhân vật Bennie Salazar, một cựu nghệ sĩ nhạc punk rock già nua và nhân viên của ông, Sasha trẻ trung và đầy nhiệt huyết. Câu chuyện được kể thông qua một loạt hình thức sáng tạo và đổi mới “sự khao khát cơ bản của con người về sự cứu chuộc, và xu hướng chung là đạt được cả hai”.
10. Beloved (Yêu dấu) của Toni Morrison - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 1988
Với Beloved, xuất bản năm 1987, Toni Morrison đã được trao rất nhiều giải thưởng, trong số đó có Giải Pulitzer danh giá. Toni Morrison đã hi vọng cuốn sách sẽ trở thành một minh chứng tưởng niệm cho những sinh mạng đã mất và bị tổn hại đến mức không thể nhận ra bởi nạn buôn bán nô lệ ở Đại Tây Dương. Nội dung Yêu dấu là câu chuyện về một cựu nô lệ phải sống một cuộc đời bị ám ảnh.
11. Less (tựa Việt: Vòng quanh thế giới cùng một trái tim tan vỡ) của Andrew Sean Greer - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 2018
Câu chuyện xoay quanh một người đàn ông đồng tính có tên Arthur Less. Arthur Less cố gắng trốn tránh đám cưới của người yêu cũ đến mức ông chấp nhận mọi lời mời tham dự mọi sự kiện văn học nửa vời trên khắp thế giới.
12. The Age Of Innocence (Thời thơ ngây) của Edith Wharton - Giải Pulitzer dành cho tiểu thuyết năm 1921
Với Thời thơ ngây, Edith Wharton trở thành người nhà văn nữ đầu tiên đoạt giải Pulitzer và điều này đã gây tranh cãi trong xã hội thời đó.
13. The Brief Wondrous Life Of Oscar Wao (Cuộc đời ngắn ngủi và lạ kỳ của Oscar Wao) của Junot Diáz - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 2008
Junot Diaz được trao giải Pulitzer cho tiểu thuyết Cuộc đời ngắn ngủi và lạ kỳ của Oscar Wao vào năm 2008. Tuy nhiên, nhà văn sau đó đã bị chỉ trích và tẩy chay vì phong trào #MeToo. Diaz đã bị một nhà văn nữ tố cáo ông đã tấn công và cưỡng hôn.
14. All The King’s Men (tạm dịch: Tất cả những người đàn ông ấy) của Robert Penn Warren - Giải Pulitzer dành cho tiểu thuyết năm 1947
New York Time Book Review ca ngợi All the King’s Men là “một cuốn sách có sức sống tuyệt vời, một cuốn sách đầy căng thẳng kịch tính đến mức gần như phát ra những tia lửa.”
15. The Underground Railroad (Tuyến hỏa xa ngầm) của Colson Whitehead - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 2017
Theo ban giám khảo của giải thưởng Pulitzer, Tuyến hỏa xa ngầm là một câu chuyện phiêu lưu đầy động lực về ý chí kiên cường của một người phụ nữ để thoát khỏi nỗi sợ kinh hoàng của sự trói buộc (của chế độ nô lệ) và là một sự suy ngẫm mạnh mẽ, choáng váng về lịch sử mà tất cả chúng ta đều biết đến”.
16. The Color Purple (Màu tím) của Alice Walker - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 1983
Alice Walker trở thành người phụ nữ da màu đầu tiên giành được giải Pulitzer với cuốn tiểu thuyết The Color Purple năm 1983. Nó vẫn giữ được giá trị văn hóa của mình trong suốt nhiều thập kỷ qua - đến mức nó tiếp tục bị cấm và bị thách thức trong trường học và thư viện ở Mỹ. Cuốn sách kể câu chuyện về một cô gái da đen trẻ tuổi, được kể qua những bức thư cô gửi cho Chúa.
17. The Road (Con đường) của Cormac McCarthy - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 2007
Cormac McCarthy là một nhà văn đương đại nổi tiếng sống ẩn dật. Ý tưởng về cuốn sách đến với ông một chuyến đi cùng con trai ở El Paso, nơi ông tự hỏi con đường này sẽ như thế nào sau một trăm năm nữa. Ông nói với “nữ hoàng truyền thông” Oprah rằng ông chỉ mất 6 tuần để viết cuốn sách hậu tận thế đầy ám ảnh này.
18. To Kill A Mockingbird (Giết con chim nhại) của Harper Lee - Giải Pulitzer dành cho Sách hư cấu năm 1961
Giết con chim nhại đã được nhiều người coi là một trong những tiểu thuyết Mỹ mang tính biểu tượng nhất mọi thời đại kể từ khi phát hành, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi Harper Lee nhận được giải Pulitzer dành cho tiểu thuyết hư cấu vào năm 1961.
Giải Pulitzers được thành lập vào năm 1917 bởi nhà xuất bản báo chí Joseph Pulitzer, một người nhập cư Hungary, người đã nhấn mạnh rằng các giải thưởng nhằm tôn vinh các tác phẩm đặc trưng của Mỹ.
Giải thưởng này từ lâu đã được mở cho những người thuộc mọi quốc tịch có tác phẩm được các cơ quan truyền thông Mỹ đăng tải. Tuy nhiên các hạng mục giải thưởng đều chỉ dành cho công dân Mỹ.
Năm 2025, Hội đồng Pulitzers sẽ thay đổi bằng việc xem xét các tác phẩm của những người thường trú và định cư tại quốc gia này.