10 sự kiện y tế nổi bật trong năm 2020

Cùng Một Thế Giới điểm lại 10 sự kiện nổi bật của ngành y tế trong 1 năm đầy biến động do dịch bệnh COVID-19:

1. Phòng chống đại dịch COVID-19 thành công được thế giới ca ngợi

Kể từ khi phát hiện ca mắc COVID-19 đầu tiên vào ngày 23.1.2020 tại Bệnh viện Chợ Rẫy với 2 cha con người Trung Quốc là ông Li Ding (65 tuổi) và con Li Zichao (28 tuổi), Việt Nam đã trải qua nhiều đợt bùng phát dịch COVID-19 lây lan trong cộng đồng. Tính đến thời điểm này đã có gần 1.500 ca mắc COVID-19, nhưng đã chữa khỏi hơn 1.300 ca, chỉ có 35 ca tử vong.

Đặc biệt, đã điều trị và cứu sống thành công bệnh nhân 91 - phi công người Anh từ “cõi chết trở về”. Bệnh nhân 91 mắc COVID-19 đã có nhiều thời điểm rơi vào tình trạng nguy kịch, phổi đông đặc đến 90%, được chỉ định ghép phổi. Tuy nhiên, sau hơn 115 ngày “chiến đấu” hết mình của lực lượng y bác sĩ Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM và Bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh nhân 91 đã phục hồi kỳ diệu và khỏe mạnh được xuất viện. Đây là một kỳ tích của ngành y tế Việt Nam khiến cả thế giới phải “ngả mũ”.

2. Thử nghiệm lâm sàng vắc xin COVID-19 trên người

Ngày 17.12 vừa qua, Công ty cổ phần công nghệ sinh học dược Nanogen phối hợp với Học viện Quân y tiến hành thử nghiệm lâm sàng trên người vắc xin Nanocovax phòng ngừa COVID-19. Đây là vắc xin “Made in VietNam” do Công ty cổ phần công nghệ sinh học dược Nanogen sản xuất. Đến thời điểm này, tất cả các tình nguyện tham gia đợt 1 thử nghiệm lâm sàng vắc xin này đều an toàn, khỏe mạnh.

Ngoài Nanogen, hiện tại ở Việt Nam còn có 3 đơn vị đang tiến hành nghiên cứu, sản xuất vắc xin COVID-19 là Trung tâm Nghiên cứu sản xuất vắc xin và sinh phẩm y tế (Polyvac), Viện Vắc xin và Sinh phẩm y tế (IVAC) và Công ty TNHH một thành viên Vắc xin và sinh phẩm số 1 (Vabiotech). Trong đó, IVAC và Vabiotech sẽ bắt đầu thử nghiệm lâm sàng trên người vào tháng 3.2021.

3. Ca mổ tách cặp song sinh phức tạp nhất Trúc Nhi - Diệu Nhi

Ngày 15.7.2020, gần 100 y bác sĩ dưới sự cố vấn chuyên môn của GS. BS Trần Đông A đã thực hiện ca đại phẫu tách cặp song sinh dính liền phức tạp Trúc Nhi - Diệu Nhi. Sau hơn 12 giờ đồng hồ, ê kíp phẫu thuật Bệnh viện Nhi đồng Thành phố cùng các chuyên gia đến từ nhiều bệnh viện khác đã thực hiện thành công ca phẫu thuật tách dính phức tạp này.

Sau ca phẫu thuật tách dính thành công trên, cả 2 bé còn trải qua nhiều cuộc đại phẫu khác để chỉnh hình cơ quan, tạo hình khung chậu, tiết niệu, tiêu hóa và tầng sinh môn… Sau 25 ngày phẫu thuật, cả 2 bé Trúc Nhi - Diệu Nhi đã có thể ngồi dậy, đến sau hơn 1 tháng thì cả 2 đã ăn được những chén cháo đầu tiên.

Đến ngày 7.10, Trúc Nhi - Diệu Nhi đã chính thức xuất viện và được Tổ chức kỷ lục Việt Nam trao bằng công nhận ca mổ Trúc Nhi - Diệu Nhi được xác nhận kỷ lục với tên: "Ca đại phẫu thuật phức tạp với đội ngũ y, bác sĩ tham gia nhiều nhất Việt Nam để mổ tách dính vùng bụng chậu cho cặp song sinh".

4. Bộ Y tế chính thức khai trương Cổng công khai y tế

Đây là kết quả phối hợp giữa Bộ Y tế và Tập đoàn viễn thông quân đội Viettel nhằm công khai hóa thông tin y tế tại địa chỉ: congkhaiyte.moh.gov.vn.

Trước mắt, Bộ Y tế công khai 5 lĩnh vực: dược và mỹ phẩm, trang thiết bị y tế, an toàn thực phẩm, khám chữa bệnh, và hành chính công.

Trong đó, lĩnh vực dược và mỹ phẩm được công khai giá thuốc lưu hành và giá thuốc đấu thầu, các doanh nghiệp sai phạm, vi phạm; trang thiết bị y tế được công khai giá thầu, giá niêm yết của các thiết bị y tế, vật tư y tế và sinh phẩm hóa chất; an toàn thực phẩm được công khai thông tin về các sản phẩm thực phẩm chức năng đang lưu hành và đã được thu hồi, quảng cáo sản phẩm thực phẩm chức năng và các vi phạm trong quảng cáo các sản phẩm này; khám chữa bệnh được công khai giá khám, chữa bệnh bằng bảo hiểm y tế và giá niêm yết các dịch vụ tại các cơ sở y tế; riêng hành chính công thực hiện công khai kết quả xử lý thủ tục hành chính của Bộ Y tế.

5. Phê duyệt đề án khám chữa bệnh từ xa

Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 2628/QĐ-BYT ngày 22.6.2020 phê duyệt Đề án Khám, chữa bệnh từ xa giai đoạn 2020-2025 với quan điểm chủ đạo “Chất lượng khám, chữa bệnh vươn cao, vươn xa”. Mục tiêu của Đề án là mọi người dân đều được quản lý, tư vấn, khám bệnh, chữa bệnh, hỗ trợ chuyên môn của các bác sĩ từ tuyến xã đến tuyến Trung ương; người dân được sử dụng dịch vụ y tế có chất lượng của tuyến trên ngay tại cơ sở y tế tuyến dưới.

Các cơ sở y tế được hỗ trợ chuyên môn thường kỳ và đột xuất từ các bệnh viện tuyến cuối dựa trên nền tảng công nghệ thông tin; góp phần giảm quá tải bệnh viện tuyến trên, nâng cao chất lượng, hiệu quả khám, chữa bệnh và sự hài lòng của người dân. Đề án hướng tới mục tiêu mở rộng mạng lưới khám chữa bệnh từ xa đến các cơ sở y tế trong cả nước để thực hiện bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân; đồng thời trong tương lai sẽ tiến hành kết nối các bệnh viện tuyến trên với các nước có nền y khoa tiên tiến trên thế giới để nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh.

6. Khởi tố điều tra những sai phạm tại Bệnh viện Bạch Mai

Cơ quan Cảnh sát điều tra (C03) Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố bị can, thực hiện lệnh bắt tạm giam đối với ông Nguyễn Quốc Anh - Nguyên giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, ông Nguyễn Ngọc Hiền - Nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, và bà Trịnh Thị Thuận - Nguyên kế toán trưởng bệnh viện này để điều tra về hành vi "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" theo Điều 356 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Kết quả điều tra bước đầu có một số cá nhân tại Công ty BMS có hệ thống robot được nhập khẩu có giá trị 7,4 tỉ đồng (gồm VAT). Tuy nhiên, các bị can cấu kết nâng khống lên 39 tỉ đồng, hợp thức bằng chứng thư thẩm định giá không có giá trị pháp lý.

Từ năm 2017 đến 2019 có hơn 500 ca bệnh sử dụng thiết bị này, số tiền chênh lệch hưởng lợi chiếm đoạt của người bệnh là 10 tỉ đồng.

7. Sản phẩm “Pate nhãn hiệu Minh Chay” nhiễm vi khuẩn Clostridium botulinum khiến nhiều người nguy kịch

Hàng chục bệnh nhân nhập viện cấp cứu trong tình trạng mệt mỏi, sụp mi mắt, tứ chi yếu cơ, khó nuốt, liệt cơ, khó thở sau khi sử dụng sản phẩm “Pate Minh Chay” (Công ty TNHH hai thành viên Lối Sống Mới - huyện Đông Anh, TP.Hà Nội).

Qua kiểm nghiệm ban đầu một số sản phẩm “Pate Minh Chay” thuộc các lô khác nhau đã phát hiện vi khuẩn Clostridium botulinum typ B. Vi khuẩn này có độc lực rất mạnh, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, kéo dài và dễ gây tử vong.

Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã cảnh báo khẩn cấp về sản phẩm pate nhãn hiệu Minh Chay ô nhiễm vi khuẩn có độc tố mạnh.

Theo các chuyên gia y tế, vi khuẩn Clostridium botulinum có khả năng sống sót cao, nha bào của chúng tồn tại khá nhiều nơi trong môi trường và thực phẩm như: trong đất, phân, bùn, động vật, hải sản, đồ hộp... nhiều tháng; có thể sống trong đồ hộp đã mở nhiều tuần. Trong điều kiện bảo quản lạnh và có môi trường thích hợp, vi khuẩn có thể sinh ra nhiều độc tố.

8. Lần đầu tiên các đơn vị điều phối ghép tạng tiếp nhận một ca hiến đa tạng và vận chuyển tạng tới cả 3 miền đất nước (Bắc, Trung, Nam).

Ngày 2.12, hàng trăm cán bộ, chuyên gia, thầy thuốc, nhân viên thuộc các cơ sở y tế đã phối hợp với Cảnh sát giao thông tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM và Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam (Vietnam Airlines) để thực hiện ca vận chuyển tạng của người hiến là anh N.H.Q. (30 tuổi) từ Vũng Tàu đi TP.HCM, Huế và Hà Nội. Trong đó, tim của người hiến đã được ghép cho một bệnh nhân tại Bệnh viện Trung ương Huế; thận được ghép cho bệnh nhân tại Bệnh viện Chợ Rẫy; gan được ghép cho bệnh nhân tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội). Tới nay, tất cả các bệnh nhân được ghép tạng đều đang bình phục.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long đã chỉ đạo khen thưởng cho các tập thể, cá nhân có thành tích trong việc thực hiện thành công ca điều phối ghép đa tạng này, đặc biệt trao tặng kỷ niệm chương “Vì sức khoẻ nhân dân” cho người hiến tạng.

9. Thực hiện 23 ca ghép tạng trong vòng 13 ngày

Vào đầu tháng 9, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thiết lập 1 kỷ lục với việc thực hiện 23 ca ghép tạng trong vòng 13 ngày. Trong đó có 3 ca ghép tim, 4 ca ghép gan và 16 ca ghép thận. Các tạng hiến từ cả người chết não và người sống. Sau ghép, sức khỏe các bệnh nhân đều tiến triển tốt, ổn định.

Số ca trên phản ánh tốc độ tăng năng lực ghép tạng ở Việt Nam. Trước khi ca ghép gan đầu tiên diễn ra năm 2004, nhiều chuyên gia đã được cử sang nước ngoài học tập, khoảng thời gian chuẩn bị cho ca phẫu thuật dài 5 năm.

Ghép tạng là kỹ thuật khó cần sự phối hợp chính xác giữa các kíp mổ bên cho và bên nhận. Y bác sĩ không chủ động được thời gian vì phụ thuộc nguồn tạng hiến, nhưng chỉ chậm trễ một chút là có thể hỏng tạng. Các ca mổ ghép thường dài cả chục giờ và việc chăm sóc hậu phẫu chống thải ghép phức tạp.

10. Nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm xuất hiện

Sau thời gian im ắng, nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm xuất hiện, nhất là bệnh bạch hầu, bệnh Whitmore...

Từ đầu tháng 10.2020 tại khu vực các tỉnh, thành miền Trung và Tây nguyên đã ghi nhận nhiều người mắc bệnh Whitmore do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei. Đây được xem là căn bệnh vi khuẩn “ăn thịt người” đã khiến hàng chục người mắc bệnh và tử vong.

Theo các chuyên gia y tế, bệnh Whitmore là bệnh có thể lây nhiễm cho người hoặc động vật. Nguyên nhân gây bệnh là do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei tồn tại trong nước và đất bị ô nhiễm. Bệnh này chủ yếu xảy ra ở các nước khí hậu nhiệt đới, đặc biệt là ở Đông Nam Á và miền bắc Úc do lây truyền sang người và động vật thông qua tiếp xúc trực tiếp với nguồn bệnh bị ô nhiễm.

Trong khi đó, bệnh bạch hầu cũng tấn công nhiều tỉnh miền Trung và Tây nguyên. Hơn 200 ca bạch hầu được phát hiện, nhiều trường hợp tử vong vì căn bệnh này. Nguyên nhân bùng phát dịch bệnh bạch hầu là do tình hình dịch bệnh COVID-19 khiến các bậc phụ huynh ngại đưa con đi tiêm chủng. Tỷ lệ tiêm chủng bạch hầu trong chương trình tiêm chủng mở rộng ở các tỉnh Tây Nguyên thấp, chỉ đạt 50%.