Gửi bình luận
Bệnh thiếu máu cục bộ cơ tim, đột quỵ, nhiễm trùng hô hấp dưới và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính vẫn là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong một thập kỉ qua.
Hỏi: Có bao nhiêu người chết mỗi năm?
Theo số liệu thống kê chính thức của tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính có 56 triệu người chết trên toàn thế giới trong năm 2012.
Hỏi: Có phải nhóm bệnh lây hay truyền nhiễm gây chết nhiều người hơn nhóm bệnh mạn tính không lây hay không?
Không đúng! Nhóm bệnh mạn tính không lây là nguyên nhân của 68% số người chết trên toàn thế giới trong năm 2012. Số liệu tương ứng của năm 2000 là 60%. Trong đó, bệnh lý tim mạch, ung thư, đái tháo đường và bệnh phổi mạn tính là 4 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu của nhóm bệnh mạn tính không lây. Các bệnh lý truyền nhiễm, bệnh mẹ truyền sang con, sơ sinh và tình trạng liên quan tới dinh dưỡng tổng cộng lại chỉ chiếm 23%. Cuối cùng, nhóm nguyên nhân chấn thương chiếm 9%, một con số không nhỏ!
Hỏi: Có phải bệnh lý tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới?
Đúng! Cụ thể, bệnh lý tim mạch đã giết 17.5 triệu người trong năm 2012, tương đương với cứ mỗi 10 người chết thì có 3 người chết do nguyên nhân này. Trong số đó, 7.4 triệu người chết do bệnh lý thiếu máu cục bộ cơ tim và 6.7 triệu người chết do đột quỵ.
Hỏi: Có phải hầu hết các ca tử vong do nhóm bệnh mạn tính không lây xảy ra ở các nước có thu nhập cao hay không?
Về số lượng người, trong số 38 triệu người chết do mắc một trong các bệnh của nhóm bệnh mạn tính không lây thì có 28 triệu người (khoảng 3/4) thuộc các nước có thu nhập thấp và trung bình.
Tuy nhiên, tỉ lệ tử vong do các bệnh mạn tính không lây chiếm 87% ở các nước đã phát triển, 81% ở các nước thu nhập trung bình cao, 37% ở các nước có thu nhập thấp và 57% ở các nước có thu nhập trung bình thấp.
Hỏi: Tổ chức Y tế thế giới thường nói rằng hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới. Cụ thể, nó gây tử vong như thế nào?
Thuốc lá là một trong những nguyên nhân quan trọng của những bệnh lý gây chết người nhiều nhất thế giới, bao gồm bệnh lý tim mạch, bệnh lý phổi tắc nghẽn mạn tính và ung thư phổi. Do vậy, thuốc lá chịu trách nhiệm cho 1 trong mỗi 10 cái chết ở người trưởng thành, một sát thủ thầm lặng!
Hỏi: Những điểm khác nhau chủ yếu giữa nước giàu và nước nghèo liên quan tới các nguyên nhân gây ra cái chết là gì?
Ở các nước phát triển, trong 10 người chết ở độ tuổi từ 70 trở lên thì có 7 người chết chủ yếu do nguyên nhân từ nhóm bệnh lý mạn tính như tim mạch, ung thư, sa sút trí tuệ tuổi già, bệnh lý phổi tắc nghẽn mạn tính hay đái tháo đường. Nhiễm trùng hô hấp dưới là nguyên nhân duy nhất thuộc nhóm bệnh lý truyền nhiễm gây tử vong cao, chiếm 1 trong mỗi 100 trường hợp tử vong ở độ tuổi dưới 15.
Trong khi đó, ở các nước thu nhập thấp, có đến 4 trên tổng số 10 người chết nhỏ hơn 15 tuổi và số người chết từ 70 tuổi trở lên chỉ là 2 trên mỗi 10 người. Nguyên nhân cái chết chủ yếu là do bệnh lý truyền nhiễm, như là nhiễm trùng hô hấp dưới, HIV/AIDS, bệnh tiêu chảy, sốt rét và lao. Các bệnh này là nguyên nhân gây tử vong của gần 1/3 số trường hợp ở các quốc gia này. Chưa hết, các biến chứng sản khoa do sanh non, ngạt và tổn thương khi sanh cũng thuộc nhóm nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, đe dọa mạng sống của rất nhiều trẻ sơ sinh và nhũ nhi.
Hỏi: Khuynh hướng thay đổi bệnh tật trong một thập kỉ qua như thế nào?
Bệnh thiếu máu cục bộ cơ tim, đột quỵ, nhiễm trùng hô hấp dưới và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính vẫn là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong một thập kỉ qua.
Các bệnh lý mạn tính không lây gây ra 68% cái chết (khoảng 38 triệu người) trên toàn thế giới trong năm 2012 và cũng chiếm đến 60% (khoảng 31 triệu người) trong năm 2000. Chỉ riêng bệnh lý tim mạch, số người chết trong năm 2012 nhiều hơn trong năm 2000 là 2.6 triệu người.
Số người chết do HIV giảm nhẹ từ 1.7 triệu người (3.2%) trong năm 2000 xuống còn 1.5 triệu người (2.7%) trong năm 2012.
Tiêu chảy không còn thuộc nhóm 5 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu nữa, nhưng vẫn còn thuộc 10 bệnh hàng đầu gây tử vong. Năm 2012, nó đã giết 1.5 triệu người trên toàn thế giới.
Bệnh lao đã bị loại ra khỏi nhóm 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong năm 2012, nhưng vẫn thuộc top 15 với 900 ngàn người chết năm 2012.
Tỉ lệ thai phụ tử vong giảm từ 427 ngàn người ở năm 2000 xuống còn 289 ngàn người ở năm 2013. Tuy nhiên con số vẫn còn rất cao và khó chấp nhận được! Mỗi ngày, gần 800 phụ nữ phải chết vì các biến chứng của việc mang thai và sanh con.
Các bệnh lý chấn thương tiếp tục giết chết 5 triệu người mỗi năm. Trong đó, tai nạn giao thông cướp đi sinh mạng của 3500 người mỗi ngày theo số liệu năm 2012, nhiều hơn 600 người so với năm 2000, điều này khiến nó trở thành một trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong năm 2012.
Hỏi: Có bao nhiêu trẻ em dưới 5 tuổi chết mỗi năm? Tại sao?
Trong năm 2012, có 6.6 triệu trẻ em chết trước khi được 5 tuổi, gần 99% trường hợp này xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Sanh non, viêm phổi, ngạt và chấn thương khi sanh và bệnh lý tiêu chảy là những nguyên nhân quan trọng nhất. Ngoài ra, với con số 15%, sốt rét hiện vẫn còn là nguyên nhân chính gây chết người ở khu vực phía nam sa mạc Sahara.
Có đến 44% số trường hợp trẻ em tử vong dưới 5 tuổi trong năm 2012 xảy ra trong vòng 28 ngày đầu sau sanh. Nguyên nhân quan trọng nhất của tình trạng trên là sanh non, vốn chiếm đến 35% số trường hợp tử vong trong giai đoạn này.
Theo WHO (who.int)
Soạn dịch: Nhóm Online Research Club – www.onlineresearchclub.org
Nguyễn Phước Long (Đại học Y Dược TP.HCM), Nguyễn Thiện Luân (Đại học Y Dược TP.HCM), Nguyễn Tiến Huy (Đại học Nagasaki, Nhật Bản).
