Vũ khí AI của Nga trong cuộc chiến tại Ukraine

UAV xuất hiện trong một số hình ảnh đăng tải trên Telegram và Twitter thời gian gần đây dường như là chiếc KUB-BLA được bán bởi ZALA Aero – công ty con của tập đoàn vũ khí Nga Kalashnikov. Hình ảnh cho thấy máy bay bị hư hỏng (có thể bị rơi hoặc bị bắn hạ).

Màu trắng và có sải cánh 1,2 mét, KUB-BLA như một máy bay chiến đấu cỡ nhỏ được phóng từ bệ phóng di động, di chuyển với tốc độ 130 km/giờ trong 30 phút, lao đến mục tiêu rồi kích nổ một quả bom nặng 3 kg.

ZALA Aero lần đầu ra mắt KUB-BLA tại một triển lãm hàng không Nga năm 2019. Công ty giới thiệu rằng máy bay sở hữu tính năng phát hiện và nhận dạng thông minh các loại mục tiêu ở thời gian thực.

Một mình KUB-BLA không thể tạo ra tác động lớn cho tình hình chiến sự tại Ukraine, vì không có bằng chứng cho thấy Nga sử dụng chúng rộng rãi. Thế nhưng sự xuất hiện của UAV này làm dấy lên lo ngại về khả năng AI đóng vai trò lớn hơn trong việc đưa ra quyết định gây chết người.

Tiến bộ trong lĩnh vực AI khiến nhiều hệ thống vũ khí hiện nay dễ dàng có được quyền tự hành, làm tăng khả năng chúng có thể tự quyết định chọn mục tiêu để tiêu diệt. Một báo cáo của Liên hợp Quốc công bố năm ngoái xác định một UAV sở hữu tính năng chết người này từng được sử dụng trong cuộc nội chiến ở Libya.

Chuyên gia quân sự Samuel Bendett thuộc tổ chức nghiên cứu CAN cho biết Nga trong vài năm gần đây không ngừng tăng cường năng lực UAV. Theo ông Bendett: “Chúng là sự thay thế cực kỳ rẻ cho máy bay có người lái, rất hiệu quả về mặt quân sự lẫn về mặt tâm lý”.

Phía Ukraine cũng dùng UAV đáp trả. Máy bay Bayraktar TB2 do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất bắn tên lửa dẫn đường tiêu diệt phương tiện quân sự cùng bệ phóng tên lửa của Nga.

Tuần qua, Mỹ tuyên bố sẽ cung cấp cho Ukraine một UAV cỡ nhỏ tên Switchblade, trang bị camera, hệ thống dẫn đường cùng vũ khí nổ. Dù có khả năng tự hành nhưng máy bay vẫn cần dựa vào người điều khiển để xác định mục tiêu tiêu diệt.

Hình ảnh của KUB-BLA chưa được xác minh chính thức. Chuyên gia Bendett nhận định việc sử dụng UAV này phù hợp với chiến lược thay đổi của Nga khi đối mặt với kháng cự mạnh mẽ bất ngờ từ Ukraine. Ban đầu Moscow đánh giá sai mức độ kháng cự nên sử dụng ít UAV.

Tuy nhiên, ông nghi ngờ khả năng Nga triển khai một UAV sở hữu công nghệ AI ở một môi trường hỗn loạn: “Quân đội Nga đang gặp khó khăn tại Ukraine. Nếu lực lượng mặt đất với năng lực thu thập thông tin tinh vi không nắm được tình hình trên chiến trường thì làm sao một UAV hoạt động?”.

Một số chuyên gia quân sự khác thì không tin tưởng năng lực tác chiến của KUB-BLA. Theo giáo sư Michael Horowitz thuộc đại học: “Các công ty sản xuất loại UAV thế này thường quảng cáo về tính năng tự hành của chúng, nhưng thường tự hành mà họ nói đến lại là điều chỉnh lộ trình và di chuyển đánh trúng mục tiêu dựa vào một người điều khiển, không phải tự hành như cộng đồng quốc tế định nghĩa”.