Việt Nam cần ưu tiên phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe

Ngày 6.10, Viện Nghiên cứu phát triển du lịch đã tổ chức Hội thảo trực tuyến nhằm trao đổi về tiềm năng, hiện trạng, nhận định những vấn đề đặt ra và giải pháp phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam phù hợp với xu hướng mới.

Hội thảo diễn ra dưới sự chủ trì của Phó tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Nguyễn Thị Thanh Hương, điều hành phiên thảo luận của Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch Nguyễn Anh Tuấn và sự tham dự của đại diện các Sở quản lý du lịch địa phương, đại diện các Hiệp hội du lịch địa phương, Hiệp hội Đông y, Liên đoàn Yoga, các chuyên gia du lịch, các doanh nghiệp du lịch.

Nhiều tiềm năng phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe

Bà Nguyễn Thị Thanh Hương cho rằng: “Đại dịch COVID-19 xuất hiện và tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng khiến con người quan tâm nhiều hơn đến du lịch chăm sóc sức khỏe. Trong thời gian tới xu hướng du lịch sẽ có sự thay đổi rõ rệt, đặc biệt với những chuyến du lịch dài ngày của du khách sẽ không còn là những chuyến du lịch tham quan đơn thuần mà thay vào đó là hình thức du lịch tận hưởng kết hợp chăm sóc, cải thiện sức khỏe”.

Nhận xét việc phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe hiện nay ở Việt Nam mới chỉ bắt đầu, sản phẩm ít, chưa đặc sắc, khó thu hút khách du lịch, theo bà Nguyễn Thị Thanh Hương nguyên nhân chính là chúng ta chưa có những nghiên cứu đầy đủ về tiềm năng, cũng chưa có định hướng, có chính sách cụ thể để phát triển của du lịch chăm sóc sức khỏe.

Du lịch chăm sóc sức khỏe đã trở thành loại hình du lịch phổ biến và phát triển ở một số quốc gia như: Mỹ, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia…

Dự báo du lịch chăm sóc sức khỏe của thế giới sẽ đạt ngưỡng 919 tỉ USD vào năm 2022

Theo chuyên gia du lịch Nguyễn Văn Lưu: “Dự báo du lịch chăm sóc sức khỏe của thế giới sẽ đạt ngưỡng 919 tỉ USD vào năm 2022. Hiện nay, loại hình du lịch này đang phát triển rầm rộ ở mọi nơi từ Bắc Mỹ đến châu Âu, châu Á- Thái Bình Dương và sẽ phát triển nhanh hơn trong những năm tới, bởi nó nằm ở vùng giao thoa mạnh mẽ của hai ngành lớn đang bùng nổ, ngành Du lịch thuần túy và ngành Chăm sóc sức khỏe. Trong 5 năm trở lại đây, châu Á dẫn đầu cả số lượng khách và nguồn thu từ du lịch chăm sóc sức khỏe. Nếu du lịch chăm sóc sức khỏe duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân 7,5%/năm sẽ đóng góp 18% tỉ trọng cho ngành Du lịch toàn thế giới”.

Phải khẳng định, Việt Nam có rất nhiều tiềm năng để phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe với bờ biển dài 3.260 km, với nhiều bãi tắm rất đẹp và thuận lợi cho phát triển du lịch nghỉ dưỡng. Ngoài ra, vùng biển ven biển có 2.773 hòn đảo lớn nhỏ, các đảo ven biển có những bãi cát mịn, nước trong xanh, bãi biển nhỏ nằm rải ở các đảo nhỏ, tĩnh lặng, an bình, rất phù hợp cho du lịch nghỉ ngơi, chữa bệnh.

Nước ta cũng có nguồn tài nguyên nước khoáng phong phú và đa dạng, có giá trị sử dụng vào chữa bệnh, điều dưỡng và chăm sóc sức khỏe. Ngành Địa chất của nước ta đã phát hiện khoảng 400 nguồn nước khoáng nóng trên cả nước, trong đó đã điều tra, nghiên cứu và phân tích 287 nguồn và phân thành 11 loại khác nhau, vừa có tác dụng chữa bệnh, vừa có thể khai thác thành nước uống đóng chai phục vụ cho đời sống con người. Với 11 loại nước khoáng đã được phát hiện, Việt Nam là nơi hội tụ của hầu hết các loại nước khoáng chính được biết trên thế giới, nước khoáng của Việt Nam được mở rộng chữa trị đối với nhiều loại bệnh khác nhau. Những vùng nước khoáng nóng này đã trở thành những nơi nghỉ ngơi và phục hồi sức khoẻ được nhiều khách du lịch ưa chuộng.

Việt Nam có hệ thống cây dược liệu vô cùng phong phú, đa dạng với khoảng 3.850 loài thực vật, 406 loài động vật được sử dụng làm thuốc. Hiện nay, Bộ Y tế đã cấp số đăng ký cho trên 2.000 chế phẩm thuốc y học cổ truyền do trên 450 cơ sở y dược cổ truyền sản xuất. Việt Nam có nền y học dân tộc cổ truyền nổi tiếng với đông đảo đội ngũ thầy thuốc y dược học cổ truyền, 5 Viện nghiên cứu có khoa nghiên cứu về y dược học cổ truyển, 46 bệnh viện y học cổ truyền cấp tỉnh, 80% các bệnh viện lớn có khoa hoặc tổ y học cổ truyền.

Ngoài ra, ở Việt Nam, bên cạnh hệ thống di tích lịch sử phong phú; có nhiều chùa, tịnh xá, với hệ thống thiền viện rất đặc sắc với cảnh quan hấp dẫn có thể khai thác để phát triển du lịch nói chung và phát triển du lịch gắn với Thiền, Yoga nói riêng.

Hiện nay đã có nhiều nguồn suối nước khoáng nóng ở Việt Nam được các nhà đầu tư lớn đầu tư khai thác như: Khu du lịch suối khoáng nóng Mỹ Lâm- Tuyên Quang được tập đoàn Vinpearl đầu tư, khu du lịch suối khoáng nóng Quang Hanh- Quảng Ninh do tập đoàn SunGroup đầu tư, Thanh Thủy (Phú Thọ) được tập đoàn YoKo khai thác theo mô hình Onsen của Nhật Bản… Một số khu du lịch có cung cấp dịch vụ tắm bùn, spa, xông hơi, mát xa như khu du lịch Trăm Trứng (Khánh Hòa), khu du lịch V- resort (Hòa Bình), khu du lịch khoáng nóng Sài Gòn- Bình Châu (Vũng Tàu)… khai thác khá tốt.

Hiện nay nhiều suối khoáng nóng của Việt Nam khai thác du lịch chăm sóc sức khỏe khá tốt. 

Bên cạnh các tour du lịch nghỉ dưỡng, khám phá vốn quen thuộc với nhiều du khách trong và ngoài nước, các công ty du lịch bắt đầu đưa ra sản phẩm du lịch thiền- yoga. Theo các đơn vị tổ chức tour, đây là những nơi thiên nhiên còn hoang sơ, yên tĩnh, không khí trong lành thích hợp cho du khách tập yoga, ngồi thiền, tận hưởng các liệu pháp spa giải tỏa căng thẳng. Những tour này có huấn luyện viên hướng dẫn tập cho du khách.

Du lịch giảm cân cũng là một loại hình du lịch chăm sóc sức khỏe, phù hợp với địa hình thiên nhiên vừa có núi, vừa có biển nơi đây. Sản phẩm này hướng đến đối tượng chính là khách châu Âu.

Dẫn ra ví dụ từ làng Yufuin (Oita, Nhật Bản)- một làng quê có xuất phát điểm kinh tế thấp kém vào những năm 70 của thế kỷ trước, ông Vũ Nam, Phó vụ trưởng Vụ Thị trường du lịch cho biết: Yufuin có diện tích tự nhiên khoảng 1.800ha với dân số khoảng 10.000 người nhưng năm 2019, khi dịch bệnh COVID-19 chưa xuất hiện, Yufuin đã đón tới 4.415.000 du khách, trong đó khách tham quan trong ngày là trên 3.410.000 lượt. Ước tính, mỗi ngày Yufuin đón hơn 12.000 lượt khách, nhiều hơn dân số của làng.

Thu nhập từ du lịch năm 2019 của Yufuin đạt hơn 16 tỉ Yên Nhật, tương đương khoảng gần 15 triệu USD (340 tỉ VNĐ). Đây có thể nói là một trong những điểm đến du lịch điển hình nhất trong việc khai thác tài nguyên suối khoáng nóng cho phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe ở không chỉ Nhật Bản mà cả trên thế giới, đáng để học tập”. Hiện ở Nhật Bản có khoảng 27.000 điểm tắm khoáng nóng (Onsen) và dịch vụ tắm khoáng nóng Onsen Nhật Bản trở thành “ngành kinh doanh itỉ đô” với doanh thu khoảng 13 tỉ USD hàng năm.

Ngành Du lịch cần phối hợp với ngành Y tế tăng cường đào tạo bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và cả ngoại ngữ cho nguồn nhân lực phục vụ khách du lịch tham gia hoạt động du lịch chăm sóc sức khỏe

Rào cản khiến du lịch chăm sóc sức khỏe chưa thể phát triển

Nhìn chung, ở Việt Nam, việc khai thác các tài nguyên để phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe đã đạt được những thành công nhất định. Tuy nhiên, những thành công này vẫn chưa được tương xứng với tiềm năng đặc sắc mà chúng ta có. Các sản phẩm du lịch chăm sóc sức khỏe nhìn chung còn ít, chưa đa dạng. Phần lớn các cơ sở kinh doanh spa và tắm nước khoáng, nước nóng tắm bùn, thiền, Yoga, làm đẹp...

Việc phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe ở nước ta chủ yếu có quy mô vừa và nhỏ, có cơ sở vật chất cơ bản; du lịch chăm sóc sức khỏe của Việt Nam đang thiếu rất nhiều nhân sự quản lý cao cấp và kỹ thuật viên có tay nghề cao do còn thiếu các cơ sở đào tạo chuyên ngành (Spa, đông y, chế phẩm thuốc đông y, huấn luyện viên về Thiền, Yoga...). Nhiều cơ sở kinh doanh đang sử dụng các chuyên gia và lao động người nước ngoài, công tác quản lý, các hoạt động quản lý nhà nước chưa bắt kịp được với các sản phẩm du lịch chăm sóc sức khỏe đang phát triển ngày càng đa dạng.

Các hoạt động và phát triển sản phẩm, dịch vụ du lịch chăm sóc sức khỏe ở nước ta hiện nay chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành. Xúc tiến, quảng bá, trên trang web về các thông tin, điểm đến du lịch chăm sóc sức khỏe vẫn còn rất ít. Sự suy thoái tài nguyên và sự xuống cấp về môi trường du lịch dưới tác động của các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội đã ảnh hướng trực tiếp đến sự phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe.

Cần học tập kinh nghiệm phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe ở các nước và hình thành hệ thống sản phẩm đủ sức cạnh tranh quốc tế

Ông Trương Sỹ Vinh, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch cho biết: “25 bài tham luận trình bày tại Hội thảo và gửi về Ban tổ chức của các nhà quản lý đại diện cho các cơ quan quản lý nhà nước về du lịch, các nhà nghiên cứu, chuyên gia du lịch…. đều thống nhất về sự cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa trong việc nghiên cứu đưa ra được chính sách về phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam”.

Các ý kiến cũng nêu việc cần thiết phát triển đa dạng sản phẩm du lịch này, đào tạo nguồn lao động chuyên sâu về du lịch chăm sóc sức khỏe để hoàn thiện kỹ năng, nâng cao năng lực phục vụ khách. Bên cạnh đó, học tập kinh nghiệm của các nước đi trước có hoàn cảnh tương đồng với phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam. Hoàn thiện, nâng cấp những dịch vụ đi kèm một cách tốt nhất đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam trong bối cảnh mới, đủ sức cạnh tranh với các quốc gia phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe trong khu vực Đông Nam Á, Đông Bắc Á.

GS. Nguyễn Văn Đính thông tin: “Năm 2018 có 350.000 người nước ngoài đến Việt Nam khám chữa bệnh và mang đến cho nước ta 2 tỉ USD trong khi đó chúng ta lại chưa quan tâm đến thị trường trong nước. Hàng năm, có khoảng 40.000 người Việt Nam ra nước ngoài chữa bệnh chi tiêu 1 tỉ USD”.

Cần đưa loại hình du lịch này thành một loại hình trọng điểm trong quy hoạch, chiến lược phát triển Du lịch Việt Nam

“Cần đưa loại hình du lịch này thành một loại hình trọng điểm trong quy hoạch, chiến lược phát triển Du lịch Việt Nam. Chính phủ cần có chính sách và quy hoạch phát triển loại hình du lịch này nhằm phục vụ cho việc nâng cao sức khỏe cho cộng đồng dân cư Việt Nam và thu hút người nước ngoài, tăng nguồn thu cho ngân sách. Ngành Du lịch phối hợp với ngành Y tế cần có sự hướng dẫn cho các cơ sở y tế cũng như doanh nghiệp du lịch các cách thức, giải pháp để mở rộng loại hình du lịch này. Ngành Y tế phối hợp với ngành Du lịch tăng cường đào tạo bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và cả ngoại ngữ cho nguồn nhân lực phục vụ khách du lịch. Tăng cường công tác tuyên truyền, xúc tiến quảng bá loại hình du lịch sức khỏe trên thị trường trong nước và thế giới để thu hút khách”, GS. Nguyễn Văn Đính đề xuất.

Theo chia sẻ của ông Trần Hữu Thùy Giang, Giám đốc Sở Du lịch Thừa Thiên Huế: “Sở sẽ nghiên cứu, sớm ban hành các cơ chế, chính sách, định hướng dịch vụ và sản phẩm để các doanh nghiệp kinh doanh du lịch gấp rút xây dựng, kết nối tour và đưa vào khai thác loại hình du lịch chăm sóc sức khỏe”.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch cho biết: “Hội thảo đã làm rõ tiêu chí nhận dạng, phân biệt du lịch chăm sóc sức khỏe với các loại hình du lịch khác, các điều kiện thiết yếu để phát triển loại hình du lịch chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam. Đánh giá những khó khăn, thuận lợi, cơ hội, thách thức trong việc phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam. Đồng thời, đưa ra các sáng kiến, khuyến nghị phù hợp để phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh và hội nhập quốc tế, phù hợp với xu thế mới hiện nay”.