Việt Nam áp dụng việc xét nghiệm phát hiện sớm bệnh lao

Phó giáo sư Nguyễn Văn Hưng - Bệnh viện Phổi Trung ương cho hay từ tháng 6.2021-6.2025, Chương trình Chống lao quốc gia do bệnh viện phát động đã phối hợp với FIND thực hiện Dự án “Nghiên cứu đa trung tâm đánh giá độ chính xác của các xét nghiệm chẩn đoán mới để phát hiện lao ở người trưởng thành - FEND TB.”

Qua đó, bệnh viện dự kiến tuyển chọn là 1.211 bệnh nhân, trong đó có 287 đối tượng nghi lao và đồng nhiễm HIV. Các mẫu bệnh phẩm trong nghiên cứu được xét nghiệm thường theo quy trình chuẩn hiện đang áp dụng để làm tiêu chuẩn tham chiếu đánh giá các xét nghiệm mới.

Mục tiêu của dự án là đánh giá sớm các xét nghiệm mới chẩn đoán bệnh lao ở người trưởng thành trong bối cảnh các lưu đồ lâm sàng hiện có ở các nước có gánh nặng bệnh lao để mang đến các công cụ chẩn đoán mới và phù hợp hơn.

FIND đã và đang thực hiện nhiều vòng kêu gọi đăng ký đánh giá của các đơn vị, các nhà nghiên cứu phát triển trên toàn thế giới để lựa chọn ra các xét nghiệm mới chẩn đoán lao và lao kháng thuốc tiềm năng để đưa vào các vòng đánh giá liên tục của dự án.

FEND-TB được triển khai tại các quốc gia Nam Phi, Peru, Uganda, Moldova và Việt Nam. Mạng lưới nghiên cứu này đóng vai trò quan trọng trong việc tăng tốc việc đánh giá để có thể đưa vào áp dụng một cách sớm nhất các công cụ chẩn đoán.

Phó giáo sư Nguyễn Bình Hòa - Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho rằng việc phát triển nhiều công cụ chẩn đoán bệnh lao mới, sử dụng các loại mẫu bệnh phẩm mới giúp xét nghiệm nhanh, dễ dàng và có thể triển khai tại cơ sở y tế hoặc trong cộng đồng sẽ tăng cường khả năng tiếp cận người bệnh và sàng lọc lao nhanh chóng, cho phép hệ thống y tế tối ưu hóa nỗ lực phòng chống lao.

Hiện nay, khả năng tiếp cận chẩn đoán vẫn là một rào cản đáng kể đối với việc chăm sóc và điều trị lao. Trong những năm gần đây, các xét nghiệm chẩn đoán lao đã phát triển và áp dụng nhiều kỹ thuật mới, tăng cường hỗ trợ cho chẩn đoán nhanh và chính xác như GeneXpert, LPA, TB LAMP, TrueNat và trong thời gian tới là giải trình tự gene của vi khuẩn lao.

Với tính chất phức tạp của bệnh lao cũng như những khó khăn trong việc tiếp cận xét nghiệm chẩn đoán, nhu cầu cần thêm các kỹ thuật mới đơn giản hơn, độ chính xác cao hơn và có khả năng triển khai dễ dàng tại các đơn vị y tế cơ sở ngày càng trở nên cấp thiết, đặc biệt quan tâm tới đối tượng người nguy cơ cao như bệnh nhân nhiễm HIV.

Việc chẩn đoán nhanh, phát hiện sớm bệnh lao còn giúp làm giảm được tỷ lệ mất dấu, giảm yêu cầu truy tìm bệnh nhân để thông báo kết quả xét nghiệm, giảm nguy cơ phát tán lây truyền bệnh, nhờ vậy cải thiện kết quả dự phòng và điều trị lao.