Việc thả cá vàng ra tự nhiên có phải là 'tội ác' với môi trường?

Vào 23 tháng Chạp những năm gần đây, nhiều người dân không còn thả cá chép phiên bản truyền thống sau khi cúng ông Công ông Táo  mà sắm cá "xịn" cho Táo quân là cá chép phiên bản vàng. Tuy nhiên, theo các ghi nhận trên thế giới, việc thả cá chép vàng xuống môi trường tự nhiên chưa hẳn đã là hành động tốt.

Theo Bussiness Insider, năm 2020, tiểu bang Washington đã phải chống lại một “cuộc xâm lược”! Thủ phạm?

Hàng nghìn con cá vàng đã tràn vào hồ Tây Medical và đẩy loài cá bản địa vào thế nguy hiểm. Làm sao chuyện này lại xảy ra? Cục Cá và Động vật hoang dã cho rằng một số chủ sở hữu vật nuôi thiếu trách nhiệm là điều đáng trách. Và trong khi những con cá vàng có thể khiến chủ sở hữu phải trả phạt vài USD, thì vụ lộn xộn này sẽ khiến tiểu bang tiêu tốn khoảng 150.000 USD để cố gắng loại bỏ những con cá hoang dã này.

Nhưng đây không phải là nơi duy nhất điều này xảy ra. Cá vàng đang xâm chiếm các hồ và suối trên toàn thế giới, và tất cả là lỗi của chúng ta.

Nếu bạn nghĩ rằng bạn đang tạo phước bằng cách thả cá vàng ra tự nhiên, thì thật ra không phải vậy! Thay vào đó, bạn đang tạo nghiệp cho một thảm họa sinh thái, có thể đe dọa hàng trăm loài khác. Hóa ra, cá vàng là một trong những loài xâm lấn tồi tệ nhất thế giới.

Cá vàng lần đầu tiên được nuôi chọn lọc ở Trung Quốc cách đây 2.000 năm để làm thực phẩm. Vào thế kỷ 14, cá vàng đã được nâng tầm từ bếp ăn của chúng ta lên phòng khách của chúng ta như vật nuôi lộng lẫy. Không lâu sau, những người nuôi động vật giúp chúng lan rộng khắp thế giới, cuối cùng đến được Bắc Mỹ vào thế kỷ 19.

Chúng có thể trông nhỏ nhắn và dễ thương trong nhà bạn, nhưng ngoài tự nhiên thì lại là chuyện khác. Nếu có đủ thời gian và nguồn lực, những con quái vật màu cam nhỏ bé này sẽ phát triển thành khổng lồ, nặng tới 2 kg, bằng kích thước của một quả bóng bầu dục!

Các quan chức ở Burnsville, bang Minnesota hồi giữa năm ngoái đã chia sẻ hình ảnh về con cá vàng có kích thước bằng quả bóng bầu dục được phát hiện trong một hồ nước địa phương, cảnh báo người dân không nên thả cá vàng tự do xuống nước.

“Chúng phát triển lớn hơn bạn nghĩ…”, chính quyền thành phố thông báo và khuyến cáo: Bạn có thể nên suy nghĩ kỹ trước khi thả cá vàng cưng của mình vào ao hoặc hồ ở địa phương.

Drew YoungeDyke, Giám đốc quan hệ đối tác bảo tồn tại National Wildlife Federation cho biết: “Điều đó đủ đáng báo động vì chúng ta chắc chắn đã quen với việc nhìn thấy loài cá vàng nhỏ nhắn, nhưng chúng chắc chắn có thể phát triển lớn như vậy trong tự nhiên khi tiếp xúc với nhiều nguồn thức ăn đó”.

Ông nói, cá vàng có thể phát triển đến kích thước khổng lồ khi chúng được đưa vào một hệ sinh thái mới, chẳng hạn như một cái hồ. Khi ở đó, chúng tiêu thụ các nguồn thức ăn sẵn có vốn dành cho các loài đã có ở đó từ trước, chẳng hạn như các loài cá khác và ếch

YoungeDyke lặp lại cảnh báo của Thành phố Burnsville, nói rằng mọi người không nên thả cá vào hồ. Thay vào đó, ông nói, mọi người nên tìm người khác để chăm sóc nó hoặc liên hệ với Sở Tài nguyên Minnesota hoặc cơ quan chức năng. “Nhưng dù bạn làm gì, cũng xin đừng thả chúng vào vùng nước hoang dã,” ông nói.

Vấn đề đã trở nên nghiêm trọng đến mức tờ The Washington Post năm ngoái đưa tin các quan chức ở Carver County, Minnesota, đã kéo được khoảng 30.000 đến 50.000 con cá vàng lên khỏi mặt nước chỉ trong một ngày.

Những con cá này không chỉ tiêu thụ những thứ mà các loài cá khác dựa vào để tồn tại mà thời gian kiếm ăn của chúng còn thực sự làm tăng bùn và trầm tích. Điều đó có thể dẫn đến sự bùng nổ của tảo có hại làm nghẹt thở hệ sinh thái.

Mặc dù một con cá trong hồ có thể không gây ra rủi ro, nhưng sẽ nguy hiểm hơn khi có một số lượng lớn hơn được thả. YoungeDyke cho biết loài cá này có thể là xáo trộn cấu trúc đáy của hệ thống thủy sinh. Ông cho biết cá vàng cũng thích ăn thực vật, côn trùng và động vật giáp xác, lấy thức ăn từ các sinh vật bản địa. Đồng thời, YoungeDyke nói, các loài xâm lấn, như cá chép hoặc cá vàng, rất khó loại bỏ.

YoungeDyke nói: “Chúng ta cần cố gắng hết sức để ngăn chặn các loài không thuộc hệ sinh thái ra khỏi hệ sinh thái thông qua việc ngăn chặn. "Nếu không, nó sẽ trở thành vấn đề lớn và tốn kém nếu  ta để chúng xâm nhập".

Nếu điều đó là chưa đủ, chúng còn đưa các loại ký sinh trùng ngoại lai và các loại bệnh tàn phá các hệ sinh thái cân bằng tinh vi ở bất cứ nơi nào chúng đến. Và chúng không bằng lòng ở một chỗ. Cá vàng là loài cá sinh sản nhanh và có thể di cư qua nhiều vùng nước. Trường hợp điển hình: Khi một số ít bị đổ xuống một con sông địa phương của Úc vào đầu những năm 2000, chúng cuối cùng đã di cư đến sông Vasse, nơi chúng là một vấn đề lớn cho đến ngày nay.

Có những câu chuyện tương tự về các cuộc "xâm lược" của cá vàng ở Epping Forest, London; Alberta Canada và Hồ Tahoe, Nevada. Trên thực tế, các loài cá xâm lấn chiếm hơn một nửa tổng số cá trong lưu vực Hồ Tahoe. Từ việc gây ra các thảm họa về môi trường và chi phí dọn dẹp, bạn nên nuôi cá vàng trong bể nhà mình chứ đừng “phóng sinh vô ý thức”.

Cá vàng là thành viên tương đối nhỏ của họ Cá chép, họ cá nước ngọt lớn nhất trên thế giới. Ngoài cá vàng, trong họ Cá chép còn có các thành viên nổi tiếng khác như cá tuế, cá lưới, cá chép, cá trắm đen, cá trắm cỏ và cá chép Koi,... Quá trình chọn giống qua nhiều thế kỷ đã tạo ra nhiều kiểu màu sắc khác nhau, một số khác xa với màu vàng của cá vàng nguyên gốc. Cá cũng có những hình dáng khác nhau và kiểu vây, đuôi, mắt khác nhau.