Vì sao sống ở Hà Nội đắt hơn TP.HCM?

Báo cáo Chỉ số giá sinh hoạt theo không gian năm 2022 vừa được Tổng cục Thống kê công bố cho thấy, 5 địa phương có mức giá cao nhất cả nước trong năm 2022 là Hà Nội, Quảng Ninh, TP.HCM, Đà Nẵng và Bà Rịa - Vũng Tàu. Trong khi đó, 5 địa phương có mức giá thấp nhất cả nước là Quảng Trị, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng và Nam Định.

Chỉ số giá sinh hoạt theo không gian (SCOLI) là chỉ tiêu tương đối (tính bằng %) phản ánh sự chênh lệch giá hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng phục vụ đời sống hằng ngày của người dân giữa các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, giữa các vùng kinh tế-xã hội trong một thời gian nhất định (thường là 1 năm).

Năm 2022 cho thấy, vị trí các địa phương có mức giá đắt đỏ trong năm không có sự thay đổi lớn. Các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có mức đắt đỏ hơn các tỉnh miền núi chủ yếu ở các nhóm hàng nhà ở thuê, dịch vụ, giải trí và du lịch.

Theo đó, trong 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Hà Nội tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu với mức giá đắt đỏ nhất cả nước trong năm qua, Quảng Ninh đứng thứ 2 với chỉ số SCOLI bằng 99,89% Hà Nội.

Báo cáo đánh giá, Quảng Ninh có vị trí đắt đỏ thứ 2 cả nước do là tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại, là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện, trung tâm du lịch, trung tâm kinh tế biển, cửa ngõ của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước.

Đứng thứ 3 là TP.HCM với chỉ số SCOLI bằng 96,2% Hà Nội. Một số nhóm hàng của TP có mức giá bình quân thấp hơn Hà Nội như: may mặc, mũ nón và giày dép bằng 78,07%; văn hóa, giải trí và du lịch bằng 91,72%; thiết bị và đồ dùng gia đình bằng 94,34%.

Tiếp theo là Đà Nẵng đứng thứ 4 với chỉ số SCOLI năm 2022 bằng 95,89%. Mức giá của Đà Nẵng đứng ở vị trí cao trong cả nước do Đà Nẵng là 1 trong 5 thành phố lớn của Việt Nam, là trung tâm kinh tế-xã hội của miền Trung, là TP cảng biển, đầu mối giao thông quan trọng về trung chuyển vận tải trong nước và quốc tế, trung tâm bưu chính, viễn thông và tài chính, ngân hàng.

Bà Rịa-Vũng Tàu đứng thứ 5 cả nước với chỉ số SCOLI năm 2022 bằng 95,86%, tăng mức đắt đỏ 6 bậc so năm 2021. Hầu hết các nhóm hàng của Bà Rịa-Vũng Tàu đều thấp hơn Hà Nội (từ 0,09% đến 23,17%).

Trong khi đó, Quảng Trị là địa phương có chỉ số SCOLI năm 2022 thấp nhất cả nước, bằng 86,83% so Hà Nội. Bởi vì giá bình quân các nhóm hàng của Quảng Trị so Hà Nội trong khoảng từ 75,77%-115,34%. Ngoài ra, giá lương thực, thực phẩm; may mặc, mũ nón giày dép; thiết bị và đồ dùng gia đình; dịch vụ giáo dục và y tế thấp, chi phí du lịch rẻ là các yếu tố làm cho mức độ đắt đỏ của Quảng Trị thấp nhất cả nước.

Địa phương có giá thấp thứ 2 cả nước là Bến Tre và Trà Vinh với chỉ số SCOLI năm 2022 cùng bằng 86,89%. So Hà Nội, giá bình quân các nhóm hàng của Bến Tre ở mức 71,53% - 103,55%; giá bình quân các nhóm hàng của Trà Vinh ở mức 71,75% - 105,91%. Tiếp theo là Sóc Trăng có chỉ số SCOLI bằng 87,34% với giá bình quân các nhóm hàng ở mức 62,11% - 98,92% so Hà Nội.

Mức độ đắt đỏ trong sinh hoạt của người dân các tỉnh, thành phố những năm qua được Tổng cục Thống kê xác lập dựa trên ghi nhận giá cả của 11 nhóm hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng chính. Đó là các nhóm: hàng ăn và dịch vụ ăn uống; đồ uống và thuốc lá; thuốc và dịch vụ y tế; may mặc, mũ nón, giày dép; nhà ở, điện nước, chất đốt; vật liệu xây dựng; thiết bị đồ dùng gia đình; giáo dục; giao thông; văn hóa giải trí và du lịch; hàng hóa dịch vụ khác.

Xét rộng hơn ở không gian cấp vùng, trong năm 2022, chi phí sinh hoạt của người dân Đồng bằng sông Hồng đắt đỏ nhất, tiếp đó là vùng trung du miền núi phía Bắc, Đông Nam Bộ, Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung, Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long.

Chỉ số giá sinh hoạt theo không gian (SCOLI) được dùng trong phân tích kết quả thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo, trợ cấp khó khăn, trợ cấp tiền lương và nghiên cứu mức sống dân cư giữa các tỉnh, vùng, khu vực trong cả nước...

Đồng thời, chỉ số này còn là cơ sở để tính Chỉ số phát triển con người (HDI), tính Tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi tắt là GRDP) theo sức mua tương đương, đánh giá mức sống tối thiểu và điều chỉnh mức lương vùng miền, tính toán các chi phí đầu tư, đánh giá tính cạnh tranh về giá, chế độ ăn, ở, công tác phí theo giá vùng miền.

SCOLI được sử dụng để loại trừ yếu tố chênh lệch giá trong thu nhập và chi tiêu của hộ gia đình giữa các vùng. Từ đó, tính ra thu nhập và chi tiêu của hộ gia đình với cùng một mặt bằng giá để tính toán tỷ lệ nghèo.