Vì sao ông Trump công nhận cao nguyên Golan thuộc về Israel?

Golan nằm ở phía tây nam Syria. Israel chiếm giữ cao nguyên trong cuộc chiến Trung Đông năm 1967 và sáp nhập vùng lãnh thổ này vào năm 1981.

Cộng đồng quốc tế xác định Golan là lãnh thổ bị chiếm đóng. Syria yêu cầu Israel trả lại cao nguyên này như điều kiện tiên quyết để ký hiệp định hòa bình song phương trong tương lai.

Tổng thống Trump chọn ký sắc lệnh công nhận cao nguyên Golan là lãnh thổ Israel vào ngày 25.3, đúng lúc Ủy ban Công vụ Israel tại Mỹ (AIPAC) - một đơn vị vận động hành lang thân Do Thái - tổ chức hội nghị thường niên.

Hội nghị năm nay diễn ra trong bối cảnh Hạ nghị sĩ Mỹ Ilhan Omar chỉ trích AIPAC và không ít đảng viên Dân chủ tẩy chay đơn vị này. Trump cùng thành viên chính quyền của ông lập tức nắm lấy cơ hội công kích.

Tổng thống Mỹ phát biểu trước báo giới: “Tôi chẳng biết chuyện gì đã xảy ra, nhưng họ (Dân chủ) hoàn toàn chống Israel. Thành thật mà nói thì tôi nghĩ họ chống cả người Do Thái”. Phó tổng thống Mike Pence cũng chỉ trích đảng Dân chủ sợ không dám đứng về những người ủng hộ Israel mạnh mẽ nhất.

Theo nhà phân tích Macaron, Nhà Trắng rõ ràng cố tình tạo ra câu chuyện cam kết mà đảng Dân chủ dành cho Israel đang dao động.

Có một số bằng chứng cho thấy cử tri gốc Do Thái đang chuyển sự ủng hộ sang đảng Cộng hòa, và cũng có dấu hiệu chỉ ra rằng thái độ với Israel trong nội bộ Dân chủ dần thay đổi.

Trong một khảo sát do đài CNN thực hiện cuối năm 2017, có đến 71% đảng viên Dân chủ được hỏi phản đối chuyện dời Đại sứ quán Mỹ về Jerusalem, 79% đảng viên Cộng hòa tán thành. Khác biệt về thái độ với Israel giữa hai bên ngày càng lớn sẽ là yếu tố ảnh hưởng nền chính trị nội bộ Mỹ.

Khuyến khích người gốc Do Thái đổi phe không có nghĩa Tổng thống Trump chỉ tập trung thu hút lực lượng cử tri chỉ chiếm 2 - 3% này. Mục tiêu của ông là đảm bảo nhận được cảm tình lớn từ nhóm theo Tin lành (evangelical Christians) chiếm đến 25% dân số Mỹ trong bầu cử năm sau.

Nhóm theo Tin lành thường ủng hộ chủ nghĩa Phục quốc Do Thái (Zionism, tạo ra một nhà nước Do Thái ngay trên quê hương lịch sử bao gồm Israel ngày nay và bờ Tây sông Jordan). Một số quan chức chính quyền cấp cao là người theo Tin lành, trong đó có Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo.

Chủ trương cánh hữu cộng với sự hậu thuẫn Israel vô điều kiện được quốc gia Trung Đông đón nhận nhiệt tình. Theo khảo sát của trung tâm nghiên cứu Pew, tỷ lệ ưa thích Tổng thống Trump của người Israel tăng từ 56% (2017) lên 69%.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu chưa bao giờ hòa thuận với hai Tổng thống Bill Clinton và Barack Obama. Nhưng Tổng thống Trump thì luôn “tặng quà”, không ít lần giải cứu ông Netanyahu bằng quyết định chính sách Mỹ theo hướng có lợi cho Israel, bất cứ khi nào vị Thủ tướng này đối mặt khủng hoảng nội bộ.

Công nhận cao nguyên Golan chính là ví dụ tiêu biểu. Sắc lệnh 25.3 xuất hiện ngay sau khi phía công tố Israel thông báo ý định truy tố Thủ tướng Netanyahu vì liên quan 3 vụ tham nhũng.

Lợi cho chính trị trong nước, hại cho mục tiêu khác

Phối hợp Trump - Netanyahu giúp cả hai ông chiếm ưu thế trên mặt trận chính trị nội bộ, tăng cơ hội tái đắc cử. Tuy vậy, những quyết định chính sách có lợi cho Israel mâu thuẫn với các mục tiêu khác của Mỹ tại Trung Đông.

Ngoại trưởng Pompeo ngày 22.3 thăm Lebanon nhằm kêu gọi lực lượng chính trị địa phương ngăn chặn Hezbollah - nhóm du kích xem Israel như kẻ thù không đội trời chung, nhưng mọi chuyện bị lu mờ trước việc Tổng thống Trump tỏ ý muốn công nhận cao nguyên Golan thuộc về Israel.

Không ít đồng minh Ả Rập cũng rơi vào thế khó. “Món quà” Golan làm dấy lên làn sóng phản đối mạnh mẽ trong dư luận Ả Rập, qua đó tạo điều kiện cho Iran tuyên truyền chống Mỹ.

Cẩm Bình (theo Aljazeera)