Trung Quốc dẫn đầu công nghệ lượng tử, Mỹ cố bắt kịp: ‘Hợp tác với Nhật để thành bá chủ công nghệ toàn cầu’

Sự cạnh tranh của Mỹ và Trung Quốc về công nghệ cao đã bước sang một giai đoạn mới.

Trọng tâm là công nghệ lượng tử, sẽ ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh kinh tế trong trung và dài hạn. Mỹ là nước đi trước thế giới về các công nghệ khác nhau, nhưng trong công nghệ lượng tử, Trung Quốc đang dẫn đầu.

Hợp tác với các đồng minh như Nhật Bản sẽ là chìa khóa cho chính quyền Tổng thống Joe Biden để giữ cho Mỹ cạnh tranh trong lĩnh vực này.

Hướng dẫn an ninh quốc gia tạm thời của chính quyền Biden ngày 3.3 tuyên bố rằng "Mỹ phải tái đầu tư để duy trì lợi thế khoa học, công nghệ của chúng ta và một lần nữa dẫn đầu, làm việc cùng các đối tác để thiết lập các quy tắc và thông lệ mới". Hướng dẫn chỉ ra rằng tính toán lượng tử và trí tuệ nhân tạo sẽ có tác động rộng rãi đến nền kinh tế, quân sự và việc làm, cũng như nỗ lực cải thiện bình đẳng.

Ngày 5.3, Trung Quốc thông báo rằng sẽ tăng đầu tư cho nghiên cứu và phát triển trung bình hơn 7% mỗi năm trong kế hoạch 5 năm bắt đầu từ 2021, với lý do AI và chất bán dẫn cũng như công nghệ lượng tử là những lĩnh vực quan trọng.

Điện toán lượng tử, thế hệ máy tính tiếp theo, sẽ cách mạng hóa sự phát triển của vật liệu công nghiệp và y học, cũng như việc sử dụng AI. Công nghệ này cũng sẽ có thể phá vỡ mã hóa của internet. Việc phát triển điện toán lượng tử có thể dẫn đến khả năng phá vỡ mã thông tin liên lạc internet của các quốc gia khác.

Theo phân tích các bằng sáng chế liên quan đến công nghệ lượng tử của Valuenex, IBM dẫn đầu với 140 bằng sáng chế cho phần cứng máy tính lượng tử. Microsoft xếp thứ ba với 81 bằng sáng chế, trong khi Google đứng thứ tư với 65 bằng sáng chế. Mỹ cũng dẫn đầu thế giới về công nghệ phần mềm trong máy tính lượng tử.

Song khi nói đến giao tiếp và mật mã lượng tử, Trung Quốc đang dẫn đầu. Xét về các bằng sáng chế liên quan đến phần cứng trong lĩnh vực này, chẳng hạn như thiết bị trao đổi photon, Huawei đứng thứ hai sau Toshiba với 100 bằng sáng chế và Đại học Bưu chính Viễn thông Bắc Kinh đứng thứ tư với 84 bằng sáng chế. Các công ty Trung Quốc cũng nắm giữ nhiều bằng sáng chế về công nghệ phần mềm trong lĩnh vực này.

Tính chung theo quốc gia về công nghệ lượng tử, Trung Quốc có hơn 3.000 bằng sáng chế, gấp đôi so với Mỹ.

Sự tập trung vào giao tiếp và mật mã lượng tử của Trung Quốc được cho là bắt nguồn từ "vụ Snowden" vào năm 2013, khi cựu nhân viên CIA - Edward Snowden tiết lộ việc thu thập thông tin tình báo của Mỹ.

Năm 2016, Trung Quốc đã phóng thành công vệ tinh khoa học lượng tử thử nghiệm đầu tiên trên thế giới là Micius. Trung tâm An ninh mới của Mỹ đã phát hành báo cáo vào năm 2018 cho biết "Trung Quốc rõ ràng mong muốn dẫn đầu cuộc cách mạng lượng tử".

Theo Masahide Sasaki, thành viên tại Viện Công nghệ Thông tin và Truyền thông Quốc gia Nhật Bản, các nhà nghiên cứu trẻ Trung Quốc từng học tập ở phương Tây đã về nước và đóng góp vào "tiến bộ bùng nổ" của công nghệ lượng tử ở Trung Quốc.

Mỹ đang tìm cách bắt kịp Trung Quốc và theo công ty Astamuse (ở thành phố Chiyoda, Tokyo, Nhật Bản), đầu tư vào nghiên cứu liên quan đến điện toán lượng tử bắt đầu vào năm 2018 đã tăng gấp 3 lần so với năm trước lên hơn 200 triệu USD. Chính phủ Mỹ đang đặt mục tiêu phát triển "internet lượng tử", loại internet thế hệ tiếp theo cho phép viễn thông siêu an toàn.

Trong khi đó, vào tháng 1.2021, Trung Quốc tuyên bố đã xây dựng một mạng lưới liên lạc lượng tử dài tới 4.600 km, có thể kết nối hiệu quả các vệ tinh với các địa điểm trên Trái đất.

Nhật Bản có công nghệ truyền thông và mã hóa tiên tiến hơn Mỹ, với Toshiba, NEC và NTT nắm giữ gần 10% bằng sáng chế phần cứng của mình. Nhật rất muốn hợp tác với Mỹ trong lĩnh vực này. Một quan chức Chính phủ Nhật Bản nói với trang Nikkei: "Chúng tôi muốn nhanh chóng hợp tác với chính quyền Biden".

Sự hợp tác giữa Nhật Bản và Mỹ này có thể là chìa khóa để xác định kết quả trong cuộc đấu tranh giành quyền bá chủ công nghệ toàn cầu.