Trung Quốc bắt giữ nữ nhà báo Úc với cáo buộc rò rỉ bí mật quốc gia

Nữ nhà báo Cheng Lei bị tạm giam vào tháng 8.2020 là người phụ trách một chương trình thương mại của Mạng Thông tin Truyền hình Toàn cầu Trung Quốc (CGTN). Sau đó Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết Cheng Lei bị cáo buộc gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia, nhưng không tiết lộ thêm chi tiết.

Trong một tuyên bố ngắn gọn ngày 8.2, Ngoại trưởng Marise Payne của Úc cho biết: “Nhà chức trách Trung Quốc tuyên bố rằng Cheng Lei bị bắt vì nghi ngờ phạm pháp ở nước ngoài liên quan đến cung cấp bí mật quốc gia”.

Bà Marise Payne không tiết lộ tình hình chi tiết, chỉ bày tỏ hy vọng rằng Trung Quốc sẽ thực hiện các tiêu chuẩn cơ bản theo chuẩn mực quốc tế về thực thi công lý, công bằng, và đối xử nhân đạo.

Cheng Lei năm nay 45 tuổi. Cô sinh ra ở tỉnh Hồ Nam, miền nam Trung Quốc, từ nhỏ cô đã cùng cha mẹ di cư đến Úc. Cô bị bắt vì cáo buộc trên vào thời điểm Trung Quốc và Úc đang có mâu thuẫn trong một loạt tranh chấp khiến quan hệ giữa hai nước xuống mức thấp nhất trong nhiều thập niên.

Trong một bài viết về đề cập đến vụ bắt giữ Cheng Lei, cựu đại sứ Australia tại Trung Quốc là Geoff Raby cho biết: “Tôi không cho rằng vấn đề này có liên quan đến quan hệ song phương, mặc dù chuyện này cũng không thể giúp ích được gì cho cô ấy”. Theo ông Raby, định nghĩa của Trung Quốc về bí mật quốc gia rất rộng. “Phán quyết vô tội trong loại vụ án này là rất hiếm”, ông Raby nhận định.

Với tư cách là một phóng viên của CGTN, dường như Cheng Lei rất muốn cải thiện quan hệ giữa giữa Úc và Trung Quốc, cô thường nêu bật câu chuyện thành công về kinh tế của Trung Quốc. Tài khoản Twitter của cô đã tự giới thiệu là “Người nhiệt tình kể chuyện Trung Quốc”. Nhưng năm ngoái, khi tình hình dịch bệnh COVID-19 ở Trung Quốc vào thời điểm tồi tệ nhất, Cheng Lei đã chỉ trích các quan chức chính phủ Trung Quốc trên Facebook của cô. Cô đã chế nhạo một quan chức tuyên bố rằng công dân Trung Quốc nên biết ơn chính quyền.

Vào tháng 9 năm ngoái, hai nhà báo Úc liên quan mật thiết đến vụ án Cheng Lei đã vội rời khỏi Trung Quốc vì lo ngại bị bắt giam. Hai nhà báo đó là Michael Smith của Tạp chí Tài chính Australia (Australian Financial Review) và Bill Birtles của ABC trú tại Trung Quốc. Họ đã bị quan chức an ninh quốc gia Trung Quốc hỏi han, trong đó có đề cập đến Cheng Lei.

Trước vụ Cheng Lei, một người Úc gốc Hoa khác là Yang Hengjun cũng phải đối mặt với cáo buộc làm gián điệp ở Trung Quốc. Yang Hengjun, còn được gọi là Yang Jun, là một nhà văn và doanh nhân, đầu năm 2019 bị cơ quan chức năng Trung Quốc bắt giam với cáo buộc làm gián điệp.

Quan hệ giữa hai nước đã không ngừng xấu đi

Trong những năm gần đây, Canberra luôn nỗ lực ngăn chặn Bắc Kinh thực hiện các hoạt động xây dựng gây ảnh hưởng trên lãnh thổ Úc, bao gồm các hoạt động của một số lượng lớn người nhập cư gần đây từ Trung Quốc, đặc biệt là việc Úc ngăn chặn gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Huawei tham gia xây dựng mạng 5G của Úc đã khiến Trung Quốc rất không hài lòng.

Năm ngoái, Úc là nước đi đầu trong kêu gọi phát động cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc và sự phát triển của đại dịch COVID-19, động thái đó đã khiến Trung Quốc tức giận vì nước này rất nhạy cảm trong vấn đề giải trình trách nhiệm nguồn gốc vi rút.

Đáp lại, Trung Quốc đã hạn chế nhập khẩu hàng hóa của Úc, bao gồm rượu vang, than đá và lúa mạch...