Tòa án Úc loại phó Thủ tướng 2 quốc tịch khỏi Quốc hội

Tòa án tối cao liên bang Úc tuyên bãi nhiệm ông Joyce, nhưng ông có thể tham gia bầu cử giữa kỳvào ngày 2.12 tới để có thể trở lại nghị trường lập tức, với điều kiện ông phải từ bỏ hộ chiếu New Zealand.

Hiến pháp Úc quyđịnh nghị sĩ không được có 2 quốc tịch, và việc vị phó Thủ tướng bị loại khỏi Quốc hội khiến liên minh cầm quyền của Thủ tướng Malcolm Turnbull mất thế đa số tại Hạ viện, chỉ còn 75 ghế trong tổng cộng 150 ghế. Vì thế, phải tổ chức bầu cử giữa kỳ, và nếuông Joyce có thể trở lại thì Thủ tướng Turnbull mới có lại thế đa số 76 ghế. Nhưng vì chính phủ đang xếp sau Công đảng đối lập trong những thăm dò dư luận, cử tri có thể tranh thủ cuộc bầu cử giữa kỳ để loại cả ông Joyce lẫn chính phủ.

Phát biểu với các nhà báo sau phán quyết của Tòa án tối cao, ông Joyce nói: “Tôi bảo đảm tôi sẽ không khóc trong ly bia của mình, tôi sẽ trở lại làm việc tích cực vì cử tri trong khu vực bầu cử của tôi. Tôi luôn cẩn trọng và luôn sẵn sàng đón nhận kết quả này”.

Theo giải thích của ông Joyce, ông không biết ông thừa kế quyền công dân New Zealand từ người cha ruột.

Ông sinh ở Úc năm 1967, từng nghĩ mình là người Úc thế hệ 5. Cha ông chào đời ở New Zealand, qua Úc định cư năm 1947 như một công dân Anh, vì mãi đến năm 1948 mới chính thức lập quốc tịch Úc và New Zealand.Nhưng theo luật New Zealand, ông Joyce tự động là công dân nước này từ khi chào đời, dù sinh ở nước ngoài nhưng có cha là người New Zealand.

Ông Joyce từng tranh luận tại Quốc hội rằng chính phủ New Zealand không có thủ tục pháp lý nào công nhận ông là công dân nước này.

Tòa án tối cao cũng loại 4/6 thượng nghị sĩ gồm bà Fiona Nash có quốc tịch kép Anh. Nhưng người cùng đảng của họ sẽ thay thế mà không phải bầu cử, để cán cân quyền lực không bị nghiêng.

Một vị bộ trưởng khác, ông Matt Canavan không bị loại khỏi Quốc hội Úc, sau khi ông cho biết thừa hưởng quyền công dân Ý từ người mẹ sinh ở Úc thông qua ông bà ngoại người Ý của ông.

Ông Nick Xenophon cũng được ở lại Quốc hội. Ông là con của một cặp vợ chồng người đảo Cyprus và sinh ở Hy Lạp. Việc xác minh với Sứ quán Cyprus và Hy Lạp xác nhận ông không là công dân hai nước này. Sau này ông biết mình là người Anh, vì cha ông rời khỏi Cyprus khi đảo quốc này còn là thuộc địa Anh.

Các nghị sĩ bị xác định có quốc tịch kép từ lúc giới truyền thông Úc “soi” kỹ, sau vụ ông Scott Ludlam khai hồi tháng 7 rằng ông là người New Zealand, và trong 10 năm ông đã được bầu trái phép vào Quốc hội Úc.

Chính phủ Úc nêu chỉ nên loại ông Ludlam và thượng nghị sĩ Malcolm Roberts (thuộc đảng nhỏ Một Quốc gia) vì họ không thực hiện những bước hợp lý để bảo đảm họ chỉ có quốc tịch Úc.

Việc Hiến pháp Úc cấm người có quốc tịch kép ở Quốc hội nước này đã khiến có sự chỉ trích là quy định lạc hậu, vì gần một nửa số dân Úc là người nhập cư, hoặc có cha (hoặc mẹ) là ngườisinh ở nước ngoài.

Trước đó, chỉ có 2 chính khách bị phát hiện việc cấm có quốc tịch nước ngoài, dù nhiều người có quốc tịch kép từng tham gia Quốc hội Úc mà không bị phát hiện.