Thấy gì khi hàng công Việt Nam xếp thứ 9 Asian Cup, dẫn đầu Đông Nam Á?

Vòng bảng Asian Cup 2023 đã kết thúc và Việt Nam là 1 trong số 8 đội phải rời Asian Cup sau vòng bảng. Bảy đội còn lại là Trung Quốc, Lebanon, Ấn Độ, Hồng Kông (TQ), Malaysia, Oman, Kyrgyzstan. Thậm chí, Việt Nam cùng Ấn Độ, Hồng Kông là 3 đội còn không có điểm nào.

Có quá nhiều những lời chê bai, thậm chí cay nghiệt dành cho thành tích của đội tuyển Việt Nam và nhắm vào triết lý xây dựng lối chơi của HLV Philippe Troussier.

Trong lúc thất vọng vì thói quen yêu bóng đá thành công, người ta dễ dàng đưa ra những lời chê bai dè bỉu. Nhưng gạt hết những hỉ nộ ái ố để nhìn vào những con số thì ta sẽ thấy những điểm tích cực.

Rất bất ngờ với 4 bàn ghi được, hàng công Việt Nam mạnh nhất Đông Nam Á, trong khi Malaysia và Indonesia chỉ ghi 3 bàn, Thái Lan ghi 2 bàn. Thậm chí, xét toàn vòng bảng thì các thầy trò HLV Troussier xếp thứ 9, ngang với Úc, Uzbekistan, Ả Rập Saudi, hơn cả đội đầu bảng E là Bahrain (3 bàn)... Thái Lan chỉ ghi 2 bàn cũng có vé chính thức đi tiếp. Thậm chí, Syria chỉ ghi 1 bàn tại vòng bảng cũng có vé vớt vào vòng sau.

Tất nhiên, trong bóng đá, không chỉ có nhiệm vụ ghi bàn mà phải còn biết ngăn chặn đối phương ghi bàn. Việc lọt lưới 8 bàn thua tại Asian Cup là con số khá cao nhưng cần nhớ Việt Nam lại phải đối đầu với những hàng tấn công mạnh nhất châu lục là Nhật Bản và Iraq.

Trong khi đó, HLV Troussier không có trong tay những cầu thủ phòng ngự tốt nhất khi Quế Ngọc Hải, Đoàn Văn Hậu, Bùi Tiến Dũng, Đỗ Duy Mạnh... cùng chấn thương. Một giải đấu mà Việt Nam gặp khá nhiều đen đủi trong khi giải trước lại hội tụ nhiều yếu tố may mắn.

Tại vòng loại World Cup 2022, Việt Nam gặp Nhật Bản 2 lần và thua 0-1 lượt đi, hòa 1-1 lượt về (trận thủ tục của Nhật). Cộng thêm việc Việt Nam thua Nhật 0-1 tại tứ kết Asian Cup 2018 thì rõ ràng Việt Nam chưa bao giờ ghi bàn vào lưới Nhật dễ dàng còn lần này, đội bóng của HLV Troussier đã làm được 2 lần. Quan trọng hơn, thời HLV Park Hang-seo, trong những lần đối đầu ở cấp đội tuyển thì người hâm mộ Việt Nam chỉ cảm thấy đội tuyển có hy vọng cầm hòa chứ chưa hưởng cảm giác đến việc ghi bàn để dẫn trước Nhật.

Có lẽ với nhiều người thì việc thua Nhật 2-4 sẽ cảm thấy vui hơn nhiều so với việc xem những trận thua Nhật 0-1 mà đội nhà không có cơ hội ghi bàn. Riêng trận thua Indonesia thì đáng tiếc vì sai lầm của hậu vệ còn trận gặp Iraq lại thua ngược vì thiếu người. Trong bóng đá, những bàn thua là kết quả từ những sai số có thể tìm cách rút tỉa dần dễ hơn. Cái khó hơn chính là xây dựng phương án ghi bàn vào lưới các đội bóng lớn.

Xin nhắc lại, với những đội bóng muốn "vượt bẫy trung bình" như Việt Nam, từ khu vực ra châu lục (cả Thái Lan hay Indonesia cũng rơi vào bẫy trung bình và đang muốn vượt) thì việc ghi bàn vào những đội bóng lớn sẽ khó hơn nhiều việc tìm cách hạn chế bàn thua.

HLV Park Hang-seo đã thành công khi vực dậy Việt Nam từ một đội bóng nghèo nàn lên một đội bóng trung bình, có chút tiếng tăm ở khu vực bằng lối chơi phòng ngự. Thế nhưng, chính ông cũng không thành công khi giúp Việt Nam vượt bẫy trung bình mà điển hình là thua 8/10 trận ở vòng loại World Cup cuối cùng.

Sau đó, khi đội tuyển Việt Nam ở tâm thế đội bóng ở bẫy trung bình, phải chơi chủ động, tấn công nhiều hơn cũng thất bại liên tiếp tại AFF Cup 2020 và 2022 trước người Thái Lan. Lúc đó, nhiều người chúng ta không nỡ trách HLV Park vì đóng góp trước đây của ông nhưng cũng có nhiều ý kiến nhận ra rằng ông Park đã "hết bài". Nếu HLV Park còn bài, còn cách giúp bóng đá Việt Nam tiến lên thì có lẽ ông sẽ ở lại hoàn thành công việc dở dang... và rồi Troussier đến.

Muốn vượt Thái Lan một cách sòng phẳng, muốn vượt ra ngoài tầm khu vực để lên mâm trên châu lục (mới có hy vọng tranh vé dự World Cup), đội tuyển Việt Nam phải "phá bẫy trung bình", phải tiếp cận lối chơi hiện đại, biết kiểm soát bóng, điều chỉnh nhịp độ và biết ghi bàn vào lưới các đội bóng lớn.

Nhìn bức tranh bóng đá tổng thể, từ con người đến lối chơi thì đội tuyển Việt Nam vẫn đang đi đúng hướng cho dù kết quả trên bảng điện tử khiến người hâm mộ không vui. Còn nếu luyến tiếc lối chơi rình rập để thắng như trước thì e là không còn hợp thời. Thậm chí, nếu có dùng lại lối chơi như vậy thì cũng khó giữ được vị trí trên bản đồ bóng đá khu vực khi các nước xung quanh như Thái Lan, Indonesia đang tiến hóa lối chơi theo hướng kiểm soát và tấn công một cách thuần thục hơn.

Biết phân tích bóng đá không chỉ là biết nhìn trên bảng tỷ số mà cần phải nhìn vào các thống kê như tỷ lệ cầm bóng, số đường chuyền, tỷ lệ chuyền thành công, số đường chuyền tịnh tiến, chỉ số bàn thắng kỳ vọng... để biết lối chơi có tiến bộ không, con đường đi có đúng hướng hay không.