Sợ hãi kỳ thi THPT Quốc gia, nữ sinh viết tâm thư gửi Bộ trưởng

Kỳ thi THPT Quốc gia 2018 vừa kết thúc. Trên diễn đàn học nhóm dành cho thí sinh thi THPT quốc gia, đã đăng tâm sự gửi Bộ trưởng GD – ĐT Phùng Xuân Nhạ của Minh Anh, một học sinh lớp 11 tại Đà Nẵng,nói lên “nỗi sợ hãi” của mình vì “kỳ thi THPT quốc gia chưa năm nào ổn định”. Trong khi mọi thay đổi của giáo dục đều ảnh hưởng trực tiếp đến học sinh, thìhọc sinh thường không được lấy ý kiến.

Bức thư của Minh Anh đã nhận được sự quan tâm của rất nhiều người và được chia sẻ bàn luận trên các diễn đàn giáo dục.

Dưới đây là toàn văn bức thư:

Kính gửi Bộ trưởng bộ GD - ĐT!

Cháu là một học sinh khóa 2001, một thế hệ mới, một tương lai mới của đất nước hay không đều phụ thuộc vào quá trình giáo dục và đào tạo mà thi cử giữ vai trò quyết định. Không biết tâm thư của cháu có tới được tay những người có trách nhiệm, có được hồi đáp hay không nhưng cháu vẫn muốn viết vì chưa có ai đặt mình vào vị trí của học sinh để nói lên tiếng nói của những người được coi là trung tâm của giáo dục.

Trước tiên, chúng cháu cảm thấy sợ khi chứng kiến cảnh tượng các anh chị khóa 2000 thi cử với những câu hỏi không thể khó hơn. Khó vì phạm vi ôn tập quá rộng. Khó vì thời gian làm bài quá ít. Khó vì phải dồn 3 môn vào thi một tổ hợp trong 1 buổi. Khó vì phải làm trắc nghiệm mà như làm tự luận, giải cả trang giấy vẫn chưa ra kết quả. Khó bởi vì cả giáo viên lẫn giáo sư cũng không thể làm trong thời gian quy định.

Nữ sinh TP.HCM sau khi bước ra khỏi phòng thi - Ảnh: Tú Viên

Thực ra là chúng cháu sợ ngay từ khi đặt chân vào trường thpt, khi chưa năm nào kìthi thpt quốc gia ổn định. Mỗi năm thay đổi một chút. Năm thì thay đổi cách thức tổ chức thi, năm thì thay đổi giới hạn ôn tập, năm thì thay đổi độ phân hóa. Chỉ một thay đổi nhỏ trong khối rubic đã làm cả hệ thống xô lệch, dạy và học phải chạy theo thi cử, giáo viên và học sinh đua ra luyện đề, thi thử để ứng phó. Cả một bộ máy giáo dục xoay như chong chóng để chạy theo thi cử.

Về mục đích của việc học: Cháu tự hiểu học là để thi nếu học không để thi thì cháu không còn biết thêm ý nghĩa nào khác nữa. Nội dung cháu học, vở ghi chép cháu ghi, sách vở cháu có đều là luyện đề, giải đề, các dạng đề, cấu trúc làm đề, mẹo làm đề sao cho đạt điểm cao, giải bài sao cho đơn giản, nhanh nhất. Học sinh ngày nay chỉ biết sách vở, cái thực tế trong sách vở cũng chỉ là thực tế của những con chữ vô hồn. Đơn giản như việc, chúng cháu nhớ công thức và giải rất tốt, rất nhanh các bài toán khó về tính lãi suất ngân hàng trong mọi tình huống. Đây là bài toán xuất hiện trong mọi mã đề thi thpt vừa qua nhưng lí do vì sao có hàng trăm sinh viên có trình độ cao vẫn bị lừa vay tiền đóng học phí với lãi suất lên tới 180%/1 năm. Học nhiều tình huống giáo dục công dân mà không biết đó là hành vi trái pháp luật. Đơn giản vì trong cái mục đích của việc học không có chỗ cho học để sống. Có 200.000 sinh viên ra trường không có việc làm, làm trái ngành nghề. Đơn giản vì trong cái mục đích của việc học không có chỗ cho học để làm.

Kỳ thi THPT Quốc gia 2018 là một thử thách lớn đối với các học sinh cuối cấp

Về mục đích của thi cử: học thì phải thi đó là điều tất yếu, nhưng phải là học gì thi nấy chứ không phải thi gì học nấy. Thi để đánh giá kết quả của quá trình học tập, xem quá trình dạy vàhọc đã hiệu quả chưa. Thi cử đâu phải để hơn thua, để khóc và cười,để tạo áp lực cho học sinh. Xét tuyển vào đại học phải dựa vào đam mê, năng khiếu của từng ngành còn kiến thức phổ thông chỉ là nền tảng. Kiến thức phổ thông chỉ là điều kiện, môn năng khiếu mới quyết định là bạn có khả năng thành công với nghề nghiệp đó hay không. Vì vậy đáng ra mỗi trường đại học phải có chính sách thi tuyển riêng chứ không phải phụ thuộc vào một kì thi để rồi biến kì thi trở thành trò chơi sinh tử. Nếu đề dễ cũng chỉ vào đại học, đề khó cũng chỉ vào đại học lí do gì mà không chọn 1 đề dễ vừa sức học sinh để việc học trở nên nhẹ nhàng, để học sinh dễ thở hơn, quan trọng là để chúng cháu tập trung vào mục đích thực sự của việc học.

Về chương trình học: có áp lực có quá tải không thì cả xã hội này đều biết. Thế giới đấu tranh cho công nhân có 8 tiếng làm việc bởi vì 8 tiếng là thời gian làm việc hiệu quả nhất. Còn học sinh chúng cháu có 12 tiếng, gần tháng thi là 20 tiếng để học mỗi ngày, 7 ngày học một tuần. Một là nếu chương trình hợp lí thì chúng cháu chỉ cần học ở trường ở lớp với 45 phút 1 tiết là đủ. Nếu chúng cháu phải thêm ở ngoài thì có nghĩa kiểm tra đánh giá đã vượt quá chương trình mà chúng cháu học ở trường, vượt quá sách giáo khoa mà chúng cháu có.

Thí sinh THPT Quốc gia 2018 tại TP.HCM sau khi hoàn thành môn thi cuối cùng

Đề thi không vượt quá chương trình học nhưng trong chương trình học, trong sách giáo khoa không có quy định học sinh lớp 12 phải học kiến thức lớp 11, lớp 10. Đề thi để kiểm tra học sinh lớp 12 mà ôm đồm cả kiến thức lớp 11 và lớp 10 điều đó đã là vượt quá chương trình rồi ạ. Bộ quy định 20% kiến thức lớp 11, 10 % kiến thức lớp 10 nhưng các bác có biết để làm tốt 20% kiến thức lớp 11, 10 chúng cháu vẫn phải học kĩ học chuyên sâu học nâng cao 100% kiến thức lớp 11, lớp 10. Các anh/chị khóa 2000 phải học cả chương trình lớp 11 chỉ để làm tốt 0.5 điểm trong đề thi môn Văn.

Với một giáo viên thì giới hạn đó có thể là vừa sức vì mỗi thầy cô cũng chỉ giỏi một môn chứ không phải thi và giỏi cả 6 môn như học sinh. Cháu không tưởng tượng được là khóa 2001 chúng cháu phải làm một đề thi chứa đựng khối lượng kiến thức của cả nhân loại, cháu phải nắm vững địa lí cả thế giới, lịch sử bốn ngàn năm và kho tàng văn học đồ sộ của dân tộc. Cháu cũng không biết trên thế giới có nền giáo dục nào phải yêu cầu học sinh vĩ đại đến như vậy. Một chiếc xe máy không thể chở quá 3 người, một ổ cứng máy tính cũng có lúc đầy, có lúc quá tải, đầu óc con người cũng vậy.

Điều gì còn đọng lại: thi cử là một chuyện, nhưng điều gì còn đọng lại sau thi cử. Những chứng chỉ ngoại ngữ hay bất cứ chứng chỉ học vấn nào trên thế giới đều có giới hạn khoảng 2 năm có nghĩa là sau 2 năm kiến thức sẽ không còn nguyên vẹn nữa, người học phải trau dồi lại. Sinh viên năm nhất không thể giải được đề thi đại học, những người đi làm không thể giải được đề thi đại học vì có nhồi nhét kiến thức như thế nào vào đầu óc học sinh thì kiến thức cũng không thể đọng lại.

Cuối cùng là nguyện vọng của cháu cũng như các bạn học sinh khóa 2001 và nhiều khóa sau đó.

Trước tiên là cần giảm nhiệt tất cả các kì thi, chuyển trọng tâm chú ý của giáo dục vào dạy và học, hãy trả lại mục đích thực sự của việc học. Các đề thi khó nhằn, đánh đố là không cần thiết, chúng cháu không cần thiết phải học nâng cao và chuyên sâu đến như vậy. Không mở rộng phạm vi ôn tập bắt học sinh lớp 12 phải thi ôm đồm kiến thức lớp 11 và 10 như hiện nay. Điều chúng cháu cần không phải là biết trước giới hạn và thay đổi từ những năm trước để có kế hoạch ôn tập mà vấn đề ở chỗ năng lực của chúng cháu có đáp ứng được điều đó.

Điều chúng cháu cần không phải là một đề minh họa với những dạng đề những câu hỏi định hướng luyện thi mà là hướng dẫn giải chi tiết, phương pháp tư duy, con đường đi đến đáp án. Nếu Bộ GD có hướng dẫn giải chi tiết các bước làm 50 câu hỏi trong 90 phút, có hướng dẫn giải chi tiết 1 câu hỏi cấp độ cao trong 1,8 phút thì hãy nghĩ đến việc ra một đề thi mà học sinh phải lắc đầu khoanh bừa. Nếu Bộ GD nhét được kiến thức lớp 11 và lớp 10 vào chương trình, sgk lớp 12 của chúng cháu, có kế hoạch ôn tập kiến thức 11 và lớp 10 vào 32 tuần của học sinh lớp 12 thì hãy nghĩ đến việc ra một đề thi cả 3 khối. Nếu Bộ GD đào tạo được giáo viên toán dạy được luôn cả môn khoa học tự nhiên, giáo viên văn dạy được luôn cả sử địa giáo dục công dân thì hãy nghĩ đến việc ép chúng cháu học giỏi cả 6 môn và thi 3 môn trong 1 buổi.

Từ trước đến nay, mọi thay đổi của giáo dục đều ảnh hưởng trực tiếp đến học sinh nhưng học sinh chưa bao giờ được lấy ý kiến được lên tiếng. Cháu không biết mỗi lần thi cử tiết kiệm được bao nhiêu tiền cho đất nước nhưng cháu chỉ biết mỗi năm học sinh phải mất 3 – 4 tỉ để du học nước ngoài. Cháu mong muốn dù chỉ một lần, Bộ GD suy nghĩ về sứ mệnh của mình trong việc phát huy tiềm lực của đất nước.