Sau khi Nga tấn công Ukraine, hàng loạt nước Đông Âu vội kích hoạt Điều 4 Hiệp ước NATO

Điều 4 của hiệp ước NATO đề cập đến trường hợp một quốc gia thành viên cảm thấy bị đe dọa bởi một quốc gia khác hoặc một tổ chức khủng bố. Sau đó 30 quốc gia thành viên bắt đầu tham vấn chính thức theo yêu cầu của thành viên bị đe dọa.

Các cuộc đàm phán xem xét liệu một mối đe dọa có tồn tại hay không và làm thế nào để đối phó với nó, với các quyết định được đưa ra thống nhất. Tuy nhiên, Điều 4 không có nghĩa là sẽ có áp lực trực tiếp để hành động.

Cơ chế tham vấn này đã được kích hoạt nhiều lần trong lịch sử của NATO. Ví dụ, Thổ Nhĩ Kỳ một năm trước đã kích hoạt điều 4, khi các binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng trong một cuộc tấn công từ Syria. Vào thời điểm đó, NATO đã quyết định tham khảo ý kiến, nhưng không có bất kỳ hành động nào.

Sau chiến dịch quân sự của Nga vào Ukraine, các thành viên NATO là Estonia, Latvia, Litva và Ba Lan đã kích hoạt Điều 4. Cùng với Slovakia, Hungary và Romania, 4 quốc gia kể trên là một phần của "sườn phía đông" của NATO, hiện đang được tăng cường với khoảng 6.000 quân Mỹ, 1.000 quân Anh, 350 binh sĩ Đức và quân đội từ các thành viên NATO khác.

Điều 4 khác với Điều 5 của Hiến chương NATO. Điều 5 quy định sự hỗ trợ quân sự của toàn bộ liên minh nếu một trong các quốc gia thành viên bị tấn công. Lần duy nhất Điều 5 được sử dụng là vào năm 2001 sau cuộc tấn công của al-Qaeda vào Mỹ khiến hơn 3.000 người thiệt mạng. Khi Mỹ tấn công Afghanistan, NATO đã thực thi sứ mệnh đồng hành.

Hiệp ước NATO chỉ áp dụng cho các quốc gia thành viên. Do Ukraine không phải là một phần của liên minh, nên Ukraine không thể kích hoạt Điều 4 và Điều 5.