Góc nhìn

Quan hệ Mỹ - Ukraine: Hạ nhiệt tạm thời, thách thức dài hạn

Fri, 28 Mar 2025 11:52:01 +0700

Góc nhìn

Quan hệ Mỹ - Ukraine: Hạ nhiệt tạm thời, thách thức dài hạn

Hoàng Vũ • 28/03/2025 11:52

Cuộc gặp gây tranh cãi giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng hồi tháng trước dường như đã lắng xuống.

Tuy nhiên, theo Washington Post, những diễn biến ngoại giao mới nhất, đặc biệt là tại vòng đàm phán ở Ả Rập Saudi tuần này, cho thấy con đường phía trước cho quan hệ Mỹ - Ukraine và tiến trình hòa bình tại Ukraine vẫn còn nhiều chông gai.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng hôm 28.2 - Ảnh: Reuters

Thỏa thuận ngừng bắn tạm thời và tín hiệu trái chiều

Ngày 26.3, Nga và Ukraine đã đồng ý gia hạn lệnh ngừng bắn hạn chế trên Biển Đen. Động thái này diễn ra không lâu sau khi Mỹ nối lại hỗ trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo với Kyiv. Tuy vậy, cả hai bên đều phát đi những tuyên bố khác nhau về thỏa thuận, phản ánh sự bất đồng sâu sắc trong quan điểm và cách tiếp cận.

Giới quan sát nhận định, mặc dù đã có sự tiến triển nhưng các bên vẫn chưa giải quyết được những bất đồng mang tính cốt lõi. Nhà phân tích Mykola Bielieskov thuộc Viện Nghiên cứu chiến lược quốc gia Ukraine cho biết: “Một lệnh ngừng bắn, dù phần nào thành công, không thể đảm bảo một giải pháp toàn diện và bền vững”.

Quan hệ Mỹ - Ukraine: Hợp tác thận trọng dưới thời ông Trump

Từ vị thế đồng minh gắn bó trong giai đoạn đầu xung đột, quan hệ giữa Kyiv và Washington đang trải qua quá trình thay đổi đáng kể dưới ảnh hưởng của chính quyền mới tại Mỹ.

Tổng thống Trump cùng Phó tổng thống JD Vance từng công khai chỉ trích Tổng thống Zelensky trong cuộc gặp tại Phòng Bầu dục, cáo buộc ông “vô ơn” và “thiếu tôn trọng”. Sau đó, ông Trump còn gọi ông Zelensky là “diễn viên hài tầm thường” và “nhà lãnh đạo không có bầu cử”.

Tình hình trở nên căng thẳng hơn sau cuộc điện đàm giữa ông Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin kéo dài hơn hai giờ. Tuy nhiên, ông Zelensky chỉ nhận được cuộc gọi ngắn từ Trump vào hôm sau, khiến nhiều nghị sĩ Ukraine bày tỏ lo ngại.

“Việc không có liên lạc ngay lập tức là điều khó hiểu, nhất là khi cuộc trò chuyện giữa ông Trump và ông Putin liên quan trực tiếp đến vận mệnh của Ukraine”, nữ nghị sĩ Inna Sovsun nói.

Mục tiêu khác biệt giữa hai nhà lãnh đạo

Ông Zelensky theo đuổi các mục tiêu bao gồm đảm bảo an ninh, khôi phục lãnh thổ. Trong khi đó, ông Trump thể hiện mong muốn kết thúc nhanh chóng cuộc chiến, dù phải thỏa hiệp. Điều này đặt ra câu hỏi về khả năng phối hợp chiến lược giữa hai bên.

Chính trị gia Ukraine Volodymyr Ariev nhận định: “Tổng thống Trump không phải là người dễ quên. Những gì xảy ra tại Phòng Bầu dục sẽ để lại dư âm dài lâu. Họ đang cố khắc phục hậu quả, nhưng rất khó để xây dựng lại lòng tin”.

Thỏa thuận ngừng bắn tạm thời tại Ả Rập Saudi cũng khiến nhiều nhà lập pháp Ukraine lo ngại. Theo họ, nội dung thỏa thuận mang lại lợi ích rõ rệt hơn cho Nga như việc mở cảng biển, trong khi Ukraine chỉ nhận được cam kết trao đổi tù nhân chiến tranh.

Mặt khác, giao tranh vẫn tiếp diễn tại nhiều khu vực. Nga cáo buộc Ukraine phá hoại kho dầu và cơ sở hạ tầng năng lượng trong khi Kyiv tiết lộ Moscow tiến hành nhiều cuộc không kích gây ra nhiều thương vong tại Zaporizhzhia và Sumy.

“Chúng tôi đang đề xuất một lệnh ngừng bắn vô điều kiện từ ngày 11.3, Nga cần là bên rút lui. Nga phải bị buộc chấm dứt không kích”, Tổng thống Zelensky phát biểu hôm 23.3.

Áp lực nội bộ và niềm tin của công chúng

Đối mặt với thay đổi từ phía Mỹ, ông Zelensky đang nỗ lực giữ vững vị thế ngoại giao trong khi duy trì lòng tin từ người dân Ukraine. Một cuộc khảo sát gần đây cho thấy hơn 80% người dân tin rằng dù không còn được Mỹ hỗ trợ, Ukraine vẫn nên tiếp tục kháng chiến.

Serhiy Taruta - cựu Thống đốc vùng Donetsk - nhận định: “Ông Zelensky hiểu rằng quan hệ tốt với Mỹ rất quan trọng, nhưng ông cũng không thể bỏ qua lợi ích cốt lõi của Ukraine. Đây là một hành trình phức tạp, không có lựa chọn dễ dàng”.

Sau cuộc gặp căng thẳng tại Nhà Trắng, tỷ lệ ủng hộ dành cho Tổng thống Ukraine tăng 10%, cho thấy người dân ủng hộ lập trường kiên định của ông.

Một quan chức cấp cao Ukraine nhận định: “Ông Zelensky không thể nhượng bộ quá mức để làm hài lòng Tổng thống Trump.

Tổng thống Ukraine bày tỏ quan ngại về phát biểu của đặc phái viên Mỹ

Mối quan hệ giữa chính quyền Trump và Nga cũng là chủ đề gây tranh cãi. Trong cuộc phỏng vấn với cựu MC Tucker Carlson, đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff ca ngợi mối quan hệ “tốt đẹp” giữa Tổng thống Trump và ông Putin.

Ông Witkoff cho rằng “Tổng thống Putin rất tôn trọng ông Trump” và từng tặng ông một bức chân dung. Tuy nhiên, khi nói về ông Zelensky, giọng điệu của ông Witkoff thay đổi đáng kể. Ông cho biết thái độ của ông Zelensky tại Phòng Bầu dục là “thiếu tôn trọng” và đây không phải là cách tốt để xây dựng mối quan hệ.

Theo RT, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 26.3 đã bày tỏ lo ngại trước những phát biểu gần đây của ông Witkoff, cho rằng các tuyên bố của ông này có thể gây bất lợi cho nỗ lực ngoại giao của Kyiv.

Phát biểu trong cuộc phỏng vấn với các đài truyền hình châu Âu, trong đó có France 2, ông Zelensky cho rằng ông Witkoff "nhiều lần trích dẫn quan điểm tương đồng với lập luận của Nga", đồng thời nhận định điều này "khó có thể giúp ích cho tiến trình hòa bình".

Tổng thống Ukraine nhấn mạnh rằng "việc làm giảm sức ép từ phía Mỹ đối với Nga sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới nỗ lực ngoại giao chung", và cho biết Kyiv đang tìm cách ứng phó thông qua các hành động cụ thể trên thực địa và trong không gian thông tin.

“Chúng tôi đang chiến đấu với Nga, và thật khó khăn nếu có thêm những thông điệp làm phức tạp vị thế của chúng tôi trên bàn đàm phán”, ông Zelensky nói.

Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban đối ngoại quốc hội Ukraine, ông Oleksandr Merezhko, gọi đây là “những phát ngôn đáng quan ngại” và bày tỏ hy vọng chính quyền Mỹ sẽ cân nhắc lại vai trò của ông Witkoff trong các cuộc tham vấn liên quan đến Ukraine.

Ở chiều ngược lại, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov lại đánh giá tích cực phát biểu của ông Witkoff, cho rằng nhà ngoại giao Mỹ “đã nắm bắt rõ bản chất cuộc xung đột”.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn với truyền hình Nga, ông Lavrov nhận định: “Dựa trên những gì ông ấy chia sẻ với Tucker Carlson, rõ ràng ông Witkoff đã có góc nhìn thấu đáo về tình hình”.

Hiện tại, Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao Mỹ chưa đưa ra phản hồi chính thức về những bình luận của cả hai phía liên quan đến vai trò của ông Witkoff trong các nỗ lực hòa giải xung đột Nga - Ukraine. Tuy vậy, sự xuất hiện lặp lại của các luận điểm tương đồng với quan điểm của Điện Kremlin trong giới chức Mỹ cũng khiến Kyiv lo ngại.

Một học giả Nga có liên hệ với giới ngoại giao nước này nhận định với Washington Post rằng một giải pháp cho xung đột sẽ cần đến “các cuộc đàm phán kéo dài”, và không rõ làm sao có thể “thuyết phục phía Ukraine”. Trong khi đó, theo học giả này, ông Trump muốn “giải quyết mọi thứ càng nhanh càng tốt”, còn Nga thì không chịu áp lực về thời gian.

Ông cũng lưu ý: “Không ai muốn tranh cãi với ông Trump”. Điều này đặt ra một viễn cảnh khó lường về vai trò của Mỹ trong tiến trình đàm phán hòa bình - khi mà Ukraine vừa cần sự hỗ trợ, vừa phải bảo vệ các lợi ích cơ bản của mình.

Lý do châu Âu không còn mặn mà với kế hoạch điều quân đến Ukraine

Thu, 27 Mar 2025 16:49:01 +0700

Góc nhìn

Lý do châu Âu không còn mặn mà với kế hoạch điều quân đến Ukraine

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Các cuộc thảo luận của châu Âu về đảm bảo an ninh cho Ukraine đang dần chuyển hướng khỏi phương án triển khai quân đội, thay vào đó là tìm kiếm những giải pháp thay thế khả thi hơn.

Những tiếng nói mạnh mẽ từ Anh và Pháp gần đây kêu gọi điều động hàng nghìn binh sĩ đến Ukraine để đảm bảo một lệnh ngừng bắn trong tương lai. Tuy nhiên, châu Âu dường như đang rút khỏi ý tưởng táo bạo này, chuyển sang các giải pháp thay thế ít rủi ro hơn.

Các nhà lãnh đạo châu Âu trong hội nghị thảo luận về an ninh châu Âu và Ukraine, tại London, Anh hồi đầu tháng 3 - Ảnh: Reuters

Khi tham vọng va chạm thực tế

Theo Reuters, các nhà lãnh đạo như Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Anh Keir Starmer đầu tháng này đã không ngần ngại đề xuất một kế hoạch đầy tham vọng: triển khai hàng nghìn binh sĩ đến Ukraine để giám sát và bảo vệ một lệnh ngừng bắn trong tương lai. Ý tưởng này được xem là biểu tượng cho sự đoàn kết và quyết tâm của châu Âu trong việc đối phó với Nga. Nhưng chỉ chưa đầy một tháng, kế hoạch này đã dần mờ nhạt, nhường chỗ cho những giải pháp thực tế hơn như tăng cường viện trợ quân sự hay giám sát lệnh ngừng bắn từ xa.

Sự thay đổi này không phải là ngẫu nhiên. Nó phản ánh những thách thức chồng chất mà châu Âu phải đối mặt: từ rạn nứt nội bộ, khó khăn về hậu cần, đến áp lực từ cả Nga và Mỹ.

Pháp và Anh, hai trụ cột của NATO ở châu Âu, từng đứng đầu nỗ lực xây dựng một lực lượng quân sự đa quốc gia tại Ukraine. Tổng thống Pháp Macron và Thủ tướng Anh Starmer đã đích thân đến Nhà Trắng để thuyết phục Mỹ ủng hộ ý tưởng này, cam kết rằng hai nước có thể đóng góp hàng nghìn binh sĩ. Kế hoạch ban đầu không chỉ nhằm giám sát lệnh ngừng bắn mà còn gửi đi một thông điệp mạnh mẽ tới Nga: châu Âu sẽ không đứng ngoài cuộc.

Tuy nhiên, không phải tất cả các nước châu Âu đều đồng tình với ý tưởng gửi quân. Một số quốc gia lo ngại về chi phí khổng lồ, tình trạng thiếu hụt nhân lực và nguy cơ bị cuốn vào xung đột trực tiếp với Nga. Sự thiếu đồng thuận này đã làm suy yếu động lực ban đầu.

Việc triển khai và duy trì một lực lượng lớn ở Ukraine đòi hỏi nguồn lực khổng lồ: từ vận chuyển, hậu cần, đến đảm bảo an toàn cho quân đội trong một khu vực chiến sự chưa ổn định. Đây là bài toán mà ngay cả những nước có quân đội mạnh như Pháp và Anh cũng không dễ giải.

"Họ đang lùi một bước khỏi lực lượng bộ binh và cố gắng định hình lại những gì họ đang làm thành một điều gì đó có thể hợp lý hơn", một nhà ngoại giao châu Âu cho Reuters biết.

"Khi Ukraine còn ở thế mạnh, việc gửi quân nghe rất hấp dẫn. Nhưng với tình hình hiện tại và sự thiếu cam kết từ Mỹ, đó không còn là lựa chọn thực tế nữa", một nhà ngoại giao nói.

Tổng thống Donald Trump ban đầu tỏ ra ủng hộ kế hoạch của châu Âu nhưng chính quyền ông đã nhanh chóng thay đổi thái độ. Đặc phái viên Steve Witkoff thậm chí còn chế giễu ý tưởng này là "biểu diễn chính trị", phản ánh sự hoài nghi của Mỹ về tính khả thi và hiệu quả.

Trong khi đó Nga tuyên bố thẳng thừng rằng bất kỳ sự hiện diện nào của quân đội NATO tại Ukraine đều là "lằn ranh đỏ", có thể dẫn đến leo thang quân sự nghiêm trọng. Những lời cảnh báo này không chỉ là lời nói suông mà còn đi kèm với các hành động quân sự đe dọa.

Các giải pháp thay thế

Trước những rào cản trên, châu Âu không từ bỏ Ukraine mà chuyển hướng sang các giải pháp thay thế ít mạo hiểm hơn. Hội nghị tại Paris trong tuần này sẽ thảo luận nhiều nội dung then chốt, bao gồm việc củng cố năng lực quốc phòng cho Ukraine nhằm nâng cao khả năng răn đe, cũng như cơ chế giám sát các lệnh ngừng bắn liên quan đến Biển Đen và cơ sở hạ tầng năng lượng thiết yếu.

Thay vì gửi quân trực tiếp, châu Âu tập trung cung cấp vũ khí, thiết bị và huấn luyện cho quân đội Ukraine. Gói viện trợ 2 tỉ euro mới nhất từ Pháp, gồm cả tên lửa chống tăng MILAN và xe bọc thép AMX-10RC, là minh chứng rõ ràng cho hướng đi này.

Các cuộc thảo luận tại Paris và Ả Rập Saudi đã đề cập đến việc giám sát các lệnh ngừng bắn giới hạn, đặc biệt trên biển và các cơ sở hạ tầng năng lượng. Đây là cách để châu Âu đóng góp mà không cần đặt chân vào lãnh thổ Ukraine.

Một số ý tưởng cho rằng châu Âu có thể hỗ trợ từ bên ngoài, chẳng hạn củng cố lực lượng NATO ở các nước láng giềng như Romania hoặc làm lực lượng dự phòng cho một phái bộ Liên Hợp Quốc trong tương lai.

"Dù chúng tôi không triển khai quân trực tiếp, một số nước vẫn sẵn sàng gửi binh sĩ để huấn luyện hoặc hỗ trợ các nhiệm vụ khác", một quan chức quốc phòng châu Âu tiết lộ. Tuy nhiên, những giải pháp này dường như chưa đáp ứng được mong đợi của Ukraine - một lực lượng "sẵn sàng chiến đấu" để đối phó với Nga.

Một quan chức cấp cao châu Âu nhận định rằng các cam kết an ninh hiện nay với Ukraine giống như một "bữa tiệc buffet" với vô số lựa chọn, nhưng tính hiệu quả cuối cùng vẫn phụ thuộc vào mức độ thực tâm trong việc thực hiện thỏa thuận ngừng bắn. "Và tôi không mấy lạc quan về điều đó", ông nói.

Về phần mình, Kyiv từ lâu đã nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng phải đi kèm với cam kết an ninh vững chắc từ phương Tây.

"Chúng tôi không cần lực lượng gìn giữ hòa bình với mũ nồi xanh. Chúng tôi cần binh sĩ châu Âu sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ biên giới và đối phó với các cuộc tấn công", ông Ihor Zhovkva, phụ tá cấp cao của Tổng thống Volodymyr Zelensky, nói. Ukraine muốn thấy một sự hiện diện quân sự mạnh mẽ, không chỉ là biểu tượng mà phải thực sự hiệu quả.

Trong trường hợp không triển khai một lực lượng quân sự quy mô lớn trực tiếp vào Ukraine, châu Âu vẫn có thể đảm nhận vai trò hỗ trợ hậu cần hoặc làm lực lượng dự phòng cho một đơn vị quốc tế hoạt động trong khuôn khổ thỏa thuận hòa bình tương lai, nếu được Liên Hợp Quốc phê chuẩn.

Phó tổng thư ký Liên Hợp Quốc phụ trách các hoạt động gìn giữ hòa bình, ông Jean-Pierre Lacroix, cho biết ý tưởng về một phái bộ giám sát tại Ukraine hiện vẫn chỉ dừng ở mức "giả định", và mọi kế hoạch như vậy đều phải có một sứ mệnh được ủy nhiệm chính thức. Dù vậy, ông thừa nhận rằng câu hỏi về khả năng triển khai này đang ngày càng được nêu ra thường xuyên hơn trong các cuộc thảo luận quốc tế.

Một số nhà ngoại giao châu Âu cho rằng, thay vì hiện diện trực tiếp trên lãnh thổ Ukraine, châu Âu có thể tăng cường lực lượng tại các quốc gia lân cận như Romania, đồng thời củng cố các đơn vị thuộc cơ chế Tăng cường hiện diện tiền phương (EFP) của NATO tại Đông Âu nhằm đảm bảo tính răn đe khu vực.

Thủ tướng Ý Giorgia Meloni cũng đề xuất rằng, dù khả năng Ukraine gia nhập NATO vẫn còn xa vời, các điều khoản trong hiệp ước phòng thủ tập thể của liên minh này có thể được mở rộng để bảo đảm rằng các quốc gia thành viên sẽ hỗ trợ Kyiv trong trường hợp nước này bị tấn công. Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff xác nhận đây là một chủ đề còn đang được cân nhắc.

"Giải pháp này có thể mang lại sự bảo đảm an ninh đáng tin cậy nhất, mà không cần phải gánh chịu chi phí và rủi ro cao như khi triển khai lực lượng quân sự trực tiếp vào Ukraine", một nhà ngoại giao châu Âu khác nhận định.

Trung Quốc có định gìn giữ hòa bình tại Ukraine?

Tue, 25 Mar 2025 12:54:01 +0700

Góc nhìn

Trung Quốc có định gìn giữ hòa bình tại Ukraine?

Hoàng Vũ • 25/03/2025 12:54

Trung Quốc mới đây đã bác bỏ thông tin cho rằng nước này đang xem xét cử lực lượng gìn giữ hòa bình đến Ukraine sau khi cuộc chiến kết thúc, theo Newsweek.

Tuyên bố được đưa ra nhằm phản hồi bài viết của tờ Welt am Sonntag (Đức), vốn dẫn lời một số quan chức phương Tây cho biết Bắc Kinh đang cân nhắc vai trò trực tiếp trong bối cảnh hậu xung đột tại Ukraine.

Trung Quốc bác bỏ tin can dự Ukraine, giữ lập trường trung lập dù có đủ năng lực tham gia gìn giữ hòa bình - Ảnh: AFP

Trung Quốc phủ nhận mạnh mẽ

“Bài báo hoàn toàn không đúng sự thật”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Quách Gia Côn, hôm 24.3 khẳng định tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh. Ông nói thêm “lập trường của Trung Quốc đối với cuộc khủng hoảng Ukraine là nhất quán và rõ ràng”, song không đi sâu vào chi tiết.

Trước đó, Welt am Sonntag dẫn lời các nguồn tin ngoại giao tại Brussels nói rằng Bắc Kinh từng nêu ý tưởng tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình với Liên minh châu Âu (EU) nhằm thăm dò phản ứng. Một nhà ngoại giao châu Âu cho rằng sự tham gia của Trung Quốc có thể giúp tăng tính chấp nhận của Nga đối với sự hiện diện của lực lượng gìn giữ hòa bình tại Ukraine.

Trung Quốc từ lâu đã xây dựng hình ảnh là một quốc gia đóng góp tích cực cho các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc (LHQ), đặc biệt ở châu Phi. Tuy nhiên, việc can dự vào Ukraine sẽ là bước ngoặt lớn, đánh dấu sự chuyển dịch khỏi nguyên tắc “không can thiệp” đã tồn tại nhiều thập niên trong chính sách đối ngoại của Bắc Kinh.

Bất kỳ vai trò gìn giữ hòa bình nào tại Ukraine, nếu được thực hiện, sẽ không chỉ mang ý nghĩa quân sự mà còn thể hiện một chiến lược rộng lớn hơn nhằm nâng cao vai trò của Trung Quốc trong hệ thống an ninh toàn cầu - điều mà Chủ tịch Tập Cận Bình từng nhiều lần đề cập trong các tuyên bố chính thức.

Ngoài ra, Trung Quốc có thể nhìn thấy cơ hội tham gia vào quá trình tái thiết Ukraine thời hậu chiến, với kỳ vọng các doanh nghiệp nhà nước sẽ đấu thầu các dự án hạ tầng quy mô lớn, nhất là trong bối cảnh quan hệ Trung - Mỹ đang gặp khó khăn dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Lập trường của Trung Quốc

Mặc dù Bắc Kinh phủ nhận, ý tưởng về sự tham gia của Trung Quốc đã từng được đề cập tại Hội nghị An ninh Munich hồi tháng 2. Tại đây, đại tá nghỉ hưu Zhou Bo - hiện là nhà phân tích cấp cao tại Đại học Thanh Hoa - nói rằng Trung Quốc có đủ nguồn lực và năng lực để đóng góp vào các bảo đảm an ninh tập thể cho Ukraine.

Trước đó, Wall Street Journal và The Economist cũng đưa tin về khả năng Trung Quốc tham gia lực lượng giám sát lệnh ngừng bắn, trong khuôn khổ một thỏa thuận không do phương Tây dẫn dắt. Khi được hỏi về điều này, các quan chức Trung Quốc từ chối bình luận, gọi đây là “tình huống giả định”.

Trung Quốc đã duy trì lập trường trung lập từ khi chiến tranh Nga - Ukraine nổ ra vào tháng 2.2022. Bắc Kinh không lên án Moscow và cũng không áp đặt biện pháp trừng phạt, trong khi nhiều lần kêu gọi giải pháp chính trị và đối thoại hòa bình.

Tuy nhiên, các nước châu Âu cho rằng Trung Quốc hỗ trợ Nga bằng cách duy trì thương mại song phương ở mức cao, đồng thời cung cấp các vật liệu có thể sử dụng cho mục đích quân sự. Điều này khiến bất kỳ sự hiện diện nào của Trung Quốc tại Ukraine sau cuộc chiến đều trở thành vấn đề “nhạy cảm”, theo Welt am Sonntag.

Tín hiệu từ châu Âu

Pháp và Anh, hai trong số các quốc gia châu Âu có lập trường cứng rắn nhất đối với Nga, đang thảo luận về khả năng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Anh Keir Starmer được cho là đang tìm kiếm sự ủng hộ từ các quốc gia EU khác nhằm tăng vị thế cho Ukraine trong các cuộc đàm phán hòa bình tiềm năng với Nga.

Một nhà ngoại giao tại Brussels nhận định, nếu Trung Quốc tham gia vào “liên minh tự nguyện” này, điều đó có thể khiến Nga khó phản đối hoàn toàn việc triển khai lực lượng quốc tế.

Hồi tháng 2.2023, Trung Quốc từng công bố kế hoạch hòa bình gồm 12 điểm, kêu gọi ngừng bắn và khởi động đàm phán giữa các bên. Tuy nhiên, đề xuất này đã không nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ phương Tây, phần lớn do mối quan hệ thân thiết giữa Trung Quốc và Nga.

“Nếu Trung Quốc thật sự tham gia vào lực lượng gìn giữ hòa bình, điều đó sẽ phản ánh sự thay đổi lớn trong vai trò quốc tế của nước này, đặc biệt trong bối cảnh hợp tác chiến lược giữa Trung Quốc và Nga ngày càng sâu rộng”, Velina Tchakarova, chuyên gia về địa chính trị, là người sáng lập công ty tư vấn FACE, cho biết.

Bà lưu ý rằng Trung Quốc và Nga đang tăng cường hợp tác chiến lược trên nhiều lĩnh vực, từ quốc phòng, kinh tế đến ngoại giao, nhằm thúc đẩy một trật tự quốc tế đa cực, cân bằng hơn với vai trò của các nước phương Tây.

Hiện tại, cục diện chiến tranh Ukraine tiếp tục được định hình qua các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Nga, tổ chức tại Ả Rập Saudi trong tuần này, nối tiếp các cuộc tham vấn giữa Mỹ và Ukraine.

Về phía Trung Quốc, nước này tỏ ra ủng hộ các cuộc đối thoại nhưng không công khai ủng hộ bất kỳ phương án giải quyết cụ thể nào. Việc giữ khoảng cách trong phát ngôn cho thấy Bắc Kinh vẫn đang theo dõi tình hình và đánh giá khả năng can dự phù hợp với lợi ích lâu dài.

Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky dự kiến sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh tại Paris do Pháp và Anh tổ chức vào cuối tuần này, về khả năng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình, dù có hay không có sự tham gia của Trung Quốc, sẽ tiếp tục được bàn thảo.

Ông Trump và tương lai NATO: Mỹ không rút lui, nhưng không lãnh đạo

Sat, 22 Mar 2025 18:22:01 +0700

Góc nhìn

Ông Trump và tương lai NATO: Mỹ không rút lui, nhưng không lãnh đạo

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Những lo ngại về khả năng Mỹ rút khỏi Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) dưới thời Tổng thống Donald Trump đang lan rộng khắp châu Âu, theo Newsweek.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy ông Trump không nhất thiết phải rời khỏi NATO để định hình lại liên minh này theo cách mà ông cho là hiệu quả hơn. Những phát biểu và hành động của ông chủ yếu xoay quanh việc yêu cầu các đồng minh chia sẻ công bằng hơn chi phí và trách nhiệm quốc phòng.

Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: Newsweek

Rút khỏi NATO: Quy trình không đơn giản

Theo Điều 13 của hiệp ước NATO, để chính thức đưa Mỹ ra khỏi NATO, chính quyền Trump sẽ phải thông báo trước một năm và tham khảo ý kiến quốc hội. Đạo luật Quốc phòng năm 2023, được thúc đẩy bởi Thượng nghị sĩ, nay là Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, quy định thêm rằng một tổng thống không thể đơn phương rút khỏi NATO nếu không có sự chấp thuận của hai phần ba Thượng viện hoặc một nghị quyết của quốc hội. Do đó, việc rút khỏi liên minh là rất phức tạp về mặt pháp lý và chính trị.

Thay vì đối đầu trực tiếp với quy trình pháp lý, các chuyên gia nhận định ông Trump có thể chọn cách gây ảnh hưởng bằng các hành động hoặc phát ngôn làm dấy lên nghi ngờ về cam kết của Mỹ đối với Điều 5 – điều khoản cốt lõi của NATO, quy định nghĩa vụ phòng thủ tập thể.

Một tuyên bố hoặc tín hiệu mơ hồ từ Washington rằng họ không cam kết vô điều kiện với Điều 5 có thể làm lung lay nền tảng lòng tin giữa các thành viên, vốn là yếu tố sống còn của liên minh. Theo phó giáo sư về an ninh và chiến lược quốc tế tại Đại học Exeter (Anh), David Blagden, chỉ cần sự nghi ngờ cũng đủ để đối phương tính toán lại và đồng minh cảm thấy không an toàn.

Gánh nặng chi tiêu quốc phòng

Một trong những điểm nhấn trong chính sách của Trump với NATO là yêu cầu các nước thành viên tăng chi tiêu quốc phòng. Ông nhiều lần nhấn mạnh rằng Mỹ sẽ không bảo vệ các quốc gia "không trả phần của mình", hàm ý về việc không thực hiện đúng cam kết chi ít nhất 2% GDP cho quốc phòng.

Trong khi nhiều quốc gia châu Âu chưa từng đạt được ngưỡng này trong nhiều năm, áp lực từ chính quyền Trump đã thúc đẩy các nước tăng ngân sách quốc phòng. Tuy nhiên, khi Tổng thống Trump và một số cố vấn đặt mục tiêu 5% GDP - cao hơn nhiều so với mức hiện hành - thì các nước châu Âu tỏ ra thận trọng vì e ngại tính khả thi.

Ông Trump cũng có thể thay đổi cách Mỹ hiện diện tại châu Âu. Thay vì duy trì lực lượng quy mô lớn, ông có thể rút bớt binh sĩ, tập trung vào khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương như tuyên bố chiến lược gần đây.

Một số học giả đề xuất mô hình "NATO ngủ đông", trong đó Mỹ rút lực lượng mặt đất khỏi châu Âu nhưng vẫn giữ lại năng lực răn đe hạt nhân và hải quân. Khoảng 100 đầu đạn hạt nhân chiến thuật của Mỹ vẫn đang được bố trí tại năm nước châu Âu, và lực lượng không quân bản địa được huấn luyện để triển khai chúng. Điều này cho thấy Mỹ chưa từng hoàn toàn rút cam kết an ninh.

Một động thái đáng chú ý khác là việc chính quyền Trump được cho là cân nhắc từ bỏ vai trò Tổng tư lệnh tối cao đồng minh tại NATO (SACEUR) – chức vụ quân sự cao nhất trong khối, truyền thống do Mỹ nắm giữ.

NBC News dẫn nguồn tin quốc phòng cho biết Lầu Năm Góc đang nghiên cứu khả năng hợp nhất một số bộ tư lệnh tác chiến, bao gồm sáp nhập Bộ tư lệnh châu Âu với Bộ tư lệnh châu Phi. Nếu thực hiện, đây có thể là tín hiệu rằng Mỹ tái định hình vai trò toàn cầu, nhưng vẫn giữ năng lực phản ứng chiến lược linh hoạt.

Từ bỏ vai trò lãnh đạo?

Việc Mỹ không tham gia một số cuộc tập trận lớn của NATO gần đây đã làm dấy lên câu hỏi về mức độ sẵn sàng chiến đấu và phối hợp. Dù không tham gia không đồng nghĩa với rút lui, việc giảm hiện diện có thể ảnh hưởng đến sự gắn kết chiến lược nội bộ NATO.

Trong lĩnh vực tình báo, Tổng thống Trump từng cắt viện trợ và chia sẻ thông tin với Ukraine trong bối cảnh căng thẳng với Nga, được cho là nhằm thúc đẩy Kyiv chấp nhận lệnh ngừng bắn. Một số quan sát cho rằng hành động này có thể tạo tiền lệ trong quan hệ với các đồng minh khác.

Tuy nhiên, các mối quan hệ chia sẻ tình báo như mạng lưới Five Eyes (Mỹ, Anh, Canada, Úc, New Zealand) vẫn được duy trì và xem là một trong những trụ cột của an ninh phương Tây. Sự thận trọng trong chia sẻ thông tin có thể phản ánh yêu cầu đảm bảo tính bảo mật và hiệu quả hơn là dấu hiệu của sự rạn nứt.

Thay vì khẳng định vai trò lãnh đạo vô điều kiện, ông Trump chọn cách tiếp cận thực dụng: cam kết đi kèm với điều kiện cụ thể. Điều này phù hợp với quan điểm rằng liên minh chỉ thực sự hiệu quả khi các thành viên cùng chia sẻ gánh nặng và hành động nhất quán.

Nhà lãnh đạo Mỹ từng phát biểu rằng “nếu các nước không làm phần việc của mình, Washington không thể cứ đơn phương gánh vác mọi chi phí”. Quan điểm này được nhiều cử tri Mỹ ủng hộ vì cho rằng Washington đã chịu quá nhiều trách nhiệm tài chính và quân sự trong nhiều thập kỷ.

Tín hiệu từ châu Âu và tương lai NATO

Các lãnh đạo châu Âu tuy thận trọng nhưng cũng đang tìm cách thích ứng. Tổng thư ký NATO Mark Rutte cho rằng Trump vẫn cam kết với Điều 5. Dù vậy, nhiều quốc gia đã bắt đầu củng cố năng lực phòng thủ độc lập, trong đó có Đức và Ba Lan - hai quốc gia được xem là trụ cột an ninh của EU.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky từng cảnh báo châu Âu không thể loại trừ khả năng Mỹ nói “không” trong một tình huống khẩn cấp, cho thấy những hoài nghi là có thật. Tuy nhiên, việc thảo luận nghiêm túc về tương lai NATO cũng cho thấy liên minh đang cố gắng thích nghi, chứ không đứng yên trước các thay đổi.

Tổng thống Trump có thể không rút Mỹ khỏi NATO theo nghĩa chính thức, nhưng ông có nhiều công cụ để tác động đến cách liên minh hoạt động, từ yêu cầu tăng chi tiêu, rút bớt lực lượng, tái cấu trúc lãnh đạo, cho đến thay đổi cách tiếp cận tình báo và ngoại giao.

Tuy nhiên, thay vì coi đây là dấu hiệu rút lui, có thể hiểu rằng chính quyền Trump đang tìm kiếm một NATO mạnh hơn, hiệu quả hơn và công bằng hơn về trách nhiệm. Việc đặt lại câu hỏi về cam kết, vai trò và chi phí là điều không thể tránh khỏi trong bất kỳ liên minh quốc tế nào tồn tại qua nhiều thế hệ.

Nếu Ukraine giữ lại vũ khí hạt nhân liệu có ngăn được cuộc chiến với Nga?

Sun, 16 Mar 2025 18:28:01 +0700

Góc nhìn

Nếu Ukraine giữ lại vũ khí hạt nhân liệu có ngăn được cuộc chiến với Nga?

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Cuộc chiến giữa Nga và Ukraine đã bước sang năm thứ 4 và ngày càng leo thang, khiến nhiều chuyên gia đặt câu hỏi liệu mọi thứ có thể đã diễn ra khác đi nếu Ukraine không từ bỏ kho vũ khí hạt nhân của mình hồi thập niên 1990.

Theo Newsweek, một số chuyên gia tin rằng, nếu Kyiv vẫn giữ các đầu đạn hạt nhân thừa hưởng từ Liên Xô, thì Nga có thể đã không phát động chiến tranh vào năm 2022.

Ukraine từ bỏ vũ khí hạt nhân giúp nước này tránh bị cô lập quốc tế, nhưng cũng làm giảm khả năng răn đe Nga - Ảnh: Getty

Ukraine từ bỏ vũ khí hạt nhân

Sau khi Liên Xô sụp đổ vào năm 1991, Ukraine sở hữu kho vũ khí hạt nhân lớn thứ 3 thế giới với gần 1.900 đầu đạn hạt nhân chiến lược và hàng nghìn vũ khí hạt nhân chiến thuật. Năm 1994, Ukraine ký Bản ghi nhớ Budapest, cam kết từ bỏ vũ khí hạt nhân và chuyển giao số vũ khí này cho Nga để đổi lấy sự đảm bảo an ninh từ Nga, Mỹ và Anh.

Vào thời điểm đó, quyết định này được hoan nghênh vì giúp Ukraine nhận được sự hỗ trợ tài chính từ phương Tây. Tuy nhiên, theo thời gian, một số chính trị gia Ukraine và phương Tây bắt đầu nghi ngờ về tính khả thi của những đảm bảo an ninh này, đặc biệt là sau khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014 và cuộc chiến tranh năm 2022 bùng nổ.

Nhưng liệu Ukraine sở hữu vũ khí hạt nhân có thể ngăn chặn những sự kiện đó, hay nó sẽ chỉ làm leo thang căng thẳng giữa Nga và Ukraine?

Vũ khí hạt nhân có ngăn chặn được cuộc chiến?

Nhà khoa học chính trị John Mearsheimer, người từng lập luận vào năm 1993 rằng Ukraine nên giữ lại vũ khí hạt nhân để răn đe Nga, vẫn giữ nguyên quan điểm này. Ông cho rằng nếu Ukraine sở hữu vũ khí hạt nhân, Nga sẽ không phát động cuộc chiến năm 2022 do nguy cơ leo thang.

"Vũ khí hạt nhân là công cụ răn đe tối thượng", Mearsheimer nhấn mạnh. Ông tin rằng Moscow sẽ không mạo hiểm tấn công một quốc gia có vũ khí hạt nhân, đặc biệt khi điều đó có thể đẩy Ukraine đến chỗ buộc phải sử dụng loại vũ khí này để bảo vệ sự tồn vong của mình.

Mariana Budjeryn, chuyên gia tại Trung tâm Belfer của Đại học Harvard (Mỹ), đồng tình rằng một Ukraine có vũ khí hạt nhân có thể ngăn cản một cuộc xung đột quy mô lớn, nhưng không loại bỏ hoàn toàn nguy cơ giao tranh. Theo bà, Nga vẫn có thể tiến hành các cuộc xung đột biên giới hoặc sáp nhập Crimea như đã xảy ra vào năm 2014.

Ngoài ra, bà Budjeryn lập luận rằng nếu Ukraine vẫn sở hữu vũ khí hạt nhân vào năm 2014, Mỹ và châu Âu có thể đã phản ứng quyết liệt hơn trước động thái của Nga nhằm tránh nguy cơ leo thang hạt nhân.

Đáp trả các ý kiến khác cho rằng Ukraine đã từ bỏ vũ khí hạt nhân một cách vội vàng, chuyên gia Budjeryn khẳng định thực tế phức tạp hơn nhiều.

Theo bà, sau sự sụp đổ của Liên Xô, các vũ khí hạt nhân còn lại trên lãnh thổ Ukraine không thể tự động hoạt động do chúng được tích hợp vào hệ thống chiến lược của Liên Xô. Vì vậy, Kyiv không thể ngay lập tức sử dụng chúng làm công cụ răn đe mà cần phải đầu tư lớn vào công nghệ, cơ sở hạ tầng và đào tạo nhân lực để vận hành độc lập.

"Quá trình đó sẽ mất nhiều thời gian và đòi hỏi nguồn lực đáng kể - hai yếu tố mà Ukraine rất thiếu vào đầu những năm 1990", bà Budjeryn giải thích.

Bên cạnh đó, áp lực từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Mỹ và Nga, đã khiến Ukraine khó giữ lại vũ khí hạt nhân. Vào thời điểm đó, nền kinh tế Ukraine đang suy yếu, và giữ lại vũ khí hạt nhân có thể khiến Kyiv bị cô lập về ngoại giao và kinh tế.

Nga luôn duy trì lập trường cứng rắn đối với việc phổ biến vũ khí hạt nhân ở các nước láng giềng, thể hiện qua phản ứng của Moscow đối với các hệ thống phòng thủ tên lửa của NATO tại Đông Âu. Mỹ và NATO cũng có thể không ủng hộ Ukraine mạnh mẽ như hiện nay nếu nước này vẫn sở hữu vũ khí hạt nhân.

Điều đó có thể làm suy yếu vị thế quốc tế của Ukraine và giảm cơ hội nhận được hỗ trợ tài chính, quân sự từ phương Tây. Mỹ, Anh và Pháp - những nước từng ủng hộ Bản ghi nhớ Budapest - có thể đã áp đặt lệnh trừng phạt hoặc hạn chế quan hệ ngoại giao với Ukraine để ngăn chặn nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân.

Ông Mearsheimer thừa nhận rằng tại thời điểm đó, không có sự đồng thuận mạnh mẽ trong nội bộ Ukraine về việc giữ lại vũ khí hạt nhân. Hơn nữa, do áp lực từ cả Mỹ và Nga, Ukraine hầu như không có lựa chọn nào khác ngoài việc tuân theo cam kết giải trừ quân bị.

Liệu Ukraine có thể tái phát triển năng lực hạt nhân?

Trong bối cảnh xung đột kéo dài, một số ý kiến đặt ra khả năng Ukraine tái phát triển năng lực hạt nhân như một biện pháp răn đe trong tương lai. Tuy nhiên, chuyên gia Budjeryn cho rằng điều này khó xảy ra trong ngắn hạn.

"Nếu Ukraine có tiền để đầu tư vào vũ khí, họ sẽ ưu tiên vũ khí thông thường hơn", bà nhận định. Các hệ thống vũ khí tầm xa và các phương tiện răn đe phi hạt nhân khác sẽ là lựa chọn thực tế hơn để đối phó với Nga.

Hơn nữa, nếu Ukraine cố gắng phát triển lại chương trình hạt nhân, Nga có thể tìm cách ngăn chặn điều đó bằng mọi giá. Ông Mearsheimer cho rằng hiện nay Nga xem việc Ukraine sở hữu vũ khí hạt nhân là mối đe dọa lớn hơn rất nhiều so với đầu những năm 1990, và sẽ không để điều đó xảy ra.

"Theo thời gian, động cơ của Nga nhằm đảm bảo Ukraine không có vũ khí hạt nhân chỉ ngày càng tăng. Cần phải nhớ rằng vào đầu những năm 1990, Nga và Ukraine không phải là kẻ thù không đội trời chung. Trên thực tế, mối quan hệ giữa hai nước khá tốt. Nhưng ngày nay, không ai tranh cãi về điều đó. Trên thực tế, ngược lại mới đúng... và sự thù hận ở cả hai bên là rất lớn. Không đời nào người Nga lại cho phép Ukraine có được vũ khí hạt nhân", ông Mearsheimer nói.

Đảm bảo an ninh cho Ukraine

Khi các cuộc đàm phán hòa bình đang được đề cập, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã kêu gọi phương Tây cung cấp bảo đảm an ninh để tránh một cuộc tấn công khác trong tương lai. Tuy nhiên, đến nay, những yêu cầu này chưa nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ Mỹ.

Tuy nhiên, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã gợi ý trong một cuộc phỏng vấn của Fox News vào ngày 26.2 rằng "điều mà Ukraine thực sự cần là một biện pháp răn đe… để khiến bất kỳ ai muốn theo đuổi họ một lần nữa trong tương lai phải trả giá đắt". "Và điều đó có thể được thảo luận, và không chỉ có nước Mỹ. Ý tôi là, người châu Âu có thể tham gia vào việc đó", ông Rubio nói.

Ông Mearsheimer cho rằng Ukraine không thể tự mình răn đe Nga và cần sự hỗ trợ từ phương Tây. "Người Nga đã nói rõ ràng rằng Ukraine phải trung lập, và điều đó có nghĩa là không có bảo đảm an ninh nào từ phương Tây, và điều đó có nghĩa là Ukraine phải tự lực cánh sinh, và Ukraine không thể tự mình đưa ra chiến lược quân sự khả thi để kiềm chế Nga hoặc ngăn chặn Nga trong một cuộc xung đột hoặc trong một cuộc khủng hoảng trong tương lai", ông nói.

Tuy nhiên, bà Budjeryn thấy một giải pháp thay thế. Bà lập luận rằng biện pháp phòng thủ tốt nhất của Ukraine sẽ là một khuôn khổ theo kiểu NATO - tích hợp quân đội Ukraine với các lực lượng châu Âu ở một mức độ nhất định.

Theo bà Budjeryn, điều này có thể được thực hiện thông qua chia sẻ công nghệ, sản xuất vũ khí chung và hợp tác tình báo với các nước NATO. Nếu Ukraine được tích hợp vào hệ thống phòng thủ châu Âu ở mức độ nhất định, Nga sẽ phải đối mặt với rủi ro lớn hơn nếu tiến hành một cuộc tấn công mới.

"Ukraine sẽ phải được tăng cường năng lực phòng thủ theo cách khiến Nga không thể tấn công họ lần nữa. Với sự giúp đỡ của các đối tác châu Âu và các đối tác khác - đó là thông qua việc xây dựng lực lượng vũ trang Ukraine với sự giúp đỡ của phương Tây. Thông qua tất cả những điều ở cấp độ hoạt động này, điều đó sẽ phải định hình và về cơ bản là tích hợp Ukraine, ở một mức độ đáng kể, vào kiến trúc quốc phòng và châu Âu", bà Budjeryn cho hay.

Nhìn chung, quyết định từ bỏ vũ khí hạt nhân của Ukraine không phải là một sai lầm mà là lựa chọn hợp lý xét trong bối cảnh chính trị và lịch sử thời điểm đó. Ukraine cần một chiến lược an ninh vững chắc để đối phó với những thách thức trong tương lai, và sở hữu vũ khí hạt nhân không phải là giải pháp bền vững. Thay vào đó, nước này có thể tập trung vào việc củng cố năng lực quân sự thông thường, mở rộng hợp tác quốc tế và duy trì chính sách đối ngoại cân bằng với cả Nga và phương Tây.

Trong bối cảnh hiện nay, giải pháp hòa bình lâu dài có thể mang lại lợi ích thiết thực hơn so với việc duy trì căng thẳng và đối đầu quân sự. Nga đã khẳng định rằng một Ukraine trung lập, không gia nhập NATO, là điều kiện cần thiết để đảm bảo hòa bình. Nếu Kyiv chấp nhận một lộ trình dựa trên trung lập và hợp tác khu vực, căng thẳng có thể giảm bớt, giúp ổn định tình hình trong dài hạn. Một chính sách đối ngoại linh hoạt, kết hợp với các biện pháp an ninh vững chắc, sẽ giúp Ukraine duy trì sự ổn định mà không cần đến vũ khí hạt nhân.

‘Át chủ bài’ của ông Trump có đủ sức khiến Nga nhượng bộ?

Fri, 14 Mar 2025 16:00:01 +0700

Quốc tế

‘Át chủ bài’ của ông Trump có đủ sức khiến Nga nhượng bộ?

Hoàng Vũ • 14/03/2025 16:00

Tổng thống Donald Trump hôm 13.3 tuyên bố rằng Mỹ có thể áp dụng các biện pháp kinh tế "tàn phá" đối với Nga, buộc Moscow phải chấp nhận một thỏa thuận hòa bình với Ukraine, theo Newsweek.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận định khả năng gây sức ép của Washington đối với Điện Kremlin vẫn còn nhiều hạn chế.

Mặc dù phải đối mặt với 3 năm trừng phạt kinh tế nặng nề từ phương Tây, Nga vẫn tiếp tục cuộc chiến ở Ukraine mà không có dấu hiệu nhượng bộ. Việc Nga phản hồi một cách thận trọng về đề xuất ngừng bắn 30 ngày gần đây cho thấy Moscow không dễ bị ép buộc.

Tổng thống Nga Vladimir Putin từng tuyên bố chỉ đồng ý với thỏa thuận ngừng bắn đi kèm với những điều kiện mà Kyiv khó có thể chấp nhận.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump trong cuộc gặp hồi năm 2019 - Ảnh: Reuters

Với tình thế hiện tại, giới quan sát cho biết lựa chọn duy nhất còn lại để thực sự gây áp lực lên Moscow chính là ngành dầu khí - nguồn thu nhập chính của Nga, đồng thời là nhân tố quan trọng giúp Điện Kremlin duy trì cuộc chiến.

Con bài mặc cả với Moscow

Emily Kilcrease, một thành viên cấp cao tại Trung tâm an ninh Mỹ, nhận định: "Nếu bạn muốn đẩy nhanh tiến trình giải quyết cuộc xung đột Ukraine, thì cách hiệu quả nhất là nhắm vào lĩnh vực năng lượng của Nga. Đây là thứ duy nhất còn lại có ảnh hưởng mạnh".

Tuy nhiên, bà Kilcrease cũng cảnh báo rằng một chiến lược trừng phạt toàn diện đối với ngành dầu khí của Nga sẽ kéo theo những tác động tiêu cực đối với nền kinh tế Mỹ. Chính quyền Trump có thể do dự thực hiện điều này, đặc biệt trong bối cảnh bất ổn kinh tế đang gia tăng.

Tổng thống Trump từng chỉ trích chính sách năng lượng của người tiền nhiệm, cáo buộc rằng các biện pháp trừng phạt chống lại Nga đã khiến giá dầu tăng cao. Khi tranh cử, ông cam kết cắt giảm chi phí nhiên liệu và kiểm soát lạm phát. Nếu các biện pháp trừng phạt mới khiến giá xăng dầu leo thang, Trump có thể gặp phải phản ứng dữ dội từ cử tri.

"Ông Trump đã hứa sẽ giảm một nửa giá nhiên liệu. Điều đó khiến ông gặp khó khăn trong việc quyết định có nên áp đặt thêm trừng phạt lên Nga hay không, vì điều này có thể làm gián đoạn thị trường dầu mỏ toàn cầu", Mark Finley, một chuyên gia năng lượng tại Viện Baker của Đại học Rice (Mỹ), cho biết.

Các lệnh trừng phạt hiện có

Từ năm 2022, phương Tây đã nhắm vào ngành năng lượng của Nga như một phần trong gói trừng phạt nhằm làm suy yếu nền kinh tế Moscow. Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và các nước thuộc Nhóm G7 đã phối hợp triển khai một số biện pháp như cấm xuất khẩu dầu thô Nga bằng đường biển, đặt mức giá trần 60USD/thùng đối với dầu Nga. Mục tiêu của các biện pháp này là giảm nguồn thu của Điện Kremlin mà không gây ra sự gián đoạn nghiêm trọng đối với các quốc gia vẫn phụ thuộc vào dầu Nga.

Tuy nhiên, Moscow đã tìm cách né tránh lệnh trừng phạt bằng nhiều biện pháp, bao gồm sử dụng "đội tàu ngầm" - hệ thống tàu chở dầu bí mật giúp vận chuyển dầu mà không bị giám sát chặt chẽ, tăng cường xuất khẩu năng lượng sang Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia không tham gia lệnh trừng phạt, đồng thời duy trì cung cấp khí đốt cho một số nước châu Âu dù quy mô đã giảm đáng kể so với trước cuộc chiến.

Theo Reuters, doanh thu từ dầu khí của Nga đã tăng 26% lên 108 tỉ USD vào năm 2023, bất chấp các lệnh trừng phạt. Một nghiên cứu gần đây từ Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch cho thấy EU vẫn chi nhiều tiền hơn để mua dầu khí của Nga so với số tiền viện trợ tài chính cho Ukraine trong năm 2024.

Điều này cho thấy rằng, mặc dù các biện pháp trừng phạt đã gây tổn thất cho nền kinh tế Nga, chúng vẫn chưa đủ mạnh để tạo ra áp lực thực sự buộc Moscow phải thay đổi chính sách đối với Ukraine.

Tuy nhiên, việc theo đuổi các biện pháp này sẽ đánh dấu một sự thay đổi lớn trong chính sách của ông Trump. Từ khi nhậm chức, chính quyền của ông được cho là đã cân nhắc nới lỏng một số lệnh trừng phạt đối với Nga, thay vì siết chặt thêm.

Ông Trump có sẵn sàng đi xa hơn?

Một số chuyên gia cho rằng ông Trump có thể thực hiện những bước đi cứng rắn hơn, bao gồm hạ giá trần đối với dầu Nga để Moscow khó thu lợi từ xuất khẩu, tăng cường giám sát và xử phạt các nhà điều hành "đội tàu ngầm" nhằm cắt đứt tuyến vận chuyển dầu của Nga; đồng thời áp đặt trừng phạt thứ cấp lên các quốc gia như Trung Quốc và Ấn Độ để buộc họ phải hạn chế nhập khẩu dầu Nga.

Hơn nữa, việc gây áp lực lên ngành năng lượng Nga cũng có thể làm xấu đi quan hệ của Trump với các đồng minh phương Tây, nhất là khi ông đang có xung đột với EU, Canada và các nước khác về thuế quan.

"Thuyết phục các đồng minh cùng hợp tác trừng phạt Nga sẽ khó khăn hơn trong bối cảnh hiện nay", chuyên gia Finley nhận định.

Tổng thống Putin hôm 13.3 đã phản hồi về đề xuất ngừng bắn của Mỹ, nhưng với điều kiện rằng Ukraine phải chấp nhận những yêu cầu của Moscow. Ông nhấn mạnh rằng các cuộc đàm phán cần phải bao gồm việc xem xét lại các thỏa thuận an ninh giữa Kyiv và phương Tây.

Về phần mình, ông Trump dường như nhận thức được những khó khăn trong việc gây áp lực lên Nga. Trong bài phát biểu cùng ngày, ông tuyên bố: "Về mặt tài chính, chúng ta có thể làm những điều rất tồi tệ đối với Nga. Điều đó sẽ tàn phá nền kinh tế của họ. Nhưng tôi không muốn làm điều đó, vì tôi muốn thấy hòa bình".

Điều này cho thấy Tổng thống Trump đang cân nhắc giữa hai lựa chọn: hoặc siết chặt trừng phạt để gây áp lực lên Moscow, hoặc giữ nguyên hiện trạng để tránh làm tổn hại nền kinh tế Mỹ và mối quan hệ với các đồng minh.

Andrew D’Anieri, thành viên tại Trung tâm Âu-Á của Hội đồng Đại Tây Dương, cho rằng chính quyền Trump sẽ phải đưa ra quyết định quan trọng. "Họ có tiếp tục để Moscow hưởng lợi từ tình trạng hiện tại, hay sẽ gây thêm áp lực lên Điện Kremlin như cách họ đã làm với Ukraine?", ông nói.

Nếu Tổng thống Trump thực sự muốn gây sức ép mạnh hơn với Nga, việc nhắm vào ngành dầu khí có thể là lựa chọn hiệu quả nhất. Tuy nhiên, điều này có thể làm tăng giá năng lượng, tác động đến nền kinh tế Mỹ và gây mâu thuẫn với các đồng minh.

Ukraine cần nguồn lực tình báo Mỹ hơn vũ khí viện trợ?

Fri, 14 Mar 2025 11:55:01 +0700

Góc nhìn

Ukraine cần nguồn lực tình báo Mỹ hơn vũ khí viện trợ?

Cẩm Bình • 14/03/2025 11:55

Trang Bloomberg dẫn ý kiến của cựu đô đốc hải quân Mỹ James Stavridis nhận định đối với Ukraine, nguồn lực tình báo do Mỹ cung cấp quan trọng hơn số vũ khí mà nước này viện trợ.

Vài tuần qua, Ukraine đã “đứng ngồi không yên” sau cuộc tranh cãi giữa Tổng thống Donald Trump với người đồng cấp Volodymyr Zelensky ngay tại Nhà Trắng, dẫn đến việc Washington tạm dừng viện trợ quân sự lẫn chia sẻ nguồn lực tình báo cho đến khi Kyiv “sẵn sàng cho hòa bình”.

Tình hình tốt lên trong những ngày gần đây sau đối thoại Mỹ - Ukraine tại Ả Rập Saudi. Ngoại trưởng Marco Rubio và cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz dường như đã phần nào hàn gắn được mối quan hệ, đạt đề xuất ngừng bắn. Đặc biệt, Ukraine được nhận lại viện trợ quân sự cùng nguồn lực tình báo.

Cuộc tranh cãi giữa Tổng thống Donald Trump với người đồng cấp Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng vào đầu tháng qua - Ảnh: Reuters

Ai cũng nghĩ nguồn lực chính mà Ukraine cần là khí tài như đạn pháo, xe tăng, xe bọc thép chở quân, tên lửa hành trình, tên lửa phòng không. Tất nhiên, tất cả những thứ này rất quan trọng trong một cuộc chiến, nhưng theo cựu đô đốc Stavridis thì việc ngừng chia sẻ nguồn lực tình báo mới đáng lo ngại hơn cả.

Lúc ông còn giữ chức tư lệnh NATO năm 2011, khối thực hiện một chiến dịch phức tạp tại Libya chống lại Muammar Gaddafi - nhà độc tài từng đe dọa tàn sát lực lượng nổi dậy đồn trú miền đông và khiến đường phố Benghazi "đầy máu".

Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc thời điểm đó yêu cầu NATO thiết lập vùng cấm bay trên toàn bộ quốc gia vùng Bắc Phi để vô hiệu hóa sức mạnh không quân của Gaddafi, áp đặt lệnh cấm vận chuyển vũ khí bằng đường biển nhằm cắt đứt đường tiếp viện, đồng thời tiến hành nhiều đợt không kích để ngăn chặn Muammar Gaddafi tàn sát dân thường.

Đây là nỗ lực lớn. Hoạt động không kích do Mỹ chỉ huy với sự hỗ trợ từ 14 nước NATO, Thụy Điển (chưa gia nhập) cùng các đối tác Ả Rập. Chiến dịch kéo dài gần 8 tháng chứng kiến khối thực hiện hơn 25.000 đợt không kích, thả khoảng 7.000 quả bom và tên lửa. Cựu đô đốc Stavridis với tư cách chỉ huy phối hợp tác chiến rút ra bài học: không được đánh giá thấp sức mạnh của thông tin, tình báo và hình ảnh.

Nguồn lực quan trọng

Nguồn lực tình báo không chỉ quan trọng với việc giành thắng lợi trong chiến đấu mà còn góp phần bảo vệ dân thường trước hoạt động tấn công từ kẻ địch. Phạm trù rộng nhất của nguồn lực này là thông tin - khả năng khai thác dữ liệu nguồn mở để giành lợi thế quân sự.

Chẳng hạn Ukraine có thể sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) lọc lượng dữ liệu khổng lồ từ phương tiện truyền thông Nga, mạng xã hội cá nhân của người Nga, thông báo từ chính phủ Nga hay động thái của giới thương mại Nga, qua đó có được thông tin về khả năng duy trì cuộc chiến, xu hướng tuyển mộ, tâm lý người dân… Chúng đem lại hiểu biết giá trị phục vụ cho hoạt động ở cấp độ tác chiến và chiến thuật.

Tiếp theo, tin tình báo đóng vai trò then chốt trong việc giải đáp cho “điều chưa biết” ngoài chiến trường. Kẻ địch phân bổ lực lượng giữa các mặt trận ra sao? Tuần tới sẽ có bao nhiêu đợt không kích? Nhiên liệu, vũ khí được cất giữ tại đâu?

Loại thông tin chuyên sâu này đòi hỏi sự kết hợp phức tạp giữa báo cáo từ nguồn tin con người, dữ liệu thu thập bởi cảm biến của máy bay không người lái, hoạt động theo dõi tín hiệu điện tử (điện thoại di động, liên lạc vô tuyến UHF), xâm nhập mạng…

Thu thập tin tình báo là thế mạnh của quân đội Mỹ mà không quốc gia NATO nào sánh kịp, theo cựu đô đốc Stavridis. Tất cả được chia sẻ miễn phí cho Ukraine, hỗ trợ Kyiv tiếp tục chiến đấu. Cựu đô đốc Stavridis tiết lộ trung tâm tình báo hợp nhất trong Bộ Tư lệnh châu Âu sử dụng kỹ thuật tiên tiến cùng đội ngũ phân tích thông minh.

Cuối cùng là hình ảnh thường được chụp lại bởi vệ tinh hoạt động không ngừng nghỉ. Trong chiến tranh, một bức ảnh đáng giá bằng hàng triệu từ ngữ, có thể cung cấp thông tin để phá hủy kế hoạch chiến dịch và hậu cần của kẻ địch.

Tình hình kinh tế Mỹ ngày càng khó lường

Tue, 11 Mar 2025 15:38:01 +0700

Góc nhìn

Tình hình kinh tế Mỹ ngày càng khó lường

Hoàng Vũ • 11/03/2025 15:38

Nền kinh tế Mỹ đang đối mặt với hàng loạt dấu hiệu cảnh báo khi niềm tin tiêu dùng suy giảm, thị trường chứng khoán lao dốc và các ngân hàng Phố Wall ngày càng nâng cao cảnh báo về nguy cơ suy thoái.

Theo Washington Post, dù chưa có bằng chứng rõ ràng về một cuộc suy thoái sắp diễn ra, nhưng những biến động kinh tế gần đây đang khiến cả giới đầu tư và công chúng lo lắng. Khi được hỏi về khả năng suy thoái, Tổng thống Donald Trump chỉ trả lời mơ hồ rằng "Có một giai đoạn chuyển đổi, vì những gì chúng ta đang làm là rất lớn".

Câu trả lời này không chỉ không làm giảm bớt lo ngại, mà còn khiến thị trường phản ứng tiêu cực, dẫn đến đợt bán tháo cổ phiếu ngay đầu tuần. Những diễn biến này đặt nền kinh tế Mỹ vào tình trạng bất ổn, với nhiều dấu hiệu cho thấy nguy cơ suy thoái đang gia tăng.

Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: Getty

Nguy cơ suy thoái

Các chuyên gia kinh tế có những nhận định khác nhau về nguy cơ suy thoái, nhưng hầu hết đều đồng ý rằng rủi ro đang gia tăng.

Natasha Sarin, chuyên gia tài chính, đặt tỷ lệ suy thoái lên tới 70%, nhấn mạnh rằng sự hỗn loạn của thị trường trong sáu tuần đầu năm 2025 là một dấu hiệu đáng lo ngại.

Catherine Rampell, một chuyên gia khác, thận trọng hơn với mức 40 - 50%, lưu ý rằng mức độ suy thoái thông thường trong một năm chỉ khoảng 15%, nhưng các chính sách kinh tế không ổn định có thể khiến con số này cao hơn nhiều.

Sự thiếu ổn định trên thị trường tài chính, cộng với những chính sách thuế quan và thương mại không rõ ràng, đã khiến các doanh nghiệp và nhà đầu tư lo ngại về tương lai của nền kinh tế Mỹ.

Chính quyền Trump tiếp tục theo đuổi các chính sách thuế quan mạnh mẽ, nhưng mục tiêu thực sự của những biện pháp này vẫn chưa rõ ràng. Nếu thuế quan nhằm tăng doanh thu cho ngân sách, thì không có chiến lược cụ thể nào được đưa ra để chứng minh hiệu quả.

Việc áp thuế quan thép và nhôm trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump được kỳ vọng sẽ thúc đẩy sản xuất trong nước, nhưng thực tế lại cho thấy điều ngược lại - số lượng việc làm trong ngành sản xuất không tăng mà còn giảm.

Bên cạnh đó, việc sử dụng thuế quan như một công cụ gây áp lực lên các đồng minh chưa mang lại lợi ích rõ ràng cho nền kinh tế Mỹ. Đồng thời, sự thay đổi liên tục trong chính sách thuế quan, với các đợt công bố và hủy bỏ thất thường, đã tạo ra môi trường đầy biến động, khiến doanh nghiệp khó khăn trong việc lập kế hoạch dài hạn.

Bất nhất trong chính sách thuế quan

Một trong những yếu tố đáng lo ngại nhất là sự không nhất quán trong chính sách thương mại của chính quyền Trump. Các mức thuế quan đã liên tục bị công bố, đình chỉ, rồi lại công bố - phản ánh sự nhạy cảm trước phản ứng của thị trường. Tuy nhiên, chính điều này lại làm gia tăng sự bất ổn. Khi doanh nghiệp không biết liệu mức thuế sẽ được duy trì bao lâu, họ không thể đưa ra quyết định đầu tư dài hạn, dẫn đến sự chững lại trong tăng trưởng kinh tế.

Sự không chắc chắn trong chính sách kinh tế đang tác động mạnh mẽ đến cả doanh nghiệp và người tiêu dùng. Các doanh nghiệp phải đối mặt với chi phí sản xuất gia tăng trong khi thị trường xuất khẩu ngày càng bị thu hẹp, gây khó khăn trong hoạt động kinh doanh.

Trong khi đó, người tiêu dùng cũng chịu áp lực từ nguy cơ giá cả leo thang do thuế quan tiếp tục gia tăng. Đồng thời, niềm tin đầu tư suy giảm khi nhiều nhà đầu tư rút vốn khỏi các lĩnh vực chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chính sách thuế quan.

Đình lạm - nguy cơ lớn hơn suy thoái

Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) Jay Powell cảnh báo rằng những diễn biến này có thể làm chậm quá trình phục hồi kinh tế sau giai đoạn lạm phát cao, đồng thời tạo thêm nhiều rủi ro mới cho nền kinh tế Mỹ.

Một trong những mối đe dọa tiềm ẩn lớn nhất hiện nay không chỉ là suy thoái, mà còn là đình lạm – tình trạng tăng trưởng chậm trong khi lạm phát vẫn duy trì ở mức cao.

Khi kinh tế giảm tốc, Fed có thể cân nhắc hạ lãi suất để kích thích tăng trưởng. Tuy nhiên, lạm phát kéo dài buộc cơ quan này phải duy trì lãi suất cao, làm suy yếu nền kinh tế hơn nữa.

Lịch sử đã chứng minh rằng các cuộc chiến thương mại dưới thời Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên đã cản trở đầu tư và làm giảm tốc độ tăng trưởng. Nếu kịch bản này tái diễn, đình lạm có nguy cơ trở thành thực tế, gây tác động tiêu cực đến cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng.

Sự gia tăng của Mỹ trên thị trường vũ khí toàn cầu

Mon, 10 Mar 2025 16:19:01 +0700

Góc nhìn

Sự gia tăng của Mỹ trên thị trường vũ khí toàn cầu

Hoàng Vũ • 10/03/2025 16:19

Trong bối cảnh xung đột tại Ukraine diễn ra căng thẳng, thị trường vũ khí toàn cầu đã có những biến chuyển đáng kể, với Mỹ ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ trong lĩnh vực xuất khẩu vũ khí.

Theo nghiên cứu của Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI), giai đoạn 2020 - 2024, thị phần của Mỹ trong xuất khẩu vũ khí toàn cầu đã đạt 43%, vượt xa mức trung bình 35% của hai thập kỷ trước.

Những con số này cho thấy xung đột ở Ukraine không chỉ tạo ra những hệ quả về an ninh khu vực mà còn làm thay đổi cán cân quyền lực trong ngành công nghiệp quốc phòng trên toàn thế giới.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại một cơ sở quân sự ở Đức - Ảnh: Reuters

Sự gia tăng của Mỹ trên thị trường vũ khí toàn cầu

Nghiên cứu của SIPRI cho thấy sau khi Nga phát động cuộc chiến tại Ukraine vào tháng 2.2022, nhu cầu nhập khẩu vũ khí của quốc gia này tăng vọt, với mức tăng gần 100 lần so với giai đoạn 2015 - 2019. Song song với đó, các quốc gia châu Âu cũng ghi nhận mức tăng 155% trong nhập khẩu vũ khí, phản ánh mối lo ngại ngày càng tăng về sự leo thang căng thẳng trong khu vực.

Các số liệu này cho thấy xung đột đã tạo ra một làn sóng nhu cầu về các hệ thống quân sự hiện đại, từ đó tạo điều kiện cho Mỹ mở rộng tầm ảnh hưởng của mình trong ngành công nghiệp này.

Mathew George, Giám đốc chương trình chuyển giao vũ khí tại SIPRI, nhận định rằng: “Mỹ đang duy trì vị thế độc tôn trong ngành xuất khẩu vũ khí, với thị phần cao gấp bốn lần so với nước đứng thứ hai”.

Theo Washington Post, việc Mỹ đạt được 43% thị phần không chỉ đến từ sức mạnh kinh tế và công nghệ mà còn nhờ vào các chính sách ngoại giao và quốc phòng được điều chỉnh nhằm đáp ứng nhu cầu cấp bách từ các đồng minh trong bối cảnh xung đột gia tăng.

Một trong những yếu tố then chốt góp phần vào sự tăng trưởng ấn tượng này chính là khả năng cung ứng và chất lượng sản phẩm của ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ. Các giao dịch lớn chủ yếu liên quan đến các hệ thống máy bay chiến đấu tiên tiến như F-35, tên lửa và xe tăng chiến đấu chủ lực - những công nghệ tiên tiến mà Mỹ đã và đang dẫn đầu thị trường toàn cầu.

Ngoài ra, phần lớn các giao dịch chuyển giao vũ khí cho Ukraine được thực hiện thông qua các chương trình sử dụng kho dự trữ và nguồn tài trợ đặc thù của Mỹ. Điều này không chỉ giúp đảm bảo việc cung cấp nhanh chóng thiết bị quân sự cho các quốc gia đối tác mà còn tạo ra lợi thế kinh tế cho các nhà sản xuất vũ khí Mỹ thông qua việc duy trì mức sản xuất cao và mở rộng hợp đồng quốc tế.

Trong bối cảnh đó, chính sách của các nhà lãnh đạo Mỹ, đặc biệt là dưới thời Tổng thống Donald Trump, đã có những động thái thúc đẩy mạnh mẽ cho ngành xuất khẩu vũ khí. Những đề xuất nhằm điều chỉnh cơ chế viện trợ quân sự cho Ukraine và khuyến khích các đồng minh tăng cường mua sắm vũ khí của Mỹ đã tạo ra những tác động tích cực đối với doanh số bán hàng. Mặc dù những chính sách này cũng gây ra không ít tranh cãi, nhưng theo quan điểm của nhiều chuyên gia, chúng góp phần củng cố vị thế của Mỹ trên thị trường quốc phòng toàn cầu.

So sánh với các đối thủ cạnh tranh

Một khía cạnh đáng chú ý khác là sự sụt giảm mạnh mẽ trong xuất khẩu vũ khí của Nga. Trong năm năm gần đây, Nga đã ghi nhận mức giảm 64% về khối lượng xuất khẩu, với những con số thấp kỷ lục được ghi nhận từ năm 2020 - 2021. Những khó khăn trong quan hệ thương mại quốc phòng của Nga với các đối tác truyền thống như Ấn Độ và Trung Quốc đã góp phần vào xu hướng giảm sút này.

Nếu loại trừ doanh số bán vũ khí cho Ukraine và Israel, SIPRI ước tính rằng Mỹ vẫn duy trì được 37% thị phần toàn cầu trong giai đoạn 2020 - 2024. Con số này không chỉ khẳng định vị thế dẫn đầu của Mỹ mà còn cho thấy khả năng duy trì sức cạnh tranh của nước này trong bối cảnh ngành công nghiệp vũ khí toàn cầu đang trải qua nhiều biến động.

Sự gia tăng xuất khẩu vũ khí của Mỹ trong bối cảnh xung đột Ukraine mang lại cả cơ hội lẫn thách thức. Trong ngắn hạn, nhu cầu tăng cao từ các quốc gia đối tác đã tạo ra một “cơn sốt” về các giao dịch quốc phòng, giúp các nhà sản xuất vũ khí Mỹ đạt được doanh số kỷ lục. Tuy nhiên, về lâu dài, một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến xu hướng này.

Chính sách viện trợ và tài trợ quân sự: Việc hỗ trợ quân sự cho Ukraine đã được triển khai thông qua các chương trình sử dụng kho dự trữ và nguồn tài trợ đặc thù. Nếu các khoản viện trợ này bị điều chỉnh hoặc tạm dừng, điều này có thể làm giảm nhu cầu nhập khẩu vũ khí từ phía các đối tác.

Xu hướng tăng chi tiêu quốc phòng nội địa của các nước châu Âu: Một số quốc gia châu Âu đang nỗ lực tăng cường khả năng tự chủ quốc phòng nhằm giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ Mỹ. Điều này có thể tạo ra một xu hướng hướng nội, ảnh hưởng đến các hợp đồng mua sắm quốc phòng trong tương lai.

Thay đổi chiến lược và chính sách ngoại giao: Sự chuyển dịch trong chính sách của các cường quốc và các đồng minh cũng là yếu tố không thể bỏ qua. Các thay đổi trong quan hệ quốc tế có thể tác động đến quyết định mua sắm vũ khí, từ đó ảnh hưởng đến thị phần của Mỹ trên trường quốc tế.

Các chuyên gia nhận định rằng, mặc dù Mỹ hiện đang dẫn đầu thị trường vũ khí toàn cầu, nhưng bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt và những thay đổi chính trị có thể tạo ra những biến động không lường trước được. Những thách thức này đòi hỏi các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp trong ngành quốc phòng Mỹ cần có những điều chỉnh kịp thời để duy trì vị thế hiện tại.

Trung Quốc không còn bị động trong cuộc chiến thương mại với Mỹ

Sun, 9 Mar 2025 18:31:01 +0700

Góc nhìn

Trung Quốc không còn bị động trong cuộc chiến thương mại với Mỹ

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã bước sang giai đoạn mới khi Tổng thống Donald Trump một lần nữa áp thuế mạnh lên hàng hóa Trung Quốc.

Tuy nhiên, khác với phản ứng vội vã và có phần bị động trong nhiệm kỳ đầu của Trump, lần này Bắc Kinh đã chuẩn bị kỹ lưỡng, sẵn sàng đáp trả và bảo vệ lợi ích kinh tế của mình.

Theo ABC News, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố loạt thuế quan mới đối với hàng hóa nhập khẩu, lãnh đạo của Canada và Mexico ngay lập tức liên hệ với Nhà Trắng để tìm kiếm giải pháp. Tuy nhiên, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình không có động thái tương tự. Bắc Kinh tuyên bố rằng bất kỳ cuộc đàm phán nào với Mỹ cũng phải diễn ra trên cơ sở bình đẳng, không phải là một bên xin nhượng bộ từ bên kia.

Trung Quốc đã học từ cuộc chiến thương mại trước, chuẩn bị tốt hơn và phản ứng mạnh mẽ, nhưng thận trọng, trước thuế quan của Mỹ - Ảnh: Politico

Các quan chức Trung Quốc nhấn mạnh rằng họ sẵn sàng đàm phán nhưng cũng đã chuẩn bị kỹ lưỡng để đối phó với các mức thuế quan ngày càng cao. Kể từ khi ông Trump nhậm chức trong nhiệm kỳ thứ 2, thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc đã tăng 20%. Để tránh lặp lại kịch bản bị động như năm 2018, Trung Quốc đã ngay lập tức đáp trả bằng cách áp thuế lên các mặt hàng nông sản quan trọng của Mỹ và một loạt các sản phẩm khác.

Theo Sun Yun, giám đốc chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson ở Washington, Bắc Kinh không có lựa chọn nào khác ngoài việc trả đũa khi Washington áp thuế mới. Tuy nhiên, bà nhấn mạnh rằng Trung Quốc không coi đây là một hành động gây hấn đơn thuần mà là cách bảo vệ lợi ích của mình.

"Điều đó không có nghĩa là Bắc Kinh không muốn đàm phán, nhưng họ cũng không thể tỏ ra yếu thế hay cầu xin sự thương lượng", bà Sun Yun nhận định.

Thay đổi trong chiến lược

Khác với nhiệm kỳ đầu của ông Trump, lần này Trung Quốc không bị bất ngờ hay mất phương hướng. Trong suốt thời gian qua, Bắc Kinh đã chủ động xây dựng một loạt các biện pháp đối phó để bảo vệ nền kinh tế của mình.

Trung Quốc đã thực hiện hàng loạt biện pháp đáp trả thuế quan từ Mỹ, bao gồm áp thuế 15% lên nhiều mặt hàng nông sản nhập khẩu từ Mỹ và đình chỉ nhập khẩu gỗ xẻ. Bắc Kinh cũng tăng cường kiểm soát nhập khẩu và xuất khẩu nhằm gây áp lực lên các doanh nghiệp Mỹ. Đồng thời, Trung Quốc đã đưa 15 công ty Mỹ vào danh sách đen, hạn chế hoạt động kinh doanh trong nước.

Bên cạnh đó, Trung Quốc đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ tiên tiến, giáo dục và các lĩnh vực trọng yếu để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ. Nước này cũng đã đa dạng hóa thị trường xuất khẩu bằng cách mở rộng quan hệ thương mại với nhiều quốc gia khác ngoài Mỹ, giúp giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Những chiến lược này giúp Trung Quốc linh hoạt hơn trong đối phó với các biện pháp kinh tế từ Washington.

Một yếu tố quan trọng giúp Trung Quốc có phản ứng nhanh chóng hơn chính là sự liên tục trong lãnh đạo. Chủ tịch Tập Cận Bình, người đã lãnh đạo Trung Quốc trong cả hai nhiệm kỳ của ông Trump, có lợi thế trong việc đưa ra các quyết định chiến lược mà không bị ảnh hưởng bởi những thay đổi chính trị nội bộ. Điều này cho phép Bắc Kinh có một cách tiếp cận nhất quán và linh hoạt hơn.

Theo Daniel Russel, Phó chủ tịch phụ trách an ninh và ngoại giao tại Viện Chính sách của hiệp hội châu Á, ông Tập sẽ không chủ động liên hệ với Trump trừ khi có một cơ hội thực sự rõ ràng.

"Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ không tham gia vào một cuộc gọi nếu điều đó có thể khiến ông bị đặt vào thế yếu hoặc bị xem là cầu xin. Thay vào đó, Trung Quốc đang phản công nhanh chóng nhưng có tính toán đối với từng mức thuế của Mỹ", ông Russel nhận định.

Lập trường kiên quyết của Trung Quốc

Phản ứng từ chính quyền Bắc Kinh đối với các đợt thuế quan mới của Trump đã cứng rắn hơn bao giờ hết. Trong tuyên bố chính thức, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nêu rõ: "Nếu chiến tranh là điều Mỹ muốn, dù là chiến tranh thuế quan, chiến tranh thương mại hay bất kỳ loại chiến tranh nào khác, chúng tôi sẵn sàng chiến đấu đến cùng".

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị cũng khẳng định không một quốc gia nào vừa có thể vừa áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Trung Quốc, vừa mong muốn duy trì quan hệ tốt đẹp với Bắc Kinh.

"Những hành động hai mặt như vậy không chỉ gây tổn hại đến sự ổn định của quan hệ song phương mà còn làm suy yếu lòng tin giữa hai bên", ông Vương tuyên bố.

Theo Scott Kennedy, chuyên gia về kinh tế Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), Trung Quốc lần này đã "không còn bị sốc" bởi chiến thuật của ông Trump.

"Họ đã từng trải qua điều này trước đây. Giờ đây, họ đã chuẩn bị tốt hơn để hấp thụ tác động từ các cú sốc kinh tế", ông Kennedy nói.

Không giống như Canada hay Mexico, những quốc gia đã phải tìm cách thương lượng ngay khi ông Trump áp thuế, Trung Quốc đang thực hiện chiến lược phản ứng có tính toán. Bắc Kinh không còn tỏ ra bị động như trước mà sẵn sàng trả đũa nhanh chóng nhưng vẫn giữ không gian cho các cuộc đàm phán.

Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ - Trung có thể sẽ còn kéo dài, nhưng rõ ràng, Bắc Kinh đã học được từ những bài học trước đây và đang áp dụng một chiến thuật linh hoạt hơn, đặt mình vào vị thế vững chắc hơn để đối phó với các chính sách thương mại từ Washington.

Ông Trump siết gọng kìm thương mại: Trung Quốc đang chuẩn bị ‘vũ khí’ gì để đáp trả?

Thu, 6 Mar 2025 15:01:01 +0700

Góc nhìn

Ông Trump siết gọng kìm thương mại: Trung Quốc đang chuẩn bị ‘vũ khí’ gì để đáp trả?

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Sau khi ông Donald Trump tái đắc cử tổng thống Mỹ vào tháng 11, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhanh chóng yêu cầu các cố vấn phân tích về giai đoạn Chiến tranh lạnh giữa Mỹ và Liên Xô để rút ra bài học.

Wall Street Journal dẫn nguồn thạo tin cho biết, Bắc Kinh lo ngại rằng nếu ông Trump có kế hoạch đối đầu trực diện với Trung Quốc, nước này có thể rơi vào tình trạng bị cô lập tương tự như Moscow trong quá khứ.

Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gặp nhau tại Bắc Kinh trong chuyến thăm cấp nhà nước chính thức của nhà lãnh đạo Mỹ vào năm 2017 - Ảnh: WSJ

Lo ngại của Bắc Kinh

Từ quan điểm của Bắc Kinh, những lo ngại này không phải là không có cơ sở. Dù ông Trump đang có những tranh chấp thương mại với các đồng minh lâu năm như Mexico và Canada, đồng thời khiến châu Âu e ngại về chính sách đối ngoại của ông đối với Ukraine, nhưng thực tế cho thấy Trung Quốc cũng đang đối mặt với những thách thức lớn.

Trong bối cảnh nền kinh tế nội địa gặp nhiều bất lợi, Bắc Kinh muốn duy trì hệ thống thương mại toàn cầu mà họ đã dựa vào để phát triển trong nhiều thập niên. Tuy nhiên, Tổng thống Trump và các cố vấn của ông lại có ý định tái cấu trúc hệ thống đó, cho rằng nó đã mang lại lợi ích lớn cho các nước khác - đặc biệt là Trung Quốc - trong khi gây bất lợi cho Mỹ.

Không chỉ dừng lại ở thương mại, quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang có nguy cơ bước vào một giai đoạn cạnh tranh toàn diện, bao gồm cả kinh tế, công nghệ và địa chính trị. Trong suốt chiến dịch tranh cử, ông Trump nhiều lần nhấn mạnh việc kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc, và giờ đây, với quyền kiểm soát của đảng Cộng hòa tại Quốc hội Mỹ, ông tin rằng mình có vị thế vững chắc để thực hiện điều đó.

Một số nhà quan sát cho rằng các động thái ngoại giao ban đầu của ông Trump có thể phản ánh chiến lược dài hạn này. Chính quyền của ông đã ưu tiên giải quyết dứt điểm các cuộc xung đột ở Trung Đông và Ukraine nhằm sau đó tập trung hơn vào Trung Quốc. Ngoài ra, việc ông Trump tăng cường quan hệ với Nga cũng được cho là một phần trong chiến lược tạo ra khoảng cách giữa Moscow và Bắc Kinh.

Bên cạnh đó, Tổng thống Trump cũng đặc biệt quan tâm đến kênh đào Panama, cho rằng sự hiện diện của các công ty Trung Quốc tại đây là một mối đe dọa an ninh. Tuần này, một tập đoàn do công ty quản lý tài sản Mỹ BlackRock dẫn đầu đã đạt thỏa thuận mua lại cổ phần kiểm soát tại các cảng ở hai đầu kênh đào từ CK Hutchison có trụ sở tại Hồng Kông. Một quan chức chính quyền Mỹ nhận định rằng đây là một phần trong chiến lược rộng lớn hơn nhằm dồn nguồn lực để đối phó với Trung Quốc.

Cùng thời điểm đó, ông Trump cũng gia tăng áp lực thương mại đối với Bắc Kinh bằng cách áp thêm thuế quan, viện dẫn lý do liên quan đến cuộc khủng hoảng fentanyl tại Mỹ. Các quan chức Trung Quốc đã tỏ ra bất ngờ trước động thái này và vẫn đang tìm cách hiểu rõ chính sách của chính quyền mới.

Trong khi Trung Quốc đã từng chủ động điều chỉnh trật tự kinh tế toàn cầu theo hướng có lợi cho mình, hiện tại, nước này lại ở vào thế bị động trước các chính sách của Mỹ. Một trong những nỗi lo lớn nhất của Bắc Kinh là nguy cơ Trung Quốc bị hạn chế tiếp cận thị trường toàn cầu, công nghệ và đối mặt với các biện pháp trừng phạt tương tự như Liên Xô trước đây. Một nguồn tin thân cận với chính quyền Bắc Kinh cho biết: "Trung Quốc đang đứng trước nguy cơ trở thành mục tiêu của một cuộc cạnh tranh chiến lược mà họ muốn tránh".

Bắc Kinh cũng đối mặt với thách thức trong việc tiếp cận chính quyền mới của Trump. Trong những tuần đầu tiên nhậm chức, ông Trump tập trung nhiều hơn vào các vấn đề trong nước như nhập cư, cắt giảm chi tiêu chính phủ và cuộc chiến Ukraine, thay vì ưu tiên chính sách đối với Trung Quốc.

Trung Quốc đối phó

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Trung Quốc không chuẩn bị đối phó. Kể từ tháng 11, Bắc Kinh đã cử nhiều phái đoàn đến Washington nhằm tìm hiểu khả năng đàm phán thỏa thuận thương mại với Mỹ. Một số quan chức Trung Quốc lập luận rằng thuế quan mới của ông Trump có thể làm gia tăng lạm phát ở Mỹ - một vấn đề mà chính quyền ông đang tìm cách kiểm soát.

Đồng thời, Trung Quốc cũng xây dựng các biện pháp đáp trả, bao gồm kiểm soát xuất khẩu khoáng sản quan trọng và thắt chặt quan hệ với các đối tác thương mại truyền thống của Mỹ nhằm giảm thiểu tác động từ căng thẳng với Washington. Một bài học mà Bắc Kinh rút ra từ cuộc chiến thương mại trước đây là việc đáp trả thuế quan của Mỹ bằng cách tăng thuế tương đương có thể gây tổn hại lớn hơn cho Trung Quốc, do Mỹ nhập khẩu nhiều hơn từ Trung Quốc so với chiều ngược lại.

Một số chuyên gia phương Tây tin rằng Trung Quốc đang tìm cách làm giảm tác động của các chính sách thương mại của chính quyền Trump. Michael Pillsbury, chuyên gia Trung Quốc tại Heritage Foundation, cho biết Bắc Kinh dường như đang cố gắng vận động để tránh các đợt áp thuế mới. Ông nhận xét: "Trung Quốc có vẻ rất lo lắng. Nền kinh tế của họ đang gặp khó khăn, và họ biết rằng nếu Trump tiếp tục áp thuế, họ sẽ phải chịu áp lực lớn hơn".

Tuy nhiên, Trung Quốc cũng đang nỗ lực thể hiện sự tự tin. Sau khi ông Trump công bố các mức thuế mới, Bắc Kinh nhanh chóng đưa ra các biện pháp trả đũa. Đồng thời, chính phủ Trung Quốc đặt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% trong năm 2025, cho thấy họ kỳ vọng có thể chống chọi được áp lực từ căng thẳng thương mại. Một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố: "Nếu Mỹ muốn một cuộc chiến - dù là chiến tranh thuế quan, thương mại hay bất kỳ loại chiến tranh nào khác - chúng tôi sẵn sàng đối đầu".

Dù căng thẳng leo thang, hai bên vẫn giữ một số kênh liên lạc mở. Tổng thống Trump đã mời Chủ tịch Tập Cận Bình tham dự lễ nhậm chức của mình vào tháng 1, nhưng ông Tập đã cử Phó chủ tịch nước Hàn Chinh thay mặt tham dự. Đây có thể được xem là một cử chỉ ngoại giao mang tính thiện chí từ phía Trung Quốc, nhưng cũng cho thấy sự thận trọng của Bắc Kinh trong quan hệ với chính quyền mới.

Tương lai của quan hệ thương mại Mỹ - Trung vẫn còn nhiều điều chưa chắc chắn. Ông Trump tiếp tục theo đuổi chính sách "Nước Mỹ trên hết", đặt ra các điều kiện thương mại chặt chẽ hơn với các đối tác và tìm cách định hình lại hệ thống kinh tế toàn cầu. Trung Quốc, trong khi đó, phải tìm cách thích ứng với bối cảnh mới và đối phó với áp lực từ Mỹ mà không làm tổn hại đến nền kinh tế của mình.

Nga phản ứng thận trọng về căng thẳng Mỹ - Ukraine

Mon, 3 Mar 2025 17:29:01 +0700

Quốc tế

Nga phản ứng thận trọng về căng thẳng Mỹ - Ukraine

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Căng thẳng trong quan hệ Mỹ - Ukraine được thể hiện rõ trong cuộc gặp tại Phòng Bầu dục, giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Đây được xem là một bước ngoặt quan trọng đối với chính sách đối ngoại của Washington.

Theo Điện Kremlin, những thay đổi trong cách tiếp cận của chính quyền Trump có thể dẫn đến sự đồng thuận nhiều hơn giữa Mỹ và Nga – một diễn biến có thể tái định hình bối cảnh địa chính trị toàn cầu kể từ sau Thế chiến 2.

Tổng thống Ukraine Zelensky tranh cãi với Tổng thống Mỹ Trump và Phó tổng thống Vance - Ảnh: Reuters

Sự thay đổi trong chính sách của Washington

Theo Washington Post, phát biểu trên truyền hình hôm 2.3, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết: "Chính quyền Mỹ mới đang nhanh chóng điều chỉnh cấu hình chính sách đối ngoại, và điều này phần lớn phù hợp với tầm nhìn của chúng tôi".

Quan điểm của Moscow từ lâu đã tập trung vào việc mở rộng ảnh hưởng tại các quốc gia thuộc Liên Xô cũ và đối đầu với nền dân chủ phương Tây. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Nga đã phải đối mặt với sự cô lập do các lệnh trừng phạt từ Mỹ và đồng minh, cùng với hàng trăm tỉ đô la viện trợ quân sự mà Washington đã cung cấp cho Kyiv kể từ khi cuộc chiến với Ukraine nổ ra năm 2022.

Tuy nhiên, với cách tiếp cận mới của chính quyền Trump, Điện Kremlin tỏ ra lạc quan về khả năng cải thiện quan hệ song phương giữa hai nước. "Vẫn còn một chặng đường dài vì mối quan hệ này đã chịu nhiều tổn thất. Nhưng nếu ý chí chính trị giữa Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Donald Trump được duy trì, tiến trình này có thể diễn ra nhanh chóng và đạt kết quả tích cực", ông Peskov nhận định.

Moscow đón nhận căng thẳng Mỹ - Ukraine

Sự chia rẽ giữa Washington và Kyiv, thể hiện rõ trong cuộc tranh luận gay gắt tại Phòng Bầu dục, được coi là một "món quà" đối với Điện Kremlin. Trong cuộc họp, Phó tổng thống JD Vance cáo buộc ông Zelensky không thể hiện đủ "lòng biết ơn" với sự hỗ trợ của Mỹ, trong khi ông Trump cảnh báo rằng việc Ukraine từ chối thỏa hiệp với Nga là một "canh bạc nguy hiểm" có thể dẫn đến Thế chiến 3.

Những phản ứng tại Nga cho thấy sự hài lòng với diễn biến này. Kirill Dmitriev, giám đốc quỹ đầu tư quốc gia của Nga và là một trong những nhà đàm phán chính trong các cuộc trao đổi sơ bộ giữa Mỹ và Nga, đã gọi cuộc họp này là "một khoảnh khắc lịch sử".

Trong khi đó, Margarita Simonyan, biên tập viên của Russia Today, bình luận rằng "Phòng Bầu dục đã chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng, nhưng chưa bao giờ có một cuộc đối đầu như vậy".

Tuy nhiên, sự phấn khích cũng đi kèm với sự thận trọng. Konstantin Remchukov, biên tập viên của tờ Nezavisimaya Gazeta, nhận xét: "Chúng ta không cần phải can thiệp gì cả - chỉ cần truyền tải những gì người Mỹ đang nói". Ông nhấn mạnh rằng Tổng thống Putin đã giữ im lặng trước cuộc họp này, có thể để đánh giá tác động của nó trước khi đưa ra phản ứng chính thức.

Quan hệ Mỹ - Nga có tiến triển?

Gần đây, Washington và Moscow đã tổ chức các cuộc đàm phán đầu tiên kể từ khi cuộc chiến tại Ukraine bắt đầu. Sau cuộc gặp tại Ả Rập Saudi, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ca ngợi "một quan hệ đối tác kinh tế có tiềm năng mang tính lịch sử" nếu một thỏa thuận hòa bình được ký kết. Tổng thống Trump cũng bày tỏ mong muốn thúc đẩy hợp tác với Nga trong các lĩnh vực như phát triển Bắc Cực và khai thác khoáng sản đất hiếm.

Tuy nhiên, các quan chức Điện Kremlin vẫn giữ thái độ thận trọng. Một quan chức cấp cao của Nga cho biết Moscow "ngạc nhiên" trước sự thay đổi lớn trong chính sách của Washington nhưng lưu ý rằng đây chỉ là "khả năng tiềm tàng, không phải kế hoạch sắp xảy ra". Ông nhấn mạnh rằng ông Trump có đề cập đến việc đàm phán về dỡ bỏ trừng phạt, nhưng điều đó chỉ có thể xảy ra sau khi đạt được một thỏa thuận hòa bình.

Trong khi đó, German Gref, người đứng đầu ngân hàng nhà nước Sberbank của Nga, không kỳ vọng rằng phương Tây sẽ sớm dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. "Chúng tôi làm việc với giả định rằng không có lệnh trừng phạt nào sẽ được dỡ bỏ – thậm chí chúng có thể bị tăng cường thêm", Gref phát biểu.

Dù một số quan chức Nga tỏ ra lạc quan về triển vọng hợp tác với chính quyền Trump, không phải ai cũng đồng tình với điều đó. Một học giả người Nga thân cận cho biết quan điểm của Moscow hiện đang bị chia rẽ: một số người vẫn hoài nghi về Mỹ, trong khi một số khác coi đây là cơ hội để nhanh chóng tổ chức một hội nghị thượng đỉnh và đạt được thỏa thuận.

Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát cảnh báo rằng Tổng thống Trump vẫn là một nhân tố khó đoán. Một luật sư nhân quyền tại Moscow cho biết: "Ông Trump rõ ràng muốn duy trì mối quan hệ tốt với Tổng thống Putin, nhưng điều này không có nghĩa là mọi chuyện sẽ diễn ra theo cách mà Điện Kremlin mong muốn". Ông nhấn mạnh rằng sự thay đổi này có thể giúp ông Putin củng cố quyền lực, nhưng cũng có thể tạo ra những kỳ vọng quá cao đối với một giải pháp hòa bình.

Chiến trường Ukraine vẫn là yếu tố quyết định

Bất chấp những tín hiệu tích cực từ Washington, cuộc chiến tại Ukraine vẫn là yếu tố then chốt quyết định mối quan hệ Mỹ - Nga. Giới chức Nga lo ngại rằng nếu tình hình không thay đổi nhanh chóng, thời cơ để đạt được một thỏa thuận có lợi cho Moscow có thể trôi qua.

"Tại cấp cao nhất của chính phủ, không ai quá lạc quan về việc chấm dứt chiến tranh. Mặc dù Tổng thống Trump có vẻ chống lại ông Zelensky, nhưng không ai nghĩ rằng ông ấy sẽ hoàn toàn đứng về phía Nga – hoặc cam kết lâu dài với quan điểm hiện tại", nhà báo người Nga Remchukov nhận định.

Trong khi đó, các blogger quân sự Nga tiếp tục nhấn mạnh rằng cuộc chiến chưa có dấu hiệu kết thúc. Một bài đăng trên Telegram viết: "Mùa xuân sắp đến, và cuộc chiến sẽ tiếp diễn. Những người lính Ukraine sẽ sớm ra mặt trận… còn chúng tôi sẽ tiếp tục chiến đấu".

Điện Kremlin vẫn đang theo dõi sát sao những động thái từ Washington và vẫn còn quá sớm để kết luận rằng Mỹ - Nga sẽ đạt được một sự đồng thuận lâu dài. Chính quyền Trump có thể thay đổi hướng đi nếu tình hình chính trị trong nước hoặc trên chiến trường Ukraine biến động. Trong khi đó, cả hai bên đều phải đối mặt với những thách thức nội bộ và áp lực từ các đồng minh. Dù có những dấu hiệu của sự tan băng trong quan hệ Mỹ - Nga, câu hỏi lớn vẫn là liệu sự thay đổi này có bền vững hay chỉ là một giai đoạn ngắn ngủi trong bối cảnh địa chính trị phức tạp hiện nay.

Các công ty Mỹ liệu đã sẵn sàng trở lại Nga?

Sun, 2 Mar 2025 23:02:01 +0700

Góc nhìn

Các công ty Mỹ liệu đã sẵn sàng trở lại Nga?

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Dù chính quyền Tổng thống Donald Trump đang tìm kiếm một thỏa thuận ngoại giao nhằm chấm dứt chiến tranh ở Ukraine và khôi phục quan hệ kinh tế với Nga, các công ty Mỹ vẫn chưa tỏ ra háo hức trước triển vọng quay lại thị trường này.

Theo Washington Post, bất chấp những tuyên bố về "cơ hội kinh tế đáng kinh ngạc", nhiều giám đốc điều hành vẫn thận trọng, lo ngại về môi trường kinh doanh đầy rủi ro và bất ổn tại Nga.

Quảng trường Đỏ ở thủ đô Moscow, Nga - Ảnh: Reuters

Rủi ro kinh tế

Nếu một thỏa thuận hòa bình được ký kết, nó có thể dẫn đến việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Mỹ, vốn đã làm tê liệt thương mại giữa hai nước kể từ khi xung đột Nga - Ukraine bùng nổ năm 2022. Theo nghiên cứu từ Đại học Yale, hơn 1.000 tập đoàn đa quốc gia đã rời khỏi hoặc thu hẹp đáng kể hoạt động tại Nga để phản ứng với chiến sự.

Tuy nhiên, môi trường kinh doanh tại Nga vẫn đầy rẫy những thách thức. Lạm phát cao, lãi suất không ổn định và sự kiểm soát mạnh mẽ của chính phủ Nga đối với nền kinh tế khiến nhiều doanh nghiệp do dự. Michael Smart, giám đốc điều hành tại Rock Creek Global Advisors, nhận định: "Ngoài lĩnh vực năng lượng, chưa có một khách hàng nào bày tỏ mong muốn quay trở lại thị trường Nga".

Ngay cả các công ty năng lượng lớn, vốn từng là những nhà đầu tư quan trọng nhất của Mỹ tại Nga, cũng không vội vã quay trở lại. Giá dầu dao động quanh mức 60 USD/thùng đồng nghĩa với việc các công ty Mỹ không chịu áp lực phải mở rộng khai thác ra nước ngoài. Nếu nhu cầu gia tăng, họ vẫn có thể tìm kiếm các nguồn cung dễ tiếp cận hơn ở Mỹ và các nước đồng minh thay vì quay lại một thị trường đầy rủi ro như Nga.

Các công ty dầu mỏ lớn như ExxonMobil đã chịu tổn thất đáng kể khi rút khỏi Nga. Ví dụ, ExxonMobil mất 4,6 tỉ USD sau khi dừng hoạt động tại một dự án dầu khí ngoài khơi đảo Sakhalin. Dù Nga vẫn cần công nghệ phương Tây để khai thác trữ lượng dầu ở những khu vực khó tiếp cận như Bắc Băng Dương, nhưng với những mất mát đã xảy ra, các tập đoàn Mỹ có thể không sẵn sàng đầu tư trở lại.

Một số công ty dịch vụ dầu mỏ như Halliburton, Baker Hughes hay SLB (trước đây là Schlumberger) có thể là ngoại lệ. Các công ty này có thể khôi phục hoạt động mà không cần đầu tư vốn lớn, tận dụng cơ hội từ nhu cầu công nghệ và thiết bị tại Nga.

Mối quan hệ Mỹ - Nga

Dù chính quyền Trump đang tìm cách cải thiện quan hệ với Moscow, các doanh nghiệp Mỹ vẫn thận trọng. Năm 2021, tổng kim ngạch thương mại giữa Mỹ và Nga chỉ đạt 36 tỉ USD, thấp hơn cả giao dịch giữa Mỹ và Bỉ – một quốc gia có dân số chưa đến 10% so với Nga. Các công ty Mỹ không thấy nhiều lợi ích kinh tế rõ ràng từ việc đầu tư vào một thị trường có nhiều rủi ro về chính sách và pháp lý.

Nền kinh tế Nga đã chứng tỏ khả năng thích nghi với các lệnh trừng phạt, nhưng điều này chủ yếu nhờ vào sự hợp tác với Trung Quốc. Bắc Kinh đã tăng cường mua dầu và cung cấp một số công nghệ thay thế cho Nga, nhưng lại tỏ ra dè dặt trong việc đầu tư trực tiếp vào nước này.

Nhà kinh tế Elina Ribakova nhận xét: "Trung Quốc có cơ hội để chiếm lĩnh thị trường Nga nhưng họ vẫn đứng ngoài. Điều đó nói lên rất nhiều điều".

Bên cạnh đó, dù Nga đã bày tỏ sự sẵn sàng hợp tác với các công ty Mỹ, nhưng họ vẫn duy trì lập trường bảo hộ nền kinh tế trong nước. Ngoại trưởng Sergei Lavrov tuyên bố Nga sẽ chỉ cho phép các doanh nghiệp nước ngoài tham gia vào những lĩnh vực không ảnh hưởng đến an ninh kinh tế của họ, nhằm đề phòng những bất ổn chính trị trong tương lai.

Châu Âu vẫn kiên quyết giữ các lệnh trừng phạt

Dù Mỹ có thể nới lỏng trừng phạt đối với Nga, các công ty đa quốc gia vẫn gặp khó khăn nếu châu Âu duy trì lập trường cứng rắn. Vào ngày 23.2, EU đã công bố gói trừng phạt thứ 16, nhắm vào các lĩnh vực trọng yếu như năng lượng, tài chính và thương mại nhằm tiếp tục gây áp lực lên Moscow. Việc châu Âu chưa có dấu hiệu dỡ bỏ trừng phạt khiến nhiều công ty điều hành hoạt động kinh doanh tại Nga thông qua các chi nhánh tại châu Âu phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định.

Theo Jeffrey Sonnenfeld, một chuyên gia theo dõi các công ty đa quốc gia tại Nga, lợi ích kinh tế khi quay lại thị trường này là không đáng kể: "Rất ít công ty kiếm được lợi nhuận lớn từ thị trường Nga. Chỉ có một số ít công ty có doanh thu từ Nga chiếm hơn 10% tổng doanh thu toàn cầu".

Một yếu tố khác khiến các công ty Mỹ do dự là sự không chắc chắn về chính trị. Dù Tổng thống Trump đã thể hiện quan điểm muốn khôi phục quan hệ với Moscow, nhưng sự thay đổi chính sách sau mỗi nhiệm kỳ tổng thống là điều không thể đoán trước.

Ian Bremmer, chủ tịch Eurasia Group, nhận định: "Các công ty đang đặt cược dài hạn. Không có gì đảm bảo rằng chính sách hiện tại sẽ duy trì sau bầu cử giữa kỳ, chứ chưa nói đến sau khi Trump rời nhiệm sở".

Ngoài ra, dù Tổng thống Trump có thể đạt được một thỏa thuận với Nga, không có gì đảm bảo rằng mâu thuẫn giữa hai nước sẽ chấm dứt hoàn toàn. Việc đầu tư lớn vào Nga trong khi vẫn có nguy cơ tái diễn xung đột là điều mà không nhiều công ty muốn mạo hiểm.

Mặc dù chính quyền Trump đang thúc đẩy cơ hội đầu tư tại Nga, nhưng phản ứng từ các doanh nghiệp Mỹ vẫn rất dè dặt. Những yếu tố như rủi ro kinh tế, sự không chắc chắn về chính trị, lập trường cứng rắn từ châu Âu và nguy cơ chiến tranh tiếp diễn khiến các công ty Mỹ chưa sẵn sàng quay lại thị trường Nga.

Trong khi một số lĩnh vực như dịch vụ dầu mỏ hoặc khai thác khoáng sản có thể tìm cách mở rộng hoạt động, phần lớn các tập đoàn lớn vẫn sẽ giữ thái độ chờ đợi. Với những yếu tố bất ổn còn tồn tại, có lẽ thị trường Nga chưa thể sớm trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư Mỹ.

Liệu châu Âu có đủ khả năng dẫn dắt hòa bình cho Ukraine?

Sun, 2 Mar 2025 16:46:01 +0700

Góc nhìn

Liệu châu Âu có đủ khả năng dẫn dắt hòa bình cho Ukraine?

Hoàng Vũ • 02/03/2025 16:46

Thủ tướng Anh Keir Starmer đang cố gắng khơi lại hy vọng về hòa bình cho Ukraine tại hội nghị thượng đỉnh dự kiến diễn ra vào hôm 2.3, nơi ông gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cùng các nhà lãnh đạo phương Tây khác.

Sự kiện này không chỉ nhằm thể hiện sự đoàn kết của châu Âu với Ukraine mà còn mở ra các cuộc thảo luận quan trọng về khả năng châu Âu có thể đóng vai trò lớn hơn trong việc hỗ trợ Kyiv nếu Mỹ thay đổi chính sách.

Theo Reuters, cuộc gặp này diễn ra chỉ hai ngày sau cuộc tranh cãi căng thẳng giữa ông Zelensky và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Washington khiến tương lai hỗ trợ của Mỹ đối với Ukraine trở nên không chắc chắn.

Sau cuộc đối đầu với ông Trump, người đã đe dọa cắt giảm viện trợ quân sự do cáo buộc Ukraine “vô ơn”, ông Zelensky đã đến London vào hôm 1.3, nơi ông nhận được sự chào đón nồng ấm từ Thủ tướng Starmer tại Phố Downing.

Bộ trưởng Tài chính Anh Rachel Reeves và Bộ trưởng Tài chính Ukraine Sergii Marchenko đã ký kết thỏa thuận trực tuyến cùng ngày, trong đó Anh cam kết cung cấp khoản vay trị giá 2,8 tỉ USD cho Ukraine. Thỏa thuận được ký kết trong thời điểm Thủ tướng Anh Keir Starmer có cuộc gặp trực tiếp với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại London.

Khoản vay này sẽ được Ukraine hoàn trả bằng lợi nhuận từ các tài sản của Nga bị tịch thu. Chính phủ Anh nhấn mạnh rằng đây là một minh chứng cho cam kết "hỗ trợ liên tục và không ngừng nghỉ" đối với người dân Ukraine. Theo kế hoạch, khoản tiền đầu tiên trong gói hỗ trợ này sẽ được giải ngân vào tuần tới.

Phát biểu sau thỏa thuận, Tổng thống Zelensky tuyên bố khoản vay từ Anh sẽ được sử dụng để thúc đẩy sản xuất vũ khí ngay tại Ukraine, góp phần tăng cường năng lực phòng thủ của đất nước. Ông bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới chính phủ và người dân Anh vì sự hỗ trợ mạnh mẽ từ những ngày đầu của cuộc xung đột.

Thủ tướng Anh Keir Starmer và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bắt tay trong cuộc họp song phương hôm 1.3 tại Phố Downing trước thềm hội nghị thượng đỉnh với các nhà lãnh đạo châu Âu - Ảnh: Reuters

Đảm bảo an ninh cho Ukraine

Cuộc chiến tại Ukraine đã kéo dài hơn 3 năm và vẫn chưa có dấu hiệu kết thúc. Trong bối cảnh Mỹ có thể giảm bớt cam kết hỗ trợ quân sự và tài chính, châu Âu đang đối mặt với áp lực ngày càng lớn trong việc đảm nhận vai trò lãnh đạo trong việc duy trì hòa bình và hỗ trợ Ukraine.

Liên minh châu Âu (EU) cùng các quốc gia thành viên NATO như Anh, Đức, Pháp và Ba Lan đã có những đóng góp quan trọng trong việc hỗ trợ Ukraine. Về mặt quân sự, EU và các nước thành viên đã cung cấp hàng tỉ USD vũ khí, bao gồm hệ thống phòng không, xe tăng và đạn dược, trong đó Đức và Pháp cam kết hỗ trợ xe tăng Leopard và hệ thống phòng thủ tiên tiến.

EU cũng đã thông qua nhiều gói hỗ trợ tài chính trị giá hàng chục tỉ euro nhằm giúp Ukraine duy trì nền kinh tế và tái thiết cơ sở hạ tầng. Ngoài ra, hàng chục nghìn binh sĩ Ukraine đã được huấn luyện tại các trung tâm quân sự ở Anh, Ba Lan, Đức và các quốc gia NATO khác để nâng cao năng lực tác chiến.

Không chỉ dừng lại ở viện trợ trực tiếp, EU còn áp đặt nhiều vòng trừng phạt đối với Nga nhằm làm suy yếu nền kinh tế nước này và hạn chế khả năng tài trợ chiến tranh của Moscow. Tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực này, Ukraine vẫn phụ thuộc lớn vào sự hỗ trợ từ Mỹ, quốc gia có ngân sách quân sự lớn nhất và cung cấp nhiều vũ khí tiên tiến nhất cho Kyiv.

Châu Âu dù có những đóng góp đáng kể nhưng vẫn không thể thay thế hoàn toàn sức mạnh quân sự của Mỹ, quốc gia sở hữu kho vũ khí tân tiến, khả năng hậu cần quy mô lớn và công nghệ quân sự vượt trội. Việc duy trì chuỗi cung ứng đạn dược, xe tăng và hệ thống phòng không như Patriot mà không có Mỹ là một thách thức lớn.

Về ngân sách quốc phòng, mặc dù EU đã cam kết tăng chi tiêu, nhiều quốc gia vẫn do dự trước việc mở rộng ngân sách quân sự do áp lực kinh tế trong nước. Đức và Pháp đã tuyên bố sẽ đóng góp nhiều hơn, nhưng việc tăng cường sản xuất vũ khí và nâng cao năng lực quân sự không thể thực hiện ngay lập tức. Đồng thời, EU phải đối mặt với tình trạng thiếu đồng thuận chính trị khi có 27 quốc gia thành viên với quan điểm khác nhau về mức độ can thiệp vào xung đột Ukraine. Một số nước như Ba Lan và các nước Baltic mạnh mẽ ủng hộ Kyiv, trong khi Hungary và Slovakia lại thận trọng hơn. Sự khác biệt này có thể khiến quá trình ra quyết định của châu Âu trở nên chậm trễ, đặc biệt trong các tình huống khẩn cấp. Ngoài ra, nếu EU đảm nhận vai trò lãnh đạo trong việc hỗ trợ Ukraine, Nga có thể gia tăng các biện pháp đáp trả như đẩy mạnh tấn công mạng, thao túng năng lượng hoặc thậm chí gia tăng áp lực quân sự đối với các nước giáp biên giới.

Cuộc họp quan trọng tại London

Trong hội nghị thượng đỉnh về Ukraine diễn ra hôm 2.3, các nhà lãnh đạo châu Âu dự kiến sẽ tiếp tục kêu gọi các cuộc đàm phán hòa bình có sự tham gia của Ukraine, đồng thời đảm bảo rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải đi kèm với các cam kết an ninh mạnh mẽ nhằm ngăn chặn nguy cơ một cuộc tấn công khác từ Nga.

Một số nhà lãnh đạo cũng có thể khuyến khích ông Zelensky tìm cách khôi phục quan hệ với ông Trump nhằm đảm bảo sự hỗ trợ từ Washington không bị cắt đứt hoàn toàn.

Thủ tướng Starmer hy vọng các nước sẽ đưa ra các biện pháp thực tế để đảm bảo an ninh cho Kyiv, đồng thời tìm cách thuyết phục Tổng thống Trump rằng châu Âu có thể tự bảo vệ mình, qua đó duy trì sự hợp tác của Mỹ.

“Ba năm sau cuộc chiến, chúng ta đang đứng trước một bước ngoặt”, ông Starmer tuyên bố, nhấn mạnh sự ủng hộ không lay chuyển của Anh đối với Ukraine. Ông cũng kêu gọi tăng cường hợp tác giữa châu Âu và Mỹ trong việc bảo đảm an ninh khu vực.

Trước khi bắt đầu hội nghị thượng đỉnh chính thức, ông Starmer sẽ có cuộc gặp song phương với Thủ tướng Ý Giorgia Meloni, một trong những nhà lãnh đạo đang thúc đẩy sự phối hợp lớn hơn giữa châu Âu và Mỹ trong vấn đề Ukraine.

Sau đó, các nhà lãnh đạo hàng đầu châu Âu như Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Tổng thư ký NATO Mark Rutte, cùng các lãnh đạo Đức, Đan Mạch, Hà Lan, Na Uy, Ba Lan, Tây Ban Nha, Canada, Phần Lan, Thụy Điển, Czech và Romania sẽ tham gia thảo luận. Hội nghị cũng có sự tham gia của Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ, cho thấy tầm quan trọng của cuộc họp đối với không chỉ châu Âu mà còn đối với các nước đồng minh NATO.

Cuộc gặp gỡ giữa hai ông Trump - Zelensky hôm 28.2 đã phá vỡ bầu không khí lạc quan mà các nhà lãnh đạo châu Âu đã cố gắng xây dựng trong tuần qua. Trước đó, Tổng thống Pháp Macron và Thủ tướng Starmer đã có các cuộc gặp thuận lợi với ông Trump, thúc đẩy ý tưởng về một lực lượng gìn giữ hòa bình tiềm năng của châu Âu nếu Ukraine và Nga đạt được một thỏa thuận hòa bình. Dù ông Trump không cam kết bất cứ điều gì cụ thể, ông cũng không hoàn toàn bác bỏ đề xuất này.

Tuy nhiên, cuộc tranh luận gay gắt giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ, Ukraine đã khiến bầu không khí hợp tác trở nên phức tạp hơn. Hội nghị tại Anh lần này và một hội nghị EU đặc biệt tại Brussels vào tuần tới sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá liệu châu Âu có thể đưa ra một chiến lược cụ thể để giúp Ukraine vượt qua giai đoạn khó khăn này hay không.

Thủ tướng Ý Giorgia Meloni đã kêu gọi tổ chức một hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp với sự tham gia của Mỹ, các nước châu Âu và các đồng minh để thảo luận về cách đối phó với những thách thức an ninh hiện nay, đặc biệt là liên quan đến Ukraine.

Nils Schmid, người phát ngôn về chính sách đối ngoại của đảng Dân chủ Xã hội Đức, nhấn mạnh: “Chúng ta không biết ông Trump sẽ có lập trường thế nào trong vài tháng tới, vì vậy châu Âu cần duy trì đối thoại với ông ấy”.

Hội nghị thượng đỉnh tại London đánh dấu một thời điểm quan trọng đối với tương lai của Ukraine. Khi Mỹ có dấu hiệu rút lui khỏi vai trò lãnh đạo trong việc hỗ trợ Kyiv, châu Âu đang tìm cách bước lên để lấp đầy khoảng trống này. Tuy nhiên, câu hỏi lớn vẫn là liệu châu Âu có đủ khả năng về tài chính, quân sự và chính trị để đảm nhận vai trò này hay không.

Báo Mỹ: Ukraine đối mặt với bất ổn sau cuộc tranh cãi căng thẳng Trump - Zelensky

Sun, 2 Mar 2025 14:55:01 +0700

Góc nhìn

Báo Mỹ: Ukraine đối mặt với bất ổn sau cuộc tranh cãi căng thẳng Trump - Zelensky

Hoàng Vũ • 02/03/2025 14:55

Sự kiện căng thẳng tại phòng Bầu dục hôm 28.2 giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã khiến Ukraine rơi vào trạng thái lo lắng về tương lai của sự hỗ trợ từ Mỹ.

Người dân Ukraine hiện đang đối mặt với nhiều câu hỏi quan trọng: Liệu đất nước họ có thể tiếp tục chống lại Nga nếu Mỹ thay đổi chính sách hỗ trợ hay không?

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky rời đi sau cuộc gặp với ông Trump tại Nhà Trắng - Ảnh: Washington Post

Bất ổn sau cuộc tranh cãi

Theo Washington Post, một ngày sau cuộc tranh luận gay gắt tại Nhà Trắng, tâm trạng tại Ukraine trở nên bất ổn. Tổng thống Zelensky đã giành được nhiều sự ủng hộ trong nước sau khi mạnh mẽ phản bác các tuyên bố của Trump, đặc biệt là khi ông nhấn mạnh rằng Ukraine không thể bị ép buộc phải nhượng bộ trước áp lực chính trị từ Mỹ.

Trong khi nhiều người ủng hộ sự cứng rắn của ông Zelensky trước Tổng thống Trump, coi đó là hành động bảo vệ chủ quyền đất nước, những người khác lo ngại rằng bất chấp cảm xúc cá nhân, Ukraine vẫn dựa vào Mỹ để giúp bảo vệ mình trước cuộc chiến và đã bỏ lỡ cơ hội để hạ nhiệt những lời lẽ hung hăng trong những tuần gần đây.

Họ coi cuộc gặp thảm họa này là một bước đi sai lầm không chỉ không làm dịu đi căng thẳng giữa hai nước mà còn có thể khiến ông Zelensky mất đi khả năng đàm phán với Tổng thống Trump trong tương lai. Một số nhà phân tích cũng cảnh báo rằng sự đối đầu này có thể khiến Mỹ suy giảm cam kết hỗ trợ, đẩy Ukraine vào một tình thế khó khăn hơn trong cuộc chiến với Nga.

Mỹ hiện là nguồn cung cấp vũ khí, đạn dược và thông tin tình báo quan trọng cho Ukraine. Nếu Washington cắt giảm hoặc đình chỉ viện trợ, Kyiv sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn trên chiến trường. Một trong những mối quan ngại lớn nhất là việc Ukraine có thể mất khả năng tiếp cận hệ thống phòng không Patriot và tên lửa tầm xa ATACMS, vốn đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phòng thủ quốc gia.

Một nhà ngoại giao phương Tây cho biết: “Sẽ là một thảm họa nếu viện trợ dừng lại đột ngột. Giờ đây, châu Âu và các đồng minh của họ sẽ phải quyết định xem họ có thể làm gì để hỗ trợ Ukraine trong trường hợp Mỹ thay đổi chính sách”.

Trong chuyến thăm Anh ngay sau cuộc tranh cãi tại Phòng Bầu dục, Tổng thống Zelensky nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì mối quan hệ đối tác với Mỹ: “Sự hỗ trợ của Mỹ là vô cùng quan trọng đối với sự tồn tại của chúng tôi. Bất chấp những khó khăn trong đối thoại, chúng tôi vẫn là đối tác chiến lược”.

Một số quan chức Ukraine lo ngại rằng cuộc phỏng vấn của Zelensky trên Fox News sau cuộc họp có thể khiến tình hình thêm căng thẳng. Tuy nhiên, theo một quan chức cấp cao Ukraine, cuộc phỏng vấn này đã giúp làm sáng tỏ lập trường của Ukraine với người dân Mỹ, ngay cả khi nó không giúp cải thiện quan hệ với chính quyền Trump.

Chiến lược của Mỹ

Tổng thống Trump đã tuyên bố ông Zelensky “không có quân bài thương lượng” và rằng Mỹ sẽ không tiếp tục hỗ trợ Ukraine vô điều kiện. Ông cũng nhấn mạnh rằng mục tiêu của mình là đạt được một thỏa thuận hòa bình nhanh chóng để tránh một cuộc xung đột kéo dài.

Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov cho rằng ông Trump có thể không muốn gánh chịu một cuộc rút quân hỗn loạn như cuộc rút lui khỏi Afghanistan năm 2021, điều mà ông thường chỉ trích mạnh mẽ. Tuy nhiên, Reznikov cũng cảnh báo rằng Nga có thể tận dụng tình huống này để gia tăng áp lực quân sự lên Ukraine.

“Họ sẽ cố gắng làm suy yếu hệ thống phòng không của chúng tôi và tận dụng mọi lợi thế nếu Washington thay đổi chính sách hỗ trợ”, ông Reznikov nói.

Những căng thẳng này khiến tương lai quan hệ Mỹ - Ukraine trở nên khó đoán. Nếu ông Trump thực sự giảm viện trợ, Ukraine sẽ phải tìm kiếm sự hỗ trợ nhiều hơn từ châu Âu và NATO. Một số nhà phân tích tin rằng, dù Tổng thống Trump có thể không cắt hoàn toàn viện trợ, nhưng Ukraine sẽ phải chấp nhận những điều kiện mới khắc nghiệt hơn để tiếp tục nhận được sự giúp đỡ từ Mỹ.

Andrii Zhupanyn, một thành viên của ủy ban năng lượng quốc hội Ukraine, bày tỏ sự lo ngại về tình hình hiện tại: “Mọi thứ đang thay đổi quá nhanh. Viện trợ có thể bị cắt giảm hoặc chậm trễ, và chúng tôi cần chuẩn bị cho mọi kịch bản”.

Cựu cố vấn của Zelensky, Oleksiy Arestovych, người đang có kế hoạch tranh cử tổng thống trong tương lai, chỉ trích cách tiếp cận của Zelensky, cho rằng ông đã “vượt qua ranh giới” tại Phòng Bầu dục. Ông lập luận rằng ông Zelensky nên có cách tiếp cận mềm dẻo hơn để duy trì quan hệ với ông Trump, thay vì đối đầu trực tiếp.

Châu Âu có đủ sức thay thế Mỹ?

Với nguy cơ Mỹ giảm viện trợ, nhiều nhà lãnh đạo châu Âu đang xem xét khả năng tăng cường hỗ trợ cho Ukraine. Một số nhà phân tích cho rằng EU có thể đảm nhận vai trò lớn hơn trong việc cung cấp vũ khí và tài chính cho Ukraine. Tuy nhiên, không ai có thể thay thế hoàn toàn vai trò của Mỹ trong ngắn hạn.

Victoria Gryb, một thành viên quốc hội Ukraine, bày tỏ lo ngại về tình hình hiện tại: “Tôi e rằng đây có thể là khởi đầu của một giai đoạn khó khăn đối với Ukraine. Nếu châu Âu không nhanh chóng hành động, tình hình sẽ trở nên rất tệ”.

Cuộc tranh cãi Trump-Zelensky đã tạo ra một bước ngoặt quan trọng trong quan hệ Mỹ - Ukraine. Việc Mỹ có tiếp tục hỗ trợ Ukraine hay không sẽ phụ thuộc vào cách các bên xử lý tình huống trong những tuần tới. Dù vậy, Ukraine vẫn phải tìm cách thích nghi và xây dựng chiến lược dài hạn để đảm bảo an ninh quốc gia. Trong bối cảnh bất ổn hiện nay, một điều chắc chắn là Ukraine không thể chỉ dựa vào Mỹ mà cần có chiến lược đa phương để đảm bảo sự tồn tại của mình trong cuộc chiến với Nga.

Thỏa thuận khoáng sản Mỹ - Ukraine: Lỗ hổng pháp lý và vấn đề cần giải quyết

Fri, 28 Feb 2025 15:57:01 +0700

Góc nhìn

Thỏa thuận khoáng sản Mỹ - Ukraine: Lỗ hổng pháp lý và vấn đề cần giải quyết

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Một thỏa thuận khung giữa Mỹ và Ukraine nhằm cấp quyền tiếp cận tài nguyên thiên nhiên của Ukraine để đổi lấy hỗ trợ an ninh đang bộc lộ những lỗ hổng pháp lý đáng kể, theo nhận định của các chuyên gia.

Trước thềm cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Washington, các chuyên gia cảnh báo rằng nhiều chi tiết quan trọng vẫn chưa được làm rõ và sẽ cần được giải quyết trong các cuộc đàm phán tiếp theo.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gặp nhau tại Trump Tower ở New York vào năm ngoái - Ảnh: Reuters

Nội dung chính của thỏa thuận

Theo bản dự thảo mà Reuters thu thập được, thỏa thuận này đề xuất thành lập một "Quỹ đầu tư tái thiết" do Mỹ và Ukraine cùng quản lý. Chính phủ Ukraine dự kiến sẽ đóng góp 50% doanh thu từ tài nguyên thiên nhiên vào quỹ này, nhưng các điều khoản quan trọng như số tiền cụ thể, khung thời gian thực hiện, và cơ chế quản lý quỹ đều chưa được đề cập rõ ràng.

Dự kiến, thỏa thuận sẽ được ký kết vào hôm 28.2 trong cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Ukraine. Tuy nhiên, một số vấn đề quan trọng vẫn chưa được giải quyết, trong đó có các bảo đảm an ninh mà Ukraine mong muốn.

Brian McGarry, phó giáo sư luật quốc tế tại Đại học Leiden (Hà Lan), nhận định rằng việc thiếu cam kết ràng buộc từ phía Mỹ không phải điều bất ngờ. "Thỏa thuận này chỉ tạo ra các nghĩa vụ hợp tác mà không đưa ra bất kỳ cam kết ràng buộc nào về mặt quốc phòng. Mỹ chưa đưa ra bất kỳ đảm bảo cụ thể nào", ông cho biết.

Một nguồn tin ngoại giao giấu tên cũng cho rằng tài liệu này là một bước đi khá cân bằng cho cả hai bên, ngay cả khi nó chưa cung cấp các đảm bảo an ninh mà Kyiv mong muốn.

Mặc dù vậy, việc Trump từ bỏ yêu cầu bồi hoàn 500 tỉ USD cho viện trợ quân sự trước đây có thể coi là một sự nhượng bộ quan trọng đối với Ukraine. Tuy nhiên, Tổng thống Zelensky đã nhấn mạnh rằng thành công thực sự của thỏa thuận sẽ phụ thuộc vào các cuộc đàm phán trực tiếp với ông Trump, đặc biệt liên quan đến các cam kết an ninh dài hạn của Mỹ.

Lỗ hổng pháp lý

Thỏa thuận khung nêu rõ rằng các khoản tiền từ quỹ sẽ được tái đầu tư để thúc đẩy an ninh và thịnh vượng của Ukraine. Tuy nhiên, văn bản không làm rõ cách thức triển khai và trách nhiệm tài chính của các bên.

Tim Meyer, giáo sư luật quốc tế tại Đại học Duke (Mỹ), chỉ ra rằng thỏa thuận không có cơ chế giải quyết tranh chấp, điều này có thể gây rủi ro nếu xảy ra bất đồng giữa hai nước về việc sử dụng quỹ.

"Thỏa thuận này cho thấy sự thiếu chắc chắn từ phía Mỹ về việc liệu chính phủ có thẩm quyền giữ quyền lợi trong quỹ này hay không. Một thỏa thuận quỹ được đàm phán có thể sẽ cần sự chấp thuận của Quốc hội", ông Meyer nhận xét.

Một yếu tố pháp lý đáng chú ý khác là cách tiếp cận chưa từng có trong các thỏa thuận song phương trước đây. Guillermo Christensen, chuyên gia về an ninh quốc gia tại công ty luật K&L Gates, nhận định rằng mô hình này là độc đáo và có thể tạo tiền lệ cho các thỏa thuận tương tự trong tương lai.

Mục tiêu kép của Mỹ

Theo các chuyên gia, thỏa thuận khoáng sản này phản ánh hai mục tiêu chính của chính quyền Trump: bù đắp chi phí hỗ trợ quân sự và tài chính cho Ukraine kể từ khi Nga phát động cuộc chiến vào năm 2022, đồng thời giảm sự phụ thuộc của Mỹ vào nguồn tài nguyên khoáng sản từ Trung Quốc, đặc biệt là các nguyên tố đất hiếm quan trọng đối với ngành công nghiệp quốc phòng, điện tử và năng lượng tái tạo.

Ukraine được cho là sở hữu 22 trong số 34 loại khoáng sản quan trọng theo tiêu chuẩn của Liên minh châu Âu (EU). Những tài nguyên này bao gồm kim loại quý, hợp kim ferro, vật liệu công nghiệp, và đất hiếm – tất cả đều đóng vai trò quan trọng trong các lĩnh vực công nghệ cao và quốc phòng.

Tổng thống Trump đã nhiều lần đe dọa tiến hành chiến tranh thương mại với Trung Quốc, quốc gia hiện đang là nhà sản xuất đất hiếm lớn nhất thế giới. Điều này làm nổi bật động cơ của Mỹ trong việc tìm kiếm các nguồn tài nguyên thay thế từ Ukraine.

Một chi tiết đáng chú ý là thỏa thuận khung nhấn mạnh việc tránh xung đột với các nghĩa vụ của Ukraine trên con đường gia nhập EU. Điều này cho thấy một mức độ ủng hộ chính trị nhất định từ Washington đối với tham vọng hội nhập châu Âu của Kyiv - mặc dù ông Trump đã từng thể hiện lập trường không mấy thiện cảm với EU.

Các cuộc đàm phán sắp tới sẽ phải giải quyết hàng loạt câu hỏi quan trọng, bao gồm cơ chế quản lý quỹ đầu tư tái thiết sẽ hoạt động ra sao, liệu Ukraine có nhận được đảm bảo an ninh từ Mỹ trong các thỏa thuận tiếp theo hay không, quyền lợi của phía Mỹ trong quỹ này sẽ như thế nào và liệu quốc hội nước này có phê duyệt thỏa thuận hay không, cũng như tác động của thỏa thuận đối với quan hệ của Ukraine với EU và NATO.

Tóm lại, dù là một bước đi quan trọng, thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine vẫn còn nhiều điểm mơ hồ về pháp lý và cơ chế thực hiện, và thành công của nó sẽ phụ thuộc vào các cuộc đàm phán tiếp theo giữa hai bên để đạt được một thỏa thuận mang tính ràng buộc hơn.

Thuế quan của ông Trump chưa thể làm rung chuyển ngành sản xuất Trung Quốc?

Mon, 24 Feb 2025 19:07:01 +0700

Góc nhìn

Thuế quan của ông Trump chưa thể làm rung chuyển ngành sản xuất Trung Quốc?

Cẩm Bình • {Ngày xuất bản}

Trong một văn phòng buồn tẻ tại thành phố Đông Quản - trung tâm công nghiệp của Trung Quốc, Andy Xiao lo lắng về tương lai của doanh nghiệp vật liệu giày dép của mình. Doanh nghiệp này đang chịu sức ép lớn từ thuế quan mà Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt.

Tổng thống Trump ngay từ lúc nhậm chức đã áp thuế 10% với tất cả hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Nền kinh tế tỷ dân này không phải đối tượng duy nhất của nhà lãnh đạo Mỹ. Tình hình có thể trở nên tồi tệ hơn, đe dọa đến hàng trăm tỉ USD giao thương nếu ông chủ Nhà Trắng thực hiện các kế hoạch áp thuế khác với nhiều đối tác trên nhiều lĩnh vực khác nữa.

Với Xiao thì mức thuế 10% đã đủ gây tác động lớn đến công ty Weida New Materials mà ông sở hữu. Đặt trụ sở tại Đông Quản, Weida New Materials sản xuất da nhân tạo cho nhiều hãng giày (phần lớn xuất sang Mỹ). Thuế quan đem đến nguy cơ đơn hàng sụt giảm. Xiao chia sẻ: “Điều này gây ra sức ép lớn cho chúng tôi, các nhà máy cũng đang chịu sức ép. Một số hãng giày đã đòi hỏi giảm giá để ứng phó trước mức thuế mới”.

“Có lo ngại giá sắp tăng cao hơn nữa. Nhưng đây là vấn đề chính sách quốc gia chứ chúng tôi không thể quyết định”, ông nói thêm. Nếu xuất khẩu gặp rào cản quá lớn thì Weida New Materials buộc phải thay đổi mô hình kinh doanh, tìm kiếm đối tác nước ngoài khác ngoài Mỹ hoặc quay lại phục vụ đối tác trong nước.

Vài năm gần đây không ít đơn vị cung cấp tại Đông Quản - nơi tập trung nhiều nhà xuất khẩu hàng may mặc - đã chuyển hoạt động sang Đông Nam Á nhằm hưởng chi phí lao động thấp hơn cũng như thuế hải quan ít nghiêm ngặt giữa lúc căng thẳng thương mại Mỹ - Trung kéo dài. Nhưng Xiao quyết định không dịch chuyển: “Phản ảnh của số đơn vị chuyển hoạt động không tốt lắm. Họ gặp vô số khó khăn, chẳng hạn trở ngại trong thanh toán bằng các loại tiền tệ khác ngoài nhân dân tệ. Rủi ro rất lớn”.

Tình hình không quá bi quan

Trong một khu phức hợp nhà máy trên địa bàn thành phố Quảng Châu cách Đông Quản không xa, đội ngũ công nhân vẫn cặm cụi sản xuất trang phục cho người tiêu dùng Mỹ săn lùng hàng giảm giá.

Đây là một trong số hàng nghìn xưởng may nhận số đơn hàng tăng đột biến vài năm qua nhờ cung cấp sản phẩm cho hai nền tảng thương mại điện tử Shein và Temu đang “làm mưa làm gió” tại Mỹ. Họ xây dựng mô hình kinh doanh dựa trên cơ chế miễn trừ “de minimis” - quy định lâu đời cho phép bất cứ ai (kể cả công ty xuất khẩu) gửi bưu kiện có giá trị dưới 800 USD đến Mỹ sẽ không phải chịu thuế.

Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh bãi bỏ miễn trừ đồng thời khẳng định thuế 10% áp dụng cho cả mặt hàng vận chuyển hình thức như vậy. Nhưng hoạt động xuất khẩu vẫn tiếp tục như thường lệ trong lúc chính quyền Mỹ tìm cách thu thuế lượng hàng hóa khổng lồ này.

Giám đốc sản xuất họ Zhu của một xưởng may chia sẻ ông tương đối lạc quan về triển vọng kinh doanh: “Mỹ chắc chắn không tự sản xuất trang phục. Họ quen với việc phụ thuộc chuỗi sản xuất ở Đông Nam Á và Trung Quốc. Vì vậy triển vọng của ngành sản xuất vẫn rất tốt”.

Loạt địa phương phía nam Trung Quốc tạo nên “vành đai xuất khẩu” đem lại việc làm cho hàng triệu người, nhiều người trong số đó là lao động di cư từ các vùng nông thôn nghèo đói. Hiện tại phần lớn công nhân nơi đây vẫn chưa chú ý đến thuế quan, ít nhất là khi tác động của chúng vẫn có thể chịu được.

“Sản xuất đang bận rộn nên chúng tôi chỉ tập trung vào đó”, Peng - đồng nghiệp của giám đốc Zhu - cho biết.

Quản lý họ Zhong của một xưởng may tại thành phố Trung Sơn lân cận chia sẻ bản thân không lo lắng quá về căng thẳng thương mại. Vài năm gần đây địa phương nơi ông làm việc vô cùng nhộn nhịp.

“Tôi nghĩ chính quyền Trung Quốc sẽ có thể phản ứng và tìm ra giải pháp”, Zhong chia sẻ.

Kế hoạch triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình ở Ukraine có khả thi?

Sun, 23 Feb 2025 19:04:01 +0700

Góc nhìn

Kế hoạch triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình ở Ukraine có khả thi?

Hoàng Vũ • 23/02/2025 19:04

Khi Mỹ và Nga thúc đẩy các cuộc đàm phán (cho đến nay vẫn chưa yêu cầu sự tham gia của Ukraine), các nhà lãnh đạo châu Âu đang phát triển một kế hoạch nhằm đảm bảo rằng Moscow không tiến hành một cuộc tấn công mới vào Ukraine.

Sau nhiều tháng thảo luận hậu trường, ý tưởng này ngày càng được đưa ra công khai và có thể sẽ nằm trong chương trình nghị sự khi Thủ tướng Anh Keir Starmer và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đến thăm Washington trong tuần tới để hội đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Theo Yahoo News, ông Starmer, người sẽ gặp Tổng thống Trump vào hôm 27.2 tới, đã nhấn mạnh rằng kế hoạch này sẽ không thể thực hiện được nếu thiếu sự hỗ trợ quân sự từ Mỹ. Tuy nhiên, việc thuyết phục ông Trump tham gia có thể là một thách thức lớn.

Quân nhân Đức tham gia cuộc tập trận quân sự Quadriga 2024 tại Lithuania - Ảnh: Reuters

Chi tiết kế hoạch

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mong muốn sự đảm bảo an ninh tốt nhất là tư cách thành viên NATO, nhưng điều này dường như không còn nằm trên bàn đàm phán. Mỹ có vẻ đã loại bỏ triển vọng này, cũng như khả năng giúp Ukraine giành lại 20% lãnh thổ đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga.

Trong bối cảnh không có tư cách thành viên NATO, ông Zelensky đã đề xuất triển khai hơn 100.000 quân châu Âu tại Ukraine để ngăn chặn xung đột tái diễn. Tuy nhiên, theo các quan chức phương Tây, kế hoạch hiện đang được thảo luận không phải là một đội quân gìn giữ hòa bình hoạt động dọc theo tuyến đầu dài 1.000km, mà là một “lực lượng trấn an”.

Theo đề xuất do Anh và Pháp ủng hộ, lực lượng này sẽ có dưới 30.000 binh sĩ châu Âu được triển khai tại Ukraine, không ở gần chiến tuyến mà tập trung tại các cơ sở hạ tầng quan trọng, như nhà máy điện hạt nhân. Lực lượng này sẽ được hỗ trợ bởi không quân và hải quân phương Tây đóng bên ngoài Ukraine, có thể là tại Ba Lan hoặc Romania.

Tuyến đầu sẽ chủ yếu được giám sát từ xa bằng máy bay không người lái và các công nghệ giám sát hiện đại. Các lực lượng không quân, bao gồm cả lực lượng của Mỹ, có thể được triển khai trong trường hợp xảy ra vi phạm lệnh ngừng bắn.

“Sự hỗ trợ của Mỹ là yếu tố quan trọng để đảm bảo Nga không tấn công Ukraine lần nữa”, ông Starmer phát biểu hồi đầu tuần này.

Quan điểm của Mỹ, Nga và châu Âu

Tổng thống Donald Trump từ lâu đã chỉ trích rằng các đồng minh NATO của Mỹ không đóng góp đủ vào an ninh chung, và ông đã nhiều lần kêu gọi châu Âu phải làm nhiều hơn để tự bảo vệ mình.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth đã tuyên bố với các đồng minh châu Âu rằng Mỹ sẽ không triển khai quân đội đến Ukraine, nhưng không loại trừ khả năng hỗ trợ vận tải hàng không hoặc hậu cần.

Tướng Keith Kellogg, đặc phái viên của chính quyền Trump về Ukraine, cũng nhấn mạnh rằng bất kỳ quyết định nào về triển khai lực lượng sẽ phụ thuộc vào kết quả của các cuộc đàm phán hòa bình, vốn vẫn chưa được tiến hành.

Jamie Shea, một cựu quan chức cấp cao của NATO, nhận xét: “Hiện nay, có quá nhiều tín hiệu khác nhau đến từ chính quyền Mỹ. Chúng ta không thể chắc chắn ai mới là người có tiếng nói quyết định cuối cùng”.

Trong khi Ukraine vẫn chưa đưa ra phản ứng chính thức về đề xuất này, Nga đã thẳng thừng bác bỏ kế hoạch. Bộ trưởng Ngoại giao Sergey Lavrov tuyên bố rằng bất kỳ việc triển khai quân đội nào từ các quốc gia NATO, dù không dưới danh nghĩa của liên minh, đều không thể chấp nhận được đối với Moscow.

Về phía châu Âu, Anh, Pháp cùng một số nước Bắc Âu và Baltic có vẻ sẵn sàng tham gia, tuy nhiên, mấy quốc gia khác tỏ ra thận trọng hơn. Ý bị giới hạn bởi hiến pháp, hạn chế việc triển khai quân đội ở nước ngoài, trong khi Hà Lan và một số nước khác yêu cầu quốc hội phê duyệt trước khi triển khai binh sĩ.

Ba Lan đã từ chối gửi quân, với Thủ tướng Donald Tusk tuyên bố rằng nước này sẽ tiếp tục hỗ trợ hậu cần nhưng không triển khai lực lượng. Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho rằng cuộc thảo luận này vẫn còn “quá sớm” và nhấn mạnh rằng NATO, chứ không phải một lực lượng châu Âu độc lập, phải là nền tảng đảm bảo an ninh khu vực.

Kế hoạch liệu có khả thi?

Thành công của kế hoạch này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, đặc biệt là bản chất của thỏa thuận ngừng bắn giữa Ukraine và Nga. Với 600.000 binh sĩ Nga hiện diện ở Ukraine, các nhà phân tích cảnh báo rằng nếu thỏa thuận ngừng bắn không ràng buộc được Moscow rút quân, thì nguy cơ chiến tranh tái diễn là rất cao.

Hơn nữa, châu Âu gặp khó khăn trong việc huy động đủ lực lượng khi quân đội Pháp chỉ có hơn 200.000 binh sĩ, Anh có chưa đến 150.000 quân, và các nước châu Âu sẽ phải xoay xở để triển khai một lực lượng có khả năng duy trì lâu dài, đặc biệt nếu cần luân phiên trong nhiều năm.

Michael Clarke, giáo sư nghiên cứu chiến tranh tại King's College London (Anh), lưu ý rằng lực lượng gìn giữ hòa bình ở Síp và Lebanon đã duy trì trong hàng chục năm. Ông nhận định: “Nếu lực lượng này thành công, nó sẽ tồn tại ít nhất 20 - 30 năm. Nếu không, nó có thể tan rã thành chiến tranh chỉ trong vòng hai năm”.

Bộ trưởng Quốc phòng Lithuania Dovile Sakaliene cho rằng châu Âu cần phải tăng cường sức mạnh quân sự ngay bây giờ nếu muốn thực sự đảm bảo an ninh.

“Nga đang chuẩn bị cho một cuộc chiến dài hơi. Hiện tại, họ có gấp ba lần nhân lực so với Ukraine và ngành công nghiệp quốc phòng của họ đang phát triển nhanh hơn châu Âu. Liệu ai đó thực sự tin rằng Nga chỉ nhắm đến Ukraine? Nếu chúng ta muốn đảm bảo an ninh, chúng ta cần phải hành động ngay bây giờ”, bà Sakaliene nói.

Kế hoạch triển khai lực lượng châu Âu tại Ukraine là một bước đi quan trọng nhưng đầy thách thức. Dù có sự ủng hộ từ Anh và Pháp, việc thực hiện kế hoạch này vẫn phụ thuộc vào quan điểm của Mỹ, khả năng điều động lực lượng của châu Âu, và kết quả của bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào với Nga.

Thỏa thuận hòa bình ‘ít tồi tệ nhất’ với Ukraine

Sun, 23 Feb 2025 15:49:01 +0700

Góc nhìn

Thỏa thuận hòa bình ‘ít tồi tệ nhất’ với Ukraine

Cẩm Bình • 23/02/2025 15:49

Theo cựu đô đốc hải quân Mỹ James Stavridis, ngay cả khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nghiêng về phía Nga thì Ukraine vẫn có thể giữ được phần lớn lãnh thổ và đảm bảo an ninh cho chính mình.

Tuần qua, Tổng thống Trump vừa triển khai bước đi đầu tiên trong nỗ lực thực hiện cam kết chấm dứt cuộc chiến Ukraine: quan chức Mỹ - Nga gặp nhau tại Ả Rập Saudi. Không hề có đại diện Ukraine hay châu Âu tham gia mặc dù nội dung bàn luận gồm nhiều vấn đề liên quan đến họ như kiểm soát vũ khí, trừng phạt với năng lượng Nga, vị thế của Nga trong nhóm G7, tấn công mạng…

Phía Mỹ dường như chấp nhận nhiều quan điểm của Nga, chẳng hạn phản đối Ukraine gia nhập NATO, hay cho phép Nga kiểm soát 20% lãnh thổ Ukraine mà họ đang chiếm đóng. Thậm chí Tổng thống Trump còn đổ lỗi chính Ukraine bắt đầu cuộc chiến.

Tình hình trên khiến giới phân tích đặt ra câu hỏi kết quả đàm phán “ít tồi tệ nhất” mà Ukraine có thể phải chấp nhận là gì?

Ukraine nên đòi hỏi gì?

Phái đoàn Mỹ đến Ả Rập Saudi gồm Ngoại trưởng Marco Rubio, Cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz và Đặc phái viên Trung Đông Steve Witkoff, tất cả đều thiếu kinh nghiệm trong ngoại giao quốc tế. Dẫn đầu phía Nga là ngoại trưởng dày dạn kinh nghiệm Sergei Lavrov.

Khi còn giữ vai trò trợ lý quân sự cấp cao cho cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Donald Rumsfeld, cựu đô đốc Stavridis từng gặp Ngoại trưởng Lavrov nhiều lần. Ông nhận xét nhà ngoại giao này cao lớn, uy nghiêm và cứng rắn, theo lời cựu Bộ trưởng Rumsfeld mô tả là “nhẹ nhàng như thủy tinh”.

Trong lúc Mỹ triển khai hoạt động đối thoại nhiều khả năng sẽ rất khó khăn, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng đối mặt với thách thức khó không kém. Tuy nhiên Kyiv chắc chắn không thể bị loại bỏ hoàn toàn khỏi bất cứ nỗ lực đàm phán nào.

Cựu đô đốc Stavridis nhận định Tổng thống Zelensky có 3 “quân bài” có thể dùng lúc đàm phán, lần lượt là phần lãnh thổ trên địa bàn vùng biên giới Kursk mà lực lượng nước này chiếm được, quân đội ít người nhưng khá thiện chiến, hậu thuẫn mạnh mẽ từ châu Âu.

Cũng theo cựu đô đốc Stavridis, Ukraine cần đưa ra 3 đòi hỏi quan trọng để kết quả đàm phán không trở nên “tồi tệ nhất” với mình. Đầu tiên là không có thêm nhượng bộ lãnh thổ nào nữa. Mất bán đảo Crimea cùng 4 vùng Luhansk, Donetsk, Zaporizhzhia, Kherson (Nga đơn phương tuyên bố sáp nhập vào tháng 9.2022) đã quá tồi tệ rồi, Tổng thống Zelensky cần vạch rõ giới hạn không chấp nhận mất thêm phần lãnh thổ nào nữa, đặc biệt cần giữ được thành phố Kharkiv nằm gần biên giới.

Thứ hai là một số đảm bảo an ninh đáng tin cậy nhằm ngăn Nga tái vũ trang thực hiện phát động chiến dịch quân sự nữa trong vài năm tới. Tổng thống Trump đã loại trừ khả năng triển khai quân Mỹ đến Ukraine và Nga chắc chắn không bao giờ trực tiếp can thiệp vào NATO. Nhưng quân đội châu Âu có thể đồn trú, phụ trách nhiệm vụ phát hiện động thái bất thường. Pháp, Anh, Ba Lan cùng các nước vùng Baltic đều “bật đèn xanh” cho việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình.

Sẽ rất tốt nếu Ukraine đạt được đảm bảo một khi Nga phát động chiến dịch quân sự nữa thì NATO lập tức kết nạp Kyiv. Tuy nhiên khả năng Mỹ - Nga chấp nhận đảm bảo này không cao.

Cuối cùng, Ukraine nên đòi hỏi Mỹ và châu Âu hỗ trợ quân sự liên tục. Ngân sách quốc phòng của toàn NATO lên đến gần 1.500 tỉ USD, đủ khả năng cung cấp cho Ukraine nhiều chiến đấu cơ, tên lửa đất đối đất, hệ thống không người lái hơn. Hỗ trợ tình báo cũng rất quan trọng.

Thắng lợi với Nga?

Kết quả đàm phán “ít tồi tệ nhất” chưa hẳn thể hiện Nga đạt thắng lợi. Cuộc chiến khiến nước này mất đi lượng lớn nam giới, một phần lãnh thổ trở thành chiến trường với bom đạn chưa nổ, hạ tầng bị phá hủy cần tái thiết, Thụy Điển cùng Phần Lan gia nhập NATO giúp khối khuếch trương ảnh hưởng đến biển Baltic. Moscow còn phải dành ra phần GDP đáng kể cho chiến tranh, kinh tế tăng trưởng yếu, lực lượng lao động giảm sút.

Thỏa thuận “ít tồi tệ nhất” không hoàn hảo, nhưng khả thi với tình hình đàm phán hiện tại. Vấn đề lớn nhất là Nga có chấp nhận hay không và phía Mỹ có cố gắng đạt thỏa thuận không.

Chính quyền Trump có đang cân nhắc rút Mỹ khỏi NATO?

Tue, 18 Feb 2025 09:45:01 +0700

Góc nhìn

Chính quyền Trump có đang cân nhắc rút Mỹ khỏi NATO?

Hoàng Vũ • 18/02/2025 09:45

Những tin đồn xoay quanh khả năng Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi NATO đã khiến các nhà lãnh đạo châu Âu lo lắng.

Theo Newsweek, cuối tuần trước, các thông tin không rõ nguồn gốc bắt đầu lan truyền trên mạng xã hội, cho rằng Washington đang "cân nhắc" việc rời bỏ liên minh quân sự đã gắn kết Mỹ và châu Âu từ năm 1949.

Tổng thống Donald Trump phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh NATO ở Brussels, Bỉ vào năm 2018 - Ảnh: Getty

Cùng lúc đó, các cuộc đàm phán Mỹ - Nga tại Ả Rập Saudi đã khiến châu Âu càng thêm bất an về khả năng bị gạt ra ngoài các cuộc thảo luận quan trọng liên quan đến an ninh khu vực. Các quan chức cấp cao Mỹ gần đây cũng đưa ra những bình luận cho thấy Washington có thể đang theo đuổi một chính sách mang đậm chủ nghĩa dân tộc hơn.

Nhiều lãnh đạo châu Âu đặc biệt lo ngại về tương lai cam kết quân sự của Mỹ với NATO, nhất là khi chính quyền Trump trong quá khứ từng chỉ trích các đồng minh không đóng góp đủ ngân sách quốc phòng.

Ông Trump đã nói gì về NATO?

Từ nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump luôn công khai chỉ trích sự chênh lệch chi tiêu quân sự giữa Mỹ và các đồng minh NATO. Ông đã cảnh báo rằng Washington sẽ không tiếp tục bảo vệ những quốc gia không đạt mục tiêu chi tiêu quốc phòng 2% GDP mà liên minh đặt ra từ năm 2014.

Trong một cuộc vận động tranh cử tại South Carolina vào tháng 2.2024, Trump tuyên bố: "Mọi người phải đóng góp. Nếu không đóng góp, chúng tôi sẽ không bảo vệ họ (châu Âu)".

Tổng thống Trump còn nói rằng nếu một thành viên NATO không đạt mức chi tiêu quân sự cần thiết, ông sẽ khuyến khích Nga "làm bất cứ điều gì họ muốn" đối với nước đó. Đây là một phát biểu gây chấn động, đặt dấu hỏi lớn về cam kết của Mỹ với liên minh.

Trong năm 2019, New York Times từng đưa tin rằng ông Trump đã nhiều lần bày tỏ mong muốn rút Mỹ khỏi NATO trong các cuộc thảo luận nội bộ. Sau cuộc bầu cử năm 2024, ông tiếp tục khẳng định "chắc chắn sẽ xem xét khả năng này" nếu các đồng minh không chi tiêu công bằng.

Những đồn đoán về việc rút lui khỏi NATO

Những đồn đoán gần đây được thúc đẩy bởi John Bolton, cựu Cố vấn an ninh quốc gia của chính quyền Trump. Trong một cuộc phỏng vấn của đài LBC (Anh) vào ngày 13.2, ông Bolton tuyên bố rằng "Tổng thống Trump có thể sẽ cố gắng rút Mỹ khỏi NATO, và ông ấy đang đặt ra những điều kiện tiên quyết để thực hiện quyết định đó".

Ông Bolton nhấn mạnh rằng trong nhiệm kỳ đầu, Tổng thống Trump đã yêu cầu các nước NATO chi 2% GDP cho quốc phòng, nhưng nay mức yêu cầu đã tăng lên 5%. Ông Bolton tin rằng đây có thể là một cơ sở để chính quyền Trump giải thích cho quyết định rời NATO, vì hầu hết các đồng minh, ngoại trừ một số nước Baltic và Ba Lan, khó có thể đáp ứng.

Bình luận của ông Bolton không phải là thông tin duy nhất khiến dư luận xôn xao. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth, khi phát biểu tại Warsaw (Ba Lan) vào ngày 12.2 cũng nói: "Thực tế chiến lược của Mỹ hiện tại không còn tập trung chủ yếu vào an ninh của châu Âu". Ngoài ra, Phó tổng thống JD Vance, trong một phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich tuần trước, đã gây tranh cãi khi cho rằng "mối đe dọa từ bên trong" của châu Âu nghiêm trọng hơn cả những thách thức đến từ Nga và Trung Quốc.

Những phát biểu này càng làm dấy lên lo ngại rằng chính quyền Trump có thể đang thực sự tái định hình chính sách quốc phòng theo hướng giảm bớt sự hiện diện của Mỹ tại NATO.

Ông Trump có thực sự muốn Mỹ rời NATO?

Các quan chức châu Âu đang tìm kiếm sự rõ ràng từ Washington, trong bối cảnh có nhiều dấu hiệu cho thấy Mỹ có thể thay đổi chính sách đối với NATO.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cảnh báo rằng nếu Mỹ rút khỏi NATO, nguy cơ Nga mở rộng chiến dịch quân sự sang các nước châu Âu sẽ tăng lên 100%. Cựu Ngoại trưởng Lithuania Gabrielius Landsbergis nhận định rằng nếu Trump rút 20.000 quân Mỹ khỏi châu Âu, NATO có thể đứng trước nguy cơ tan rã.

Các nhà ngoại giao phương Tây hiện thảo luận về khả năng NATO phải tái cơ cấu mà không có Mỹ, nhưng điều này có thể làm giảm đáng kể sức mạnh răn đe của liên minh.

Tuy nhiều nhà phân tích dự đoán khả năng Tổng thống Trump chỉ đe dọa rút khỏi NATO như một chiến lược gây sức ép, một số chuyên gia tin rằng ông sẽ không thực sự thực hiện bước đi này.

"Tôi không mong đợi ông Trump sẽ rút Mỹ khỏi NATO. Ông ấy có thể tiếp tục gây áp lực về chi tiêu quốc phòng, nhưng việc giải thể NATO sẽ gây ra hậu quả quá lớn", Charles Kupchan, chuyên gia tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại Mỹ, cho biết.

Stephen M. Walt, Giáo sư quốc tế tại Harvard Kennedy School (Mỹ), cũng đưa ra quan điểm tương tự: "Tổng thống Trump không có cam kết sâu sắc với NATO, nhưng có thể ông ấy sẽ thích ở lại để có ảnh hưởng lên chính sách của liên minh".

Trong khi chưa có bằng chứng xác thực về việc Tổng thống Donald Trump chính thức cân nhắc rút khỏi NATO, các phát biểu và chính sách gần đây của chính quyền ông cho thấy một hướng đi có thể suy giảm cam kết của Mỹ với liên minh quân sự này.