Nhịp đập khoa học

Video robot Trung Quốc nhào lộn như người thật sau khi nâng cấp AI

Thu, 3 Apr 2025 16:22:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Video robot Trung Quốc nhào lộn như người thật sau khi nâng cấp AI

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

G1 - mẫu robot hình người đến từ công ty Unitree (Trung Quốc) - đã thực hiện thành công cú lộn ngang đầy ấn tượng, đánh dấu bước tiến quan trọng trong khả năng vận động linh hoạt và kiểm soát cân bằng của các hệ thống máy học.

Video ghi lại màn trình diễn của G1 được đăng tải trên kênh YouTube chính thức của Unitree, thu hút hàng triệu lượt xem chỉ sau vài ngày.

Trong đoạn clip, một robot màu xám bạc nghiêng người, tăng tốc và xoay mình ngang trong không trung trước khi tiếp đất một cách dứt khoát và chính xác.

Đoạn clip robot G1 nhào lộn được đăng trên Youtube - Video: Unitree Robotics

Sự kết hợp giữa AI và thể chất robot

Điều khiến màn biểu diễn thêm phần ấn tượng là cách G1 tiếp đất cực kỳ ổn định. Sau khi xoay tròn, robot hạ chân trái xuống trước, dùng nó để hấp thụ lực và giữ thăng bằng, trước khi chân còn lại tiếp đất hoàn chỉnh.

Ở tốc độ thực, màn trình diễn chỉ diễn ra trong vài giây, nhưng khi tua chậm, người xem có thể thấy rõ các điều chỉnh tinh vi mà robot thực hiện để duy trì cân bằng.

Theo đại diện của Unitree chia sẻ với Live Science, G1 đạt được bước tiến này nhờ cập nhật phần mềm trí tuệ nhân tạo (AI), trong đó kỹ thuật học tăng cường đóng vai trò cốt lõi. Đây là một phương pháp trong lĩnh vực học máy, cho phép robot học hỏi từ các tương tác với môi trường thực tế và điều chỉnh hành vi để đạt được mục tiêu tối ưu.

“Cú lộn ngang được thực hiện hoàn toàn trong quá trình huấn luyện học tăng cường”, đại diện Unitree cho biết.

Công nghệ này không xa lạ với giới công nghệ: nó cũng được áp dụng để huấn luyện Figure 02 - robot hình người do Figure AI phát triển - học cách di chuyển giống con người.

Không chỉ nhào lộn

Dù cú lộn ngang là điểm nhấn đáng chú ý, nhưng G1 không chỉ dừng lại ở những pha biểu diễn ngoạn mục. Trong một đoạn video khác, robot này được trình diễn trong một tình huống mô phỏng võ thuật. Tại đây, G1 thực hiện một chuỗi động tác nhanh và chính xác, kết thúc bằng cú đá xoay khiến dùi cui văng khỏi tay một “đối thủ” cầm gậy.

Robot G1 cũng có thể đi bộ và chạy với tốc độ lên tới 7,2km/giờ - Ảnh: Unitree Robotics

Kết quả này không chỉ minh chứng cho độ linh hoạt của phần mềm điều khiển, mà còn cho thấy thiết kế phần cứng của G1 được tối ưu để hỗ trợ chuyển động đa dạng và phức tạp.

G1 có chiều cao khoảng 1,3m (tương đương người trưởng thành nhỏ con) và nặng 35kg - một tỷ lệ lý tưởng để thử nghiệm các động tác đòi hỏi khả năng cân bằng và kiểm soát lực tốt. Thiết kế nhỏ gọn và khối lượng vừa phải giúp G1 dễ dàng thực hiện các động tác nhào lộn mà vẫn an toàn khi hoạt động trong môi trường con người.

Đặc biệt, robot được trang bị cảm biến LIDAR 3D và camera độ sâu, giúp G1 có tầm nhìn 360 độ để nhận diện môi trường xung quanh. Đây là yếu tố quan trọng giúp robot phản ứng chính xác với các điều kiện không gian, từ mặt đất đến vật cản.

Một trong những điểm đáng chú ý nhất là việc G1 sở hữu 23 bậc tự do - tức là nó có 23 khớp chuyển động độc lập, cho phép thực hiện các động tác mượt mà, uyển chuyển hơn hẳn so với nhiều robot hình người trước đây. Đó cũng là lý do G1 có thể vừa đi bộ, vừa chạy với tốc độ tối đa lên tới 2m/giây (tương đương 7,2km/giờ), đủ để theo kịp một người đang đi bộ nhanh hoặc chạy nhẹ.

Người trợ lý thực thụ

Dù những màn trình diễn nhào lộn và võ thuật của G1 mang tính biểu tượng và thu hút truyền thông, mục tiêu dài hạn của Unitree lại thực tế hơn. Công ty hướng tới việc phát triển robot hình người như G1 để ứng dụng trong đời sống hằng ngày và công nghiệp, từ trợ giúp trong gia đình, hỗ trợ người cao tuổi, cho tới làm việc trong môi trường nguy hiểm như cứu hộ, chữa cháy, hoặc nhà máy tự động hóa.

Với thiết kế thông minh, phần mềm linh hoạt và khả năng thích ứng cao, những robot như G1 có thể trở thành lực lượng lao động bổ trợ trong tương lai gần - đặc biệt trong bối cảnh thiếu hụt nhân lực trong nhiều ngành.

G1 chỉ là một trong số nhiều đại diện đang góp mặt trong cuộc đua phát triển robot hình người toàn cầu, nơi các tên tuổi như Boston Dynamics, Tesla Optimus và Figure AI đều đang đầu tư mạnh tay.

Tuy nhiên, cú lộn ngang lần này giúp G1 gây được sự chú ý lớn, bởi không chỉ cho thấy khả năng điều khiển chính xác, mà còn thể hiện sự kết hợp hiệu quả giữa phần cứng, cảm biến và trí tuệ nhân tạo - yếu tố quyết định để robot có thể làm việc thực tế trong thế giới con người.

Từ một màn nhào lộn ngắn ngủi trên YouTube, G1 đã mở ra một góc nhìn mới về tương lai gần - nơi những robot linh hoạt, thông minh và an toàn, có thể sống và làm việc bên cạnh con người. Không còn là viễn tưởng khoa học, robot như G1 có thể sẽ sớm là đồng nghiệp hoặc người trợ lý trong nhà của chúng ta. Nếu những tiến bộ này tiếp tục được duy trì, một thế giới nơi robot không chỉ lau nhà mà còn giúp sơ cứu, di chuyển đồ vật nặng hay hỗ trợ người khuyết tật - không còn quá xa vời.

Dự án vận chuyển hàng hóa bằng tên lửa siêu thanh SpaceX khiến các loài chim biển Thái Bình Dương lâm nguy

Wed, 2 Apr 2025 21:42:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Dự án vận chuyển hàng hóa bằng tên lửa siêu thanh SpaceX khiến các loài chim biển Thái Bình Dương lâm nguy

Sơn Vân • 02/04/2025 21:42

Dự án do SpaceX của Elon Musk và Không quân Mỹ đề xuất nhằm thử nghiệm vận chuyển hàng hóa bằng tên lửa siêu thanh từ Đảo san hô Johnston hẻo lánh ở Thái Bình Dương có thể gây hại cho nhiều loài chim biển làm tổ tại khu bảo tồn thiên nhiên.

Đây không phải là lần đầu tiên các hoạt động của SpaceX ảnh hưởng đến các loài chim được bảo vệ. Vụ phóng tên lửa Starship của SpaceX tại khu phức hợp Starbase thuộc vùng Boca Chica, bang Texas (Mỹ) năm ngoái đã gây ra vụ nổ phá hủy tổ và trứng của loài chim choi choi ven biển, khiến công ty gặp rắc rối pháp lý. Elon Musk, Giám đốc điều hành SpaceX, thậm chí còn đùa rằng ông sẽ kiêng ăn trứng tráng trong một tuần để bù đắp cho thiệt hại này.

Vào tháng 3, Không quân Mỹ đã thông báo đã chọn Đảo san hô Johnston, lãnh thổ của Mỹ ở trung tâm Thái Bình Dương cách bang Hawaii khoảng 1.300 km về phía tây nam, làm địa điểm thử nghiệm chương trình Rocket Cargo Vanguard đang được phát triển với SpaceX.

Dự án này gồm việc thử nghiệm hạ cánh các phương tiện tái nhập khí quyển của tên lửa được thiết kế để vận chuyển 100 tấn hàng hóa đến bất kỳ nơi nào trên Trái đất trong khoảng 90 phút. Đây có thể là bước đột phá trong hậu cần quân sự, giúp vận chuyển hàng hóa nhanh chóng đến những địa điểm xa xôi.

Theo các nhà sinh vật học và chuyên gia nghiên cứu Đảo san hô Johnston rộng chỉ 2,6 km² (được chỉ định là Khu bảo tồn động vật hoang dã quốc gia Mỹ và một phần của Khu bảo tồn biển quốc gia Quần đảo Thái Bình Dương), dự án đó có thể là một mối đe dọa quá lớn với 14 loài chim nhiệt đới trên đảo.

Khoảng 1 triệu con chim biển sử dụng Đảo san hô Johnston quanh năm, tăng từ chỉ vài nghìn con vào những năm 1980. Trong số đó có cả chim nhiệt đới đuôi đỏ, chim điên chân đỏ và chim cốc biển lớn (có sải cánh dài tới 2,5m).

"Bất kỳ hoạt động hàng không nào trên đảo đều sẽ có tác động vào thời điểm này", theo nhà sinh vật học Steven Minamishin. Ông làm việc cho Hệ thống Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Quốc gia, một phần của Cơ quan Cá và Động vật Hoang dã Mỹ.

"Vấn đề lớn nhất là tiếng ồn của tên lửa có thể làm chim hoảng sợ bay khỏi tổ, khiến chúng lo lắng đến mức không quay trở lại tổ, dẫn đến mất đi cả một thế hệ", Ryan Rash, nhà sinh vật học hoang dã tại Đại học Texas từng dành gần một năm ở Đảo san hô Johnston, nhận định.

Chim nhàn nâu bay đầy trời khi quay trở lại Đảo Johnston trong khu bảo tồn động vật hoang dã quốc gia - Ảnh: Reuters

Dự án sẽ bao gồm việc xây dựng hai bệ hạ cánh và tái hạ cánh 10 tên lửa trong vòng 4 năm.

Không quân Mỹ và SpaceX đang chuẩn bị đánh giá tác động môi trường của dự án những tuần tới để lấy ý kiến công chúng. Đánh giá này là một yêu cầu theo Đạo luật Chính sách Môi trường Quốc gia trước khi Không quân Mỹ có thể tiến hành dự án, dự kiến bắt đầu trong năm nay.

Trong một thông báo trên Công báo Liên bang vào tháng 3, Không quân Mỹ cho biết dự án không có khả năng gây tác động môi trường đáng kể nhưng thừa nhận có thể gây hại cho các loài chim di cư.

Người phát ngôn của Không quân Mỹ cho biết đang làm việc chặt chẽ với Cơ quan Cá và Động vật hoang dã, cũng như Cục Nghề cá biển thuộc Cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia, "để đánh giá tác động và phát triển các biện pháp cần thiết nhằm tránh, giảm thiểu hoặc khắc phục các ảnh hưởng môi trường tiềm tàng".

SpaceX chưa đưa ra bình luận ngay lập tức về vấn đề này.

Đang làm cố vấn cho Tổng thống Mỹ Donald Trump, Elon Musk lãnh đạo Ban Hiệu suất Chính phủ, có nhiệm vụ tinh giản và cải tổ chính phủ liên bang, cũng như cắt giảm hàng nghìn nhân sự.

"Tất cả những gì còn lại"

Ở Thái Bình Dương, nơi đất liền có rất ít người sinh sống và đang bị đe dọa bởi nước biển dâng, chim biển phụ thuộc vào Đảo san hô Johnston để làm tổ và sinh tồn, theo các nhà sinh vật học được Reuters phỏng vấn.

Điều này khiến việc bảo vệ các loài chim trở nên thiết yếu, theo Desirée Sorenson-Groves - Chủ tịch Hiệp hội Khu bảo tồn động vật hoang dã quốc gia (tổ chức phi lợi nhuận chuyên bảo vệ Hệ thống Khu bảo tồn động vật hoang dã quốc gia Mỹ).

"Những hòn đảo nhỏ xa xôi giữa đại dương này là tất cả những gì còn lại với chúng. Chúng ta đã đầu tư rất nhiều tiền với tư cách một quốc gia để đưa động vật hoang dã trở lại những nơi này", Desirée Sorenson-Groves nói.

Đảo san hô Johnston không mở cửa cho công chúng, do Không quân Mỹ quản lý, được Cơ quan Cá và Động vật hoang dã giám sát. Hòn đảo này từng được sử dụng để thử nghiệm hạt nhân từ cuối những năm 1950 đến 1962 và lưu trữ vũ khí hóa học, gồm cả chất độc da cam từ năm 1972 đến 1975.

Không quân Mỹ đã hoàn thành việc dọn dẹp đảo san hô này vào năm 2004. Kể từ đó, nơi đây đã trở thành nơi trú ẩn của chim biển làm tổ và chim di cư. Việc con người đến đảo luôn bị kiểm soát chặt chẽ để tránh gây xáo trộn đến loài chim.

Cơ quan Cá và Động vật hoang dã đã dẫn đầu một nỗ lực nhằm tiêu diệt loài kiến vàng điên, một loài xâm lấn, trên Đảo san hô Johnston sau khi nơi đây được tuyên bố là khu bảo tồn. Họ đã cử các đội công tác đến làm việc trong những đợt kéo dài sáu tháng, bắt đầu từ năm 2010 và kết thúc vào 2021.

Các đội mang quần áo trong túi niêm phong, làm đông lạnh và khử trùng thiết bị, đồng thời sử dụng giày riêng trên đảo để ngăn chặn các loài xâm lấn mới, theo Eric Baker - tình nguyện viên của Cơ quan Cá và Động vật hoang dã. Là nhiếp ảnh gia động vật hoang dã, ông từng đã dành một năm tại Đảo san hô Johnston.

"Quy tắc cơ bản là không gây ra hoặc gây xáo trộn ít nhất có thể", Eric Baker nói.

Eric Baker lo ngại rằng dự án của SpaceX sẽ phá hủy tất cả những nỗ lực bảo tồn tỉ mỉ suốt nhiều năm qua.

"Các tổ chim và chim ở đó có thể sẽ bị xóa sổ hoàn toàn", ông nhấn mạnh.

Các vụ phóng tên lửa SpaceX tàn phá môi trường sống của chim, Elon Musk bị tố lừa các quan chức Mỹ

Tháng 7.2024, trang The New York Times đưa tin các hoạt động tại khu phức hợp Starbase của SpaceX ở vùng Boca Chica, gồm cả bệ phóng tên lửa và cơ sở sản xuất, đã gây thiệt hại cho môi trường địa phương.

Báo cáo cho biết các hoạt động của SpaceX đã gây nổ, cháy, rò rỉ và các vấn đề khác ít nhất 19 lần kể từ năm 2019 đến tháng 7.2024. Một vụ phóng tên lửa vào năm 2023 đã kết thúc bằng vụ nổ, thiêu rụi 3,5 mẫu Anh (khoảng 14.163 mét vuông) của một công viên bang gần đó.

Vụ việc gần đây xảy ra vào tháng 6.2024 với vụ phóng tên lửa mạnh và lớn nhất thế giới Starship bay lên vũ trụ và quay trở lại. Dù được coi là thành công, chuyến bay đã để lại những vệt lòng đỏ trứng gà dính trên mặt đất gần địa điểm phóng tên lửa Starship.

Tên lửa Starship được SpaceX phóng hôm 6.6.2024 từ Starbase - Ảnh: Getty Images

Khu phức hợp Starbase giáp ranh với các vùng đất công như Công viên bang Boca Chica và gần đường di cư của một số loài chim, gồm cả choi choi chân vàng. Loài choi choi chân vàng được Cục Cá và Động vật hoang dã Mỹ liệt kê là "bị đe dọa".

Tổ chức nhóm phi lợi nhuận Coastal Bend Bays & Estuaries Program đã ghi nhận được 9 tổ chim trong khu vực trước vụ phóng tên lửa Starship hồi tháng 6.2024, nhưng không có tổ nào còn nguyên vẹn sau vụ phóng.

"Cả 9 tổ chim được theo dõi sau vụ phóng tên lửa vào ngày 6.6.2024 đều bị mất trứng, trứng bị hư hỏng hoặc cả hai. Thiệt hại này không phù hợp với bất kỳ tương tác nào từ động vật ăn thịt nào theo kinh nghiệm của chúng tôi. Ngoài ra, tốc độ/lực mạnh từ mảnh vỡ phóng ra và cát/bùn ướt đều rõ ràng trong cả ảnh chụp camera quan sát và trên mặt thân camera, một trong số đó đã bị vỡ ống kính bởi một viên sỏi bê tông", theo báo cáo năm 2024 của Coastal Bend Bays & Estuaries Program.

Vụ phóng tên lửa Starship đã bắn mảnh vỡ khắp các khu vực xung quanh và gây ra một đám cháy nhỏ. Tấm kim loại và vật liệu cách nhiệt cũng được tìm thấy trong số các mảnh vỡ.

Các hoạt động môi trường của SpaceX gây ra mâu thuẫn với các cơ quan chính phủ Mỹ như Cục Công viên Quốc gia, Cục Cá và Động vật hoang dã Mỹ. Tuy nhiên, Cục Hàng không Liên bang Mỹ đã bảo vệ SpaceX trong một tuyên bố với The New York Times.

"Việc mảnh vỡ bắn vào các công viên tiểu bang hoặc đất quốc gia không phải là những gì chúng tôi quy định, nhưng điều quan trọng là không ai bị thương. Chúng tôi chắc chắn không muốn mọi người cảm thấy như họ đang bị chèn ép. Thế nhưng, đó thực sự là một hoạt động quan trọng mà SpaceX đang tiến hành. Nó thực sự quan trọng với chương trình vũ trụ dân sự của chúng ta", một quan chức thuộc Cục Hàng không Liên bang nói.

Gary Henry, cựu cố vấn của SpaceX về các chương trình phóng tên lửa của Lầu Năm Góc, chia sẻ với The New York Times rằng SpaceX nhận thức được những lời chỉ trích xung quanh các hoạt động môi trường của họ và có kế hoạch giải quyết chúng.

Ông cho biết SpaceX đã thuê một nhà tư vấn để theo dõi các mô hình di cư của chim. Các nhà nghiên cứu của công ty "không tìm thấy bằng chứng" về sự thay đổi của số lượng chim địa phương. Tuy nhiên, các quan chức môi trường còn có nhiều bức xúc với SpaceX.

The New York Times đưa tin Elon Musk đã lợi dụng những điểm yếu và sự mâu thuẫn trong nhiệm vụ của các cơ quan khác nhau để tránh hoặc giảm bớt các quy định có thể gây bất lợi cho SpaceX. Cục Cá và Động vật hoang dã Mỹ cùng Cục Công viên Quốc gia (những đơn vị giám sát tài nguyên thiên nhiên và các tài nguyên khác) đã nhiều lần không thành công trong việc bảo vệ quan điểm và thực thi quy định của mình trước các cơ quan lớn hơn như Cục Hàng không Liên bang.

The New York Times cũng cho biết Elon Musk đã mở rộng hoạt động của SpaceX nhiều hơn so với những gì ông ban đầu hứa với các quan chức. Mark Spier, cựu quan chức Cục Công viên Quốc gia, cáo buộc Elon Musk đã "đánh lừa" các quan chức.

"Họ cứ nói: ‘Không, chúng tôi sẽ không làm điều đó’, rồi họ quay lại và nói: ‘Vâng, chúng tôi sẽ làm’. Chúng ta đã bị đánh lừa", Mark Spier cho hay.

Cơn lốc plasma và UFO kỳ lạ: Mặt trời bất ngờ hé lộ hiện tượng chưa từng thấy

Wed, 2 Apr 2025 16:52:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Cơn lốc plasma và UFO kỳ lạ: Mặt trời bất ngờ hé lộ hiện tượng chưa từng thấy

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Một video mới được Cơ quan vũ trụ châu Âu (ESA) công bố đang thu hút sự chú ý của giới khoa học và công chúng: một cơn “lốc xoáy” khổng lồ của gió mặt trời cuộn trào từ cực bắc của Mặt trời, tạo ra hình dạng xoắn độc đáo.

Không chỉ gây ngỡ ngàng bởi cấu trúc kỳ lạ, đoạn video tua nhanh thời gian này còn xuất hiện những vệt sáng giống hệt các UFO trong game "Space Invaders". Nhưng thực tế, đó chỉ là... những ngôi sao nền di chuyển trong khi tàu thăm dò quay quanh Mặt trời.

Đoạn clip quay lại Mặt trời từ tàu thăm dò Solar Orbiter- Video: ESA

Hình ảnh hiếm gặp từ Solar Orbiter

Theo Live Science, đoạn video được ESA công bố vào ngày 26.3.2025, được ghi lại từ tàu thăm dò Solar Orbiter vào ngày 12.10.2022. Tàu vũ trụ này đã chụp lại cảnh tượng đáng kinh ngạc bằng kỹ thuật che khuất đĩa mặt trời - giống như tạo ra một nhật thực nhân tạo - cho phép camera ghi nhận ánh sáng yếu phát ra từ các dòng hạt tích điện tốc độ cao (tức gió mặt trời) tuôn trào liên tục từ Mặt trời.

Đây là lần đầu tiên các nhà khoa học quan sát thấy gió mặt trời rời khỏi Mặt trời trong một chuyển động xoắn như lốc xoáy, thay vì các dòng chảy đơn giản như trước. Theo ESA, các hạt tích điện “cuộn xoáy ra khỏi Mặt trời như thể bị hút vào một cơn lốc khổng lồ kéo dài hàng triệu kilomet”.

“UFO” bay ngang video chỉ là... sao nền

Bên cạnh hình ảnh cơn lốc plasma, video còn ghi lại hàng loạt vệt sáng bay ngang màn hình trông như vật thể bay không xác định. Trên thực tế, đây là các ngôi sao xa xôi trong nền trời, hiện lên rõ do kỹ thuật chỉnh sửa hình ảnh để làm nổi bật chi tiết gió mặt trời. Dù trông như cảnh trong phim khoa học viễn tưởng, hiện tượng này hoàn toàn có thể lý giải bằng vật lý thiên văn.

Theo một nghiên cứu vừa công bố trên Tạp chí Vật lý thiên văn, cấu trúc lốc xoáy này được hình thành sau một vụ phun trào năng lượng mặt trời lớn - hay còn gọi là sự phun trào khối lượng vành nhật hoa (CME). Làn sóng plasma tạo thành một "sóng giả" có chiều dài gấp 1,5 lần đường kính Mặt trời và kéo dài trong khoảng ba giờ.

Các nhà khoa học cho rằng chuyển động xoắn này có thể liên quan đến các sóng dao động Alfvén - loại sóng xuất hiện khi các ion dao động trong từ trường bị nhiễu loạn. Họ cũng lưu ý rằng luồng gió này xuất hiện gần vùng cực Bắc - nơi có từ trường mạnh hơn nhiều so với xích đạo Mặt trời - điều này có thể góp phần tạo ra hình dạng khác thường.

Một điểm đáng chú ý là video này được ghi lại vào năm 2022, trước khi Mặt trời bước vào đỉnh chu kỳ hoạt động (cực đại Mặt trời) - vốn được dự đoán bắt đầu vào đầu năm 2024. Thông thường, các hiện tượng mạnh như vậy chỉ xuất hiện gần hoặc trong giai đoạn cực đại, khi các vụ bùng nổ năng lượng và gió mặt trời trở nên dồn dập. Sự xuất hiện sớm của cơn lốc plasma khiến các nhà khoa học bất ngờ, mở ra nhiều câu hỏi mới về cách Mặt trời hoạt động.

Cuộc đua giải mã gió mặt trời

Gió mặt trời - dòng hạt tích điện phát ra từ Mặt trời - là một trong những hiện tượng phức tạp và khó đoán nhất của vật lý thiên văn. Chúng có thể gây ra bão từ, ảnh hưởng đến vệ tinh, liên lạc và thậm chí cả lưới điện trên Trái đất. Tuy nhiên, cho đến gần đây, hành vi và nguồn gốc của gió mặt trời vẫn là một bí ẩn.

Những tàu thăm dò như Solar Orbiter (ESA) và Parker Solar Probe (NASA) đang giúp lấp đầy khoảng trống kiến thức. Solar Orbiter là tàu vũ trụ đầu tiên ghi lại các cấu trúc gió mặt trời ở khoảng cách gần với độ chi tiết cao như vậy. Sắp tới, tàu Proba-3 của ESA (phóng vào cuối năm 2024) sẽ tiếp tục sứ mệnh quan sát Mặt trời bằng cách tạo ra nhật thực nhân tạo - cho phép nhìn thấy các lớp khí quyển mờ nhạt bao quanh Mặt trời.

Trong khi đó, Parker Solar Probe - tàu vũ trụ của Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ NASA phóng vào năm 2018 - đã thực hiện nhiều lần “lặn sâu” vào khí quyển Mặt trời, tiếp cận khoảng cách gần nhất từ trước đến nay, mang về dữ liệu vô giá về tốc độ, cấu trúc và hướng gió mặt trời.

Các nhà khoa học cảnh báo rằng gió mặt trời sẽ mạnh hơn và thất thường hơn trong vài năm tới khi Mặt trời đi qua cực đại và bước vào giai đoạn bất ổn cao. Giai đoạn này thường mở ra các “lỗ vành nhật hoa” - các khu vực trên bề mặt Mặt trời cho phép gió mặt trời thoát ra mạnh mẽ hơn, gây ra các đợt bão từ lớn và cực quang dữ dội trên Trái đất.

Chỉ mới tuần trước, những hạt tích điện từ Mặt trời đã bao phủ hành tinh chúng ta, tạo ra cực quang mạnh mẽ có thể quan sát được từ nhiều vùng ngoài vòng cực. Những hiện tượng như vậy được dự báo sẽ còn diễn ra thường xuyên và dữ dội hơn trong giai đoạn sắp tới - mà giới khoa học gọi là “khu vực chiến đấu Mặt trời”.

Dù chỉ kéo dài vài giây trên video, cơn lốc plasma và các “UFO” nền trời đã cho thấy rằng Mặt trời - tưởng như quen thuộc - vẫn còn ẩn chứa nhiều điều bất ngờ. Mỗi bước tiến trong quan sát, mỗi phát hiện mới đều đưa con người đến gần hơn với việc hiểu cách hoạt động của ngôi sao duy nhất trong hệ Mặt trời; đồng thời giúp chúng ta chuẩn bị tốt hơn trước những ảnh hưởng của nó đến Trái đất.

Với những cơn lốc xoáy khổng lồ đang phun trào, và những “cơn gió” có sức mạnh làm rối loạn cả hành tinh, video mới từ ESA là lời nhắc nhở sinh động rằng: Mặt trời không chỉ chiếu sáng - nó còn đang chuyển động, bùng nổ và biến đổi từng ngày.

Dấu hiệu nhận biết sạc dự phòng giả

Wed, 2 Apr 2025 16:36:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Dấu hiệu nhận biết sạc dự phòng giả

Cẩm Bình • {Ngày xuất bản}

Sạc dự phòng giả được bán tràn lan trên thị trường, trong đó có cả "thương hiệu lớn" và sản phẩm được phóng đại dung lượng lẫn tính năng. Người bán còn quảng cáo chúng sánh ngang với sản phẩm cung cấp bởi hãng nổi tiếng.

Mặc dù vẫn sạc được điện thoại, sạc dự phòng giả không bao giờ là khoản đầu tư tốt cả. Chúng có thể được sản xuất mà chẳng quan tâm nhiều đến độ an toàn hay khả năng sử dụng lâu dài, sử dụng đơn vị pin (cell) chất lượng đáng ngờ. Vì vậy ta cần biết cách phát hiện hàng giả.

Sạc dự phòng giả không bao giờ là khoản đầu tư tốt - Ảnh: Android Police

Phóng đại dung lượng

Dung lượng là thông số kỹ thuật quan trọng nhất đối với sạc dự phòng. Con số càng cao thì sạc dự phòng có thể chứa càng nhiều năng lượng. Tuy nhiên hầu hết thiết bị hiện tại đều dùng công nghệ lithium-ion nên giữa dung lượng với kích thước có mối quan hệ chặt chẽ.

Sạc dự phòng to bằng một điện thoại thông minh thường có dung lượng khoảng 10.000mAh. Nếu thiết bị nằm vừa vặn trong bàn tay mà người bán quảng cáo dung lượng đến 50.000mAh, đây chắc chắn là hàng giả.

Ta cũng cần chú ý đến trọng lượng. Pin chứa kim loại như nhôm và đồng nên chúng khá dày và nặng. Nếu sạc dự phòng nhẹ và rỗng thì có thể có bất thường.

Tuy nhiên vẫn có thiết bị dung lượng lớn với kích thước nhỏ gọn nhờ sử dụng công nghệ mật độ năng lượng cao hơn, nhưng chúng là sản phẩm của hãng nổi tiếng và giá không hề rẻ.

Sạc dự phòng không đạt hiệu suất 100%

Ngay cả sạc dự phòng chất lượng cao từ thương hiệu hàng đầu cũng chứa ít năng lượng hơn thông số quảng cáo. Ví dụ thiết bị 10.000mAh không thể sạc điện thoại pin 5.000mAh hai lần mà chỉ sạc được khoảng 1,5 lần trong điều kiện lý tưởng.

Đây không phải lỗi hay hàng giả, tất cả liên quan đến hiệu suất. Sạc dự phòng dựa vào bộ chuyển đổi điện áp để cung cấp điện áp từ 5 - 20 volt tại các cổng USB của chúng. Sau đó lúc sạc pin thiết bị sẽ hạ điện áp. Cả hai quá trình đều làm hao hụt năng lượng.

Phóng đại công suất

Công suất là thông số khác mà người bán thường phóng đại. Ví dụ thiết bị hỗ trợ sạc 20 watt mà lại quảng cáo thành 120 watt. Chúng được gắn mác “sạc nhanh” mà không nói rõ chuẩn sạc.

Sạc dự phòng công suất từ 100 watt trở lên thường đến từ thương hiệu uy tín, kích thước lớn và đắt tiền. Thiết bị công suất lớn mà giá rẻ thì nhiều khả năng không phải hàng tốt.

Đóng gói và vật liệu đều tệ

Sạc dự phòng chỉ đựng trong túi nhựa cũng là dấu hiệu sản phẩm chất lượng kém. Nhiều người bán đã nỗ lực bắt chước hộp lẫn thiết kế của thiết bị gốc, nhưng bản sao thường không hoàn hảo. Hình ảnh in mờ trên hộp, cũng như thiếu giấy tờ liên quan cùng phụ kiện đều là dấu hiệu đáng ngờ.

Bản thân sạc dự phòng giả cũng để lộ dấu hiệu: đèn LED, nút nguồn có thể khác biệt so với hàng thật.

Một số thương hiệu uy tín in mã bảo mật để người dùng kiểm tra. Mã có thể dưới dạng QR và cần cào lớp bạc phủ mới quét được. Tuy nhiên, không loại trừ khả năng mã bị làm giả, dẫn người dùng đến trang web trông giống hệt web của nhà sản xuất thật.

Phiên bản TikTok ở Trung Quốc làm sáng tỏ thuật toán đề xuất video dưới áp lực từ chính quyền

Wed, 2 Apr 2025 10:34:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Phiên bản TikTok ở Trung Quốc làm sáng tỏ thuật toán đề xuất video dưới áp lực từ chính quyền

Sơn Vân • 02/04/2025 10:34

Douyin, phiên bản TikTok ở Trung Quốc, đã ra mắt một trang web đặc biệt để giải thích cách ứng dụng đề xuất và “kiểm duyệt” nội dung cho người dùng.

Douyin, nền tảng video ngắn thuộc tập đoàn ByteDance (Trung Quốc), đã thực hiện bước đi nhằm giải quyết những lo ngại từ công chúng về hệ thống đề xuất nội dung mạnh mẽ của mình.

Gần đây, Douyin đã ra mắt trang web đặc biệt 95152.douyin.com, cung cấp thông tin về cách ứng dụng đề xuất và “kiểm duyệt” nội dung hơn 600 triệu người dùng hoạt động hàng ngày. Động thái này diễn ra vài tháng sau khi Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc phát động chiến dịch ngăn chặn việc lạm dụng thuật toán trên các nền tảng trực tuyến trong nước.

Theo trang web của Douyin, thuật toán hoạt động như một “quá trình mô hình hóa toán học nhằm thiết lập mối tương quan giữa hành vi người dùng và đặc điểm nội dung, thay vì hiểu nội dung đó”.

Trang web cho biết thuật toán theo dõi hành vi người dùng, gồm lượt thích, theo dõi, chia sẻ và thời gian xem video, để dự đoán sở thích của họ.

Trang web cũng nhấn mạnh rằng Douyin không theo dõi người dùng. Tuy nhiên, họ thừa nhận rằng đôi khi người dùng có thể cảm thấy như bị giám sát, chẳng hạn khi tìm kiếm thức ăn cho thú cưng trên một ứng dụng, sau đó thấy quảng cáo tự động về sản phẩm đó trên nền tảng khác.

Nội dung của trang web đặc biệt này phản ánh nỗ lực từ Douyin, cùng các đối thủ như Kuaishou Technology và Tencent Holdings, nhằm làm cho hệ thống đề xuất trực tuyến minh bạch hơn giữa bối cảnh chính phủ Trung Quốc siết chặt kiểm soát việc lạm dụng thuật toán trên các nền tảng thường xuyên được công chúng sử dụng.

Hơn 1 tỉ người dùng internet tại Trung Quốc dành trung bình 2,5 giờ mỗi ngày để xem video ngắn, theo cuộc khảo sát do nhà nước tài trợ.

Thuật toán đề xuất cũng là tài sản giá trị nhất của các nền tảng như Douyin, khiến chính phủ Trung Quốc cấm xuất khẩu công nghệ này. Điều đó cũng làm cho thương vụ bán TikTok tại Mỹ trở nên phức tạp và khó khăn hơn.

Douyin vừa ra mắt một trang web đặc biệt để giải thích cách ứng dụng đề xuất và “kiểm duyệt” nội dung cho người dùng - Ảnh: Shutterstock

Tại Diễn đàn Truyền thông Internet Trung Quốc kéo dài hai ngày, kết thúc hôm 30.3 vừa qua, lãnh đạo các nền tảng mạng xã hội lớn Trung Quốc, gồm Douyin, WeChat thuộc Tencent Holdings và Weibo, đã cam kết cải thiện thuật toán của họ.

Han Shangyou, Chủ tịch Douyin, cho biết tại sự kiện rằng hệ thống đề xuất của nền tảng này không phụ thuộc vào phương pháp truyền thống là gắn nhãn nội dung hoặc người dùng.

Trong khi đó, Chen Yong (Phó chủ tịch Tencent Holdings) nói kênh video ngắn của siêu ứng dụng WeChat (còn gọi là Weixin tại Trung Quốc) thúc đẩy thói quen duyệt internet lành mạnh.

Wang Gaofei, Giám đốc điều hành Weibo, tuyên bố nền tảng này đã làm cho danh sách xu hướng trở nên “tích cực” hơn. Ông tiết lộ rằng 96% chủ đề thịnh hành trong danh mục xã hội và thời sự của Weibo năm ngoái đều dựa trên nội dung từ các cơ quan truyền thông trong nước.

"Douyin không có động lực tạo ra bong bóng lọc"

Đầu năm nay, Li Liang (lãnh đạo ByteDance) hạ thấp vai trò của các thuật toán đề xuất nội dung trong việc tạo ra “bong bóng lọc” khi công ty phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ từ cả Trung Quốc lẫn Mỹ.

Li Liang là Phó chủ tịch của đơn vị Douyin kiêm phụ trách ứng dụng tổng hợp tin tức Jinri Toutiao của tập đoàn ByteDance (Trung Quốc).

Bong bóng lọc là thuật ngữ mô tả hiện tượng khi một người chỉ tiếp xúc với thông tin, quan điểm hoặc nội dung trực tuyến phù hợp với sở thích, niềm tin, hành vi trước đây của họ. Điều này thường xảy ra do các thuật toán trên các nền tảng trực tuyến (như mạng xã hội, công cụ tìm kiếm hoặc ứng dụng tin tức) phân tích dữ liệu cá nhân của người dùng để tùy chỉnh nội dung đề xuất.

Kết quả là người dùng có thể bị "mắc kẹt" trong một môi trường thông tin giới hạn, ít gặp phải những ý kiến khác biệt hoặc thông tin đa chiều. Hiện tượng này có thể:

Làm suy giảm sự hiểu biết đa dạng: Người dùng chỉ tiếp cận thông tin mà họ đồng tình, dẫn đến nhận thức phiến diện.

Tăng cường định kiến: Việc chỉ tiếp xúc với các quan điểm giống nhau có thể củng cố niềm tin ban đầu, dẫn đến khó chấp nhận ý kiến trái chiều.

Ví dụ: Trên một nền tảng như Douyin và TikTok, nếu bạn thường xem các video về một chủ đề cụ thể (như thể thao, nhạc rap hoặc nấu ăn), thuật toán sẽ tiếp tục đề xuất các video tương tự, hạn chế khả năng bạn tiếp cận nội dung mới mẻ hoặc trái ngược với sở thích hiện tại.

Douyin "không có động lực tạo ra bong bóng lọc", Li Liang nói trong cuộc phỏng vấn với hãng tin Ifeng News. Ngược lại, Douyin được thúc đẩy để phá vỡ các bong bóng lọc vì có nội dung đa dạng giúp giữ chân người dùng trong thời gian dài, theo Li Liang.

"Một số liệu quan trọng với Douyin là tỷ lệ giữ chân người dùng lâu dài", ông nhấn mạnh.

TikTok và Douyin đã thu hút sự chú ý của hơn 2 tỉ người dùng trên toàn thế giới bằng cách điều chỉnh nguồn cấp dữ liệu nội dung mỗi người theo sở thích xem của họ. Các thuật toán mạnh mẽ nhưng bí mật của ByteDance được coi là có giá trị đến mức chính phủ Trung Quốc quy định rằng chúng không được bán cho các thực thể nước ngoài.

Tuy nhiên, các thuật toán như vậy cũng làm dấy lên mối lo ngại rằng người dùng chỉ được tiếp xúc với thông tin và ý kiến mà họ đồng tình, tạo ra bong bóng lọc (hoặc kén thông tin).

Li Liang mô tả hệ thống đề xuất của ByteDance là sự kết hợp giữa các thuật toán và chiến lược, chẳng hạn bộ lọc cộng tác. Đó là kỹ thuật được sử dụng để tuyển chọn nội dung cho một người dựa trên sở thích hoặc hành vi của những người dùng khác có hành vi tương tự.

Ông cho biết các công cụ đề xuất của ByteDance cũng bao gồm cả một thuật toán dựa trên nội dung có thể phân tích và nhận dạng các video tương tự, cùng một cơ chế khám phá được thiết kế để cung cấp nhiều thông tin đa dạng cho người dùng với mục đích tránh bong bóng lọc.

Nguồn cấp nội dung trên các ứng dụng ByteDance không chỉ dựa vào những gì được hệ thống đề xuất mà còn gồm cả thông tin liên quan đến những gì người dùng đã tìm kiếm và chia sẻ với nhau, cũng như các chủ đề thịnh hành, ông nói thêm.

Li Liang đã hạ thấp vai trò của các thuật toán đề xuất nội dung của Douyin trong việc tạo ra “bong bóng lọc” - Ảnh: Internet

Li Liang đưa ra phát biểu này trong bối cảnh chiến dịch kéo dài ba tháng do cơ quan giám sát internet hàng đầu Trung Quốc phát động cuối tháng 11.2024 nhằm giải quyết "các vấn đề điển hình với thuật toán", gồm bong bóng lọc và giá cả không công bằng nhắm vào các nhóm nhân khẩu học khác nhau.

Douyin đã công bố kế hoạch thành lập một trung tâm an toàn trong năm 2025 để làm cho hệ thống đề xuất của mình minh bạch hơn với người dùng. Nhà điều hành nền tảng video ngắn Kuaishou Technology, cùng các nhà cung cấp ứng dụng khác như Pinduoduo và Xiaohongshu, cũng giới thiệu nhiều biện pháp khác nhau để khắc phục vấn đề liên quan đến thuật toán.

Việc ra mắt Douyin tại Trung Quốc đại lục vào năm 2016 và TikTok ở các thị trường quốc tế năm 2017 đã cách mạng hóa ngành truyền thông xã hội. Hai ứng dụng này có giao diện tương tự, cung cấp nguồn cấp dữ liệu được cá nhân hóa với các video tự động phát khi người dùng vuốt lên hoặc xuống. Cả Douyin và TikTok đều được hỗ trợ bởi cùng một công nghệ đề xuất của ByteDance.

Sức mạnh của các thuật toán ByteDance được minh chứng qua Musical.ly, tiền thân của TikTok. Sau khi ByteDance giới thiệu công cụ đề xuất nội dung của mình cho Musical.ly, thời gian người dùng dành cho ứng dụng này đã tăng gấp đôi, theo Eugene Wei, cựu giám đốc công nghệ ở Mỹ từng làm việc tại Amazon, Hulu, Flipboard và Oculus, trích dẫn lời “những người bạn tại ByteDance”.

"Sự thay đổi đó hoàn toàn không hề nhỏ", Eugene Wei viết trong một bài đăng trên blog vào năm 2020.

Trung Quốc không thể bỏ qua tầm quan trọng từ các thuật toán của ByteDance và đã cập nhật danh sách kiểm soát xuất khẩu trong năm 2020 để ngăn chặn việc bán ra nước ngoài hai công nghệ chính mà TikTok sử dụng: "Đẩy thông tin được cá nhân hóa dựa trên phân tích dữ liệu" và "giao diện tương tác trí tuệ nhân tạo". Điều này xảy ra sau khi Tổng thống Donald Trump thời điểm đó ký lệnh hành pháp buộc ByteDance phải bán tài sản TikTok tại nước này cho các chủ sở hữu người Mỹ.

Hôm 2.4, Tổng thống Trump sẽ xem xét một đề xuất cuối cùng liên quan đến TikTok trước thời hạn ngày 5.4 để ứng dụng này tìm được một nhà đầu tư không phải của Trung Quốc hoặc đối mặt với lệnh cấm tại Mỹ, một quan chức Nhà Trắng tiết lộ với Reuters.

Một cuộc họp sẽ diễn ra tại Phòng Bầu dục với sự tham gia của Phó tổng thống Mỹ JD Vance, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz và Giám đốc Tình báo Quốc gia Tulsi Gabbard, quan chức này cho biết, xác nhận báo cáo của trang CBS News.

Tuần trước, Reuters đưa tin rằng hãng đầu tư tư nhân Blackstone đang thảo luận về việc tham gia cùng các cổ đông không phải của Trung Quốc hiện có của ByteDance, dẫn đầu bởi Susquehanna International Group và General Atlantic, để đóng góp thêm vốn nhằm đấu thầu mua lại hoạt động kinh doanh của TikTok tại Mỹ.

Hôm 30.3, Tổng thống Trump tuyên bố rằng một thỏa thuận với ByteDance để bán TikTok ở Mỹ sẽ hoàn tất trước thời hạn ngày 5.4. Ông Trump đã đặt ra thời hạn này vào tháng 1 để TikTok, ứng dụng video ngắn có hơn 170 triệu người Mỹ sử dụng, tìm một nhà đầu tư không phải của Trung Quốc hoặc đối mặt với lệnh cấm tại Mỹ vì lý do an ninh quốc gia, theo một đạo luật năm 2024.

Mỹ có đang 'hụt hơi' trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo với Trung Quốc?

Wed, 2 Apr 2025 09:42:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Mỹ có đang 'hụt hơi' trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo với Trung Quốc?

Hoàng Vũ • 02/04/2025 09:42

Trong hơn một thập kỷ qua, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành lĩnh vực cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc, đặc biệt là giữa Mỹ và Trung Quốc.

Hai quốc gia này dẫn đầu thế giới về phát triển AI, xét trên cả quy mô đầu tư, số lượng công ty, tài năng nhân sự và ứng dụng thực tiễn.

Tuy nhiên, khi Trung Quốc đạt được những bước tiến rõ rệt trong những năm gần đây, nhiều ý kiến cho rằng Mỹ có thể đang chậm lại - hoặc thậm chí hụt hơi trong cuộc đua mang tính quyết định này.

Mỹ đối mặt thách thức trong cuộc đua AI khi nguồn nhân lực suy giảm, còn Trung Quốc đẩy mạnh đầu tư có hệ thống - Ảnh: Getty

Tín hiệu từ Trung Quốc

Gần đây, Trung Quốc đã gây chú ý trên toàn cầu với việc ra mắt DeepSeek, một mô hình AI có khả năng cạnh tranh trực tiếp với những sản phẩm tiên tiến nhất đến từ Thung lũng Silicon. DeepSeek được đánh giá có hiệu suất tương đương, thậm chí vượt trội trong một số bài kiểm tra so với ChatGPT hay Claude của các công ty Mỹ. Đây không chỉ là một thành tựu công nghệ, mà còn là lời cảnh báo rằng Trung Quốc không còn là "người học việc" trong lĩnh vực AI.

Theo Live Science, sự kiện này có thể được xem là khoảnh khắc "Sputnik" cho Mỹ trong lĩnh vực AI, khi quốc gia này buộc phải nhìn nhận lại vị thế dẫn đầu vốn được xem là hiển nhiên của mình. Phản ứng ban đầu từ phía Mỹ là siết chặt các hạn chế thương mại và kiểm soát xuất khẩu công nghệ, đồng thời cảnh báo về nguy cơ sao chép công nghệ từ Trung Quốc. Tuy nhiên, những biện pháp này có thể chưa đủ để giữ vững lợi thế lâu dài.

Trung Quốc không giấu tham vọng trở thành quốc gia dẫn đầu về AI. Kể từ khi công bố Chiến lược quốc gia về AI năm 2017, Bắc Kinh đã đầu tư mạnh vào hạ tầng tính toán, giáo dục, nghiên cứu và cả triển khai ứng dụng AI trong các lĩnh vực công cộng và quân sự. Trung Quốc cũng có lợi thế về quy mô dữ liệu khổng lồ trong nước, nhờ dân số lớn và hệ sinh thái số phong phú. Bên cạnh đó, mô hình quản trị tập trung giúp nước này triển khai các chính sách và dự án AI ở quy mô lớn, với tốc độ nhanh hơn nhiều so với mô hình phân quyền của Mỹ.

Hai mô hình, hai cách tiếp cận khác biệt

Mỹ và Trung Quốc đại diện cho hai con đường phát triển AI đối lập. Mỹ tập trung vào đổi mới sáng tạo từ khu vực tư nhân, dựa vào cạnh tranh thị trường, tự do học thuật và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Trung Quốc, ngược lại, phát triển AI theo hướng định hướng nhà nước, triển khai chính sách từ trên xuống và đầu tư tập trung.

Trung Quốc đã xây dựng hệ sinh thái AI rộng lớn, từ việc kiểm soát chuỗi cung ứng đất hiếm, phát triển hạ tầng tính toán, đến đào tạo nhân lực trong nước. Bằng cách ưu đãi về nhà ở, thuế và việc làm, Bắc Kinh đã thu hút được hàng loạt chuyên gia AI người Trung Quốc được đào tạo ở nước ngoài quay trở về, đóng góp vào sự phát triển nội địa.

Hai mô hình này đều có điểm mạnh và hạn chế. Mỹ có thể vượt trội trong đổi mới đột phá, nhưng triển khai chậm hơn. Ngược lại, Trung Quốc có thể nhanh hơn trong phổ cập công nghệ, nhưng gặp hạn chế về quyền sở hữu trí tuệ và chất lượng đổi mới gốc.

Yếu tố then chốt vẫn là trí tuệ con người

Trong cuộc đua AI toàn cầu, công nghệ không còn là yếu tố duy nhất quyết định thắng bại. Thứ thực sự phân định vị thế giữa các quốc gia chính là trí tuệ con người - tức nguồn nhân lực có khả năng nghiên cứu, phát triển và triển khai AI ở quy mô lớn.

Mỹ từ lâu đã giữ vững vai trò dẫn đầu nhờ vào một lợi thế vượt trội: khả năng thu hút nhân tài toàn cầu. Từ các kỹ sư phần mềm đến những nhà nghiên cứu hàng đầu, hàng loạt nhân lực xuất sắc từ Ấn Độ, Trung Quốc, Đông Âu cho đến châu Phi đã chọn Thung lũng Silicon làm điểm đến để phát triển sự nghiệp. Môi trường học thuật đẳng cấp, hệ sinh thái khởi nghiệp năng động và văn hóa khuyến khích đổi mới đã tạo ra một bệ phóng mạnh mẽ cho AI Mỹ.

Tuy nhiên, lợi thế này đang bị suy giảm. Thời gian gần đây, Mỹ liên tục siết chặt các chính sách nhập cư và thị thực nghiên cứu, trong khi tài trợ cho các chương trình đào tạo sau đại học – đặc biệt là tiến sĩ - cũng bị cắt giảm. Hệ quả là nhiều tài năng trẻ bắt đầu chuyển hướng sang châu Âu hoặc quay trở về châu Á để tìm kiếm cơ hội phát triển nghề nghiệp.

Trong khi đó, các quốc gia châu Âu nhanh chóng nắm bắt thời cơ, đẩy mạnh tuyển dụng các nhà nghiên cứu và học giả bằng các gói hỗ trợ tài chính hấp dẫn và môi trường nghiên cứu ổn định. Nếu không có sự điều chỉnh chính sách kịp thời, Mỹ có thể mất đi lợi thế chiến lược vốn giúp họ vượt xa các đối thủ trong nhiều thập kỷ qua.

Dù vậy, Mỹ hiện vẫn là trung tâm của đổi mới AI toàn cầu. Các công ty công nghệ hàng đầu như OpenAI, Google DeepMind, Meta, Amazon, Anthropic và Microsoft liên tục tung ra những mô hình AI tiên tiến, định hình xu hướng toàn cầu. Cùng với đó là hệ sinh thái khởi nghiệp - nghiên cứu - đầu tư mạo hiểm hoạt động mạnh mẽ, tạo điều kiện lý tưởng cho tài năng AI phát triển.

Tuy nhiên, những chính sách mang tính phòng thủ như siết xuất khẩu công nghệ nhằm hạn chế sự tiếp cận của Trung Quốc, nếu không được tính toán kỹ lưỡng, có thể phản tác dụng. Chúng không chỉ gây gián đoạn chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu mà còn làm thu hẹp thị trường của chính các công ty Mỹ. Quan trọng hơn, nếu Mỹ tập trung quá mức vào việc kìm hãm đối thủ, mà quên đầu tư vào nguồn lực bên trong, lợi thế hiện tại sẽ không thể duy trì lâu dài.

Mỹ có đang "hụt hơi"?

Câu trả lời là "chưa", nhưng đang tiến gần đến ngưỡng cảnh báo. Mỹ vẫn đi đầu trong nghiên cứu và đổi mới AI, nhưng vị thế này không phải là điều bất biến.

Nếu tiếp tục duy trì các chính sách hạn chế nhập cư, giảm tài trợ nghiên cứu và khép lại cánh cửa với tài năng toàn cầu, thì khoảng cách giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ ngày càng thu hẹp - thậm chí có thể bị vượt qua trong một số lĩnh vực cụ thể như triển khai ứng dụng AI ở quy mô lớn.

Để tiếp tục giữ vai trò dẫn đầu, Mỹ cần thay đổi cách tiếp cận. Thay vì tập trung vào việc ngăn cản đối thủ, cần đầu tư lâu dài vào ba trụ cột chính: con người, nghiên cứu cơ bản và hợp tác quốc tế.

Chiến thắng trong AI không đến từ việc kiểm soát, mà đến từ việc tạo ra một hệ sinh thái cởi mở, đổi mới và đủ sức hấp dẫn để thu hút những bộ óc giỏi nhất thế giới. Nếu Mỹ không nhận ra điều đó kịp thời, thì sự "hụt hơi" sẽ không còn là một cảnh báo xa vời - mà sẽ trở thành thực tế rõ ràng trong tương lai gần.

ChatGPT lập kỷ lục mới về lượng người dùng nhờ tính năng tạo ảnh theo phong cách Ghibli

Tue, 1 Apr 2025 22:55:01 +0700

Nhịp đập khoa học

ChatGPT lập kỷ lục mới về lượng người dùng nhờ tính năng tạo ảnh theo phong cách Ghibli

Sơn Vân • {Ngày xuất bản}

Cơn sốt tạo ảnh trí tuệ nhân tạo (AI) theo phong cách Ghibli bằng ChatGPT đã dẫn đến sự gia tăng kỷ lục về số lượng người dùng chatbot của OpenAI vào tuần trước, khiến máy chủ bị quá tải và tạm thời giới hạn tính năng này.

Xu hướng này đã khiến người dùng trên toàn thế giới đổ xô chia sẻ hình ảnh theo phong cách vẽ tay của Studio Ghibli – hãng phim hoạt hình Nhật Bản nổi tiếng do đạo diễn Hayao Miyazaki sáng lập, được biết đến với các bộ phim như Spirited Away (Vùng đất linh hồn) và My Neighbor Totoro (Hàng xóm của tôi là Totoro).

Theo dữ liệu từ công ty nghiên cứu thị trường Similarweb, số lượng người dùng ChatGPT hoạt động hàng tuần trung bình đã lần đầu tiên vượt mốc 150 triệu trong năm nay.

"Chúng tôi đã có thêm 1 triệu người dùng chỉ trong vòng 1 giờ", Sam Altman, Giám đốc điều hành OpenAI, chia sẻ trên mạng xã hội X hôm 1.4. Ông so sánh con số này với việc phải mất năm ngày để đạt 1 triệu người dùng sau khi ChatGPT ra mắt cách đây hơn hai năm.

Theo dữ liệu từ Sensor Tower, số người dùng hoạt động, doanh thu từ đăng ký trong ứng dụng và số lượt tải xuống ChatGPT đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay vào tuần trước, sau khi OpenAI tung ra bản cập nhật mô hình GPT-4o, cho phép tạo hình ảnh nâng cao.

Lượt tải xuống ứng dụng ChatGPT trên toàn cầu và số lượng người dùng hoạt động hàng tuần đã tăng lần lượt 11% và 5% so với tuần trước đó, trong khi doanh thu từ mua hàng trong ứng dụng tăng 6%, theo báo cáo từ Sensor Tower.

Sensor Tower là công ty phân tích dữ liệu chuyên theo dõi và cung cấp thông tin chi tiết về ứng dụng di động trên nền tảng iOS và Android.

Sam Altman cho biết ChatGPT có thêm một triệu người dùng chỉ trong một giờ - Ảnh: Getty Images

Trong một sự kiện livestream hôm 25.3 có sự tham gia của Sam Altman, OpenAI (có trụ sở tại thành phố San Francisco, Mỹ) trình diễn cách người dùng ChatGPT có thể tinh chỉnh hình ảnh bằng cách trò chuyện liên tục với chatbot này. Ví dụ, người dùng có thể yêu cầu ChatGPT chuyển ảnh dạng selfie thành hoạt hình, sau đó thêm vào tiêu đề.

Ngoài ra, ChatGPT cũng giúp tạo hình ảnh kèm văn bản rõ ràng và mạch lạc hơn. Cụ thể hơn, nó hỗ trợ tạo ra các biểu đồ, đồ họa thông tin (infographic) và logo phục vụ cho mục đích chuyên nghiệp. Ví dụ, người dùng yêu cầu chatbot của OpenAI tạo hình ảnh thực tế về thực đơn tùy chỉnh hoặc một bản đồ.

"Thật tuyệt khi thấy mọi người thích tạo ảnh trong ChatGPT. Nhưng GPU của chúng tôi đang nóng chảy", Sam Altman hài hước chia sẻ về xu hướng này vào tuần trước.

Lo ngại về vấn đề pháp lý

Việc sử dụng rộng rãi công cụ AI để tạo hình ảnh theo phong cách Ghibli cũng làm dấy lên những câu hỏi về khả năng vi phạm bản quyền.

"Bối cảnh pháp lý với hình ảnh AI bắt chước phong cách độc đáo của Studio Ghibli vẫn còn nhiều điều chưa rõ ràng. Luật bản quyền thường chỉ bảo vệ các tác phẩm cụ thể thay vì phong cách nghệ thuật nói chung", luật sư Evan Brown từ công ty luật Neal & McDevitt nhận định.

Josh Weigensberg, đối tác tại công ty luật Pryor Cashman, cho rằng một câu hỏi mà nghệ thuật AI theo phong cách Ghibli đặt ra là liệu mô hình có được huấn luyện dựa trên tác phẩm của Hayao Miyazaki hay Studio Ghibli hay không. Ông nói điều đó dẫn đến vấn đề: "Họ có giấy phép hoặc được phép sử dụng dữ liệu đào tạo đó hay không?".

Pryor Cashman là hãng luật nổi tiếng có trụ sở tại Mỹ, chuyên về nhiều lĩnh vực pháp lý, gồm sở hữu trí tuệ, giải trí và truyền thông, luật doanh nghiệp, tranh tụng và bất động sản. Pryor Cashman thường đại diện cho các nghệ sĩ, hãng công nghệ và doanh nghiệp trong các vụ kiện liên quan đến bản quyền, thương hiệu và quyền sở hữu trí tuệ.

Josh Weigensberg nói thêm rằng nếu một tác phẩm được cấp phép để huấn luyện AI thì có thể hợp lý để công ty cho phép sử dụng theo cách này. Nếu điều này diễn ra mà không có sự đồng ý và bồi thường, ông cho rằng điều đó có thể gây ra vấn đề.

Josh Weigensberg cũng lưu ý rằng theo nguyên tắc chung, "phong cách" không thể được bảo hộ bản quyền. Tuy nhiên, Josh Weigensberg nhấn mạnh rằng khi người ta nói về "phong cách", họ có thể đang đề cập đến "những yếu tố cụ thể, dễ nhận diện và riêng biệt của một tác phẩm nghệ thuật".

"Với bộ phim như Howl's Moving Castle (Lâu đài bay của Howl) hay Spirited Away, bạn có thể tạm dừng ở bất kỳ khung hình nào và chỉ ra những chi tiết đặc trưng, sau đó so sánh với sản phẩm đầu ra của AI để thấy những điểm giống hệt hoặc tương tự đáng kể trong đó", ông giải thích.

"Chỉ dừng lại ở việc nói: 'Ồ, phong cách không được bảo vệ theo luật bản quyền' thì chưa chắc đã là kết thúc của vấn đề", Josh Weigensberg nói thêm.

OpenAI chưa đưa ra bình luận về dữ liệu được sử dụng để huấn luyện mô hình AI của mình cũng như các vấn đề pháp lý liên quan đến tính năng mới này.

Trong một báo cáo kỹ thuật gần đây, OpenAI cho biết công cụ mới sẽ áp dụng "cách tiếp cận thận trọng" khi mô phỏng tính thẩm mỹ của từng nghệ sĩ.

"Chúng tôi đã thêm một lệnh từ chối kích hoạt khi người dùng cố gắng tạo hình ảnh theo phong cách của nghệ sĩ còn sống", công ty cho biết. Thế nhưng, OpenAI đã thêm vào tuyên bố rằng công cụ này "cho phép mô phỏng phong cách xưởng phim rộng hơn, mà nhiều người đã sử dụng để tạo ra và chia sẻ một số tác phẩm thực sự thú vị và đầy cảm hứng của người hâm mộ".

Những phát ngôn từ năm 2016 của Hayao Miyazaki về hình ảnh do AI tạo ra đã được cư dân mạng "đào lại" sau khi xu hướng này bùng nổ.

Theo đoạn phim tài liệu ghi lại sự kiện năm 2016, khi được xem bản demo hoạt hình AI, Hayao Miyazaki đã bày tỏ sự "kinh tởm tột độ" với màn trình diễn đó.

Người trình bày giải thích rằng AI có thể "tạo ra những chuyển động kỳ quái mà con người không thể tưởng tượng được" thông qua đoạn phim mô tả cơ thể quằn quại tự kéo mình bằng đầu. Công nghệ này có thể áp dụng cho chuyển động zombie, người đó nói.

Hayao Miyazaki đã đáp lại bằng một câu chuyện: "Mỗi sáng, không phải trong những ngày gần đây, tôi cũng gặp người bạn bị khuyết tật. Thật khó khăn cho cậu ấy chỉ để thực hiện một cú đập tay. Cánh tay cứng đờ của cậu ấy không thể với tới bàn tay tôi. Giờ nghĩ về cậu ấy, tôi không thể xem thứ này mà thấy thú vị được. Bất cứ ai tạo ra thứ này không hiểu nỗi đau là gì".

Hayao Miyazaki nói rằng ông "sẽ không bao giờ muốn đưa công nghệ này vào tác phẩm của mình".

"Tôi thực sự cảm thấy rằng đây là sự xúc phạm với chính sự sống", Hayao Miyazaki nói thêm.

Tổng Bí thư: KH-CN, đổi mới sáng tạo là con đường duy nhất để đưa đất nước phát triển

Tue, 1 Apr 2025 18:40:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Tổng Bí thư: KH-CN, đổi mới sáng tạo là con đường duy nhất để đưa đất nước phát triển

Lam Thanh • 01/04/2025 18:40

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là lựa chọn bắt buộc, là con đường duy nhất để đưa đất nước phát triển và nâng cao đời sống cho nhân dân. Phải triển khai thật mạnh để quản trị xã hội tốt hơn và tăng năng suất lao động.

Ngày 1.4, Bộ Chính trị, Ban Bí thư nghe báo cáo cập nhật kiến thức và cho ý kiến hoàn thiện Chuyên đề về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì cuộc họp.

Sau khi nghe báo cáo chuyên đề về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết cập nhật kiến thức chuyên đề nằm trong kế hoạch, chương trình làm việc của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Theo Tổng Bí thư, đây là hoạt động cụ thể, khẳng định quyết tâm cao nhất của lãnh đạo Đảng, Nhà nước thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22.12.2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Để lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện thành công nghị quyết này, chính các Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư tiên phong trong cập nhật kiến thức với lĩnh vực mới, khó và thay đổi liên tục này.

Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì cuộc họp - Ảnh: TTXVN

Theo Tổng Bí thư, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là lựa chọn bắt buộc, là con đường duy nhất để đưa đất nước phát triển và nâng cao đời sống cho nhân dân. Tới đây phải triển khai thật mạnh để đạt hai mục tiêu cao nhất: Quản trị xã hội tốt hơn và phải đi vào sản xuất, tăng năng suất lao động.

Tổng Bí thư cho rằng từ trước tới nay chủ yếu ứng dụng vào việc quản trị xã hội, chưa quan tâm đúng mức tới việc đưa vào quá trình sản xuất để tăng năng suất lao động. Trong thực tế, các doanh nghiệp tư nhân rất nhanh nhạy trong việc tiếp cận những vấn đề này và tổ chức triển khai rất linh hoạt, hiệu quả, góp phần nâng cao khả năng quản trị doanh nghiệp, quản lý dữ liệu và tăng năng suất, chất lượng sản phẩm; do vậy, cần phải bám sát thực tiễn để mở rộng cách tiếp cận.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh báo cáo chuyên đề về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là rất quan trọng, góp phần nhận thức đầy đủ, sâu sắc về Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị.

Tổng Bí thư đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của Bộ Chính trị, Ban Bí thư để tiếp tục hoàn thiện báo cáo phục vụ Hội nghị Trung ương 11 khóa 13 theo đúng kế hoạch. Trong đó, báo cáo cần chú trọng cập nhật những xu hướng mới trên thế giới về khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo; chỉ ra những vấn đề cụ thể, những giải pháp để triển khai thực hiện nhằm khắc phục hạn chế, tránh việc nêu chung chung, nhằm thống nhất trong nhận thức và hành động để tạo sức mạnh của cả hệ thống chính trị.

Tổng Bí thư giao Văn phòng Trung ương Đảng, cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tiếp thu ý kiến tại cuộc họp, bổ sung, hoàn thiện các chương trình, kế hoạch để tham mưu triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị.

Nhựa sinh học làm từ sinh khối sẽ thay thế nhựa thông thường

Tue, 1 Apr 2025 11:40:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Nhựa sinh học làm từ sinh khối sẽ thay thế nhựa thông thường

Cẩm Bình • 01/04/2025 11:40

Trang Interesting Engineering cho biết một nhóm nghiên cứu do giáo sư kỹ thuật hóa học - sinh học phân tử Lee Sang-yup (Viện Khoa học - Công nghệ Hàn Quốc) dẫn đầu đã thành công sản xuất một loại nhựa sinh học mang tên poly(ester amide).

Poly (ester amide) kết hợp độ bền của nylon với tính linh hoạt của PET nên là giải pháp thay thế nhựa thông thường đầy hứa hẹn. Nhóm chế tạo loại nhựa sinh học mới bằng kỹ thuật chuyển hóa hệ thống. Họ hợp tác cùng Viện Nghiên cứu công nghệ hóa học Hàn Quốc tiến hành phân tích đặc tính nhựa.

Viện Khoa học - Công nghệ Hàn Quốc (KAIST) dùng vi sinh vật tạo nên nhựa sinh học - Ảnh: KAIST

Tạo nên các con đường chuyển hóa không tồn tại trong vi sinh vật, nhóm phát triển một chủng vi khuẩn nền tảng có khả năng sản xuất 9 loại poly(ester amide) riêng biệt. Và từ glucose từ nguồn sinh khối dồi dào như gỗ thải hay cỏ dại thì poly(ester amide) được sản xuất thành công. Tiềm năng sản xuất quy mô công nghiệp cũng được chứng minh khi nhóm đạt năng suất đến 54,57 gam/lít thông qua quá trình lên men từng mẻ một.

Loại nhựa sinh học mới sở hữu đặc điểm tương tự polyethylene mật độ cao (HDPE). Như vậy chúng không chỉ thân thiện với môi trường mà còn đủ bền chắc để thay thế nhựa thông thường.

Giáo sư Lee nhấn mạnh đây là nghiên cứu đầu tiên chứng minh khả năng sản xuất poly(ester amide) thông qua quy trình dựa trên sinh học thay vì dựa vào ngành công nghiệp dầu mỏ. Ông cũng bày tỏ ý định nghiên cứu sâu hơn nữa để tăng năng suất lẫn hiệu quả.

Poly(ester amide) là bước tiến mới nhất trong hàng loạt cải tiến vật liệu của Viện Khoa học - Công nghệ Hàn Quốc. Năm ngoái họ phát triển một loại nhựa nguồn gốc vi sinh vật sở hữu khả năng phân hủy sinh học với tiềm năng thay thế chai PET. Công trình này có thể dẫn đến nhiều giải pháp thay thế bền vững trong sản xuất polyester, giảm phụ thuộc vào vật liệu hóa dầu và thúc đẩy sản xuất monome sinh học.

OpenAI sắp ra mắt mô hình ngôn ngữ mở đầu tiên kể từ 2019

Tue, 1 Apr 2025 09:00:01 +0700

Nhịp đập khoa học

OpenAI sắp ra mắt mô hình ngôn ngữ mở đầu tiên kể từ 2019

Sơn Vân • 01/04/2025 09:00

OpenAI đang có kế hoạch phát hành mô hình ngôn ngữ mở đầu tiên của mình với khả năng lập luận kể từ thời GPT-2 (năm 2019) trong những tháng tới, Giám đốc điều hành Sam Altman tiết lộ hôm 31.3.

Đây là một mô hình ngôn ngữ có trọng số mở với tham số huấn luyện được công khai, cho phép các nhà phát triển phân tích và tinh chỉnh nó cho các tác vụ cụ thể mà không cần dữ liệu huấn luyện gốc.

No khác với mô hình nguồn mở, vốn cung cấp đầy đủ mã nguồn, dữ liệu huấn luyện và phương pháp huấn luyện.

Sam Altman cho biết trong một bài đăng trên X rằng công ty sẽ trao đổi với các nhà phát triển về cách làm cho mô hình ngôn ngữ mở trở nên hữu ích.

Sự kiện đầu tiên về mô hình ngôn ngữ mở này sẽ diễn ra tại thành phố San Francisco (Mỹ) trong vài tuần tới, sau đó sẽ có các phiên thảo luận tại châu Âu và khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

“Chúng tôi vẫn còn một số quyết định cần đưa ra, nên sẽ tổ chức các sự kiện dành cho nhà phát triển để thu thập ý kiến phản hồi và sau đó thử nghiệm các nguyên mẫu ban đầu”, Sam Altman nói.

Vào tháng 2, Sam Altman từng tuyên bố OpenAI sẽ đơn giản hóa các sản phẩm AI trong lộ trình phát triển các mô hình mới nhất của mình, vì hệ thống hiện tại với nhiều mô hình khác nhau và tùy chọn mô hình gây ra không ít khó khăn cho cả nhà phát triển lẫn người dùng.

“Chúng tôi muốn AI chỉ hoạt động theo cách bạn mong đợi. Chúng tôi nhận ra rằng danh mục mô hình và sản phẩm của mình đã trở nên quá phức tạp. Chúng tôi cũng ghét tùy chọn mô hình như các bạn và muốn quay trở lại với AI thống nhất đầy ma thuật”, ông thổ lộ.

Sam Altman tiết lộ OpenAI đang có kế hoạch phát hành mô hình ngôn ngữ mở đầu tiên của mình với khả năng lập luận kể từ thời GPT-2 (năm 2019) trong những tháng tới - Ảnh: Reuters

OpenAI huy động 40 tỉ USD để thúc đẩy nỗ lực AI

Hôm 31.3, OpenAI cho biết sẽ huy động 40 tỉ USD trong một vòng gọi vốn mới do SoftBank Group dẫn đầu, định giá công ty khởi nghiệp AI ở mức 300 tỉ USD nhằm thúc đẩy nghiên cứu AI, mở rộng cơ sở hạ tầng tính toán và cải thiện các công cụ của mình.

Theo một nguồn tin, SoftBank Group sẽ đóng góp 75% số vốn trong 40 tỉ USD, phần còn lại đến từ Microsoft, Coatue Management, Altimeter Capital và Thrive Capital.

OpenAI đặt mục tiêu cung cấp các công cụ AI ngày càng mạnh mẽ hơn cho 500 triệu người dùng ChatGPT mỗi tuần.

Sự quan tâm của các nhà đầu tư với lĩnh vực AI đã tăng mạnh những năm gần đây, nhờ vào sự phổ biến của chatbot và các tác tử AI tiên tiến.

Tác tử AI là hệ thống hoặc chương trình máy tính được thiết kế để thực hiện các tác vụ tự động bằng cách sử dụng AI. Các tác tử AI có khả năng tương tác với môi trường, thu thập thông tin, xử lý dữ liệu, ra quyết định và thực hiện các hành động dựa trên mục tiêu được đặt ra.

Đặc điểm của một tác tử AI

Tự động: Có khả năng hoạt động độc lập mà không cần sự can thiệp của con người trong suốt quá trình xử lý.

Nhận thức môi trường: Có thể cảm nhận hoặc thu thập dữ liệu từ môi trường thông qua các cảm biến, API, hoặc dữ liệu được cung cấp.

Ra quyết định: Dựa trên các thuật toán hoặc mô hình học máy, tác tử AI có thể phân tích dữ liệu và chọn hành động phù hợp.

Hành động: Tác tử thực hiện các hành động cụ thể để đạt được mục tiêu, ví dụ như gửi thông báo, điều khiển thiết bị, hoặc cập nhật dữ liệu.

Các loại tác tử AI phổ biến

Reactive Agent (tác tử phản ứng): Hoạt động dựa trên các quy tắc đơn giản và phản ứng ngay lập tức với những thay đổi trong môi trường.

Goal-based Agent (tác tử dựa trên mục tiêu): Được thiết kế để đạt được một hoặc nhiều mục tiêu cụ thể thông qua việc lập kế hoạch và hành động.

Learning Agent (tác tử học tập): Sử dụng các kỹ thuật học máy để tự cải thiện hiệu suất và khả năng ra quyết định qua thời gian.

Multi-agent Systems (hệ thống đa tác tử): Một nhóm các tác tử AI hoạt động cùng nhau để giải quyết các nhiệm vụ phức tạp.

Ứng dụng của tác tử AI

Trợ lý ảo: Siri, Alexa, Google Assistant.

Tác tử tìm kiếm: Công cụ thu thập dữ liệu và cung cấp thông tin từ internet.

Tự động hóa công việc: Robot xử lý tài liệu, chatbot trả lời khách hàng.

Điều khiển hệ thống: Tác tử AI trong các hệ thống thông minh như nhà thông minh, ô tô tự hành.

Tác tử AI là một phần quan trọng trong sự phát triển của AI, được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, giáo dục, dịch vụ khách hàng và công nghiệp.

Nhiều doanh nghiệp đã tích hợp AI để tinh gọn quy trình vận hành và cải thiện trải nghiệm khách hàng. Các quỹ đầu tư mạo hiểm cũng đang cạnh tranh để rót vốn vào những công ty khởi nghiệp AI tiềm năng.

Vào tháng 10.2024, OpenAI đã huy động được 6,6 tỉ USD, đưa định giá công ty lên 157 tỉ USD. Vòng gọi vốn mới sẽ gần như nhân đôi mức định giá của công ty khởi nghiệp AI này.

“OpenAI có những kế hoạch rất tham vọng trên nhiều lĩnh vực và cần một lượng vốn lớn để thực hiện”, Gil Luria, chuyên gia phân tích của hãng D.A. Davidson & Co, nhận định. Ông cũng lưu ý rằng danh sách các nhà đầu tư đủ khả năng tài trợ quy mô này đang thu hẹp và có thể chỉ còn SoftBank Group, dù tập đoàn Nhật Bản này có thể không đủ vốn để đáp ứng hoàn toàn.

Ngoài ra, OpenAI đang hợp tác với SoftBank Group và Oracle để xây dựng mạng lưới trung tâm dữ liệu trị giá 500 tỉ USD trong dự án Stargate, nhằm cung cấp hạ tầng AI tại Mỹ.

OpenAI lên kế hoạch cải tổ mô hình kinh doanh, dự kiến thành lập một công ty vì lợi ích công cộng nhằm thu hút thêm vốn đầu tư, đồng thời cân bằng giữa lợi ích cổ đông và lợi ích xã hội.

Một nguồn tin tiết lộ với Reuters rằng OpenAI phải chuyển đổi thành công ty vì lợi nhuận trước cuối năm nay để đảm bảo gói tài trợ 40 tỉ USD do SoftBank Group dẫn đầu.

Nếu thành công, OpenAI sẽ gia nhập hàng ngũ các công ty tư nhân giá trị nhất thế giới, gồm SpaceX, ByteDance (Trung Quốc) và Stripe.

Trình tạo ảnh hoạt hình của OpenAI gây bão trên internet

Hôm 25.3, OpenAI ra mắt tính năng tạo ảnh hoạt hình ngay trong ChatGPT và nhanh chóng trở thành hiện tượng.

Công cụ mới này, được hỗ trợ bởi mô hình ngôn ngữ lớn GPT-4o, cho phép người dùng tạo hình ảnh trực tiếp trong ChatGPT mà không cần chuyển qua DALL-E. Nó lập tức trở thành trào lưu, với người dùng biến ảnh thực thành chân dung phong cách anime, thường mô phỏng Hayao Miyazaki - nhà sáng lập hãng Studio Ghibl.

Ông Hayao Miyazaki (84 tuổi) nổi tiếng với phong cách vẽ tay tỉ mỉ và cách kể chuyện đầy cảm hứng. Studio Ghibli là hãng phim hoạt hình nổi tiếng của Nhật Bản đứng sau Spirited Away (Vùng đất linh hồn) và những bộ phim được yêu thích khác.

Người hâm mộ Studio Ghibli rất vui mừng khi tính năng mới trên ChatGPT cho phép họ tái tạo các meme phổ biến trên internet hoặc ảnh cá nhân dạng hoạt hình. Tuy nhiên, xu hướng này làm dấy lên những lo ngại về đạo đức liên quan đến việc các công cụ AI được huấn luyện dựa trên những tác phẩm sáng tạo có bản quyền và tác động của điều đó với tương lai của các nghệ sĩ.

Tối 26.3, một số người phát hiện rằng các yêu cầu tạo hình ảnh theo phong cách Studio Ghibli và một số nghệ sĩ khác bị chặn. OpenAI sau đó cho biết công cụ mới sẽ áp dụng "cách tiếp cận thận trọng" khi mô phỏng tính thẩm mỹ của từng nghệ sĩ. Công ty xác nhận đã thêm một "cơ chế từ chối khi người dùng cố gắng tạo hình ảnh theo phong cách của một nghệ sĩ còn sống".

Thế nhưng, OpenAI tuyên bố rằng công cụ này "cho phép mô phỏng phong cách xưởng phim rộng hơn, mà nhiều người đã sử dụng để tạo ra và chia sẻ một số tác phẩm thực sự thú vị và đầy cảm hứng của người hâm mộ".

Ảnh anime do ChatGPT tạo

Nhu cầu sử dụng quá lớn khiến Sam Altmantuyên bố sẽ áp dụng giới hạn tốc độ tạm thời trong khi đội ngũ của ông làm việc để cải thiện tính năng hình ảnh.

"Thật tuyệt khi thấy nhiều người thích tạo hình ảnh trong ChatGPT. Nhưng GPU (bộ xử lý đồ họa) của chúng tôi đang quá tải. Phiên bản miễn phí của ChatGPT sẽ chỉ được tạo 3 hình ảnh mỗi ngày trong thời gian tới", Sam Altman thông báo.

Dù vậy, tính năng này không phải là không có vấn đề, khi một số người nhận thấy ChatGPT gặp khó khăn trong việc hiển thị hình ảnh "người phụ nữ quyến rũ". Sam Altman cho biết trên mạng xã hội X rằng đó là một "lỗi" và sẽ được sửa.

Các nhóm ransomware bổ sung ‘sát thủ với EDR’, vô hiệu hóa công cụ bảo mật ngay từ giai đoạn đầu

Mon, 31 Mar 2025 21:59:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Các nhóm ransomware bổ sung ‘sát thủ với EDR’, vô hiệu hóa công cụ bảo mật ngay từ giai đoạn đầu

Sơn Vân • {Ngày xuất bản}

Tội phạm mạng đang vô hiệu hóa các công cụ bảo mật ngay từ giai đoạn đầu tấn công, theo Cisco Talos.

Cisco Talos là một trong những nhóm nghiên cứu và tình báo bảo mật mạng lớn nhất thế giới, trực thuộc hãng Cisco. Cisco Talos chuyên phát hiện, phân tích và ngăn chặn các mối đe dọa an ninh mạng, gồm ransomware, phần mềm độc hại (malware), lừa đảo (phishing) và tấn công có chủ đích (APT - Advanced Persistent Threats). Ransomware là một loại malware được thiết kế để mã hóa dữ liệu trên thiết bị của nạn nhân và yêu cầu tiền chuộc để mở khóa. Nếu nạn nhân không trả tiền, dữ liệu có thể bị xóa vĩnh viễn hoặc công khai trên mạng.

Các công cụ chống vi rút và bảo mật điểm cuối (endpoint security) đang không hiệu quả khi một số băng nhóm ransomware triển khai "sát thủ với EDR" để vô hiệu hóa hệ thống phòng thủ ngay từ đầu. Đây là một chiến thuật mà Cisco Talos quan sát thấy trong hầu hết vụ tấn công năm 2024 mà họ xử lý.

EDR (Endpoint Detection and Response) là hệ thống phát hiện và phản ứng trên điểm cuối. Đây là một công nghệ an ninh mạng giúp phát hiện, giám sát, phân tích và phản ứng với các mối đe dọa trên các thiết bị đầu cuối như máy tính, máy chủ và thiết bị di động.

"Khi cố gắng làm điều đó, các nhóm ransomware thành công trong 48% trường hợp", Kendall McKay, trưởng nhóm chiến lược tại Cisco Talos, nói với trang The Register.

"Chúng tôi không chỉ thấy rất thường xuyên mà còn thấy các nhóm ransomware cố gắng làm điều này ngay từ những bước đầu tiên trong chiến dịch tấn công. Dòng phần mềm độc hại mới này, sát thủ với EDR, đang thực sự phát triển", Kendall McKay nói thêm.

Kendall McKay cho biết các chuyên gia bảo mật thông tin đã thấy những kẻ tấn công "sử dụng một số loại công cụ khác nhau trong cùng một chiến dịch tấn công".

Các băng nhóm ransomware đang ngày càng sử dụng chương trình như EDRSilencer, EDRSandblast, EDRKillShifter và Terminator để sửa đổi hoặc vô hiệu hóa hoàn toàn sản phẩm EDR.

Các phần mềm độc hại này có nhiều cách khác nhau để thực hiện việc đó. Ví dụ, EDRKillShifter, lần đầu tiên được nhóm RansomHub triển khai vào tháng 8.2024, khai thác các driver hợp pháp nhưng có lỗ hổng trên hệ điều hành Windows để chấm dứt hoạt động của các sản phẩm EDR.

Gần đây, các nhà nghiên cứu của hãng ESET đã phát hiện công cụ "sát thủ với EDR" này bị những băng nhóm khác như Medusa, BianLian và Play tái sử dụng.

Dù sử dụng loại phần mềm nào, mục tiêu vẫn giống nhau:

- Vô hiệu hóa hệ thống bảo vệ EDR.

- Duy trì sự hiện diện lâu hơn trong mạng bị xâm nhập mà không bị phát hiện.

- Đánh cắp dữ liệu nhạy cảm và triển khai ransomware trước khi bị loại bỏ.

Điều này cũng khiến việc khôi phục hệ thống trở nên khó khăn hơn với các tổ chức bị tấn công.

"Trong lĩnh vực ransomware, khôi phục hệ thống là một phần quan trọng trong quá trình khắc phục hậu quả", Kendall McKay cho biết.

Ngay cả khi không có bằng chứng về việc hacker đánh cắp dữ liệu hoặc mã hóa file, chỉ cần phát hiện hoạt động tiền-ransomware, các tổ chức cũng nên thực hiện khôi phục hệ thống vì không thể biết chính xác mức độ thiệt hại hoặc những file nào đã bị truy cập.

Thông thường, quá trình khôi phục này bao gồm việc xóa sạch và xây dựng lại toàn bộ mạng lưới, giả sử tổ chức đó có bản sao lưu tốt, để đảm bảo rằng kẻ tấn công đã bị loại bỏ hoàn toàn và không để lại cửa hậu nào.

"Khi các mối đe dọa đang ngày càng phổ biến này, việc giám sát và chặn các 'sát thủ với EDR' ngay từ đầu sẽ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết", Kendall McKay nhấn mạnh.

Một số băng nhóm ransomware triển khai "sát thủ với EDR" để vô hiệu hóa hệ thống phòng thủ ngay từ đầu - Ảnh: Internet

Ẩn mình giữa thanh thiên bạch nhật

Không phải tất cả "sát thủ với EDR" đều là phần mềm độc hại. Các chuyên gia phản ứng sự cố của Cisco Talos đã phát hiện công cụ phần mềm hợp pháp mang tên HRSword trong một số cuộc tấn công ransomware mà họ điều tra.

"Đây là một công cụ thương mại hợp pháp, nhưng giờ đây các nhóm tội phạm mạng đã chiếm dụng nó cho mục đích riêng", Kendall McKay tiết lộ.

HRSword là một phần của bộ phần mềm bảo mật do công ty Huorong Network Technology (Trung Quốc) phát triển. Nó được thiết kế để giám sát hoạt động hệ thống, gồm tiến trình, file, registry và lưu lượng mạng, như một phần của giải pháp bảo vệ điểm cuối.

Giống các công cụ hợp pháp khác bị tội phạm mạng lợi dụng, chẳng hạn Cobalt Strike, HRSword đã bị các băng nhóm ransomware lạm dụng để vô hiệu hóa hệ thống bảo mật điểm cuối.

Do là phần mềm hợp pháp, HRSword ít có khả năng bị phát hiện và chặn bởi hệ thống bảo mật của các tổ chức. Ví dụ, trong cuộc tấn công bằng ransomware GlobeImposter năm 2024, hacker giành quyền truy cập quản trị viên (admin) và sử dụng HRSword để vô hiệu hóa EDR của nạn nhân ngay từ giai đoạn đầu.

Tiếp đó, hacker triển khai hàng loạt công cụ hợp pháp khác để kiểm soát từ xa, giúp chúng di chuyển ngang qua mạng lưới và tìm kiếm dữ liệu nhạy cảm để đánh cắp.

"Sau khi triển khai HRSword, chúng tôi thấy Netsupport RAT, Smbexec, Wmiexec và nhiều công cụ khác tạo điều kiện cho việc di chuyển ngang hàng", Kendall McKay nói.

Trong một vụ tấn công khác liên quan đến ransomware Phobos, nhóm tội phạm cũng bắt đầu với HRSword.

"Chúng tôi còn thấy một công cụ thứ hai từ cùng bộ phần mềm bảo mật của HRSword", Kendall McKay nói, cho biết nó có thể đã được dùng để sideload các DLL (thư viện liên kết động) độc hại. Đây là kỹ thuật hacker tận dụng hoặc thay thế DLL hợp pháp bằng DLL độc hại, nhằm thực thi mã độc trên hệ thống mục tiêu.

"Khi nói đến công cụ tấn công của hacker, chúng luôn tìm cách ẩn mình giữa thanh thiên bạch nhật. Hacker sử dụng HRSword vì nó là công cụ hợp pháp, đáng lẽ phải có mặt trong nhiều hệ thống. Điều đó giúp hacker hoạt động mà ít bị phát hiện hơn", Kendall McKay giải thích.

Sửa đổi biện pháp phòng thủ và lạm dụng các công cụ cấu hình kém

Kẻ tấn công không chỉ đơn thuần loại bỏ các sản phẩm bảo mật để kích hoạt lây nhiễm ransomware. Trong một số trường hợp, chúng chỉnh sửa hệ thống phòng thủ của nạn nhân, chẳng hạn thêm quy tắc tường lửa để mở quyền truy cập từ xa vào hệ thống nội bộ.

Trong những trường hợp khác, Cisco Talos phát hiện hacker lạm dụng các sản phẩm bảo mật được cấu hình kém. Đó là những sản phẩm mà các công ty chỉ đơn giản là cài đặt và sử dụng mà không tùy chỉnh phù hợp.

"Hacker nhắm vào những sản phẩm mặc định, chưa được cấu hình riêng cho từng tổ chức. Điều này đặc biệt đáng lo ngại, vì nó là một lỗ hổng dễ khai thác và có thể dễ dàng phòng tránh được nếu các tổ chức chú ý hơn", Cisco Talos nói.

Thường thì điều này liên quan đến các sản phẩm EDR được đặt ở chế độ chỉ kiểm tra (audit-only), nghĩa là có thể phát hiện hoạt động độc hại nhưng không chặn chúng.

"Trên thực tế, chúng tôi liên tục thấy cảnh báo trong một số sự cố từng xử lý, từ cảnh báo về sự xâm nhập ban đầu, sau đó là các hành vi đáng ngờ như leo thang quyền, di chuyển ngang qua mạng và thực thi mã độc, nhưng không có bất kỳ hành động ngăn chặn nào được thực hiện", Kendall McKay nói thêm.

LockBit vẫn đứng đầu, RansomHub bám sát phía sau

Kendall McKay đã trao đổi với trang The Register trước khi Cisco Talos công bố báo cáo đánh giá thường niên, dự kiến phát hành hôm nay. Đây là năm thứ ba liên tiếp LockBit là nhóm ransomware-as-a-service (RaaS) hoạt động mạnh nhất, dựa trên việc theo dõi các trang web rò rỉ dữ liệu.

Ransomware-as-a-Service (RaaS) là mô hình kinh doanh tội phạm mạng, trong đó nhà phát triển cung cấp ransomware dưới dạng dịch vụ cho các tội phạm mạng khác, tương tự cách các công ty hợp pháp cung cấp phần mềm dưới dạng dịch vụ (SaaS - Software-as-a-Service).

Các nhóm liên kết với LockBit chiếm 16% tổng số cuộc tấn công được công bố trong năm 2024. Điều đáng nói là dù LockBit đã bị cơ quan thực thi pháp luật triệt phá đầu 2024.

"Điều đó thực sự đáng chú ý với chúng tôi, bởi không gian này rất biến động khi mà các nhóm thường bị triệt phá, đổi tên, nhóm mới xuất hiện... Việc LockBit duy trì vị trí dẫn đầu trong một thời gian dài thực sự thu hút sự chú ý của chúng tôi", Kendall McKay nói.

Báo cáo cũng lưu ý rằng công cụ tạo ransomware của LockBit đã bị rò rỉ vào tháng 9.2022 và điều này có thể đã góp phần vào sự thống trị của nhóm này.

Không có gì ngạc nhiên với những ai theo dõi giới tội phạm mạng, nhóm RansomHub (lần đầu xuất hiện vào tháng 2.2024) đứng thứ hai với tỷ lệ 11%.

"Điểm khác biệt thực sự là liệu cơ quan thực thi pháp luật có phát hành công cụ giải mã trong các chiến dịch triệt phá hay không? Với LockBit, điều đó đã không xảy ra", Kendall McKay lưu ý. Ông cho rằng nếu không có công cụ giải mã cho nạn nhân, việc ngăn chặn ransomware giống như trò chơi đập chuột chũi không có hồi kết.

Ứng dụng công nghệ sinh trắc tại sân bay, bến cảng, cửa khẩu

Mon, 31 Mar 2025 19:24:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Ứng dụng công nghệ sinh trắc tại sân bay, bến cảng, cửa khẩu

Tuyết Nhung • {Ngày xuất bản}

Công nghệ sinh trắc, nền tảng VNeID sẽ được ứng dụng tại các sân bay, bến cảng, cửa khẩu thời gian tới.

Chiều 31.3, Bộ Công an đã tổ chức buổi làm việc với Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính và các đơn vị liên quan thống nhất giải pháp triển khai ứng dụng công nghệ sinh trắc, nền tảng VNeID tại các sân bay, bến cảng, cửa khẩu trên toàn quốc.

Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long - Ảnh: BCA

Hiện tại Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) đang quản lý 21 cảng hàng không, trong đó có 8 cảng hàng không quốc tế gồm Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Đà Nẵng, Cát Bi, Phú Bài, Cam Ranh, Phú Quốc, Cần Thơ; 13 cảng hàng không nội địa gồm Vinh, Buôn Ma Thuột, Liên Khương, Rạch Giá, Cà Mau, Côn Đảo, Phù Cát, Pleiku, Tuy Hòa, Chu Lai, Đồng Hới, Thọ Xuân và Điện Biên.

Trong năm 2024, ACV đã phục vụ khoảng 109 triệu lượt khách, trong đó có 41 triệu khách quốc tế, tăng 26% so với năm trước đó.

Hiện nay, việc kiểm tra danh tính hành khách diễn ra tại các khâu: làm thủ tục sẵn sàng bay (check-in), kiểm soát an ninh, làm thủ tục lên tàu bay. Việc kiểm tra theo phương pháp trên đã bộc lộ nhiều hạn chế, đặc biệt trong một số khung giờ cao điểm, các dịp lễ, tết khi lưu lượng hành khách cần kiểm soát tăng cao, thường xảy ra tình trạng quá tải gây ùn tắc tại cửa kiểm soát an ninh và cửa lên tàu bay...

Theo đó, trong năm 2023, Cục Hàng không đã phối hợp với Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội và các đơn vị ngành hàng không cùng ACV đã triển khai tại các cảng hàng không Nội Bài, Phú Bài, Cát Bi.

Cụ thể, từ tháng 2 đến tháng 5.2023: Triển khai thí điểm xác thực sinh trắc học và thẻ căn cước công dân tại điểm kiểm tra an ninh hàng không tại 2 cảng hàng không quốc tế là Cát Bi và Nội Bài.

Từ tháng 9 đến tháng 10.2023: Triển khai thí điểm xác thực sinh trắc học và thẻ căn cước công dân toàn trình (điểm check-in, kiểm tra an ninh hàng không và boarding) tại Cảng hàng không quốc tế Phú Bài và Cát Bi.

Việc triển khai thí điểm nêu trên đã tối ưu hóa thời gian làm thủ tục của hành khách; thực hiện đối với hành khách tự nguyện, có sự chấp thuận của hành khách trước khi tiến hành lưu trữ các dữ liệu công dân (khuôn mặt, số định danh cá nhân, danh tính) tại máy chủ của ACV đặt tại cảng hàng không, đảm bảo thông tin cá nhân hành khách được bảo vệ và chỉ sử dụng thông tin hành khách vào mục đích cung cấp dịch vụ hàng không theo mô hình tương tự như các sân bay trên thế giới đã triển khai.

Bộ Công an cho biết các giải pháp sẽ triển khai ứng dụng công nghệ sinh trắc, nền tảng VNeID tại các sân bay, bến cảng, cửa khẩu trên toàn quốc như: tích hợp và thử nghiệm giải pháp, đánh giá an ninh, an toàn hệ thống; giải pháp toàn trình ứng dụng xác thực sinh trắc học thông qua ứng dụng căn cước/VNeID/hộ chiếu gắn chip; tổ chức triển khai tích hợp các dịch vụ thông qua hộ chiếu điện tử...

Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long đề nghị ACV chủ trì phối hợp với Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Cục Quản lý xuất nhập cảnh (Bộ Công an) để rà soát kỹ hành lang pháp lý về việc thu thập dữ liệu, lưu trữ dữ liệu, xử lý dữ liệu của hành khách để đảm bảo đúng quy định của pháp luật.

Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Cục Quản lý xuất nhập cảnh phối hợp với ACV và các đơn vị, doanh nghiệp rà soát kỹ hệ thống an toàn, an ninh nhằm đảm bảo tuyệt đối an toàn khi vận hành trên toàn quốc.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Long cũng đề nghị các hãng hàng không phải có trách nhiệm kết nối dữ liệu với ACV và các đơn vị liên quan để đảm bảo việc liên thông dữ liệu được thông suốt. Đồng thời, thứ trưởng cũng đề nghị ACV chủ trì, phối hợp với Cục Quản lý xuất nhập cảnh và Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội rà soát toàn bộ kế hoạch, quy trình để hoàn thiện các bước nhằm ứng dụng thành công các thủ tục toàn trình trên VneID tại các sân bay, bến cảng...

Dự kiến, Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất sẽ triển khai ứng dụng công nghệ sinh trắc học, nền tảng VNeID từ tháng 4, hoàn thành vào tháng 6.2025. Trong đó, nhà ga T3 sẽ áp dụng toàn trình sinh trắc học ngay khi đưa vào khai thác. Tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, việc triển khai sẽ thực hiện từ tháng 3, hoàn thành vào tháng 9.2025 hoàn thành.

Hiện ACV đang triển khai thủ tục đầu tư, trang thiết bị, giải pháp ứng dụng công nghệ xác thực sinh trắc học tại các cảng hàng không Phú Bài, Cát Bi, Điện Biên, Long Thành.

Trước đó, tại phiên họp của Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu 100% các sân bay, cửa khẩu phải ứng dụng công nghệ sinh trắc, VNeID trong năm 2025.

Hành tinh đại dương hycean: 'Ứng viên' sáng giá cho sự sống trong vũ trụ?

Mon, 31 Mar 2025 17:20:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Hành tinh đại dương hycean: 'Ứng viên' sáng giá cho sự sống trong vũ trụ?

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Các nhà khoa học tin rằng Kính viễn vọng không gian James Webb (JWST) có thể là công cụ đầu tiên phát hiện dấu hiệu sự sống ngoài Trái đất - nhưng không phải trên các hành tinh giống Trái đất, mà là trên một loại hành tinh mới mẻ có tên gọi "hycean".

Nghiên cứu được công bố trên tập san khoa học Astrophysical Journal Letters vào ngày 11.3, đánh dấu một bước tiến mới trong hành trình dài khám phá sự sống trong vũ trụ.

Thay vì chỉ tập trung vào việc tìm kiếm oxy trên các hành tinh giống Trái đất, giới khoa học giờ đây đang hướng tới những dạng hành tinh mới dạng hycean - bí ẩn nhưng đầy tiềm năng, nơi sự sống có thể tồn tại theo những cách rất khác biệt.

Không cần oxy, sự sống ngoài hành tinh có thể rất khác với Trái đất - Ảnh: Live Science

Hành tinh hycean là gì?

Theo Live Science, tên gọi hycean là sự kết hợp giữa từ hydrogen (hydro) và ocean (đại dương). Đây là những hành tinh có đại dương sâu được bao phủ bởi bầu khí quyển dày chứa khí hydro, có khả năng tạo ra môi trường cho sự sống phát triển. Dù hiện tại vẫn chưa có bằng chứng xác thực về sự tồn tại của các hành tinh kiểu này, giới khoa học đã có những ứng cử viên tiềm năng - đặc biệt là hành tinh K2-18b, cách Trái đất 124 năm ánh sáng trong chòm sao Sư Tử.

Trên Trái đất, một số dạng vi khuẩn và sinh vật phù du tạo ra metyl halide, một nhóm hóa chất được xem là "dấu hiệu sinh học" tiềm năng. Nhóm nghiên cứu tại Đại học California (Mỹ), và ETH Zurich (Thụy Sĩ) cho rằng nếu các hành tinh hycean tồn tại và có sự sống, metyl halide có thể tích tụ trong bầu khí quyển đến mức có thể phát hiện được bằng James Webb.

Điều đặc biệt là metyl halide có thể hiện diện rõ ràng hơn nhiều so với các dấu hiệu như oxy - loại khí thường được tìm kiếm để chỉ dấu cho sự sống nhưng lại rất khó phát hiện từ xa, nhất là trên các hành tinh giống Trái đất.

“Hiện tại, oxy rất khó hoặc không thể phát hiện trên một hành tinh như Trái đất. Trong khi đó, metyl halide trên các thế giới hycean có thể được phát hiện bằng công nghệ hiện tại”, tác giả chính của nghiên cứu, bà Michaela Leung cho biết.

JWST có thể phát hiện metyl halide chỉ trong khoảng 13 giờ quan sát, ít hơn nhiều so với thời gian cần để xác định các khí như oxy hoặc methane. Điều này giúp giảm chi phí, tăng hiệu quả và mở ra triển vọng rõ ràng hơn trong việc xác định các hành tinh có sự sống.

Các phân tử metyl halide hấp thụ ánh sáng mạnh ở vùng hồng ngoại – đúng loại bước sóng mà JWST được thiết kế để quan sát. Điều này khiến chúng trở thành mục tiêu lý tưởng trong nỗ lực săn tìm sự sống ngoài hành tinh.

Hành tinh K2-18b - ứng viên hycean đầu tiên

Hành tinh K2-18b được chú ý đặc biệt từ năm 2019 khi Kính viễn vọng Hubble phát hiện hơi nước trong bầu khí quyển của nó. Đến nay, James Webb đã bổ sung thêm các phát hiện quan trọng như sự có mặt của carbon dioxide và methane, đồng thời thiếu carbon monoxide và amoniac - phù hợp với mô hình hành tinh hycean mà các nhà khoa học đề xuất.

Ngoài ra, một dấu vết mờ nhạt của dimethyl sulfide - hợp chất chỉ được tạo ra bởi sinh vật biển trên Trái đất - cũng đã được phát hiện, cần thêm bằng chứng để xác nhận chắc chắn.

Nếu các hành tinh hycean có sự sống, đó sẽ là sự sống kỵ khí - tức là không cần oxy để tồn tại. Trên Trái đất, vẫn có các dạng sống như vậy, tồn tại ở đáy đại dương hoặc trong môi trường cực đoan. Do đó, khả năng tồn tại của vi sinh vật sử dụng hydro thay vì oxy là hoàn toàn khả thi về mặt sinh học.

“Những vi khuẩn này, nếu chúng ta tìm thấy chúng, sẽ sống trong môi trường rất khác với Trái đất. Nhưng các loại khí mà chúng tạo ra lại hoàn toàn hợp lý và có thể phát hiện”, nhà sinh vật học vũ trụ Eddie Schwieterman nhận định.

Trong khi các hành tinh giống Trái đất quay quanh sao lùn đỏ thường gặp nguy cơ từ các vụ bức xạ dữ dội (có thể làm mất khí quyển), thì các hành tinh hycean có thể được bảo vệ tốt hơn bởi lớp vỏ khí hydro dày.

Dù tiềm năng là rõ ràng, vẫn còn hai vấn đề lớn chưa được giải quyết. Chẳng hạn, các nhà khoa học chưa chắc chắn được rằng các hành tinh hycean có thực sự tồn tại hay không, vì hiện tại chúng chỉ là mô hình giả thuyết dựa trên các đặc điểm quan sát gián tiếp, trong khi việc xác nhận một đại dương nằm dưới lớp vỏ khí hydro vẫn nằm ngoài khả năng của công nghệ hiện nay.

Các sao lùn đỏ chiếm tới 75% số ngôi sao trong dải Ngân hà nên khả năng tồn tại của nhiều hành tinh hycean trong vũ trụ là rất lớn. Điều này khiến giới khoa học kỳ vọng rằng sự sống có thể phổ biến hơn trên các thế giới đại dương hycean so với các hành tinh giống Trái đất như con người từng nghĩ.

Không rõ liệu những đại dương đó có thực sự thích hợp cho sự sống. Mặc dù khí quyển hydro có thể giữ cho nước không bay hơi, môi trường bên dưới có thể quá nóng hoặc không ổn định để sự sống như chúng ta biết có thể phát triển. Tuy vậy, nếu metyl halide hoặc các khí sinh học tương tự được phát hiện, đó sẽ là một bằng chứng gián tiếp nhưng mạnh mẽ về khả năng tồn tại sự sống ở một nơi ngoài Trái đất.

Tháng 4 rất đáng mong đợi của người dùng Android

Mon, 31 Mar 2025 16:56:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Tháng 4 rất đáng mong đợi của người dùng Android

Cẩm Bình • 31/03/2025 16:56

Trong tháng 4, có rất nhiều thiết bị và cập nhật mới của Android được ra mắt, thu hút sự chú ý lớn từ người dùng.

Sau nhiều tháng chờ đợi trong cảnh thiếu thông tin minh bạch, người dùng thiết bị Samsung - đặc biệt là dòng Galaxy S24 - sẽ bắt đầu nhận hệ điều hành One UI 7 (dựa trên Android 15) từ ngày 7.4, đầu tiên là ở Hàn Quốc. Người dùng Âu Mỹ và thị trường khác phải chờ đến đợt phát hành rộng rãi hơn ngày 10.4.

Bên cạnh Galaxy S24, các dòng từ Galaxy S21 đến Galaxy S23, dòng FE cũng chuẩn bị nâng cấp lên One UI 7. Hệ điều hành mới có loạt biểu tượng thiết kế lại, thêm thao tác chuyển màn hình ứng dụng theo chiều dọc, thêm thanh Now Bar giống Dynamic Island trên iPhone, cải tiến chức năng chụp ảnh, thêm một số tính năng trí tuệ nhân tạo (AI).

Các dòng từ Galaxy 21 đến Galaxy 24, dòng FE đều sẽ nhận One UI 7 - Ảnh: Nextpit

Điện thoại Google Pixel 9a cũng chuẩn bị mở bán tại Mỹ, Canada, Anh vào ngày 10.4. Ban đầu thời gian mở bán là ngày 19.3, nhưng Google buộc phải trì hoãn để điều tra vấn đề chất lượng của một linh kiện do bên thứ ba cung cấp.

Pixel 9a có giá khởi điểm 499USD, sở hữu màn hình lớn hơn so với phiên bản tiền nhiệm, chip Tensor G4 được nâng cấp, thiết kế mặt lưng phẳng loại bỏ phần lồi camera đặc trưng. Mặc dù hỗ trợ Google Gemini nhưng điện thoại chạy phiên bản giới hạn dẫn đến việc thiếu một số tính năng như Pixel Screenshots hay Call Notes.

Pixel 9a có cụm camera khác biệt - Ảnh: Lanh Nguyen/Android Authority

Đến ngày 16.4, Galaxy S25 Edge siêu mỏng của Samsung sẽ ra mắt. Điện thoại dùng chip Snapdragon 8 Elite, RAM 12 GB, bộ nhớ trong có ba lựa chọn 128 GB - 256 GB - 512 GB, chạy trên hệ điều hành One UI 7. Đáng chú ý là thời gian qua xuất hiện đồn đoán máy tính bảng Samsung Galaxy Tab S10 FE chuẩn bị ra mắt cùng Galaxy S25 Edge, thay vì chờ đến ngày 4.5. Thiết bị được cho chỉ nặng 479 gam và mỏng 6 mm, dùng RAM 8 GB hoặc 12 GB, bộ nhớ trong 128 GB hoặc 256 GB.

OnePlus gia nhập cuộc đua ra điện thoại tháng 4 với OnePlus 13T màn hình chỉ 6,3 inch nhưng sở hữu chip Snapdragon 8 Elite, pin 6.000 mAh. Thời gian mở bán dự kiến là cuối tháng 4.

Không chỉ điện thoại, mảng thiết bị chơi game cũng có tin đáng mong đợi. Nitendo sắp ra mắt máy mới Switch 2, chạy ứng dụng Nintendo Today (cập nhật tin tức và game mới cho máy) vào ngày 2.4. Bộ xử lý nhiệm có mối liên hệ chặt chẽ với hệ sinh thái Android, hiện chưa rõ Nitendo Today có giống vậy hay không.

Zhipu ra mắt tác tử AI miễn phí, nói GLM-Z1-Air có hiệu suất ngang DeepSeek-R1 nhưng chạy nhanh hơn 8 lần

Mon, 31 Mar 2025 15:52:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Zhipu ra mắt tác tử AI miễn phí, nói GLM-Z1-Air có hiệu suất ngang DeepSeek-R1 nhưng chạy nhanh hơn 8 lần

Sơn Vân • 31/03/2025 15:52

Công ty khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo Zhipu AI (Trung Quốc) hôm 31.3 đã ra mắt tác tử AI miễn phí, tham gia vào làn sóng ra mắt sản phẩm tương tự trong thị trường AI ngày càng cạnh tranh của nước này.

Tác tử AI mang tên AutoGLM Rumination có thể thực hiện nghiên cứu chuyên sâu cùng các nhiệm vụ như tìm kiếm trên web, lập kế hoạch du lịch và viết báo cáo nghiên cứu, Zhang Peng (Giám đốc điều hành Zhipu AI) nói tại một sự kiện ăn trưa ở thủ đô Bắc Kinh.

Đặc điểm của một tác tử AI

Tự động: Có khả năng hoạt động độc lập mà không cần sự can thiệp của con người trong suốt quá trình xử lý.

Nhận thức môi trường: Có thể cảm nhận hoặc thu thập dữ liệu từ môi trường thông qua các cảm biến, API, hoặc dữ liệu được cung cấp.

Ra quyết định: Dựa trên các thuật toán hoặc mô hình học máy, tác tử AI có thể phân tích dữ liệu và chọn hành động phù hợp.

Hành động: Tác tử thực hiện các hành động cụ thể để đạt được mục tiêu, ví dụ như gửi thông báo, điều khiển thiết bị, hoặc cập nhật dữ liệu.

Các loại tác tử AI phổ biến

Reactive Agent (tác tử phản ứng): Hoạt động dựa trên các quy tắc đơn giản và phản ứng ngay lập tức với những thay đổi trong môi trường.

Goal-based Agent (tác tử dựa trên mục tiêu): Được thiết kế để đạt được một hoặc nhiều mục tiêu cụ thể thông qua việc lập kế hoạch và hành động.

Learning Agent (tác tử học tập): Sử dụng các kỹ thuật học máy để tự cải thiện hiệu suất và khả năng ra quyết định qua thời gian.

Multi-agent Systems (hệ thống đa tác tử): Một nhóm các tác tử AI hoạt động cùng nhau để giải quyết các nhiệm vụ phức tạp.

Ứng dụng của tác tử AI

Trợ lý ảo: Siri, Alexa, Google Assistant.

Tác tử tìm kiếm: Công cụ thu thập dữ liệu và cung cấp thông tin từ internet.

Tự động hóa công việc: Robot xử lý tài liệu, chatbot trả lời khách hàng.

Điều khiển hệ thống: Tác tử AI trong các hệ thống thông minh như nhà thông minh, ô tô tự hành.

AutoGLM Rumination được hỗ trợ bởi các mô hình độc quyền của Zhipu AI, gồm mô hình lý luận GLM-Z1-Air và mô hình nền tảng GLM-4-Air-0414. Zhipu AI tuyên bố GLM-Z1-Air có hiệu suất ngang ngửa R1 của DeepSeek nhưng chạy nhanh hơn 8 lần và chỉ cần 1/30 tài nguyên tính toán.

AutoGLM Rumination là hệ thống AI được thiết kế để đưa ra quyết định và thực hiện hàng loạt nhiệm vụ một cách tự động.

AutoGLM Rumination của Zhipu AI có thể thực hiện nghiên cứu chuyên sâu, tìm kiếm trên web, lập kế hoạch du lịch và viết báo cáo nghiên cứu - Ảnh: ET

Việc ra mắt sản phẩm này diễn ra sau làn sóng phát hành AI tại Trung Quốc khi DeepSeek gây chấn động ngành công nghiệp hồi đầu năm nay với các mô hình có hiệu suất tương đương nhưng chi phí đào tạo thấp hơn đáng kể so với các đối thủ Mỹ.

AutoGLM Rumination xuất hiện chỉ vài tuần sau khi Manus thu hút sự chú ý với lời quảng cáo là "tác tử AI tổng quát đầu tiên trên thế giới".

Tác tử AI tổng quát là một hệ thống AI được thiết kế để thực hiện nhiều loại nhiệm vụ khác nhau trong nhiều môi trường khác nhau, giống con người. Khác với các hệ thống AI chuyên dụng chỉ có thể thực hiện một nhiệm vụ cụ thể, tác tử AI tổng quát có khả năng thích ứng và học hỏi để giải quyết các vấn đề mới mà nó chưa từng gặp trước đây.

Dưới đây là một số đặc điểm chính của tác tử AI tổng quát

Khả năng thích ứng

Tác tử có thể điều chỉnh hành vi của mình để phù hợp với các tình huống mới. Nó có thể học hỏi từ kinh nghiệm và cải thiện hiệu suất theo thời gian.

Khả năng suy luận

Tác tử có thể suy luận và đưa ra quyết định dựa trên thông tin không đầy đủ hoặc không chắc chắn. Nó có thể giải quyết các vấn đề phức tạp bằng cách chia chúng thành các bước nhỏ hơn.

Khả năng tương tác

Tác tử có thể tương tác với môi trường của nó, thu thập thông tin và thực hiện các hành động. Nó có thể giao tiếp với con người và các tác tử khác.

Mục tiêu định hướng

Tác tử sử dụng mục tiêu để lập kế hoạch các tác vụ nhằm cho ra kết quả cuối cùng phù hợp và hữu ích cho người dùng. Sau đó, tác tử chia mục tiêu thành nhiều tác vụ nhỏ hơn có thể hành động. Để đạt được mục tiêu, tác tử thực hiện các tác vụ đó dựa trên các lệnh hoặc điều kiện cụ thể.

Tác tử AI tổng quát được coi là một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực AI và có tiềm năng cách mạng hóa nhiều ngành công nghiệp.

Trong khi Manus thu phí người dùng lên đến 199 USD/tháng, AutoGLM Rumination sẽ được cung cấp miễn phí thông qua các kênh chính thức của Zhipu AI, gồm trang web mô hình GLM và ứng dụng di động.

Được thành lập vào năm 2019 như hãng tách ra từ phòng thí nghiệm của Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc), Zhipu AI đã trở thành một trong những công ty khởi nghiệp AI hàng đầu Trung Quốc và phát triển của dòng mô hình GLM.

Zhipu AI tuyên bố mô hình ngôn ngữ lớn GLM4 mới nhất vượt trội hơn GPT-4 của OpenAI trên nhiều tiêu chí đánh giá.

Công ty này cũng gây chú ý vào đầu tháng 3 sau khi nhận ba vòng tài trợ liên tiếp từ các chính quyền ở Trung Quốc trong một tháng. Khoản đầu tư gần đây nhất đến từ thành phố Thành Đô, với 300 triệu nhân dân tệ (41,5 triệu USD) được rót vào Zhipu AI.

Trung Quốc hỗ trợ Manus khi tìm ‘DeepSeek tiếp theo’, hơn 2 triệu người chờ sử dụng

Manus, công ty khởi nghiệp AI mới nổi, đã đăng ký trợ lý AI Monica hướng đến thị trường Trung Quốc và lần đầu tiên xuất hiện trên sóng truyền thông nhà nước.

Điều này nhấn mạnh chiến lược của Trung Quốc trong việc hỗ trợ các công ty AI trong nước đã nhận được sự công nhận ở nước ngoài.

Kể từ khi DeepSeek gây chấn động Thung lũng Silicon với các mô hình AI có thể sánh ngang với đối thủ Mỹ nhưng được phát triển với chi phí thấp hơn nhiều, các nhà đầu tư Trung Quốc đã ráo riết tìm kiếm công ty khởi nghiệp tiềm năng tiếp theo có thể định hình lại trật tự công nghệ toàn cầu.

Một số người cho rằng Manus chính là ứng viên sáng giá. Công ty khởi nghiệp Trung Quốc này đã gây bão trên mạng xã hội X vài tuần trước khi ra mắt sản phẩm mà họ tuyên bố là tác tử AI tổng quát đầu tiên trên thế giới, có khả năng tự đưa ra quyết định và thực hiện nhiệm vụ mà không cần quá nhiều hướng dẫn, vượt trội hơn so với các chatbot AI như ChatGPT và DeepSeek.

Không giống chatbot, tác tử AI có thể hoạt động như một nhân viên kỹ thuật số, thực hiện các nhiệm vụ độc lập với rất ít lời nhắc. Manus được quảng cáo có hiệu suất vượt trội Deep Research, tác tử AI của OpenAI. Nó trở thành chủ đề nóng trên mạng xã hội Trung Quốc và được nhiều người đã so sánh với DeepSeek.

Trung Quốc đang thể hiện dấu hiệu hỗ trợ Manus trong việc triển khai sản phẩm trong nước, giống cách họ đã phản ứng trước thành công của DeepSeek. Hôm 18.3, Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) lần đầu tiên dành thời lượng phát sóng để nói về Manus, đồng thời công bố video so sánh sự khác biệt giữa tác tử AI của Manus và chatbot AI DeepSeek.

Cũng trong ngày hôm đó, chính quyền thành phố Bắc Kinh thông báo rằng trợ lý AI Monica, sản phẩm trước đây của Manus, đã hoàn tất thủ tục đăng ký theo quy định dành cho các ứng dụng AI tạo sinh tại Trung Quốc, vượt qua một rào cản pháp lý quan trọng.

Các cơ quan quản lý Trung Quốc yêu cầu tất cả ứng dụng AI tạo sinh được phát hành trong nước phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt, một phần nhằm đảm bảo rằng những sản phẩm này không tạo ra nội dung bị coi là nhạy cảm hoặc gây hại theo quan điểm của nước này.

Danh sách chờ sử dụng Manus đã lên tới hơn 2 triệu người - Ảnh: Zaoba

Tuần trước đó, Manus thông báo đã đạt được thỏa thuận hợp tác chiến lược với đội ngũ phát triển mô hình AI Qwen của gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba. Động thái này có thể giúp đẩy nhanh quá trình triển khai tác tử AI của Manus tại thị trường trong nước.

Có văn phòng tại Bắc Kinh, Vũ Hán và là một phần của hãng Butterfly Effect Technology Ltd Co, Manus đã tiếp thị sản phẩm của mình bằng cách hoàn thành hàng chục nhiệm vụ cho người dùng X miễn phí. Tuy nhiên, Manus đã thừa nhận trên X rằng tác tử AI của mình vẫn chỉ có thể truy cập khi được mời và trang web công ty đang gặp khó khăn với các sự cố ngày càng tăng.

Quan hệ đối tác với Qwen có thể giúp Manus giải quyết tình trạng lưu lượng truy cập tăng đột biến và mở rộng cơ sở người dùng. Trong khi Alibaba tìm cách giành lợi thế so với các đối thủ cạnh tranh như DeepSeek.

Hai bên sẽ hợp tác dựa trên các mô hình AI nguồn mở của Qwen và hướng đến mục tiêu tích hợp các chức năng của Manus như một tác tử AI vào các mô hình cùng nền tảng điện toán tại Trung Quốc. Manus tiết lộ điều này trên mạng xã hội Weibo.

Một phát ngôn viên của Alibaba cho biết: "Chúng tôi mong muốn được hợp tác với nhiều nhà đổi mới AI toàn cầu hơn".

Hiện tại, tác tử AI của Manus chỉ dành cho người dùng có mã mời và danh sách chờ đã lên tới hơn 2 triệu người, theo thông tin từ công ty này.

Thủ tướng tiếp đoàn đại biểu 21 trường đại học hàng đầu Mỹ

Mon, 31 Mar 2025 15:18:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Thủ tướng tiếp đoàn đại biểu 21 trường đại học hàng đầu Mỹ

Lam Thanh • 31/03/2025 15:18

Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị các trường đại học của Việt Nam và Mỹ phối hợp xây dựng các chương trình nghiên cứu chung, đi vào các lĩnh vực mới như không gian biển, không gian vũ trụ, không gian ngầm…

Ngày 31.3, Thủ tướng Phạm Minh Chính có cuộc tiếp, làm việc với đoàn đại biểu 21 trường đại học danh tiếng hàng đầu của Mỹ đang tham dự chương trình trao đổi học thuật quốc tế (IAPP) 2025 tại Việt Nam.

Chương trình Đối tác học thuật quốc tế (IAPP) 2025 do Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam, Bộ Giáo dục - Đào tạo cùng Viện Giáo dục quốc tế Mỹ phối hợp thực hiện.

Đây là hoạt động nhằm kết nối chiến lược các trường đại học Việt Nam với trường đại học Mỹ, hỗ trợ các trường đại học của hai bên xây dựng kế hoạch hợp tác thiết thực, hiệu quả và bền vững. Nội dung hợp tác tập trung vào lĩnh vực STEM, bao gồm chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, ICT, bán dẫn - vi mạch, AI, tự động hóa, công nghệ sinh học, vật liệu tiên tiến, năng lượng xanh, luật quốc tế, nông nghiệp và bền vững, sức khỏe, giáo dục, Đông Nam Á học và ngôn ngữ Việt Nam học.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết ngay sau khi Việt Nam giành độc lập dân tộc, năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho Tổng thống Harry Truman đề nghị thiết lập ngoại giao đầy đủ với Mỹ, thể hiện thiện chí của Việt Nam trong quan hệ với Mỹ.

Qua những thăng trầm và đột phá, đến năm 2023 Việt Nam và Mỹ chính thức nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững. Quan hệ Việt Nam - Mỹ được cho là hình mẫu trong quan hệ quốc tế, từ cựu thù trở thành Đối tác chiến lược toàn diện; Mỹ ủng hộ Việt Nam mạnh, độc lập, tự cường và thịnh vượng; hai bên gác lại quá khứ, khai thác điểm đồng, hạn chế bất đồng, tôn trọng sự khác biệt, hướng đến tương lai.

Hiện nay có khoảng 30.000 sinh viên, học sinh Việt Nam học tập tại Mỹ, đứng thứ 5 về số lượng sinh viên quốc tế tại Mỹ; có khoảng hơn 50 chương trình liên kết đào tạo giữa cơ sở giáo dục đại học của Việt Nam và của Mỹ, chủ yếu là chương trình đào tạo trình độ đại học và trình độ thạc sĩ. Sau đào tạo, nhiều người làm việc rất thành công trong các cơ quan, doanh nghiệp của cả Việt Nam và Mỹ.

Nhắc lại lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh "một dân tộc dốt là một dân tộc yếu", Thủ tướng Chính phủ cho biết Việt Nam xác định giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu. Trong Tuyên ngôn độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định "tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng", do đó mọi người đều được tiếp cận công bằng về giáo dục. Ngay sau khi giành độc lập dân tộc, Việt Nam tập trung "diệt giặc dốt".

Theo Thủ tướng, Việt Nam đang xây dựng đất nước với 3 trụ cột chính là: Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Việt Nam đang tập trung thực hiện 3 đột phá chiến lược về thể chế, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao; phấn đấu tạo đột phá về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Việt Nam đã ban hành một số văn bản, chủ trương quan trọng về phát triển giáo dục - đào tạo và khoa học - công nghệ để đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục - đào tạo; tạo đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia…

Cho rằng hợp tác giữa các trường đại học của Việt Nam và Mỹ đã được triển khai trong nhiều năm qua, đạt nhiều kết quả, song chưa thực sự sâu rộng và hiệu quả như mong đợi, Thủ tướng đề nghị các trường đại học của hai nước phối hợp chặt chẽ xây dựng những kế hoạch hợp tác mang tính dài hạn, bền vững, với các hình thức đa dạng, sáng tạo, linh hoạt như trao đổi sinh viên, giảng viên, liên kết đào tạo, các chương trình nghiên cứu chung, đi vào các lĩnh vực mới để giúp Việt Nam khai thác không gian biển, không gian vũ trụ, không gian ngầm; xem xét mở rộng chương trình học bổng, ưu đãi học phí dành cho sinh viên, nghiên cứu sinh Việt Nam.

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc E. Knapper và đại diện các trường đại học Mỹ đánh giá cao chiến lược phát triển của Việt Nam, nhất là trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo - Ảnh: VGP

Thủ tướng đề nghị các trường đại học của hai bên chủ động trao đổi để có các chương trình hợp tác cụ thể, đặc biệt là trong các ngành kỹ thuật cao, AI, bán dẫn, công nghệ sinh học, sức khỏe, nông nghiệp, ngoại ngữ, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao theo yêu cầu của các tập đoàn, doanh nghiệp của hai nước và hợp tác nghiên cứu phát triển.

Thủ tướng cũng cho biết Việt Nam đang nỗ lực giải quyết cân bằng thương mại giữa hai nước, duy trì đà hợp tác kinh tế bền vững thông qua nhiều giải pháp như giảm thuế cho các sản phẩm thế mạnh của Mỹ như gỗ, nông sản; tăng cường nhập khẩu các sản phẩm của Mỹ như máy bay, khí hóa lỏng (LNG), các mặt hàng công nghệ cao; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp của Mỹ đầu tư, mở rộng tại Việt Nam và giải quyết các quan tâm của phía Mỹ…

Thủ tướng đề nghị lãnh đạo các trường có tiếng nói với chính quyền Tổng thống Trump sớm công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường; bỏ hạn chế xuất khẩu công nghệ cao với Việt Nam; hạn chế các chính sách ảnh hưởng đến quan hệ kinh tế - thương mại của Việt Nam, tạo điều kiện để Việt Nam tiếp tục phát triển.

Trân trọng cảm ơn Thủ tướng Phạm Minh Chính đã dành thời gian tiếp đoàn, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc E. Knapper và đại diện các trường đại học Mỹ đánh giá cao chiến lược phát triển của Việt Nam, nhất là trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo; cho biết sẵn sàng hợp tác, sát cánh cùng Việt Nam thực hiện các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là trong giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần làm sâu sắc quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Mỹ.

UBKHCN-MT Quốc hội đánh giá cao giải pháp tiết kiệm năng lượng của các doanh nghiệp phía nam

Mon, 31 Mar 2025 12:27:01 +0700

Khoa học - công nghệ

UBKHCN-MT Quốc hội đánh giá cao giải pháp tiết kiệm năng lượng của các doanh nghiệp phía nam

H. Hoa • 31/03/2025 12:27

Từ ngày 27 - 29.3, Đoàn công tác Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường (UBKHCN-MT) của Quốc hội đã triển khai chương trình khảo sát tình hình thực hiện Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trên địa bàn các tỉnh Tiền Giang, Long An và Đồng Nai.

Ông Nguyễn Phương Tuấn – Phó chủ nhiệm UBKHCN-MT của Quốc hội làm trưởng đoàn. Cùng tham gia đoàn công tác, có các Ủy viên UBKHCN-MT; lãnh đạo Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương).

Đoàn công tác làm việc tại Công ty Cổ phần ICD Tân Cảng Long Bình (tỉnh Đồng Nai)

Về phía Tập đoàn Điện lực Việt Nam, có ông Võ Quang Lâm – Phó tổng giám đốc EVN; ông Nguyễn Quốc Dũng – Trưởng Ban kinh doanh EVN; ông Bùi Quốc Hoan – Phó tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC).

Ngành điện đồng hành cùng khách hàng, doanh nghiệp

Theo báo cáo của EVNSPC, trong quá trình hoạt động, EVNSPC luôn quan tâm, chú trọng triển khai nghiêm túc các quy định của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Đồng thời, EVNSPC cũng luôn đồng hành, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp trên địa bàn 21 tỉnh, thành phố phía nam triển khai các giải pháp tiết kiệm điện; trong đó, riêng tại các tỉnh Tiền Giang, Đồng Nai, Long An, EVNSPC đã triển khai các chương trình, hoạt động mang lại nhiều lợi ích cho khách hàng và ngành điện.

Điển hình, giai đoạn 2014 - 2016, EVNSPC đã triển khai Chương trình Hỗ trợ nông dân trồng Thanh Long thay thế đèn sợi đốt bằng đèn compact tiết kiệm điện trên địa bàn các tỉnh Bình Thuận, Long An, Tiền Giang. Theo đó, đã có 2.323 hộ dân được hỗ trợ, với 2.065.269 đèn compact.

Chương trình đã giúp các hộ dân tiết kiệm được 54.523MWh/năm, tương ứng với giá trị tiết kiệm tiền điện là hơn 82 tỉ đồng/năm. Với ngành điện, chương trình đã giảm công suất đỉnh của hệ thống là 56MW; tiết kiệm vốn đầu tư nguồn và lưới điện tạo cơ hội để đầu tư cho các công trình cấp bách khác. Về mặt môi trường, việc thay thế đèn sợi đốt bằng đèn compact từ chương trình đã giúp cắt giảm hơn 145.000 tấn CO2.

Ông Nguyễn Phương Tuấn – Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường Quốc hội (thứ 3 từ trái sang) cùng đoàn công tác khảo sát xưởng may Công ty TNHH Saitex International Đồng Nai

Đặc biệt, chương trình cũng đã góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng và xã hội trong việc sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả; tạo hiệu ứng cạnh tranh giúp giảm giá thị trường của đèn compact tiết kiệm điện.

Còn tại các tỉnh Long An, Đồng Nai, các đơn vị thành viên của EVNSPC cũng thường xuyên thông tin kịp thời đến các doanh nghiệp, khách hàng sử dụng điện các chỉ thị, thông tư, văn bản chỉ đạo của các cấp về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả; tư vấn, phối hợp với khách hàng xây dựng xây dựng kế hoạch, bố trí bảo trì bảo dưỡng hợp lý, hạn chế công suất vào giờ cao điểm, ban hành quy định sử dụng điện cho từng khu vực; khuyến khích khách hàng lắp đặt và sử dụng hệ thống điện mặt trời mái nhà tự dùng phục vụ cho nhu cầu sử dụng điện tại chỗ….

Ông Võ Quang Lâm – Phó tổng giám đốc EVN (ngoài cùng bên phải) cùng đoàn công tác khảo sát việc thực hiện Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tại Công ty Cổ phần Đầu tư Thành Châu (tỉnh Long An)

Với khách hàng sử dụng điện trọng điểm, các Công ty Điện lực cũng đã có các văn bản đề nghị khách hàng thực hiện nghiêm Luật Sử dụng nặng tiết kiệm và hiệu quả như xây dựng kế hoạch tiết kiệm điện, chỉ định người quản lý năng lượng, thực hiện việc kiểm toán năng lượng 3 năm một lần theo quy định. Song song đó, ngành điện cũng đã tuyên truyền khách tới khách hàng chương trình Quản lý nhu cầu (DSM), vận động khách hàng tham gia Điều chỉnh phụ tải (DR)…

Công ty Điện lực Tiền Giang, Đồng Nai, Long An cũng thường xuyên phối hợp với các tổ chức, đoàn thể tổ chức các buổi tuyên truyền về sử dụng an toàn tiết kiệm và hiệu quả; phát tờ rơi, cẩm nang tiết kiệm điện đến khách hàng sử dụng điện; thường xuyên phối hợp cơ quan chức năng địa phương trong công tác kiểm tra, hướng dẫn các hộ dân, khách hàng sử dụng điện an toàn, tiết kiệm…

Cần kiểm soát chặt chẽ hơn để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng

Khảo sát thực tế tại các hộ dân chong đèn thanh long trái vụ tại tỉnh Tiền Giang; Công ty CP Đầu tư Thành Châu (tỉnh Long An); Công ty CP ICD Tân Cảng Long Bình và Công ty TNHH Saitex International Đồng Nai (tỉnh Đồng Nai), đoàn công tác đã nghe báo cáo về hoạt động sản xuất kinh doanh; các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, bảo vệ môi trường...

Theo báo cáo của các doanh nghiệp, những năm qua, các đơn vị đã triển khai các giải pháp tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường như: Lắp đặt một số thiết bị theo dõi sản lượng điện/nước tiêu thụ; thay thế một số thiết bị cũ bằng thiết bị tiết kiệm điện; tối ưu hóa quy trình sản xuất; lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà; tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho CBCNV trong việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả… Trong quá trình hoạt động, các doanh nghiệp luôn nhận được sự đồng hành tích cực từ các công ty điện lực trong việc tuyên truyền, tư vấn các giải pháp tiết kiệm điện.

Ông Bùi Quốc Hoan – Phó tổng giám đốc EVNSPC (thứ 2 từ phải sang) cùng đoàn công tác khảo sát khu vực nhà xưởng Công ty Cổ phần Đầu tư Thành Châu (tỉnh Long An)

Cũng theo các doanh nghiệp, trên thực tế, việc triển khai các giải pháp tiết kiệm năng lượng vẫn gặp một số thách thức như: Cần nguồn vốn lớn để chuyển đổi dây chuyền công nghệ, trong khi cơ chế vay vốn còn nhiều khó khăn; một số bộ phận người lao động vẫn chưa nhận rõ được tầm quan trọng của việc tiết kiệm năng lượng…

Tại các buổi khảo sát, đoàn công tác đã trao đổi, đóng góp các ý kiến để các hộ dân, doanh nghiệp thực hiện nghiêm túc, hiệu quả hơn nữa các quy định của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong thời gian tới; đặc biệt là công tác kiểm toán năng lượng; bố trí, đào tạo lực lượng quản lý năng lượng, kiểm toán năng lượng...

Qua kết quả khảo sát thực tế, ông Nguyễn Phương Tuấn – Phó chủ nhiệm UBKHCN-MT của Quốc hội ghi nhận và đánh giá cao kết quả của các hộ dân, doanh nghiệp trong triển khai các giải pháp tiết kiệm năng lượng. Về cơ bản, các hộ dân, doanh nghiệp đã chủ động triển khai các giải pháp tiết kiệm năng lượng nhằm giảm chi phí, giá thành trong sản xuất kinh doanh, cơ bản thực hiện theo các Quy định của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Tuy nhiên, vẫn còn những khó khăn, thách thức trong quá trình triển khai, cần sớm được khắc phục, tháo gỡ để triển khai hiệu quả hơn nữa Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong thời gian tới.

Lãnh đạo UBKHCN-MT của Quốc hội cũng đề nghị các doanh nghiệp từ thực tế hoạt động, cần có các ý kiến góp ý cho Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, để các sửa đổi, bổ sung của Luật sẽ mang lại lợi ích thiết thực trong sử dụng năng lượng tại Việt Nam, thúc đẩy nền kinh tế xanh…

Giám đốc công nghệ Meta đánh giá vị thế của Google, Microsoft, Amazon trong cuộc đua AI

Mon, 31 Mar 2025 10:16:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Giám đốc công nghệ Meta đánh giá vị thế của Google, Microsoft, Amazon trong cuộc đua AI

Sơn Vân • 31/03/2025 10:16

“Google đang đối mặt với con đường khó khăn nhất, Microsoft ở vị thế mạnh, Amazon thì nằm đâu đó ở giữa”. Đó là đánh giá của Andrew Bosworth, Giám đốc công nghệ Meta Platforms, khi phân tích cách các hãng công nghệ lâu đời cạnh tranh trong cuộc đua AI.

"Nhiều người thường nghĩ rằng những công ty lớn từ thế hệ trước sẽ tiếp tục thống trị ở thế hệ tiếp theo. Thế nhưng, điều đó gần như không bao giờ xảy ra. Gần như không bao giờ", Andrew Bosworth nói trong một tập của podcast Possible.

Possible được dẫn dắt bởi Reid Hoffman và Aria Finger. Mỗi tập Possible là các cuộc phỏng vấn với các nhà lãnh đạo tư duy, nhà tư tưởng sâu sắc và người xây dựng tham vọng trong nhiều lĩnh vực như công nghệ, nghệ thuật, giáo dục, chăm sóc sức khỏe.

Những công ty đã vươn lên nhờ các làn sóng công nghệ trước đó không hẳn sẽ đứng đầu lần này. Andrew Bosworth tin rằng thế giới AI vẫn còn rất nhiều cơ hội cho những người chơi mới.

"Tôi không biết tại sao hoặc bằng cách nào, nhưng tôi nghĩ rằng vẫn có rất nhiều không gian cho những công nghệ thực sự mang tính đột phá", ông nói.

Andrew Bosworth cho rằng Llama, mô hình mã nguồn mở của Meta Platforms, đã cung cấp cho các công ty khởi nghiệp một nền tảng tốt hơn để đổi mới và "xây dựng hệ sinh thái" với các hãng non trẻ.

"Chúng tôi thực sự thấy điều đó diễn ra rõ ràng khi các nhà cung cấp đám mây quy mô lớn buộc phải tiếp nhận những đổi mới đến từ các công ty khởi nghiệp nhỏ này, và tất nhiên điều ngược lại cũng đang xảy ra", Giám đốc công nghệ Meta Platforms nói.

Andrew Bosworth cho rằng Google đang ở trong tình thế khó khăn khi chạy đua về AI - Ảnh: Getty Images

Vị thế của Google, Meta, Microsoft, Amazon trong cuộc đua AI

Về vị thế của các đối thủ cùng ngành, Andrew Bosworth cho rằng Google đang đối mặt với con đường khó khăn nhất.

"Google gặp thách thức về mô hình kinh doanh, đúng không? Họ có sẵn sàng tự phá vỡ và làm tổn hại đến một trong những mô hình kinh doanh thành công nhất, nếu không muốn nói là thành công nhất mọi thời đại, hay không? Google có công nghệ, có khả năng, nhưng đang chịu áp lực và mâu thuẫn nội bộ. Đó là một tình huống khó khăn", ông nhận xét.

Andrew Bosworth đang nói về việc Google có một mô hình kinh doanh dựa chủ yếu vào quảng cáo tìm kiếm, vốn đã mang lại doanh thu khổng lồ trong nhiều năm. Tuy nhiên, với sự phát triển của AI và các chatbot như Gemini, có nguy cơ người dùng sẽ dần ít tìm kiếm trên Google theo cách truyền thống, làm giảm doanh thu quảng cáo.

Google có đủ công nghệ và nguồn lực để dẫn đầu cuộc đua AI, nhưng cũng phải đối mặt với mâu thuẫn nội bộ: Nếu đẩy mạnh AI, họ có thể làm tổn hại đến mô hình kinh doanh cốt lõi của mình. Đây là tình thế tiến thoái lưỡng nan khiến Google gặp khó khăn trong việc ra quyết định.

Với Meta Platforms, Andrew Bosworth cho rằng tiềm năng của AI “chỉ toàn là lợi ích".

Meta Platforms đã đầu tư hàng tỉ USD vào AI và Giám đốc điều hành Mark Zuckerberg cho biết công ty dự kiến sẽ chi hơn 60 tỉ USD trong năm 2025, phần lớn dành cho công nghệ này.

"Tất cả sản phẩm của chúng tôi đều trở nên tốt hơn. Chúng chỉ trở nên tốt hơn. Đó hoàn toàn là tin tốt cho chúng tôi", Andrew Bosworth nhấn mạnh.

Ông cũng đánh giá Microsoft đang có lợi thế tương tự.

"Tôi nghĩ Microsoft cũng đang ở vị thế mạnh tương tự. Các sản phẩm của họ sẽ tốt hơn. Người dùng các sản phẩm của Office sẽ có trải nghiệm tốt hơn. Có AI không đồng nghĩa bạn tạo ra được Office. Nhưng Office được tích hợp AI chắc chắn sẽ tốt hơn. Vì vậy, tôi nghĩ rằng chúng tôi và Microsoft sẽ chiến thắng, bất kể điều gì xảy ra", Andrew Bosworth tuyên bố.

Với Amazon, Andrew Bosworth cho rằng công ty này đang nằm "ở đâu đó ở giữa".

"Amazon Web Services (đơn vị điện toán đám mây của Amazon) chắc chắn có thể được hưởng lợi rất nhiều, nhưng đây có phải là một cuộc đua xuống đáy không (giảm giá hoặc tối ưu hóa chi phí đến mức cực đoan, dẫn đến lợi nhuận thấp và khó tạo ra giá trị thực sự) và họ chỉ đang thêm một dịch vụ nhỏ lẻ nữa vào hệ sinh thái của mình? Vì vậy, có thể họ không được hưởng lợi nhiều từ AI", Andrew Bosworth nói.

Tuy nhiên, Andrew Bosworth cho rằng Amazon vẫn có tiềm năng cải tiến các dịch vụ hiện có.

"Họ công bố quan hệ đối tác với Anthropic. Họ đã đầu tư rất nhiều vào Anthropic. Alexa có một lượng người dùng khổng lồ. Liệu họ có thể trẻ hóa Alexa với chương trình AI mới này không?", ông bình luận.

Amazon đã đầu tư tổng cộng 8 tỉ USD vào Anthropic, công ty khởi nghiệp AI cạnh tranh với OpenAI. Vào tháng 9.2023, Amazon cam kết đầu tư 4 tỉ USD, với khoản đầu tư ban đầu là 1,25 tỉ USD và kế hoạch bổ sung thêm 2,75 tỉ USD đầu năm 2024. Đến tháng 11.2024, Amazon công bố một khoản đầu tư bổ sung 4 tỉ USD vào Anthropic, nâng tổng số lên 8 tỉ USD. Mục tiêu khi Amazon chi số tiền này là mong chip AI của mình được sử dụng nhiều hơn để đào tạo và vận hành các mô hình ngôn ngữ lớn.

Để đổi lấy khoản tiền đầu tư đó, Anthropic cho biết sẽ sử dụng Amazon Web Services làm "đối tác chính về đào tạo AI và đám mây". Ngoài ra, Anthropic tuyên bố sẽ giúp Amazon thiết kế chip Trainium trong tương lai và đóng góp vào việc xây dựng AWS Neuron - nền tảng phát triển mô hình AI của Amazon.

Đây được xem là đòn tấn công trực diện vào Nvidia, công ty thống trị thị trường chip AI với GPU (bộ xử lý đồ họa), máy chủ và nền tảng CUDA.

Thách thức với Amazon là thuyết phục Anthropic thực sự sử dụng chip Trainium trên quy mô lớn. Chuyển đổi từ GPU Nvidia là phức tạp, tốn thời gian và rủi ro với các nhà phát triển mô hình AI. Amazon từng gặp khó khăn với điều đó.

Alexa là trợ lý ảo do Amazon phát triển, sử dụng AI để nhận diện giọng nói và thực hiện các lệnh của người dùng. Alexa được tích hợp trong các thiết bị như Amazon Echo, Echo Dot, Echo Show và một số thiết bị bên thứ ba.

Chức năng chính của Alexa

Trợ lý giọng nói: Trả lời câu hỏi, cung cấp thông tin về thời tiết, tin tức, thể thao, chứng khoán…

Điều khiển nhà thông minh: Kết nối và điều khiển các thiết bị như đèn, máy điều hòa, camera an ninh…

Phát nhạc và giải trí: Chơi nhạc từ Spotify, Amazon Music, Apple Music, đọc sách nói từ Audible.

Nhắc nhở và lịch trình: Đặt báo thức, nhắc nhở công việc, quản lý lịch trình.

Mua sắm trên Amazon: Hỗ trợ đặt hàng, theo dõi đơn hàng.

Amazon đang phát triển một phiên bản Alexa nâng cấp sử dụng mô hình AI mạnh mẽ hơn, với mục tiêu cải thiện khả năng đàm thoại và hỗ trợ người dùng tốt hơn.

Về việc ai sẽ trở thành người chiến thắng rõ ràng khi cơn sốt AI ban đầu lắng xuống, Andrew Bosworth không loại trừ các công ty khởi nghiệp.

"Các công ty khởi nghiệp là một ẩn số hoàn toàn, và đó là điều tôi yêu thích ở họ. Họ có thể xuất hiện từ hư không", ông nhận định.

Meta thử nghiệm chip đào tạo AI tự thiết kế đầu tiên để giảm phụ thuộc Nvidia

Meta Platforms đang thử nghiệm chip tự thiết kế đầu tiên để đào tạo các hệ thống AI. Đây là cột mốc quan trọng khi công ty mẹ Facebook hướng tới việc tự thiết kế nhiều chip tùy chỉnh hơn và giảm sự phụ thuộc vào nhà cung cấp bên ngoài như Nvidia, theo hai nguồn tin của Reuters.

Meta Platforms, công ty truyền thông xã hội lớn nhất thế giới, đã bắt đầu triển khai thử nghiệm chip này trên quy mô nhỏ và dự định mở rộng sản xuất để sử dụng rộng rãi nếu thử nghiệm thành công, các nguồn tin cho biết.

Nỗ lực phát triển chip nội bộ là một phần trong kế hoạch dài hạn của Meta Platforms nhằm giảm chi phí cơ sở hạ tầng khổng lồ, trong bối cảnh công ty đang đặt cược lớn vào các công cụ AI để thúc đẩy tăng trưởng.

Meta Platforms, chủ sở hữu của Facebook, Instagram và WhatsApp, dự đoán tổng chi phí năm 2025 sẽ vào khoảng 114 đến 119 tỉ USD, gồm cả 65 tỉ USD chi phí vốn chủ yếu do chi tiêu cho cơ sở hạ tầng AI.

Một nguồn tin cho biết chip đào tạo AI mới của Meta Platforms là bộ tăng tốc chuyên dụng, tức được thiết kế để xử lý các tác vụ cụ thể về AI. Điều này có thể giúp nó tiết kiệm năng lượng hơn so với các GPU tích hợp thường được sử dụng cho các tác vụ AI.

Meta Platforms đang hợp tác với TSMC để sản xuất chip này, nguồn tin này cho biết. TSMC là hãng sản xuất chip theo hợp đồng số 1 thế giới, có trụ sở ở Đài Loan.

Việc triển khai thử nghiệm bắt đầu sau khi Meta Platforms hoàn thành tape-out đầu tiên của chip. Tape-out là dấu mốc quan trọng trong quá trình phát triển chip, liên quan đến việc gửi thiết kế ban đầu đến một nhà máy sản xuất chip.

Một quy trình tape-out thông thường tốn hàng chục triệu USD và mất khoảng ba đến sáu tháng để hoàn thành, nhưng không có gì đảm bảo rằng thử nghiệm sẽ thành công. Nếu thất bại, Meta Platforms sẽ phải chẩn đoán vấn đề và lặp lại bước tape-out.

Chip này là sản phẩm mới nhất trong loạt chip Meta Training and Inference Accelerator (MTIA) của công ty. Chương trình này đã có khởi đầu chông chênh trong nhiều năm và từng hủy bỏ một chip ở giai đoạn phát triển tương tự.

Song năm ngoái, Meta Platforms bắt đầu sử dụng chip MTIA để thực hiện suy luận cho các hệ thống đề xuất quyết định nội dung hiển thị trên bảng tin Facebook và Instagram.

Suy luận là quá trình sử dụng mô hình AI đã được đào tạo để đưa ra dự đoán hoặc quyết định dựa trên dữ liệu mới. Ví dụ, khi bạn tương tác với một chatbot AI, hệ thống sẽ sử dụng quá trình suy luận để đưa ra phản hồi phù hợp.

Meta Platforms đang thử nghiệm chip tự thiết kế đầu tiên để đào tạo các hệ thống AI - Ảnh: Reuters

Các lãnh đạo Meta Platforms muốn bắt đầu sử dụng chip tự thiết kế vào năm 2026 để đào tạo AI. Đây là quá trình tính toán chuyên sâu liên quan đến việc cung cấp lượng lớn dữ liệu cho hệ thống AI để "dạy" nó cách thực hiện các tác vụ.

Giống như chip suy luận, mục tiêu của chip đào tạo là bắt đầu với các hệ thống đề xuất và sau đó sử dụng nó cho sản phẩm AI tạo sinh như chatbot Meta AI, theo các lãnh đạo công ty.

"Chúng tôi đang nghiên cứu cách thực hiện đào tạo cho hệ thống đề xuất, sau đó là cách đào tạo và suy luận cho AI tạo sinh", Chris Cox, Giám đốc Sản phẩm của Meta Platforms, nói tại hội nghị công nghệ, truyền thông và viễn thông Morgan Stanley đầu tháng 3.

Trước đây, Meta Platforms đã hủy bỏ một chip suy luận tùy chỉnh nội bộ sau khi nó thất bại trong đợt triển khai thử nghiệm quy mô nhỏ tương tự đang thực hiện cho chip đào tạo. Kết quả là công ty phải đảo ngược hướng đi và đặt mua nhiều tỉ USD GPU Nvidia vào năm 2022.

Kể từ đó, công ty truyền thông xã hội này vẫn là một trong những khách hàng lớn nhất của Nvidia, tích lũy kho GPU để đào tạo các mô hình AI, gồm cả các hệ thống đề xuất và quảng cáo cũng như hàng loạt mô hình nền tảng Llama. Các đơn vị này cũng thực hiện suy luận cho hơn 3 tỉ người sử dụng ứng dụng của Meta Platforms mỗi ngày.

Giá trị của những GPU này đã bị đặt dấu hỏi trong năm nay khi các nhà nghiên cứu AI ngày càng bày tỏ nghi ngờ về việc liệu có thể đạt được bao nhiêu tiến bộ nữa bằng cách tiếp tục mở rộng quy mô các mô hình ngôn ngữ lớn thông qua thêm ngày càng nhiều dữ liệu và sức mạnh tính toán.

Sự nghi ngờ này được củng cố do công ty khởi nghiệp DeepSeek (Trung Quốc) ra mắt V3 và R1, hai mô hình AI nguồn mở có hiệu suất cao với chi phí đào tạo thấp. V3 và R1 được tối ưu hóa hiệu quả tính toán bằng cách dựa nhiều hơn vào suy luận so với hầu hết mô hình hiện có.

Apple chuẩn bị bước tiến lớn nhất vào lĩnh vực sức khỏe với bác sĩ AI, muốn thay đổi ngành y tế

Sun, 30 Mar 2025 22:48:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Apple chuẩn bị bước tiến lớn nhất vào lĩnh vực sức khỏe với bác sĩ AI, muốn thay đổi ngành y tế

Sơn Vân • {Ngày xuất bản}

Apple đang chuẩn bị cho bước đột phá lớn nhất vào lĩnh vực chăm sóc sức khỏe với một ứng dụng được cải tiến và dịch vụ bác sĩ trí tuệ nhân tạo (AI).

Tim Cook, Giám đốc điều hành Apple, từng tuyên bố rằng khi nhìn lại lịch sử, đóng góp lớn nhất của công ty này cho xã hội sẽ nằm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Đây là một tuyên bố táo bạo với một công ty vốn nổi tiếng với các thiết bị tiêu dùng, dù Apple đã mở rộng sang các lĩnh vực khác như phim ảnh Hollywood và dịch vụ tài chính. Điều này càng đáng chú ý hơn khi xét đến việc Apple Watch vẫn chưa đạt được mục tiêu trở thành "phòng thí nghiệm y tế trên cổ tay" và ứng dụng Health (Sức khỏe) của công ty hiện vẫn còn khá thô sơ.

Giao diện ứng dụng Health hiện tại của Apple - Ảnh: Apple

Tuy nhiên, Apple đang có một số dự án tham vọng có thể thực sự thay đổi ngành y tế. Một trong số đó là dự án kéo dài hơn 15 năm nhằm phát triển thiết bị theo dõi đường huyết không xâm lấn. Ý tưởng này đã xuất hiện từ khi huyền thoại Steve Jobs còn sống, với mục tiêu tích hợp cảm biến vào Apple Watch để cảnh báo người dùng nếu họ có nguy cơ mắc tiền tiểu đường, giúp ngăn chặn nguy cơ mắc bệnh hoàn toàn.

Dù dự án này vẫn đang tiến triển và đã đạt được một số cột mốc quan trọng, Apple vẫn cần nhiều năm nữa mới có thể ra mắt tính năng đó. Công ty cũng gặp nhiều trở ngại với các cảm biến y tế khác, chẳng hạn đo oxy trong máu và huyết áp. Cảm biến đo oxy trong máu đã bị loại khỏi Apple Watch do tranh chấp bằng sáng chế với công ty thiết bị y tế Masimo, trong khi cảm biến huyết áp vẫn đang gặp nhiều khó khăn trong quá trình phát triển.

Masimo cáo buộc Apple vi phạm bằng sáng chế liên quan đến công nghệ cảm biến đo nồng độ oxy trong máu, dẫn đến việc gã khổng lồ công nghệ phải tạm dừng bán các mẫu Watch Series 9 và Watch Ultra 2 tại Mỹ vào cuối năm 2023.

Dự án Mulberry: Bác sĩ AI và ứng dụng Health mới

Trước những thách thức đó, đội ngũ sức khỏe của Apple đang tập trung vào một dự án có thể mang lại lợi ích nhanh hơn và giúp hiện thực hóa tầm nhìn của Tim Cook. Dự án này có tên mã Mulberry, gồm cả ứng dụng Health được thiết kế lại hoàn toàn cùng với huấn luyện viên sức khỏe AI. Dịch vụ này sẽ được vận hành bởi một tác tử AI mới, hoạt động như một bác sĩ ảo ở mức độ nhất định.

Đặc điểm của một tác tử AI

Tự động: Có khả năng hoạt động độc lập mà không cần sự can thiệp của con người trong suốt quá trình xử lý.

Nhận thức môi trường: Có thể cảm nhận hoặc thu thập dữ liệu từ môi trường thông qua các cảm biến, API, hoặc dữ liệu được cung cấp.

Ra quyết định: Dựa trên các thuật toán hoặc mô hình học máy, tác tử AI có thể phân tích dữ liệu và chọn hành động phù hợp.

Hành động: Tác tử thực hiện các hành động cụ thể để đạt được mục tiêu, ví dụ như gửi thông báo, điều khiển thiết bị, hoặc cập nhật dữ liệu.

Các loại tác tử AI phổ biến

Reactive Agent (tác tử phản ứng): Hoạt động dựa trên các quy tắc đơn giản và phản ứng ngay lập tức với những thay đổi trong môi trường.

Goal-based Agent (tác tử dựa trên mục tiêu): Được thiết kế để đạt được một hoặc nhiều mục tiêu cụ thể thông qua việc lập kế hoạch và hành động.

Learning Agent (tác tử học tập): Sử dụng các kỹ thuật học máy để tự cải thiện hiệu suất và khả năng ra quyết định qua thời gian.

Multi-agent Systems (hệ thống đa tác tử): Một nhóm các tác tử AI hoạt động cùng nhau để giải quyết các nhiệm vụ phức tạp.

Ứng dụng của tác tử AI

Trợ lý ảo: Siri, Alexa, Google Assistant.

Tác tử tìm kiếm: Công cụ thu thập dữ liệu và cung cấp thông tin từ internet.

Tự động hóa công việc: Robot xử lý tài liệu, chatbot trả lời khách hàng.

Điều khiển hệ thống: Tác tử AI trong các hệ thống thông minh như nhà thông minh, ô tô tự hành.

Trước đây, Mark Gurman (nhà báo nổi tiếng của hãng tin Bloomberg) từng đề cập đến dự án này khi nó còn được gọi là Dự án Quartz. Kể từ đó, dự án đã có nhiều thay đổi và mở rộng, gồm cả sự tham gia của đội ngũ AI từ Apple.

Apple đang đẩy mạnh phát triển dự án với mục tiêu ra mắt cùng bản cập nhật iOS 19.4, dự kiến sẽ được phát hành vào mùa xuân hoặc mùa hè năm sau.

Cách hoạt động của bác sĩ AI

Ứng dụng Health mới vẫn sẽ thu thập dữ liệu từ các thiết bị như iPhone, Apple Watch, AirPods hoặc sản phẩm bên thứ ba. Sau đó, bác sĩ AI sẽ phân tích dữ liệu này để đưa ra các khuyến nghị phù hợp nhằm cải thiện sức khỏe người dùng.

Apple đang đào tạo tác tử AI bằng dữ liệu từ các bác sĩ nội bộ, đồng thời hợp tác với chuyên gia bên ngoài trong các lĩnh vực như giấc ngủ, dinh dưỡng, vật lý trị liệu, sức khỏe tâm thần và tim mạch. Công ty cũng tạo video hướng dẫn, giúp người dùng hiểu rõ hơn về các vấn đề sức khỏe và cách thay đổi lối sống. Ví dụ, nếu phát hiện xu hướng nhịp tim bất thường, ứng dụng Health có thể hiển thị video giải thích về nguy cơ mắc bệnh tim.

Để hỗ trợ kế hoạch này, Apple đang mở một cơ sở gần thành phố Oakland (bang California, Mỹ), nơi các bác sĩ có thể quay video cho ứng dụng. Apple cũng đang tìm kiếm chuyên gia y tế nổi tiếng để dẫn dắt nội dung của dịch vụ, tạm gọi là Health+.

Một điểm nhấn lớn của ứng dụng mới là theo dõi thực phẩm, điều mà Apple chưa thực sự tập trung trước đây. Hiện tại, ứng dụng Health chỉ cho phép nhập dữ liệu thủ công về lượng carbohydrate, caffeine. Song trong tương lai, nó có thể cạnh tranh với MyFitnessPal hoặc Noom trong lĩnh vực quản lý dinh dưỡng và cân nặng.

Ngoài ra, Apple cũng đang nghiên cứu cách sử dụng camera trên iPhone để phân tích bài tập thể dục. Ý tưởng là để tác tử AI có thể theo dõi động tác của người dùng và đề xuất cách cải thiện kỹ thuật tập luyện. Đây có thể là một bước tiến để tích hợp với dịch vụ Fitness+ hiện có của Apple.

Tim Cook giới thiệu sự mở rộng của Apple Fitness+ - Ảnh: Brooks Kraft

Dự án này đang được Sumbul Desai, bác sĩ lãnh đạo đội ngũ sức khỏe của Apple trong nhiều năm, ưu tiên phát triển. Jeff Williams, Giám đốc vận hành Apple, cũng đang tham gia sâu vào dự án. Đây hiện là ưu tiên hàng đầu của đội ngũ sức khỏe Apple.

Sumbul Desai muốn tránh lặp lại thất bại trong quá khứ, chẳng hạn ứng dụng kết nối bệnh nhân với bác sĩ để đặt câu hỏi y tế vốn không thành công.

Lần này, với sự kết hợp giữa AI và công nghệ y tế tiên tiến, Apple hy vọng sẽ thực sự thay đổi cách người dùng chăm sóc sức khỏe của mình.

OpenAI, Google, Anthropic với các động thái AI mới gây bất ngờ

Sun, 30 Mar 2025 17:53:01 +0700

Nhịp đập khoa học

OpenAI, Google, Anthropic với các động thái AI mới gây bất ngờ

Sơn Vân • {Ngày xuất bản}

Tuần qua là một tuần sôi động trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) khi các công ty hàng đầu giới thiệu hàng loạt công cụ, mô hình và nghiên cứu mới.

Dưới đây là những điểm đáng chú ý:

Trình tạo ảnh hoạt hình của OpenAI gây bão trên internet

Hôm 25.3, OpenAI ra mắt tính năng tạo ảnh hoạt hình ngay trong ChatGPT và nhanh chóng trở thành hiện tượng.

Ảnh anime do ChatGPT tạo

Nhu cầu sử dụng quá lớn khiến Sam Altman (Giám đốc điều hành OpenAI) tuyên bố sẽ áp dụng giới hạn tốc độ tạm thời trong khi đội ngũ của ông làm việc để cải thiện tính năng hình ảnh.

Google cho dùng miễn phí "mô hình AI thông minh nhất"

Trong khi OpenAI chiếm sóng truyền thông, Google tuần này đã giới thiệu Gemini 2.5, dòng mô hình AI mới có khả năng "tạm dừng" để suy nghĩ trước khi phản hồi. Google cho biết tất cả mô hình Gemini mới sẽ mặc định có khả năng suy luận logic.

Được Google giới thiệu là "mô hình AI thông minh nhất", phiên bản Gemini 2.5 Pro Experimental là mô hình đa phương thức được thiết kế để xử lý logic, các nhiệm vụ STEM, lập trình và ứng dụng tác vụ tự động. Nó có thể xử lý văn bản, âm thanh, hình ảnh, video và mã lập trình.

STEM là viết tắt của Science, Technology, Engineering, and Mathematics (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học). Đây là nhóm các lĩnh vực giáo dục và nghề nghiệp tập trung vào khoa học tự nhiên, công nghệ, kỹ thuật và toán học, thường được khuyến khích vì vai trò quan trọng trong đổi mới, nghiên cứu và phát triển kinh tế. STEM đặc biệt quan trọng trong thời đại công nghệ số, khi các ngành như AI, dữ liệu lớn (Big Data) và kỹ thuật phần mềm ngày càng phát triển.

Chỉ ít ngày sau khi ra mắt, Google hôm 29.3 thông báo triển khai Gemini 2.5 Pro Experimental bản thử nghiệm cho tất cả người dùng.

Đây là động thái gây bất ngờ dịch vụ này trước đó chỉ dành cho những người đăng ký Gemini Advanced có trả phí, trong đó gói thấp nhất Google One AI Premium giá 19,99 USD/tháng tại Mỹ.

Gemini 2.5 Pro Experimental hiện có trên nền tảng web và sẽ sớm có mặt trên các ứng dụng Android, iOS.

Các tùy chọn mô hình cho người dùng Gemini, trong đó Gemini 2.5 Pro Experimental cũng được cung cấp miễn phí - Ảnh chụp màn hình

Google cho biết muốn "đưa mô hình AI thông minh nhất đến tay càng nhiều người dùng, càng sớm càng tốt". Gemini 2.5 Pro Experimental bản thử nghiệm đang đứng đầu bảng xếp hạng LMArena, đồng thời dẫn đầu cả về điểm chuẩn toán học và khoa học. Google nói đang nỗ lực cải thiện cả hiệu suất lập trình của mô hình này.

LMArena là nền tảng trực tuyến cho phép người dùng so sánh và đánh giá các mô hình ngôn ngữ lớn và chatbot AI khác nhau. Nền tảng này cung cấp các trận đấu ẩn danh và ngẫu nhiên giữa các mô hình AI, cho phép người dùng bỏ phiếu cho mô hình hoạt động tốt hơn mà không cần đăng ký.

LMArena hỗ trợ nhiều chatbot AI nổi bật. Người dùng có thể tương tác với các chatbot này và tham gia vào quá trình đánh giá hiệu suất của chúng.

Ngoài ra, LMArena còn cung cấp bảng xếp hạng các mô hình AI dựa trên hơn 1.000.000 lượt bình chọn từ cộng đồng, giúp người dùng dễ dàng theo dõi và so sánh hiệu suất của các mô hình ngôn ngữ lớn hiện có.

Hiện tại, mô hình vẫn trong giai đoạn thử nghiệm nhưng đã hỗ trợ một số tính năng như thao tác với ứng dụng, tiện tích mở rộng, tải file lên và cả Canvas.

Gemini 2.5 Pro có thể tự suy luận, phân tích các bước logic trong suy nghĩ trước khi đưa ra phản hồi. Mục tiêu là nâng cao hiệu suất, cải thiện độ chính xác, đặc biệt khi xử lý các vấn đề phức tạp.

Gemini 2.5 Pro đạt điểm 18,8% trên bộ dữ liệu Humanity’s Last Exam (HLE). Đây là bộ tiêu chuẩn đánh giá khả năng của các mô hình ngôn ngữ lớn thông qua 3.000 câu hỏi đa dạng về toán học, nhân văn và khoa học tự nhiên. Được phát triển bởi Trung tâm An toàn AI (CAIS) và Scale AI, HLE kiểm tra khả năng suy luận và kiến thức của AI ở mức độ chuyên gia. Bộ câu hỏi này được đóng góp bởi gần 1.000 chuyên gia từ hơn 500 tổ chức trên 50 quốc gia, gồm cả câu hỏi trắc nghiệm và trả lời ngắn, phù hợp cho việc chấm điểm tự động.

Theo người dùng, Gemini 2.5 Pro vượt trội trong việc tạo ra các ứng dụng web có giao diện hấp dẫn, ứng dụng mã tác nhân cũng như chuyển đổi và chỉnh sửa mã nguồn.

Báo cáo mới từ Anthropic về tác động của AI với công việc và nền kinh tế.

Hôm 27.3, Anthropic công bố báo cáo thứ hai trong Economic Index (chỉ số kinh tế) của mình. Đây là dự án theo dõi tác động của AI với công việc và nền kinh tế.

Báo cáo này phân tích 1 triệu cuộc trò chuyện ẩn danh từ mô hình Claude 3.7 Sonnet của Anthropic và liên kết chúng với hơn 17.000 nhiệm vụ trong cơ sở dữ liệu O*NET.

O*NET (Occupational Information Network) là một cơ sở dữ liệu trực tuyến do Bộ Lao động Mỹ phát triển, cung cấp thông tin chi tiết về các công việc và kỹ năng cần thiết trong nền kinh tế Mỹ.

Đặc điểm chính của O*NET

Chứa dữ liệu về hơn 1.000 nghề nghiệp trong nền kinh tế Mỹ.

Mô tả chi tiết các kỹ năng, kiến thức, khả năng, nhiệm vụ và hoạt động liên quan đến từng công việc.

Giúp nhà tuyển dụng, người lao động, nhà nghiên cứu và nhà hoạch định chính sách hiểu rõ xu hướng thị trường lao động.

Cập nhật thường xuyên dựa trên khảo sát thực tế từ các chuyên gia trong từng lĩnh vực.

Một điểm đáng chú ý là "hỗ trợ" vẫn vượt trội hơn "tự động hóa", chiếm 57% tổng số trường hợp sử dụng. Nói cách khác, hầu hết người dùng không giao toàn bộ công việc cho AI mà làm việc cùng nó.

Dữ liệu cũng cho thấy mức độ tương tác với AI khác nhau tùy theo ngành nghề. Những người viết nội dung và biên tập viên có mức độ cộng tác cao nhất với AI, khi con người và AI cùng nhau xây dựng nội dung.

Dịch giả và phiên dịch viên lại có mức độ phụ thuộc cao nhất vào AI, với công nghệ này thực hiện phần lớn công việc mà ít cần sự can thiệp của con người.

Báo cáo này cung cấp một góc nhìn chi tiết hơn về cách AI đang thay đổi cách con người làm việc.