Khoa học - công nghệ

Hố đen ‘ngược đời’: Không nuốt chửng mà đẩy vật chất ra xa

Sun, 6 Apr 2025 17:17:01 +0700

Hố đen ‘ngược đời’: Không nuốt chửng mà đẩy vật chất ra xa

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Một bức ảnh mới công bố từ Kính viễn vọng VLT của Đài quan sát nam Âu (ESO) đã tiết lộ hình ảnh ấn tượng về một hố đen siêu lớn đang phun vật chất vào không gian giữa các vì sao.

Theo Live Science, bức ảnh được chụp từ một thiên hà xoắn ốc mang tên NGC 4945, nằm cách Trái đất hơn 12 triệu năm ánh sáng. Tại trung tâm của thiên hà này là một hố đen siêu lớn - một trong những loại vật thể khổng lồ nhất vũ trụ - đang thực hiện hành vi đáng kinh ngạc: thay vì hút vật chất vào, nó lại đẩy vật chất ra ngoài với tốc độ cực cao.

NGC 4945, một thiên hà xoắn ốc nằm cách Trái đất khoảng 12 triệu năm ánh sáng, được chụp bởi Kính viễn vọng TVL - Ảnh: ESO

Một “kẻ ăn tạp” biết... thổi bay bữa ăn

“Ở trung tâm của hầu hết các thiên hà đều có một hố đen siêu lớn. Tuy nhiên, không phải hố đen nào cũng hoạt động mạnh. Hố đen trung tâm của dải Ngân hà - thiên hà của chúng ta - khá yên ắng. Trái lại, hố đen của NGC 4945 lại là một kẻ cực kỳ háu đói”, ESO cho biết trong thông cáo báo chí đi kèm hình ảnh công bố ngày 31.3.

Nhưng điều bất ngờ là, thay vì giữ chặt “bữa ăn” của mình, hố đen này thổi bay các dòng vật chất ra không gian vũ trụ dưới dạng những cơn gió thiên hà sáng rực. Những luồng vật chất này được ghi nhận di chuyển nhanh đến mức có thể vượt khỏi lực hút của thiên hà, thoát ra vùng không gian liên thiên hà trước khi hố đen kịp hấp thụ.

Góc nhìn cận cảnh lõi hoạt động của thiên hà NGC 4945 và luồng gió thiên hà thổi ra từ hố đen siêu lớn của nó - Ảnh: ESO

Để ghi lại hiện tượng độc đáo này, các nhà thiên văn học sử dụng thiết bị MUSE - một phần của hệ thống Kính viễn vọng TVL đặt tại núi Cerro Paranal, sa mạc Atacama, Chile. Với khả năng thu nhận dữ liệu phổ ánh sáng từ nhiều điểm trong không gian cùng lúc, MUSE cho phép các nhà nghiên cứu phân tích tốc độ, hướng di chuyển và thành phần của các luồng khí được thổi ra từ lõi thiên hà.

Hình ảnh cho thấy một dòng vật chất hình nón sáng rực - chính là gió thiên hà - thổi xuyên qua các đám mây bụi dày đặc quanh lõi NGC 4945. Lực hấp dẫn mạnh mẽ từ hố đen hút vật chất về phía trung tâm, đồng thời một phần bị đẩy ngược lại vào không gian với vận tốc cao.

Gió thiên hà - lực lượng định hình số phận các vì sao

Thông thường, các luồng gió trong thiên hà sẽ yếu dần khi di chuyển xa trung tâm. Nhưng tại NGC 4945, gió lại tăng tốc khi đi ra vùng rìa thiên hà - điều hoàn toàn bất thường và thu hút sự chú ý đặc biệt từ giới khoa học.

Điều này không chỉ là một hiện tượng lạ mắt. Gió thiên hà có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự tiến hóa của chính thiên hà đó, bằng cách thổi bay bụi và khí - những nguyên liệu chính để hình thành sao mới.

“Nếu vật chất bị đẩy ra khỏi thiên hà, quá trình hình thành sao sẽ chậm lại hoặc dừng lại hoàn toàn. Đó là cách mà các hố đen siêu lớn có thể gián tiếp điều khiển tốc độ phát triển của thiên hà chứa nó”, ESO cho biết.

Không chỉ thế, hiện tượng này còn được xem là cơ chế giúp thiên hà đạt trạng thái cân bằng, bởi hố đen quá mạnh sẽ tự làm giảm nguồn cung cấp vật chất của mình. Nói cách khác, càng “ăn khỏe”, hố đen càng nhanh chóng “tự giới hạn”.

Che khuất bởi bụi, nhưng không thể giấu được sức mạnh

Lõi của NGC 4945 nằm sau một màn bụi dày đặc, khiến việc quan sát trực tiếp trở nên khó khăn bằng ánh sáng khả kiến. Tuy nhiên, với thiết bị hiện đại như MUSE, các nhà khoa học có thể “xuyên qua” màn bụi này để phân tích các đặc điểm phát sáng đặc trưng của vật chất đang chuyển động.

Trong bức ảnh toàn cảnh, góc nhìn phóng to vào lõi thiên hà được đặt lên ảnh chụp rộng hơn từ kính thiên văn MPG/ESO tại La Silla, Chile. Nhờ đó, người xem có thể hình dung toàn bộ cấu trúc xoắn ốc của NGC 4945 và điểm phát ra gió nằm ngay trung tâm.

Phát hiện này là một phần của dự án nghiên cứu lớn về gió thiên hà và vai trò của chúng trong việc định hình vũ trụ. Nhóm nghiên cứu hy vọng rằng hiểu rõ cách những luồng gió này được hình thành và tăng tốc sẽ giúp giải thích quá trình tiến hóa của hàng tỷ thiên hà trong vũ trụ.

Nghiên cứu vừa được đăng trên tạp chí Nature Astronomy, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực thiên văn học hiện đại.

“Bây giờ, với kết quả mới này, chúng ta đã tiến thêm một bước để hiểu cơ chế tăng tốc của các cơn gió chịu trách nhiệm định hình lịch sử của vũ trụ”, ESO kết luận.

Một số người chẳng hề nôn nao sau khi uống rượu

Sun, 6 Apr 2025 16:23:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Một số người chẳng hề nôn nao sau khi uống rượu

Cẩm Bình • 06/04/2025 16:23

Tờ The New York Times đưa ra lý giải khoa học về việc một số người vẫn khỏe mạnh, chẳng hề thấy nôn nao sau khi uống rất nhiều rượu.

Matthew Slater (34 tuổi) muốn trải nghiệm cảm giác nôn nao dù chỉ một lần. Dù uống hết một chai vodka, anh vẫn thức dậy vô cùng khỏe khoắn vào ngày hôm sau.

“Trừ phi biết tôi, nếu không thì mọi người đều không thực sự tin tôi. Người ta cứ cho rằng khi uống nhiều như vậy thì cơ thể sẽ phản ứng”, Slater chia sẻ.

Daniel Adams (23 tuổi) cũng chưa bao giờ cảm thấy buồn nôn hay run rẩy vào buổi sáng sau một đêm đi chơi. Một đêm đầu tháng qua, anh uống 6 lon Budweiser, 6 lon Coors Light rồi vài li nữa. Sáng hôm sau, bạn bè đều rên rỉ mà Adams thức dậy lúc 6 giờ 30 sáng và chạy 6 km.

Giới khoa học gọi Slater và Adams là “người kháng nôn nao”. Hơn 15 năm qua các nhà nghiên cứu cố gắng tìm hiểu vì sao có người thấy mệt mỏi và kiệt sức sau khi uống rượu, có người lại không.

Có người chẳng hề thấy mệt mỏi hay buồn nôn sau khi uống nhiều rượu - Ảnh: The New York Times/Nada Hayek

Rất khó xác định số lượng người “kháng nôn nao” là bao nhiêu. Phần lớn nghiên cứu thường dựa vào tình nguyện viên mô tả lại cảm giác khó chịu của bản thân – một biện pháp khá chủ quan. Một trong số nghiên cứu đầu tiên về sự phổ biến của tình trạng “kháng nôn nao” được công bố vào năm 2008. Nhóm nghiên cứu đến từ Trường Y thuộc Đại học Boston phát hiện ra một cách tình cờ. Khi muốn tìm hiểu uống nhiều rượu ảnh hưởng ra sao đến hiệu suất làm việc ngày hôm sau, họ ghi nhận 1/4 tình nguyện viên chẳng bị gì cả.

Họ cũng xem xét vài nghiên cứu trước đây với vài nhóm khác nhau, từ học sinh trung học, người trưởng thành vùng nông thôn đến người điều trị nghiện rượu. Tất cả đều ghi nhận tỷ lệ “kháng nôn nao” khoảng 1/4.

Câu hỏi còn lại là vì sao lại như vậy. Chẳng ai hiểu yếu tố nào gây nên tình trạng nôn nao. Giới khoa học đưa ra một số giả thuyết. Đầu tiên là do di truyền quyết định tốc độ phân giải cồn. Người phân giải nhanh hơn ít bị nôn nao nặng hơn, theo nhà thần kinh học Ann-Kathrin Stock (Đại học Kỹ thuật Dresden). Bà cho rằng yếu tố di truyền khác biệt ở từng nhóm cộng đồng. Ví dụ người gốc Đông Á thường bị nôn nao khủng khiếp, có thể vì họ có lượng enzyme phân giải cồn ở mức thấp. Giả thuyết khác là người miễn dịch yếu hơn dễ bị nôn nao hơn, cồn khiến tình trạng viêm lan rộng đem lại cảm giác bệnh. Tiến sĩ Stock còn lưu ý rằng người “kháng nôn nao” có mức độ lo lắng thấp, người trầm cảm hay căng thẳng dễ bị nôn nao thậm chí nôn nao nặng.

Các nhà nghiên cứu cũng chưa biết liệu người dễ bị nôn nao có chịu ảnh hưởng tiêu cực khác nào từ rượu hay không, hay người không bị có thể uống nhiều hơn không.

Magma cổ đại và bí ẩn chia tách nam Mỹ - châu Phi

Sun, 6 Apr 2025 15:20:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Magma cổ đại và bí ẩn chia tách nam Mỹ - châu Phi

Hoàng Vũ • 06/04/2025 15:20

Cách đây khoảng 135 triệu năm, Trái Đất chứng kiến một sự kiện địa chất mang tính bước ngoặt: sự chia tách của hai lục địa nam Mỹ và châu Phi.

Nhưng theo một nghiên cứu mới, quá trình đó không diễn ra êm ả như người ta từng nghĩ. Thay vào đó, nó là kết quả của những đợt phun trào magma khổng lồ, đủ sức làm thay đổi khí hậu toàn cầu và để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng đất cho đến ngày nay.

Các vụ phun trào magma khổng lồ cách đây 135 triệu năm đã gây chia tách nam Mỹ và châu Phi - Ảnh: Reuters

Tách lục địa đi kèm đại phun trào

Nghiên cứu công bố trên tạp chí Earth-Science Reviews cho biết, khoảng 135 đến 131 triệu năm trước, hàng triệu kilômét khối magma đã tràn lên bề mặt, hình thành những lớp đá núi lửa khổng lồ trải dài khắp nam Mỹ, châu Phi và đáy biển Đại Tây Dương. Chỉ riêng ở Namibia và Angola, có nơi các lớp đá này dày đến 1km.

Tiến sĩ Mohamed Mansour Abdelmalak, nhà địa chất học tại Đại học Oslo (Na Uy) và là tác giả chính của nghiên cứu tiết lộ đỉnh điểm của đợt phun trào xảy ra vào khoảng 134,5 triệu năm trước. Việc xác định chính xác thời điểm này rất quan trọng, vì nó trùng khớp với một số biến động khí hậu lớn và cả các sự kiện tuyệt chủng trong lịch sử Trái Đất.

“Chúng ta nhận thấy một số dấu hiệu tuyệt chủng và rối loạn khí hậu rõ ràng vào thời điểm đó. Nếu hiểu chính xác thời điểm các đợt phun trào xảy ra, chúng ta có thể lần theo nguyên nhân gây ra những thay đổi lớn trên hành tinh”, ông Abdelmalak cho hay.

Nguồn gốc từ lòng đất

Theo Live Science, điểm đặc biệt trong nghiên cứu là việc phát hiện ra một “dị thường nhiệt” khổng lồ bên dưới vùng phía nam của siêu lục địa Pangaea - nơi mà sau này tách thành châu Phi và nam Mỹ. Dị thường nhiệt này được cho là do một "cột manti" - luồng đá nóng bất thường bốc lên từ sâu trong lòng Trái Đất - gây ra.

Hiện tượng này không phải là điều xa lạ trong địa chất học. Trên thực tế, điểm nóng Iceland ngày nay được xem là ví dụ rõ ràng cho một cột manti còn hoạt động. Tại đó, các dòng magma nóng vẫn đang đẩy hai mảng địa tầng châu Mỹ và châu Âu tách xa nhau thêm vài centimet mỗi năm.

“Chúng tôi nghi ngờ rằng hiện tượng tương tự đã xảy ra cách đây hàng triệu năm giữa nam Mỹ và châu Phi,” ông Abdelmalak nói. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng vẫn còn nhiều tranh cãi về giả thuyết này, bởi dữ liệu thu thập được còn hạn chế, đặc biệt là từ đá nằm dưới đáy biển sâu ngoài khơi Argentina và Uruguay.

Magma và khí hậu: Mối liên hệ bất ngờ

Một trong những phát hiện đáng chú ý từ nghiên cứu là sự tương quan giữa lượng magma phun trào khổng lồ và biến động khí hậu toàn cầu. Thông thường, các vụ phun trào lớn sẽ thải ra lượng lớn khí nhà kính, làm Trái Đất nóng lên. Nhưng cách đây khoảng 134 triệu năm, có dấu hiệu cho thấy khí hậu toàn cầu đã lạnh đi.

Nguyên nhân có thể là do các lớp đá núi lửa sau phun trào đã bị phong hóa nhanh chóng. Trong quá trình phong hóa, đá phản ứng hóa học với không khí, hấp thụ carbon dioxide và kéo khí nhà kính ra khỏi khí quyển. Nếu quá trình này diễn ra ở quy mô lớn, nó có thể gây ra một giai đoạn lạnh toàn cầu – điều mà các nhà khoa học đang dần hiểu rõ hơn.

“Hiện chúng tôi vẫn đang thu thập thêm mẫu đá, đặc biệt là từ các vùng nước sâu và các khu vực ít được khảo sát tại châu Phi. Chỉ khi có thêm dữ liệu, chúng ta mới hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa magma, tách lục địa và biến đổi khí hậu”, ông Abdelmalak cho biết thêm.

Ngày nay, bằng chứng của những đợt phun trào dữ dội ấy vẫn còn hiện hữu. Từ các vách đá bazan trải dài ở Brazil và Angola, đến đáy biển Đại Tây Dương – nơi các nhà nghiên cứu tìm thấy lớp đá magma dày bất thường - tất cả đều kể lại câu chuyện về một quá trình địa chất hùng tráng.

Sự kiện chia tách Pangaea phía nam không chỉ là bước khởi đầu cho hình dạng lục địa hiện đại, mà còn có thể đã tác động lâu dài đến sinh quyển và khí hậu Trái Đất. Việc hiểu rõ quá trình này không chỉ giúp giới khoa học giải mã lịch sử hành tinh, mà còn cung cấp manh mối về tương lai, trong bối cảnh Trái Đất hiện nay cũng đang đối mặt với biến đổi khí hậu.

Vì sao iPad không có chế độ tiết kiệm pin?

Sun, 6 Apr 2025 13:59:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Vì sao iPad không có chế độ tiết kiệm pin?

Cẩm Bình • 06/04/2025 13:59

Chế độ tiết kiệm pin luôn có trên iPhone, nhưng vì sao Apple lại không trang bị tính năng này trên iPad?

Apple thường thiết kế sản phẩm dựa trên cách sử dụng. iPad được sử dụng khác biệt hoàn toàn với iPhone. Người dùng iPhone để tiến hành gọi khẩn cấp, giữ liên lạc với đồng nghiệp, mua hàng và thanh toán trực tuyến, nghe nhạc trong ô tô, thậm chí một số người dùng để mở cửa xe, vì vậy pin của thiết bị cần đủ dùng cả ngày cho đến khi họ về nhà. Trong khi đó iPad không đóng vai trò quan trọng như vậy trong cuộc sống thường nhật, chưa kể chúng sở hữu pin lớn nên không thường xuyên cạn nhanh như pin iPhone.

Pin iPad lớn hơn nên không thường xuyên cạn nhanh như pin iPhone - Ảnh: Apple Explained/Youtube

Người dùng cũng có xu hướng lướt điện thoại nhiều hơn, khiến thiết bị nhanh cạn pin hơn. Ngoài ra, máy tính bảng thường được sử dụng ở nhà hoặc tại nơi làm việc. Còn điện thoại thường phải theo người dùng đi khắp nơi nên không thể sạc lại ngay lập tức.

Tất cả lý do trên dẫn đến quyết định loại bỏ chế độ tiết kiệm pin trên iPad. Lý thuyết này có bằng chứng chứng minh. iPad từng được trang bị chế độ tiết kiệm pin, nhưng cách duy nhất để kích hoạt tính năng này là chuyển thiết bị về chế độ bị đánh mất (cho phép tìm lại thiết bị) nhờ đó iPad có thể hiển thị thông tin liên lạc càng lâu càng tốt, tăng khả năng ai đó tốt bụng đem trả lại. Vì không được sử dụng lúc thông thường nên chế độ tiết kiệm pin chẳng thực sự hữu dụng.

Tuy nhiên, cũng không loại trừ việc Apple có thể đưa chế độ tiết kiệm pin trở lại iPad và khiến tính năng hoạt động hiệu quả hơn. Nhưng tất cả tùy thuộc vào việc tập đoàn này có xem đây là tính năng cần thiết hay không!

DeepSeek tiết lộ phương pháp suy luận AI mới khi nhiều người mong chờ mô hình thế hệ tiếp theo

Sun, 6 Apr 2025 12:54:01 +0700

Nhịp đập khoa học

DeepSeek tiết lộ phương pháp suy luận AI mới khi nhiều người mong chờ mô hình thế hệ tiếp theo

Sơn Vân • 06/04/2025 12:54

Hợp tác với Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc), DeepSeek đã phát triển một kỹ thuật kết hợp hai phương pháp suy luận nhằm định hướng các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) theo sở thích của con người.

Công ty khởi nghiệp DeepSeek (Trung Quốc) vừa công bố phương pháp mới nhằm cải thiện khả năng suy luận của các mô hình ngôn ngữ lớn khi công chúng đang chờ R2 ra mắt.

Theo một bài nghiên cứu hợp tác với các nhà nghiên cứu từ Đại học Thanh Hoa, DeepSeek đã phát triển một kỹ thuật kết hợp hai phương pháp có tên mô hình hóa phần thưởng tạo sinh (GRM) và tinh chỉnh phản biện dựa trên nguyên tắc tự đánh giá. Cách tiếp cận kép này nhằm giúp các mô hình ngôn ngữ lớn đưa ra câu trả lời nhanh hơn và tốt hơn cho những truy vấn tổng quát.

Các mô hình DeepSeek-GRM được tạo ra từ nghiên cứu này vượt trội so với những phương pháp hiện có, khi “đạt hiệu suất cạnh tranh” với mô hình phần thưởng công khai mạnh mẽ, theo nhóm nghiên cứu. Mô hình hóa phần thưởng là quá trình giúp hướng dẫn mô hình AI hoạt động theo ưu tiên và sở thích của con người.

Nhóm nghiên cứu cho biết DeepSeek dự định mở mã nguồn các mô hình GRM, nhưng chưa đưa ra mốc thời gian cụ thể.

DeepSeek vừa tiết lộ một phương pháp tiếp cận mới để cải thiện các mô hình AI lý luận - Ảnh: Getty Images

Bài nghiên cứu học thuật này được công bố trên kho lưu trữ khoa học trực tuyến arXiv, giữa lúc xuất hiện tin đồn về bước đi tiếp theo của DeepSeek sau sự chú ý toàn cầu với mô hình nền tảng V3 và mô hình suy luận R1.

Theo hãng tin Reuters, R2 (phiên bản nâng cấp của R1) có thể được ra mắt ngay trong tháng 4 này khi DeepSeek đang nỗ lực tận dụng tên tuổi đang lên. V3 và R1 từng gây chấn động cộng đồng công nghệ toàn cầu vì có hiệu suất ngang các mô hình AI hàng đầu của Mỹ nhưng được DeepSeek đào tạo với chi phí thấp hơn rất nhiều.

Trong một bài viết, DeepSeek tiết lộ đào tạo V3 chỉ bằng 2.048 GPU (bộ xử lý đồ họa) Nvidia H800 trong vòng hai tháng. Đây không phải là loại chip AI hàng đầu của Nvidia. Ban đầu H800 được Nvidia phát triển như một sản phẩm giảm hiệu năng để vượt qua các hạn chế từ chính quyền Biden với mục đích bán cho thị trường Trung Quốc, song sau đó bị cấm theo lệnh trừng phạt của Mỹ.

DeepSeek tuyên bố rằng quá trình huấn luyện V3 chỉ tiêu tốn 2,8 triệu giờ GPU với chi phí 5,6 triệu USD, bằng một phần nhỏ thời gian và tiền bạc mà các công ty Mỹ bỏ ra cho các mô hình AI của họ.

DeepSeek vẫn giữ im lặng về tin đồn xoay quanh việc ra mắt R2 và không đưa ra bình luận chính thức về vấn đề này qua các kênh công khai.

DeepSeek cũng không phản hồi câu hỏi của trang SCMP mới đây.

Được thành lập năm 2023 tại thành phố Hàng Châu bởi doanh nhân Lương Văn Phong (40 tuổi), DeepSeek đã nhanh chóng thu hút sự chú ý toàn cầu trong vài tháng gần đây nhưng tránh xuất hiện trước công chúng, chỉ tập trung vào nghiên cứu và phát triển.

Tháng trước, DeepSeek đã nâng cấp mô hình V3 của mình lên phiên bản V3-0324, được quảng bá là có “khả năng suy luận nâng cao, tối ưu hóa phát triển web giao diện người dùng và cải thiện khả năng viết tiếng Trung”.

Vào tháng 2, DeepSeek đã mở mã nguồn năm kho lưu trữ mã của mình, cho phép các nhà phát triển xem xét và đóng góp vào quá trình phát triển phần mềm. Công ty khởi nghiệp này cam kết sẽ đạt được “tiến bộ chân thành với sự minh bạch hoàn toàn”. DeepSeek được các nhà phát triển toàn cầu hoan nghênh, ca ngợi vì tiết lộ các kỹ thuật mà họ sử dụng để xây dựng mô hình R1 hiệu suất cao, chi phí thấp của mình.

Cũng trong tháng 2, Lương Văn Phong đã công bố nghiên cứu kỹ thuật về native sparse attention, phương pháp nhằm tăng hiệu quả xử lý dữ liệu lớn của mô hình ngôn ngữ lớn.

Lương Văn Phong chính là người sáng lập High-Flyer (công ty mẹ DeepSeek). Đây là quỹ đầu cơ định lượng có nguồn tài chính mạnh mẽ đã hỗ trợ đáng kể cho các bước tiến kỹ thuật của DeepSeek.

Cuối tháng 2, Lương Văn Phong cùng các doanh nhân công nghệ khác đã tham dự hội nghị do Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chủ trì tại thủ đô Bắc Kinh, khi DeepSeek được ca ngợi là biểu tượng cho sức mạnh bền bỉ của ngành AI Trung Quốc trong bối cảnh Mỹ nỗ lực kiềm chế sự phát triển AI của nước này.

Lương Văn Phong bắt tay Chủ tịch Tập Cận Bình tại hội nghị - Ảnh: Tân Hoa Xã

Thuật toán học tăng cường của ByteDance giúp mô hình AI DeepSeek cải thiện khả năng suy luận phức tạp

Cuối tháng 3, ByteDance đã công bố một hệ thống mới sẽ cải thiện những thành tựu của DeepSeek trong việc đào tạo các mô hình suy luận AI.

Thuật toán học tăng cường DAPO của ByteDance có khả năng mở rộng, giúp mô hình ngôn ngữ lớn đạt được hành vi lý luận phức tạp hơn, chẳng hạn tự kiểm tra và tinh chỉnh lặp đi lặp lại. Thông tin này được công bố trong một nghiên cứu của ByteDance và Viện Nghiên cứu Công nghiệp AI thuộc Đại học Thanh Hoa.

Học tăng cường là phương pháp học máy, trong đó một tác nhân học cách đưa ra quyết định bằng cách tương tác với môi trường và nhận phản hồi dưới dạng phần thưởng hoặc hình phạt. Mục tiêu của học tăng cường là giúp tác nhân tối đa hóa phần thưởng dài hạn thông qua các hành động mà nó thực hiện trong môi trường.

Thuật toán này đã vượt qua phương pháp học tăng cường GRPO trong mô hình lập luận R1 của DeepSeek. Cụ thể hơn, DAPO đạt 50 điểm trong American Invitational Mathematics Examination 2024 khi sử dụng mô hình Qwen2.5-32B của Alibaba. Trong khi đó, GRPO chỉ đạt 47 điểm với cùng mô hình Qwen2.5-32B của Alibaba, theo kết quả nghiên cứu.

Đáng chú ý, DAPO đạt được kết quả tốt hơn với số bước đào tạo ít hơn một nửa so với GRPO.

GRPO là một trong những phương pháp huấn luyện của DeepSeek, giúp mô hình AI học bằng cách so sánh các hành động khác nhau và cập nhật dựa trên một nhóm quan sát.

American Invitational Mathematics Examination là cuộc thi toán học cấp cao dành cho học sinh trung học ở Mỹ. Đây là vòng thi thứ hai trong hệ thống các kỳ thi Toán học của Mỹ, diễn ra sau khi thí sinh đạt điểm cao trong American Mathematics Competitions.

American Mathematics Competitions là kỳ thi toán học do Hiệp hội Toán học Mỹ tổ chức nhằm phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu toán.

American Invitational Mathematics Examination là một trong những kỳ thi quan trọng nhất với học sinh giỏi toán muốn tham gia các kỳ thi toán học cấp quốc gia và quốc tế như Olympic Toán học Quốc tế (IMO).

Thành tựu này nhận được nhiều đánh giá tích cực từ giới học thuật và công nghiệp. Kỹ sư Philipp Schmid của Google DeepMind đã chia sẻ dự án trên mạng xã hội X và nhận xét rằng DAPO tốt hơn so với GRPO của DeepSeek trong học tăng cường.

Nhóm nghiên cứu của ByteDance và Đại học Thanh Hoa cũng đã thử nghiệm phương pháp GRPO nhưng đạt kết quả kém hơn DeepSeek 17 điểm trong American Invitational Mathematics Examination. Điều này cho thấy có thể họ chưa nắm được một số kỹ thuật huấn luyện quan trọng trong mô hình R1 của DeepSeek, theo nhóm nghiên cứu. Họ cũng đề xuất bốn kỹ thuật mới để vượt qua DeepSeek.

"Việc minh bạch và hợp tác như thế này mang lại lợi ích cho cộng đồng", Arpit Sharma, trưởng bộ phận hệ sinh thái của công ty hạ tầng đám mây Aethir, chia sẻ trên X.

Tuy nhiên, một số người vẫn hoài nghi. Vitaly Kurin, nhà nghiên cứu cấp cao của Nvidia, đặt câu hỏi trên X liệu việc so sánh số bước huấn luyện có thực sự phù hợp không, vì điều này không đồng nghĩa với việc giảm tổng thời gian huấn luyện.

Dự án DAPO được dẫn dắt bởi thực tập sinh Yu Qiying của ByteDance, người đang theo học tiến sĩ tại Đại học Thanh Hoa. Dự án cũng có sự tham gia của các thực tập sinh khác, gồm cả sinh viên năm thứ tư Tong Yuxuan của Đại học Thanh Hoa và Sheng Guangming (học tiến sĩ tại Đại học Hồng Kông).

ByteDance đang mở rộng các nỗ lực thu hút nhân tài AI hàng đầu trước khi họ tốt nghiệp. Hôm 20.3, đội ngũ mô hình ngôn ngữ lớn của ByteDance đã đăng thông báo tuyển dụng thực tập sinh nghiên cứu, nhắm đến những ứng viên "có niềm tin và đam mê mãnh liệt với công nghệ". Các ứng viên, nếu chưa tốt nghiệp trước tháng 9.2025, có thể làm việc tại nhiều thành phố như Bắc Kinh, Thượng Hải, Singapore cũng như San Jose và Seattle tại Mỹ.

Trước đó, đội ngũ mô hình ngôn ngữ lớn của ByteDance đã tổ chức một cuộc họp nội bộ, trong đó các đồng lãnh đạo Zhu Wenjia và Wu Yonghui (mới gia nhập từ Google) đã tái khẳng định mục tiêu "khám phá giới hạn của AI và cam kết thúc đẩy mã nguồn mở", theo hãng truyền thông nhà nước ChinaStarMarket.

Tái sử dụng lốp xe cũ làm rào chắn giảm tiếng ồn xe cộ

Sun, 6 Apr 2025 11:32:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Tái sử dụng lốp xe cũ làm rào chắn giảm tiếng ồn xe cộ

Cẩm Bình • 06/04/2025 11:32

Trang Princeea giới thiệu dự án Noba của công ty Cộng hòa Czech mmcité+, tái sử dụng làm rào chắn giảm tiếng ồn xe cộ trên đường cao tốc và đường sắt.

Mỗi năm có khoảng hàng tỉ lốp xe hao mòn. Không giống chai nhưa hay hộp bìa cứng, lốp xe cũ không dễ tái chế. Chúng được xếp chồng lên nhau trong bãi rác gây ô nhiễm nguồn nước hay bị đốt cháy thải hóa chất độc hại vào không khí. Thế giới loại bỏ khoảng 300 triệu lốp xe mỗi năm và tìm ra cách bền vững để tái sử dụng chúng vẫn là thách thức khó khăn.

Mmcité+ đã nghĩ ra cách. Công ty biến chúng thành rào chắn giảm tiếng ồn xe cộ trên đường cao tốc và đường sắt. Rào chắn này mang tên Noba, không chỉ giúp giải quyết tiếng ồn đô thị và còn ngăn chặn lượng lớn rác cao su thải ra môi trường.

Rào chắn từ lốp xe cũ - Ảnh: mmcité+/X

Lốp xe cũ – “ác mộng” với môi trường

Lốp xe hết tuổi thọ sử dụng không chỉ đơn giản là biến mất. Do có độ bền cao nên chúng cực kỳ khó phân hủy. Chúng tích dần trong bãi rác, chiếm không gian cũng như đem lại mối nguy cho môi trường. Lốp xe trong bãi rác giữ lại khí methane làm tăng nguy cơ hỏa hoạn, các kẽ giữ nước mưa tạo ra môi trường lý tưởng cho muỗi mang mầm bệnh cùng nhiều loài gây hại khác.

Đốt lốp xe cũng không phải giải pháp tốt. Làm vậy thải ra lượng lớn chất khí độc như CO, SO2, kim loại nặng khiến chất lượng không khí suy giảm, góp phần gây ra bệnh đường hô hấp.

Nỗ lực tái chế lốp xe không ngừng được đẩy mạnh, chẳng hạn biến chúng thành tấm lót sân chơi, cỏ nhân tạo thậm chí nhựa đường cho đường bộ. Nhưng lượng lốp xe bị loại bỏ còn quá nhiều đòi hỏi phải nghĩ ra giải pháp sáng tạo hơn, quy mô lớn hơn.

Giải pháp mang tính bước ngoặt

Trong quá trình tìm kiếm giải pháp bền vững, tái sử dụng chất thải thành cơ sở hạ tầng chức năng đem lại tác động lớn nhất. Vì vậy mmcité+ tạo nên Noba. Rào chắn cần lượng lớn lốp xe cũ, được thiết kế để hấp thu tiếng ồn trên đường cao tốc và đường sắt. Khác với rào chắn bằng bê tông hoặc kim loại truyền thống, Noba không những đem lại lợi ích về môi trường mà còn nâng cao tính thẩm mỹ đô thị lẫn phúc lợi cộng đồng.

Rào chắn giải quyết cả vấn đề rác thải lẫn vấn đề tiếng ồn - Ảnh: mmcité+/X

Lốp xe đủ sức chịu hao mòn cực độ nên lý tưởng để làm hạ tầng giao thông sử dụng lâu dài, chịu nổi thời tiết khắc nghiệt, không cần thay thế thường xuyên. Tuổi thọ dài giúp giảm chất thải cũng như nhu cầu nguyên liệu thô bổ sung, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Ngoài ưu điểm về độ bền, Noba còn giải quyết cả vấn đề tiếng ồn đô thị. Cấu trúc cao su xốp của lốp xe hấp thụ sóng âm hiệu quả hơn các vật liệu thông thường, đem lại môi trường yên tĩnh hơn cho cộng đồng dân cư gần đường cao tốc và đường sắt. Rào chắn cải thiện cả chất lượng cuộc sống lẫn sức khỏe cộng đồng.

Một ưu điểm nữa là tính linh hoạt, thích ứng về mặt thẩm mĩ. Noba có thể được điều chỉnh để hòa nhập vào môi trường xung quanh. Cộng đồng địa phương có thể tham gia quá trình thiết kế.

Meta phát hành ba mô hình AI mới: ‘Llama 4 Behemoth mạnh nhất lịch sử công ty’

Sun, 6 Apr 2025 10:16:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Meta phát hành ba mô hình AI mới: ‘Llama 4 Behemoth mạnh nhất lịch sử công ty’

Sơn Vân • 06/04/2025 10:16

Meta Platforms hôm 5.4 đã phát hành mô hình ngôn ngữ lớn mới nhất là Llama 4, với ba phiên bản Llama 4 Scout, Llama 4 Maverick và Llama 4 Behemoth.

Công ty mẹ Facebook cho biết Llama là một hệ thống AI đa phương thức, có khả năng xử lý và tích hợp nhiều loại dữ liệu khác nhau gồm văn bản, video, hình ảnh và âm thanh, đồng thời hỗ trợ chuyển đổi nội dung giữa các định dạng này.

Theo Meta Platforms, Llama 4 Maverick và Llama 4 Scout sẽ là mô hình ngôn ngữ lớn mã nguồn mở. Công ty cho biết đang giới thiệu bản xem trước của Llama 4 Behemoth, được gọi là “một trong những mô hình ngôn ngữ lớn thông minh nhất thế giới và là mô hình mạnh mẽ nhất của chúng tôi, đóng vai trò một giáo viên cho các mô hình mới”.

Meta Platforms nói rằng Llama 4 Scout, với 17 tỉ tham số hoạt động và 16 chuyên gia, là mô hình đa phương thức tốt nhất thế giới trong phân khúc của nó, mạnh hơn tất cả thế hệ Llama trước, và có thể chạy trên một GPU (bộ xử lý đồ họa) Nvidia H100 duy nhất. Ngoài ra, Llama 4 Scout hỗ trợ cửa sổ ngữ cảnh lên đến 10 triệu token (dẫn đầu ngành) và vượt trội Gemma 3, Gemini 2.0 Flash-Lite, Mistral 3.1 trên nhiều bảng điểm chuẩn phổ biến.

Trong ngữ cảnh AI, token là đơn vị nhỏ nhất mà mô hình sử dụng để xử lý văn bản. Tùy vào cách tokenizer hoạt động, một token có thể là:

Một chữ cái, ví dụ h, e, l…

Một âm tiết hoặc phần của từ, ví dụ com, puter

Một từ đầy đủ, ví dụ hello, dog.

Thậm chí là dấu câu hoặc khoảng trắng.

Số token càng lớn thì chi phí xử lý và yêu cầu tính toán càng cao.

Llama 4 Scout có thể xử lý lên tới 10 triệu token trong một lần, nên rất mạnh trong việc xử lý văn bản dài, nhiều hình ảnh/video tích hợp.

Tokenizer là thành phần cực kỳ quan trọng trong các mô hình ngôn ngữ lớn như Llama, GPT hay Gemini. Nó là "bộ phân tách văn bản", giúp chuyển đổi văn bản thô thành các token mà mô hình có thể hiểu và xử lý.

Llama 4 Maverick, cũng với 17 tỉ tham số hoạt động nhưng có đến 128 chuyên gia, vượt qua GPT-4o và Gemini 2.0 Flash trong nhiều bài kiểm tra đánh giá, đồng thời đạt kết quả tương đương DeepSeek V3 ở các tác vụ suy luận và lập trình với chưa đến một nửa tham số hoạt động.

Theo Meta Platforms, hai mô hình này đạt được chất lượng cao nhờ vào sự tinh luyện từ Llama 4 Behemoth, mô hình lớn nhất và mạnh nhất của công ty đến nay, với 288 tỉ tham số hoạt động và 16 chuyên gia. Llama 4 Behemoth vượt trội GPT-4.5, Claude Sonnet 3.7 và Gemini 2.0 Pro ở nhiều bài kiểm tra về STEM, theo Meta Platforms. Llama 4 Behemoth vẫn đang trong quá trình huấn luyện và công ty sẽ chia sẻ thêm chi tiết trong thời gian tới.

STEM là viết tắt của Science, Technology, Engineering, and Mathematics (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học). Đây là nhóm các lĩnh vực giáo dục và nghề nghiệp tập trung vào khoa học tự nhiên, công nghệ, kỹ thuật và toán học, thường được khuyến khích vì vai trò quan trọng trong đổi mới, nghiên cứu và phát triển kinh tế. STEM đặc biệt quan trọng trong thời đại công nghệ số, khi các ngành như AI, dữ liệu lớn (Big Data) và kỹ thuật phần mềm ngày càng phát triển.

Trên trang web của mình, Meta Platforms cho biết thêm: “Những mô hình này đại diện cho tinh hoa của dòng Llama, mang đến trí tuệ đa phương thức với mức chi phí hấp dẫn, đồng thời vượt trội hơn so với nhiều mô hình khác có kích thước lớn hơn đáng kể.

Việc xây dựng thế hệ tiếp theo của các mô hình Llama đòi hỏi chúng tôi phải áp dụng nhiều phương pháp mới trong giai đoạn huấn luyện sơ bộ. Các mô hình Llama 4 mới là những mô hình đầu tiên sử dụng kiến trúc mixture of experts (MoE, tạm dịch là tổ hợp chuyên gia). Trong các mô hình MoE, mỗi token đầu vào chỉ kích hoạt một phần nhỏ trong tổng số tham số của mô hình. Kiến trúc MoE hiệu quả hơn về mặt tính toán trong cả quá trình huấn luyện và suy luận”.

Thông tin về ba phiên bản Llama 4 Scout, Llama 4 Maverick và Llama 4 Behemoth - Ảnh chụp màn hình

Các hãng công nghệ lớn đã và đang đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng trí tuệ nhân tạo (AI) sau thành công của ChatGPT do OpenAI phát triển, vốn đã thay đổi cục diện ngành công nghệ và thúc đẩy làn sóng đầu tư vào học máy.

Hôm 4.4, tờ The Information đưa tin Meta Platforms từng trì hoãn việc ra mắt mô hình ngôn ngữ lớn mới nhất. Lý do vì trong quá trình phát triển, Llama 4 không đạt được kỳ vọng của Meta Platforms về các tiêu chuẩn kỹ thuật, đặc biệt là ở các nhiệm vụ liên quan đến suy luận và toán học.

The Information cũng cho biết công ty lo ngại rằng Llama 4 kém hiệu quả hơn so với các mô hình của OpenAI trong việc thực hiện những cuộc hội thoại bằng giọng nói giống con người.

Meta Platforms dự kiến sẽ chi 60-65 tỉ USD trong năm nay để mở rộng cơ sở hạ tầng AI của mình, giữa bối cảnh các nhà đầu tư đang gây áp lực lên các hãng công nghệ lớn nhằm chứng minh lợi nhuận từ các khoản đầu tư của họ.

Meta thử nghiệm chip đào tạo AI tự thiết kế đầu tiên để giảm phụ thuộc Nvidia

Meta Platforms đang thử nghiệm chip tự thiết kế đầu tiên để đào tạo các hệ thống AI.

Đây là cột mốc quan trọng khi công ty mẹ Facebook hướng tới việc tự thiết kế nhiều chip tùy chỉnh hơn và giảm sự phụ thuộc vào nhà cung cấp bên ngoài như Nvidia, theo hai nguồn tin của Reuters.

Meta Platforms, công ty truyền thông xã hội lớn nhất thế giới, đã triển khai thử nghiệm chip này trên quy mô nhỏ và dự định mở rộng sản xuất để sử dụng rộng rãi nếu thử nghiệm thành công, các nguồn tin cho biết.

Nỗ lực phát triển chip nội bộ là một phần trong kế hoạch dài hạn của Meta Platforms nhằm giảm chi phí cơ sở hạ tầng khổng lồ, trong bối cảnh công ty đang đặt cược lớn vào các công cụ AI để thúc đẩy tăng trưởng.

Meta Platforms, chủ sở hữu của Facebook, Instagram và WhatsApp, dự đoán tổng chi phí năm 2025 sẽ vào khoảng 114 đến 119 tỉ USD, gồm cả 60 - 65 tỉ USD chi phí vốn chủ yếu do chi tiêu cho cơ sở hạ tầng AI.

Một nguồn tin cho biết chip đào tạo AI mới của Meta Platforms là bộ tăng tốc chuyên dụng, tức được thiết kế để xử lý các tác vụ cụ thể về AI. Điều này có thể giúp nó tiết kiệm năng lượng hơn so với các GPU tích hợp thường được sử dụng cho các tác vụ AI.

Meta Platforms đang hợp tác với TSMC để sản xuất chip này, nguồn tin này cho biết. TSMC là hãng sản xuất chip theo hợp đồng số 1 thế giới, có trụ sở ở Đài Loan.

Việc triển khai thử nghiệm bắt đầu sau khi Meta Platforms hoàn thành tape-out đầu tiên của chip. Tape-out là dấu mốc quan trọng trong quá trình phát triển chip, liên quan đến việc gửi thiết kế ban đầu đến một nhà máy sản xuất chip.

Một quy trình tape-out thông thường tốn hàng chục triệu USD và mất khoảng ba đến sáu tháng để hoàn thành, nhưng không có gì đảm bảo rằng thử nghiệm sẽ thành công. Nếu thất bại, Meta Platforms sẽ phải chẩn đoán vấn đề và lặp lại bước tape-out.

Chip này là sản phẩm mới nhất trong loạt chip Meta Training and Inference Accelerator (MTIA) của công ty. Chương trình này đã có khởi đầu chông chênh trong nhiều năm và từng hủy bỏ một chip ở giai đoạn phát triển tương tự.

Song năm ngoái, Meta Platforms bắt đầu sử dụng chip MTIA để thực hiện suy luận cho các hệ thống đề xuất quyết định nội dung hiển thị trên bảng tin Facebook và Instagram.

Suy luận là quá trình sử dụng mô hình AI đã được đào tạo để đưa ra dự đoán hoặc quyết định dựa trên dữ liệu mới. Ví dụ, khi bạn tương tác với một chatbot AI, hệ thống sẽ sử dụng quá trình suy luận để đưa ra phản hồi phù hợp.

Các lãnh đạo Meta Platforms muốn bắt đầu sử dụng chip tự thiết kế vào năm 2026 để đào tạo AI. Đây là quá trình tính toán chuyên sâu liên quan đến việc cung cấp lượng lớn dữ liệu cho hệ thống AI để "dạy" nó cách thực hiện các tác vụ.

Giống như chip suy luận, mục tiêu của chip đào tạo là bắt đầu với các hệ thống đề xuất và sau đó sử dụng nó cho sản phẩm AI tạo sinh như chatbot Meta AI, theo các lãnh đạo công ty.

"Chúng tôi đang nghiên cứu cách thực hiện đào tạo cho hệ thống đề xuất, sau đó là cách đào tạo và suy luận cho AI tạo sinh", Chris Cox, Giám đốc Sản phẩm của Meta Platforms, nói tại hội nghị công nghệ, truyền thông và viễn thông Morgan Stanley tuần trước. Morgan Stanley là một trong những ngân hàng đầu tư và công ty dịch vụ tài chính đa quốc gia lớn nhất thế giới.

Chris Cox mô tả nỗ lực phát triển chip của Meta Platforms đến nay là "kiểu như đi bộ, bò, rồi chạy", nhưng cho biết các lãnh đạo coi chip suy luận thế hệ đầu tiên cho hệ thống đề xuất là một "thành công lớn".

Trước đây, Meta Platforms đã hủy bỏ một chip suy luận tùy chỉnh nội bộ sau khi nó thất bại trong đợt triển khai thử nghiệm quy mô nhỏ tương tự đang thực hiện cho chip đào tạo. Kết quả là công ty phải đảo ngược hướng đi và đặt mua nhiều tỉ USD GPU Nvidia vào năm 2022.

Kể từ đó, công ty truyền thông xã hội này vẫn là một trong những khách hàng lớn nhất của Nvidia, tích lũy kho GPU để đào tạo các mô hình AI, gồm cả các hệ thống đề xuất và quảng cáo cũng như hàng loạt mô hình nền tảng Llama. Các đơn vị này cũng thực hiện suy luận cho hơn 3 tỉ người sử dụng ứng dụng của Meta Platforms mỗi ngày.

Giá trị của những GPU này đã bị đặt dấu hỏi trong năm nay khi các nhà nghiên cứu AI ngày càng bày tỏ nghi ngờ về việc liệu có thể đạt được bao nhiêu tiến bộ nữa bằng cách tiếp tục mở rộng quy mô các mô hình ngôn ngữ lớn thông qua thêm ngày càng nhiều dữ liệu và sức mạnh tính toán.

Sự nghi ngờ này được củng cố do công ty khởi nghiệp DeepSeek (Trung Quốc) ra mắt V3 và R1, hai mô hình AI nguồn mở có hiệu suất cao với chi phí đào tạo thấp. V3 và R1 được tối ưu hóa hiệu quả tính toán bằng cách dựa nhiều hơn vào suy luận so với hầu hết mô hình hiện có.

Trong đợt bán tháo cổ phiếu AI toàn cầu do DeepSeek gây ra cuối tháng 1, vốn hóa thị trường của Nvidia mất gần 600 tỉ USD hôm 27.1.

Địa phương yêu cầu nộp giấy xác nhận cư trú khi đăng ký đi học: Đừng để 'sống lại' chuyện đã khai tử

Sun, 6 Apr 2025 08:31:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Địa phương yêu cầu nộp giấy xác nhận cư trú khi đăng ký đi học: Đừng để 'sống lại' chuyện đã khai tử

Thanh Bình • 06/04/2025 08:31

Dư luận hoan nghênh Công an TP.HCM đã khẩn cấp ra văn bản gửi Sở Giáo dục và Đào tạo, cùng 21 quận, huyện và TP.Thủ Đức về tuyển sinh đầu cấp trên địa bàn, sau phản ánh của báo chí.

Nguyên do trước đó một số UBND cấp xã và trường tiểu học, THCS yêu cầu phụ huynh phải có giấy xác nhận thông tin về cư trú (XNTTVCT) - còn gọi là CT07, mới có thể thực hiện thủ tục đăng ký cho con theo học tại các trường tiểu học, THCS.

Tái diễn “phép vua thua lệ làng”?

Động thái chấn chỉnh kịp thời của ngành chức năng, đã nhận được “cơn mưa” lời khen từ bạn đọc. Đồng thời, những việc làm “khác” với tinh thần công văn số 04/VP-KSTT, ngày 2.1.2025 của Văn phòng UBND TP.HCM bị nhắc đến.

Quan điểm của chính quyền TP.HCM, không gì khác hơn mục tiêu đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân khi thực hiện các yêu cầu chính đáng. Không riêng lĩnh vực giáo dục, lãnh đạo thành phố còn mong muốn phát huy tối đa các dịch vụ công trực tuyến, thực hiện trên “tổng kho” VNeID. Nhất là khi ứng dụng Công dân số TP.HCM, vừa được triển khai năm 2024, các cấp các ngành đang khuyến khích người dân tải app này để sử dụng.

Dĩ nhiên, các cơ quan yêu cầu phụ huynh nộp giấy XNTTVCT cũng có lý do riêng. Một vài trường hợp học sinh (HS) và gia đình có hộ khẩu tại địa chỉ này, nhưng thực tế cư trú lại là địa chỉ khác. Mục đích nắm rõ nơi ở hiện nay của HS cũng thật dễ hiểu.

Thế nhưng, nhu cầu mưu sinh tại các đô thị, câu chuyện giấy tờ một nơi, người ở một nẻo là chuyện khá bình thường. Dù xảy ra việc chưa trùng khớp giữa nơi đăng ký thường trú và nơi cư trú hiện tại, thì các cơ quan chức năng hoàn toàn có thể liên thông với nhau. Tiến hành tự xác minh, cập nhật, bổ sung, để hoàn chỉnh hồ sơ mà người dân và đơn vị quản lý nhân hộ khẩu, vẫn không phải lặp lại điệp khúc “xin - cho”.

Tình trạng “phép vua thua lệ làng” cũng không hiếm gặp ở một vài lĩnh vực khác. Quyển sổ hộ khẩu đã hoàn thành “sứ mệnh lịch sử” và trở thành quá khứ. Ai đó còn giữ lại trong nhà cũng chỉ xem nó như là “kỷ niệm”. Vậy nhưng, thỉnh thoảng vẫn còn phải mang đi photo, kẹp vào hồ sơ cho “đủ thủ tục”. Yêu cầu nộp giấy CT07, quả thật tương tự như buộc người khác phải “đào bới” đống phế liệu, tìm lại món đồ vật đã đi vào lãng quên.

Chấn chỉnh “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”

Mã số định danh cá nhân cập nhật vào hệ thống dữ liệu quốc gia về dân cư, giúp các ngành thuận tiện trong việc khai thác, phục vụ nhu cầu của nhân dân. Đi khám bệnh giờ đây không còn phải xuất trình thẻ BHYT, đi máy bay không cần mang theo thẻ căn cước hoặc giấy khai sinh (đối với trẻ em). Tài xế đổi giấy phép lái xe, trong lúc chờ nhận bản cứng vẫn hành nghề được, nhờ đã tích hợp vào tài khoản định danh điện tử (mức 2). Ngay cả chuyện hệ trọng của cả đời người là đăng ký kết hôn, cũng không cần nộp giấy xác nhận độc thân nữa.

Tóm lại, chỉ cần chiếc điện thoại thông minh và có… mạng, giờ đây đi du lịch cũng không phải mang nhiều giấy tờ như trước. Thời đại “4.0” đang đáp ứng đời sống nhiều mặt của con người. Thế nên, cần bắt công nghệ phục vụ cho người dân, đừng “làm khó” nhau, hoặc đẩy cái khó cho người khác chỉ vì một thủ tục đã đi vào dĩ vãng.

Nhiều trường học khuyến khích người dân thực hiện đăng ký cho con nhập học trên ứng dụng, theo hướng dẫn của ngành giáo dục

Chúng ta đã đầu tư rất nhiều, để có được vô số tiện ích mang tên công nghệ như hiện nay. Vì thế, khi sử dụng chưa hết lại còn “vẽ” thêm yêu cầu mang tính thủ công như trước đây, cũng có thể xem là lãng phí. Phụ huynh tốn công sức đến trực tiếp làm thủ tục cấp giấy xác nhận “bằng giấy”. Cơ quan có thẩm quyền cấp cũng mệt mỏi, mất thời gian vô ích, bởi đáng lẽ không cần dùng đến “động tác thừa” này. Ngành giáo dục vừa được khen ngợi, vì áp dụng phương pháp tuyển sinh rất nhân văn, dựa trên tiêu chí địa giới: “nhà gần trường”.

Chấm dứt tình trạng có trường học nằm rất gần nơi ở nhưng lại phải đi học trường xa. Vậy nên, để tốt hơn nữa cần thực hiện phối hợp nhịp nhàng giữa các trường và chính quyền cấp xã. Thông tin phụ huynh đăng ký nếu có chi tiết nào chưa trùng khớp (chiếm tỉ lệ rất ít), những đơn vị liên quan cần chủ động trao đổi, xác minh, bổ sung, thay vì để các bậc cha mẹ phải khổ sở đi xin cấp tờ CT07.

Mới đây, việc cấp thẻ căn cước và tài khoản định danh điện tử, đã được triển khai tại nhà ga tuyến metro số 1. Những chuyển động mang đầy tinh thần “vì nhân dân phục vụ”, rất đáng khích lệ và ủng hộ. Bên cạnh đó, người dân cũng mong muốn lược bớt, xóa hẳn những công đoạn không cần thiết, để cụm từ “số hóa” thực sự đi vào đời sống, thay thế cho cách làm xưa cũ, lạc hậu và tốn kém. Nhiều trường học cũng đang vận dụng thế mạnh của chuyển đổi số, nhằm tạo thuận lợi cho phụ huynh và HS.

“Chúng tôi khuyến khích người dân thực hiện đăng ký cho con nhập học trên ứng dụng, theo hướng dẫn của ngành giáo dục. Những trường hợp phụ huynh ở địa phương khác, nhưng có nguyện vọng cho con học ở trường này, đều được đề xuất Phòng Giáo dục và đào tạo TP.Thủ Đức giải quyết”.

Bà Lê Thị Kim Ngân - Hiệu trưởng Trường tiểu học Phước Thạnh, TP.Thủ Đức

Con lai của 2 loài động vật lớn nhất hành tinh liệu có sống cô độc?

Sun, 6 Apr 2025 08:21:01 +0700

Kiến thức - Học thuật

Con lai của 2 loài động vật lớn nhất hành tinh liệu có sống cô độc?

Anh Tú • {Ngày xuất bản}

Cá voi khói (flue whale) từng được coi là động vật cô đơn nhất hành tinh. Nhưng điều này dường nhưng không còn đúng khi ngày càng xuất hiện loài cá voi lai này.

Cá voi khói xuất hiện ngày càng nhiều hơn

Gần 40 năm trước, sâu trong Thái Bình Dương, một tiếng kêu đơn độc cất lên một không giống bất kỳ tiếng kêu nào khác. Âm thanh vang vọng khắp vực sâu ở tần số 52 hertz, khiến những người nghe bản độc tấu vang lên từ đại dương phải bối rối. Tần số này cao hơn nhiều so với cá voi xanh hoặc họ hàng của nó, cá voi vây, khiến các nhà khoa học phải suy ngẫm về bí ẩn của Cá voi 52.

Bí ẩn về cá voi 52 hay cá voi khói?

Kể từ đó, người ta đã nghe thấy con cá voi này nhiều lần, nhưng chưa bao giờ nhìn thấy nó. Một số người nghi ngờ rằng nó có thể bị biến dạng khiến tiếng kêu của nó thay đổi. Những người khác nghĩ rằng nó có thể chỉ đơn giản là thể hiện một tiếng kêu có âm điệu rất khác thường — giọng nam cao giữa giọng nam trung. Nhưng nhà sinh vật học biển John Calambokidis thuộc Cascadia Research Collective đưa ra một khả năng khác: "Con cá voi cô đơn nhất". Con cá voi được đặt tên như vậy vì có thể không có ai đáp lại tiếng kêu độc đáo của nó. Calambokidis, người đã dành hơn 50 năm nghiên cứu về các loài cá voi, nghi ngờ Cá voi 52 có thể là một loài lai: một phần là cá voi xanh, một phần là cá voi vây.

Một sinh vật như vậy, thường được gọi là cá voi khói, đang ngày càng phổ biến hơn khi biển ấm đẩy cá voi xanh vào vùng sinh sản mới. Do đó, chúng ngày càng có khả năng giao phối với họ hàng vây của mình. Một cuộc khảo sát về cá voi xanh Bắc Đại Tây Dương được công bố vào năm ngoái cho thấy DNA của cá voi vây chiếm tới 3,5% bộ gen của chúng, một con số đáng kinh ngạc khi hai loài này đã phân kỳ cách đây 8,35 triệu năm. Nếu cá voi 52 thực sự là một loài lai, thì sự xuất hiện của nó cho thấy sự giao thoa di truyền giữa cá voi xanh (tên khoa học là Balaenoptera musculus và cá voi vây (tên khoa học là Balaenoptera physalus) đã diễn ra trong nhiều thập niên, nếu không muốn nói là lâu hơn. Những phát hiện ở Bắc Đại Tây Dương cho thấy quá trình này đang diễn ra nhanh hơn.

Sự giao phối giữa các loài cá voi đã được ghi nhận trước đây, đáng chú ý là giữa các loài cá voi trắng (narwhals và belugas) và giữa hai loài cá voi hoa tiêu. Sự kết hợp này chủ yếu được cho là do biển ấm đẩy những loài động vật này vào vùng lãnh thổ mới và xích gần nhau hơn. Nhưng quá trình lai tạo đã được nghiên cứu kỹ hơn ở các loài động vật trên cạn như gấu pizzly sinh ra từ gấu xám Bắc Mỹ và gấu Bắc Cực. Người ta hầu như không hiểu được điều này ở động vật có vú ngoài biển, và người ta cũng biết rất ít về ý nghĩa của sự giao thoa đối với di truyền, hành vi và sự sống còn của loài động vật lớn nhất trên Trái đất.

Calambokidis cho biết: "Cá voi xanh vẫn đang vật lộn để phục hồi sau nhiều thế kỷ bị săn bắt, với một số quần thể chỉ còn chưa đến 5% số lượng ". Mặc dù số lượng cá lai được xác nhận vẫn còn thấp, nhưng việc tiếp tục phá vỡ môi trường sống có thể khiến chúng trở nên phổ biến hơn. Đáng lo là điều này làm suy thoái sự đa dạng di truyền của chúng và làm giảm khả năng phục hồi của các quần thể đang chịu nguy cơ.

Cá voi lai từ đâu mà ra?

Trước khi khoa học về hệ gien xuất hiện cách đây 30 năm, các nhà sinh vật học biển đã xác định được các loài lai chủ yếu thông qua hình thái hoặc nghiên cứu các đặc điểm vật lý. Nếu một loài động vật thể hiện các đặc điểm của hai loài — ví dụ như da lốm đốm của kỳ lân biển và thân hình chắc khỏe của cá voi trắng — thì nó có thể được dán nhãn là loài lai dựa trên các đặc điểm bên ngoài hoặc số đo bộ xương. Thế nhưng, hình thái học cũng chỉ có thể tiết lộ thế hệ con đầu tiên của hai loài riêng biệt.

Bằng chứng giai thoại cũng có thể đóng một vai trò: Nhật ký săn bắt cá voi trong lịch sử cho thấy cá voi xanh và cá vây đôi khi giao phối với nhau, mặc dù những cặp như vậy phần lớn vẫn chưa được xác nhận.

Bằng cách phân tích DNA, các nhà sinh vật học biển như Aimee Lang hiện có thể xác định sự giao thoa đã xảy ra cách đây nhiều thế hệ, khám phá ra một lịch sử phức tạp hơn nhiều so với những gì chúng ta ghi chép trước đây. Mức độ chi tiết mới này làm phức tạp thêm bức tranh: cá voi khói lai có đang trở nên phổ biến hơn không, hay các nhà nghiên cứu chỉ đơn giản là được trang bị tốt hơn để tìm ra chúng? Khi các nhà khoa học thăm dò các dấu hiệu di truyền của cá voi trên toàn thế giới, họ hy vọng sẽ phân biệt được liệu lai tạo là một xu hướng mới có do biến đổi khí hậu thúc đẩy hay là một khía cạnh đã tồn tại từ lâu trong quá trình tiến hóa của cá voi nhưng bị bỏ qua.

Trong mọi trường hợp, một số nhà sinh vật học biển thấy hiện tượng này đáng lo ngại vì cá voi khói phần lớn không có khả năng sinh sản. Mặc dù một số con cái có khả năng sinh sản, nhưng con đực có xu hướng vô sinh. Những con lai này chỉ chiếm một phần nhỏ trong số cá voi xanh trên thế giới vốn chỉ còn không quá 25.000 con. Thế nhưng, quần thể mất cân bằng của hai loài cho thấy loài cá voi khói lai sẽ tăng lên.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ: Chứng khoán Mỹ mất 5.400 tỉ USD 2 ngày là vấn đề của Mag 7, không phải do thuế từ ông Trump

Sat, 5 Apr 2025 23:07:01 +0700

Thế giới số

Bộ trưởng Tài chính Mỹ: Chứng khoán Mỹ mất 5.400 tỉ USD 2 ngày là vấn đề của Mag 7, không phải do thuế từ ông Trump

Sơn Vân • {Ngày xuất bản}

Sự sụt giảm này liên quan nhiều hơn đến sự xuất hiện của công ty trí tuệ nhân tạo DeepSeek (Trung Quốc) trong năm nay hơn là các chính sách kinh tế từ Tổng thống Donald Trump, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nói, cho thấy ít lo ngại về đà lao dốc hiện tại.

“Với tất cả những ai cho rằng sự sụt giảm của thị trường hoàn toàn do các chính sách kinh tế của Tổng thống, tôi có thể nói rằng đợt giảm giá này bắt đầu từ khi có thông báo về công nghệ AI của DeepSeek”, ông Scott Bessent nói với nhà bình luận bảo thủ Tucker Carlson.

“Nếu tôi phân tích theo cách cũ của mình, và đây là lần duy nhất tôi nói về những gì đang xảy ra với thị trường, tôi sẽ cho rằng đó là vấn đề của Mag 7, không phải là MAGA”, theo Scott Bessent, người từng điều hành một quỹ đầu cơ trước khi được ông Trump bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tài chính Mỹ.

Mag 7 là viết tắt của Magnificent 7, nhóm bảy cổ phiếu công nghệ hàng đầu (Apple, Nvidia, Amazon, Alphabet, Meta Platforms, Microsoft, Tesla) từng đẩy thị trường chứng khoán lên cao trước đợt bán tháo gần đây. Những công ty này đã có sự tăng trưởng vượt bậc trong những năm gần đây, đặc biệt là trong thời kỳ đại dịch COVID-19. Sự thống trị của Mag 7 trên thị trường chứng khoán là chủ đề được quan tâm rộng rãi, với việc một số nhà phân tích lo ngại về sự tập trung quyền lực và rủi ro tiềm ẩn nếu sự tăng trưởng của họ chậm lại.

MAGA (Make America Great Again) là một khẩu hiệu chính trị nổi tiếng ở Mỹ, được sử dụng lần đầu tiên trong chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ năm 1980 của ông Ronald Reagan, sau đó được Trump sử dụng rộng rãi trong chiến dịch tranh cử và nhiệm kỳ của ông.

Ý nghĩa:

- Khôi phục sự vĩ đại của Mỹ: Khẩu hiệu này thường được hiểu là một lời kêu gọi khôi phục lại sự thịnh vượng kinh tế, sức mạnh quân sự, và vị thế lãnh đạo toàn cầu của Mỹ.

- Thay đổi hiện trạng: Những người ủng hộ MAGA thường cảm thấy rằng nước Mỹ đã mất đi nhiều giá trị cốt lõi và đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Họ tin rằng bằng cách bầu chọn cho các ứng cử viên MAGA, họ có thể tạo ra những thay đổi lớn để đưa nước Mỹ trở lại thời kỳ hoàng kim.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent - Ảnh: Reuters

Chỉ số chứng khoán Mỹ đã giảm khoảng 10% chỉ trong hai ngày kể từ hôm 2.4 khi ông Trump công bố chế độ thuế đối ứng với hàng chục quốc gia, quyết liệt hơn những gì các nhà phân tích và nhà đầu tư dự đoán.

Đây là một đợt suy giảm mà các nhà phân tích thị trường và nhà đầu tư lớn quy trách nhiệm cho chính sách thuế quan cứng rắn của ông Trump. Đó là điều mà hầu hết chuyên gia kinh tế lẫn Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) cho rằng có nguy cơ làm tăng lạm phát và tổn hại đến tăng trưởng kinh tế.

Cổ phiếu công nghệ từng chịu cú sốc vào cuối tháng 1 khi DeepSeek ra mắt các mô hình AI nguồn mở V3 và R1 mạnh mẽ được phát triển với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ so với OpenAI cùng các hãng công nghệ lớn Mỹ. Sự kiện này khiến Nvidia, một trong những thành viên của Magnificent 7, mất gần 600 tỉ USD giá trị vốn hóa chỉ trong ngày 27.1, mức lỗ trong ngày lớn nhất từ trước đến nay.

Tuy nhiên, thị trường nhanh chóng hồi phục và đến giữa tháng 2, chỉ số chuẩn S&P 500 đã quay lại mức cao kỷ lục. Song bắt đầu từ cuối tháng 2, thị trường lại quay đầu giảm sau khi một cuộc khảo sát được theo dõi rộng rãi cho thấy người tiêu dùng ngày càng bi quan về triển vọng kinh tế, lo ngại rằng chính sách thuế quan của ông Trump sẽ làm tăng lạm phát.

Nhiều cuộc khảo sát khác từ doanh nghiệp và người tiêu dùng kể từ đó cũng cho thấy những lo ngại tương tự. Các dữ liệu khác cũng chỉ ra rằng tốc độ hoạt động kinh tế đã chậm lại trong quý 1/2025.

Chỉ số S&P 500 đã mất gần 14% giá trị kể từ ngày 19.2, tương đương gần 10.000 tỉ USD vốn hóa thị trường chứng khoán Mỹ đã bị "thổi bay". Theo hãng tin Bloomberg, chỉ số S&P 500 đã giảm xuống mức thấp nhất trong 11 tháng, làm bốc hơi 5.400 tỉ USD giá trị thị trường chỉ trong hai phiên giao dịch khép lại tuần qua tại Mỹ.

S&P 500 (Standard & Poor's 500) là một chỉ số chứng khoán quan trọng của Mỹ, đại diện cho 500 công ty đại chúng lớn nhất đang niêm yết trên các sàn giao dịch của Mỹ như NYSE (Sở giao dịch chứng khoán New York) và NASDAQ.

Nó được xem là chỉ số đại diện tốt nhất cho toàn bộ nền kinh tế Mỹ vì bao gồm các công ty thuộc nhiều ngành nghề khác nhau như công nghệ, tài chính, y tế, năng lượng, tiêu dùng,...

Một số công ty nổi bật trong S&P 500 có thể kể đến Apple, Microsoft, Amazon, Alphabet, Nvidia, Meta Platforms, Tesla..

Khi nói thị trường tăng hay giảm, họ thường đang nói đến chỉ số S&P 500 vì nó phản ánh khá chính xác sức khỏe của thị trường chứng khoán Mỹ nói chung.

Scott Bessent chỉ là quan chức mới nhất trong chính quyền Trump bác bỏ mức độ nghiêm trọng của sự sụt giảm trên thị trường chứng khoán Mỹ, vốn đã trở nên tồi tệ hơn sau khi ông Trump hôm 2.4 công bố mức thuế nhập khẩu cơ bản toàn cầu là 10%, cùng mức thuế đối ứng cao hơn nhiều với hàng hóa từ hàng chục quốc gia. Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cũng tỏ ra xem nhẹ đà lao dốc này.

Chính ông Trump vào 4.4 đã chia sẻ lại một bài đăng trên mạng xã hội với dòng chú thích: "Trump đang cố tình làm sụp đổ thị trường". Bài đăng đó kèm theo hình ảnh Tổng thống Mỹ đang chỉ vào một mũi tên đỏ lớn hướng xuống và hình ông đang ký các sắc lệnh hành pháp tại Nhà Trắng.

“Cam kết với chính sách đồng USD mạnh”

Trong khi đó, Scott Bessent cũng nói với Tucker Carlson rằng chính quyền Trump vẫn giữ cam kết với chính sách “đồng USD mạnh”. Ông bác bỏ những nhận định từ một số nhà phân tích rằng chiến dịch áp thuế là nỗ lực có chủ đích nhằm làm suy yếu đồng USD để tăng sức cạnh tranh cho hàng hóa Mỹ trên thị trường toàn cầu.

“Không ai nên lắng nghe bất kỳ ai trên thị trường nói về đồng USD ngoài Tổng thống Trump hoặc tôi. Chúng tôi là những người duy nhất đại diện cho chính quyền này, chính phủ Mỹ, về chính sách tiền tệ”, Scott Bessent tuyên bố.

“Chúng tôi có một chính sách đồng USD mạnh và đang triển khai đầy đủ các yếu tố cần thiết để đảm bảo đồng USD mạnh trong dài hạn”, ông nói thêm.

Kể từ khi ông Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ vào ngày 20.1, đồng USD đã mất gần 6% giá trị so với các loại tiền tệ của các đối tác thương mại lớn.

Thủ tướng: 2030-2045 Việt Nam phải phát triển được công nghiệp đường sắt

Sat, 5 Apr 2025 18:40:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Thủ tướng: 2030-2045 Việt Nam phải phát triển được công nghiệp đường sắt

Lam Thanh • {Ngày xuất bản}

Thủ tướng cho biết mục tiêu là đến năm 2030-2045 phải phát triển được công nghiệp đường sắt (làm chủ sản xuất toa xe, đầu máy và hệ sinh thái liên quan công nghiệp đường sắt…).

Văn phòng Chính phủ ban hành thông báo kết luận của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại cuộc họp của Ban Chỉ đạo các công trình, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt.

Cơ hội để làm chủ công nghiệp đường sắt

Thông báo nêu, việc phát triển hệ thống đường sắt có vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội. Với quy mô đầu tư của hệ thống đường sắt trong thời gian tới là rất lớn, đây là cơ hội để Việt Nam làm chủ công nghệ, phát triển sản xuất công nghiệp đường sắt.

Mục tiêu là đến năm 2030-2045 phải phát triển được công nghiệp đường sắt (làm chủ sản xuất toa xe, đầu máy và hệ sinh thái liên quan công nghiệp đường sắt…).

Thủ tướng cho rằng cần tập trung đào tạo, phát triển nguồn nhân lực; hình thành các tập đoàn, doanh nghiệp lớn (cả nhà nước và tư nhân); huy động mọi nguồn lực (bao gồm sử dụng vốn ngân sách nhà nước, huy động từ nguồn vốn vay, vốn ODA, phát hành trái phiếu, khai thác quỹ đất theo hình thức TOD…); xây dựng bộ quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật của Việt Nam; bổ sung đầy đủ các cơ chế chính sách đặc thù, đặc biệt cho các dự án (như bổ sung cơ chế chỉ định thầu, huy động nguồn lực…).

Thủ tướng cho biết mục tiêu là đến năm 2030-2045 phải phát triển được công nghiệp đường sắt

Ngoài ra, phải có tổng công trình sư có trình độ, năng lực, kinh nghiệm để chỉ đạo các dự án. Từng thành viên của ban chỉ đạo phải hết sức khẩn trương, nghiêm túc, thẳng thắn với tinh thần trách nhiệm cao để phối hợp, triển khai hiệu quả, chất lượng, bảo đảm tiến độ.

Thủ tướng yêu cầu trước mắt ưu tiên tập trung công tác lập báo cáo nghiên cứu khả thi các dự án (đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng); giao các địa phương làm chủ đầu tư các dự án giải phóng mặt bằng, ưu tiên bố trí nguồn lực, phối hợp chặt chẽ với Bộ Xây dựng, chủ đầu tư để hoàn thành theo đúng kế hoạch; tiếp tục rà soát cơ chế tài chính, đa dạng hóa nguồn vốn, đồng thời quản lý chặt chẽ để tránh thất thoát, lãng phí.

Thủ tướng cũng lưu ý rà soát các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt đã được Quốc hội cho phép để kịp thời bổ sung thêm đầy đủ các cơ chế để báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định trong tháng 5 năm 2025.

Ngoài ra, xây dựng Nghị định hướng dẫn lập thiết kế kỹ thuật tổng thể (FEED) và hướng dẫn cho phép chủ đầu tư được triển khai thực hiện đồng thời việc lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế xây dựng sau thiết kế cơ sở, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu; hoàn thành trong tháng 6 năm 2025.

“Khẩn trương xây dựng Nghị định theo trình tự, thủ tục rút gọn quy định tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp nhà nước được giao nhiệm vụ hoặc tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam được đặt hàng cung cấp dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt; hoàn thành trong tháng 5 tháng 2025…”, Thủ tướng nêu.

Tăng vốn điều lệ của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam

Thủ tướng yêu cầu xây dựng Đề án phát triển công nghiệp đường sắt, trình Chính phủ ban hành (hoàn thành trong tháng 6 năm 2025); lập Đề án tái cơ cấu Tổng công ty đường sắt Việt Nam (theo định hướng mô hình tập đoàn) để tham gia vào quá trình triển khai thực hiện các dự án.

Ngoài ra, nghiên cứu xem xét giao Tập đoàn Viettel và VNPT chủ trì đảm nhận trong việc tiếp nhận, phát triển, làm chủ công nghệ hệ thống thông tin, tín hiệu và hệ thống điều khiển của các dự án đường sắt.

Thủ tướng đồng ý đối với kiến nghị của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam về việc tăng vốn điều lệ của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam. Tổng công ty Đường sắt Việt Nam chủ động chủ trì, phối hợp với các đối tác có năng lực lập hồ sơ dự án tổ hợp công nghiệp đường sắt phục vụ các dự án đường sắt theo trình tự, thủ tục, quy định để trình cấp có thẩm quyền xem xét quyết định.

Tích cực triển khai các dự án cụ thể

Thủ tướng cũng có ý kiến chỉ đạo đối với một số dự án. Cụ thể, với dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ thành lập Hội đồng thẩm định nhà nước trong tháng 4.2025 để tiến hành thẩm định cùng với quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi dự án, đáp ứng tiến độ khởi công vào tháng 12.2025.

Hướng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh được đề xuất

Thủ tướng đồng ý khởi công gói thầu xây dựng hạ tầng ga Lào Cai mới và khởi công các khu tái định cư của dự án trong năm 2025; yêu cầu làm việc với phía Trung Quốc để đàm phán hiệp định khung về các nội dung liên quan đến Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trong tháng 5.2025, ký kết hiệp định vay trong tháng 11.2025 ngay sau khi phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi.

Với tuyến đường sắt Hà Nội - Lạng Sơn, Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng chuẩn bị hồ sơ để sớm triển khai đồng bộ các tuyến đường sắt Hà Nội - Lạng Sơn, Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái.

Về Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, Thủ tướng giao Bộ Xây dựng trình Chính phủ bổ sung cơ chế về chỉ định thầu cho dự án trong tháng 4.2025; Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội vào tháng 5 năm 2025; hoàn thiện các thủ tục để phấn đấu khởi công dự án vào cuối năm 2026; sớm ban hành nghị định về thiết kế tổng thể theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Với các dự án đường sắt đô thị Hà Nội và TP.HCM, Thủ tướng yêu cầu 2 địa phương chủ trì xây dựng kế hoạch chi tiết, tiến độ công việc triển khai các cơ chế chính sách áp dụng cho hai thành phố và ban hành kế hoạch riêng của mỗi thành phố thuộc thẩm quyền của địa phương; hoàn thành trong tháng 5.2025.

Thủ tướng yêu cầu rà soát lại kế hoạch triển khai các tuyến, xác định rõ phương án huy động nguồn vốn cho từng dự án. Hai thành phố phải có trách nhiệm phát triển công nghiệp đường sắt quốc gia.

'Vũ khí' mới cho cuộc chiến chống ung thư và đại dịch: Chất tăng cường vắc xin mạnh nhất thế giới

Sat, 5 Apr 2025 18:26:01 +0700

Nhịp đập khoa học

'Vũ khí' mới cho cuộc chiến chống ung thư và đại dịch: Chất tăng cường vắc xin mạnh nhất thế giới

Sơn Vân • {Ngày xuất bản}

Miễn dịch tăng cường giải quyết thách thức "chặng đường cuối" trong việc đưa vắc xin đến đúng nơi, có thể thay đổi cục diện trong cuộc chiến chống ung thư và đại dịch, theo các nhà khoa học.

Trung Quốc vừa công bố "vũ khí" mới nhất trong cuộc chiến chống ung thư: Chất tăng cường vắc xin mạnh nhất thế giới, có khả năng khuếch đại phản ứng miễn dịch chống lại khối u và nhiễm trùng lên đến 150 lần, theo các nhà nghiên cứu.

Đột phá này mang lại hai lợi ích tiềm năng: Nâng cao hiệu quả điều trị các loại ung thư như u hắc tố và ung thư gan, cũng như cải thiện hiệu quả của vắc xin trước các biến thể nhanh chóng của coronavirus, gồm cả loại gây ra COVID-19.

Nghiên cứu được thực hiện chung bởi các nhà khoa học Trung Quốc từ Đại học Tôn Trung Sơn, Đại học Phúc Đán và Đại học Liêu Ninh, công bố trên tạp chí Nature.

"Việc đưa kháng nguyên vắc xin đến các tế bào T CD8+ (đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch) cần ba bước then chốt: Xâm nhập APC (tế bào trình diện kháng nguyên), kích hoạt APC và nhắm mục tiêu đến lưới nội chất (ER)", theo ông Wang Ji, nhà nghiên cứu tại Viện Y học Chính xác, Bệnh viện số 1 trực thuộc Đại học Tôn Trung Sơn, đồng thời là tác giả chính của nghiên cứu.

Wang Ji chia sẻ điều này trong cuộc phỏng vấn với trang China Science Daily.

Lưới nội chất thường được ví như "xa lộ" bên trong tế bào, kết nối các cấu trúc dưới tế bào như nhân và tế bào chất.

APC (Antigen-Presenting Cell) là những tế bào đặc biệt trong hệ miễn dịch, có nhiệm vụ:

- Bắt giữ và xử lý kháng nguyên (các phân tử lạ như vi rút, vi khuẩn, tế bào ung thư...).

- "Trình diện" kháng nguyên đó lên bề mặt của mình để "giới thiệu" cho các tế bào T, giúp kích hoạt phản ứng miễn dịch của cơ thể.

Các loại APC chính gồm có:

Tế bào đuôi gai – mạnh nhất và chuyên nghiệp nhất trong việc kích hoạt tế bào T.

Đại thực bào – cũng có thể trình diện kháng nguyên, đồng thời "ăn" và tiêu diệt mầm bệnh.

Tế bào B – ngoài việc sản xuất kháng thể, chúng cũng có khả năng trình diện kháng nguyên.

Tóm lại, APC giống như "người đưa tin" trong hệ miễn dịch, giúp thông báo cho các "chiến binh" tế bào T biết phải tấn công kẻ thù nào.

Việc phân phối vắc xin truyền thống giống hướng dẫn người leo núi đến chân núi. Trong khi đó, hệ thống SABER (STING Agonist-Based ER-Targeting Molecules) của nhóm nghiên cứu hoạt động như một "thang máy" phân tử, vượt qua các rào cản tế bào để đưa kháng nguyên trực tiếp đến lưới nội chất, giải quyết thách thức phân phối "chặng cuối".

Các thí nghiệm đã chứng minh SABER hoạt động như "người giao hàng" chuyên dụng, có khả năng đưa kháng nguyên từ tế bào chất đến lưới nội chất một cách chính xác và hiệu quả.

Theo các nhà nghiên cứu Trung Quốc, chất tăng cường vắc xin mạnh nhất thế giới có khả năng khuếch đại phản ứng miễn dịch chống lại khối u và nhiễm trùng lên đến 150 lần - Ảnh: Shutterstock

Cuối tháng 3, các nhà khoa học tại Đại học Tufts (Mỹ) cũng công bố bước tiến vượt bậc trong cuộc chiến chống ung thư: Một loại vắc xin mới có khả năng kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ, giúp cơ thể chống lại nhiều loại khối u ác tính nguy hiểm.

Theo các nhà nghiên cứu tại Đại học Tufts, vắc xin ung thư mới tăng cường khả năng nhận diện kháng nguyên khối u của hệ miễn dịch. Phương pháp này tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ và thiết lập trí nhớ miễn dịch lâu dài, giảm khả năng tái phát khối u.

Khác với vắc xin ung thư truyền thống nhắm vào kháng nguyên cụ thể, vắc xin mới sử dụng hỗn hợp protein từ bất kỳ khối u rắn nào, loại bỏ nhu cầu xác định kháng nguyên đặc hiệu của khối u. Vắc xin đã được thử nghiệm trên động vật, cho thấy hiệu quả chống lại nhiều khối u rắn, bao gồm u hắc tố, ung thư vú bộ ba âm tính, ung thư phổi Lewis (trên chuột) và ung thư buồng trứng không thể phẫu thuật.

Vắc xin do Qiaobing Xu, giáo sư chuyên ngành kỹ thuật y sinh Đại học Tufts và các đồng nghiệp phát triển, dựa trên nghiên cứu trước đó về biểu hiện kháng nguyên đặc hiệu. Vắc xin này sử dụng hạt nano lipid mang mRNA vào hệ bạch huyết để tăng cường phản ứng miễn dịch.

Hệ bạch huyết là một phần quan trọng của hệ miễn dịch, hoạt động như mạng lưới "thoát nước", lọc chất độc và bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật.

"Chúng tôi đã cải thiện đáng kể thiết kế vắc xin ung thư bằng cách áp dụng cho bất kỳ khối u rắn nào có thể tạo ra hỗn hợp protein, thậm chí cả khối u không rõ nguồn gốc, mà không cần chọn trình tự mRNA. Sau đó, chúng tôi bổ sung AHPC (phân tử cải thiện khả năng kích hoạt miễn dịch của vắc xin ung thư), giúp đưa các mảnh protein từ tế bào ung thư vào đường dẫn phản ứng miễn dịch", Qiaobing Xu cho biết.

Khác với vắc xin truyền thống ngăn ngừa bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn hoặc vi rút, vắc xin ung thư kích thích hệ miễn dịch nhận diện và tấn công tế bào bị bệnh. Các liều tiêm được thiết kế để điều trị hơn là phòng ngừa, loại bỏ bệnh hiện có. Hiện thế giới đã có một số loại vắc xin phòng ngừa ung thư, nhưng thường nhắm vào vi rút liên quan, chẳng hạn HPV gây ung thư cổ tử cung.

Chìa khóa giúp vắc xin ung thư mới đạt hiệu quả cao nằm ở khả năng hướng kháng nguyên từ khối u vào hệ miễn dịch một cách hiệu quả. Thông thường, quá trình thu thập và đưa kháng nguyên vào các tế bào trình diện như đại thực bào hay tế bào tua (có thể xem như "đồn cảnh sát" của hệ miễn dịch) diễn ra khá chậm và kém hiệu quả, đặc biệt là với kháng nguyên từ khối u. Để khắc phục điều này, nhóm nghiên cứu tại Đại học Tufts đã phát triển một phương pháp hai giai đoạn nhằm tăng cường khả năng nhận diện và kích hoạt hệ miễn dịch.

Trước tiên, để đảm bảo thu gom được tất cả các protein khối u quan trọng, họ đã biến đổi hỗn hợp protein khối u bằng phân tử AHPC. AHPC sẽ thu hút một loại enzyme gắn "thẻ đánh dấu" gọi là ubiquitin lên các protein này.

Nhờ đó, các tế bào miễn dịch có thể dễ dàng nhận diện và xử lý những protein này thành các mảnh nhỏ để trình diện cho hệ miễn dịch. Tiếp theo, các protein khối u đã được xử lý sẽ được đóng gói vào các hạt lipid siêu nhỏ, để di chuyển trực tiếp đến các hạch bạch huyết, nơi tập trung nhiều tế bào trình diện kháng nguyên nhất.

Khi thử nghiệm trên động vật mắc các loại ung thư như u hắc tố, ung thư vú bộ ba âm tính, ung thư phổi Lewis và ung thư buồng trứng giai đoạn cuối, vắc xin đã kích hoạt mạnh mẽ các tế bào T cytotoxic. Đây vốn là loại tế bào tấn công các khối u đang phát triển, từ đó kìm hãm phát triển và ngăn chặn di căn.

"Điều trị ung thư luôn cần một chiến lược tổng hợp. Việc kết hợp vắc xin ung thư với phẫu thuật, hóa trị cùng các liệu pháp khác giúp tăng hiệu quả tiêu diệt tế bào ung thư và giảm nguy cơ tái phát trong thời gian dài", Qiaobing Xu nói.

GPT-4 'nhớ dai' đến mức nguy hiểm: Nghi vấn OpenAI sao chép nội dung bản quyền

Sat, 5 Apr 2025 11:20:01 +0700

Khoa học - công nghệ

GPT-4 'nhớ dai' đến mức nguy hiểm: Nghi vấn OpenAI sao chép nội dung bản quyền

Hoàng Vũ • 05/04/2025 11:20

Một nghiên cứu mới công bố đã làm dấy lên thêm lo ngại về cách OpenAI huấn luyện các mô hình trí tuệ nhân tạo của mình.

Các nhà nghiên cứu từ Đại học Washington, Stanford (Mỹ) cùng Đại học Copenhagen (Đan Mạch) đã đưa ra bằng chứng cho thấy một số mô hình trí tuệ nhân tạo của OpenAI, trong đó có GPT-4 và GPT-3.5, có thể đã "ghi nhớ" các nội dung có bản quyền trong quá trình đào tạo.

Nghiên cứu mới cho thấy mô hình AI của OpenAI có thể ghi nhớ và tái hiện nội dung có bản quyền từng được huấn luyện - Ảnh: Reuters

Bối cảnh pháp lý và tranh cãi

Theo TechCrunch, OpenAI đã phải đối mặt với một loạt vụ kiện từ các tác giả, lập trình viên và tổ chức báo chí. Các nguyên đơn cho rằng công ty này đã sử dụng tác phẩm của họ - bao gồm sách, mã nguồn và bài báo - để huấn luyện mô hình AI mà không có sự cho phép.

Mặc dù OpenAI tuyên bố tuân thủ nguyên tắc "sử dụng hợp lý" trong luật bản quyền Mỹ, các bên kiện cáo lập luận rằng không có điều khoản nào trong luật cho phép sử dụng dữ liệu có bản quyền để huấn luyện mô hình AI ở quy mô lớn như vậy.

Nghiên cứu mới tập trung vào việc tìm hiểu xem một mô hình trí tuệ nhân tạo có nhớ lại dữ liệu mà nó từng được học hay không, bằng cách sử dụng những từ hiếm gặp trong ngữ cảnh bình thường - gọi là các từ "bất thường". Ví dụ, trong câu "Jack và tôi ngồi im lặng hoàn toàn với tiếng radar kêu", từ "radar" được xem là bất thường vì trong tình huống này, các từ như "động cơ" hay "radio" sẽ phổ biến hơn.

Các nhà nghiên cứu đã tiến hành nhiều thử nghiệm bằng cách che đi những từ bất thường trong các đoạn văn trích từ tiểu thuyết hoặc bài báo của tờ New York Times, rồi yêu cầu các mô hình AI của OpenAI đoán những từ bị che khuất. Nếu mô hình đoán đúng, điều đó cho thấy nó có thể đã từng "gặp" và ghi nhớ nội dung này trong quá trình được huấn luyện.

GPT-4 và GPT-3.5 cho thấy dấu hiệu ghi nhớ nội dung bản quyền

Theo kết quả thử nghiệm, mô hình GPT-4 đã cho thấy dấu hiệu ghi nhớ các đoạn trích từ những tiểu thuyết phổ biến. Một phần trong số đó đến từ tập dữ liệu có tên BookMIA, vốn chứa nhiều sách điện tử có bản quyền. Ngoài ra, GPT-4 cũng được cho là đã ghi nhớ một phần nội dung từ New York Times, tuy với mức độ thấp hơn.

Những phát hiện này được đánh giá là khá đáng chú ý trong bối cảnh tranh cãi pháp lý đang diễn ra. Việc một mô hình AI có thể tái tạo lại nguyên văn những nội dung đã xuất bản cho thấy ranh giới giữa "học hỏi" và "sao chép" vẫn còn mờ nhạt trong cách AI được huấn luyện hiện nay.

"Để có những mô hình ngôn ngữ đáng tin cậy, chúng ta cần các hệ thống có thể được thăm dò, kiểm tra và đánh giá một cách khoa học", Abhilasha Ravichander, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Washington (Mỹ) và đồng tác giả nghiên cứu, cho biết. Bà nhấn mạnh rằng cần có sự minh bạch về dữ liệu trong toàn bộ hệ sinh thái AI, đặc biệt là những mô hình có ảnh hưởng lớn đến xã hội và kinh tế.

Nghiên cứu cũng không chỉ ra rằng tất cả dữ liệu đào tạo của OpenAI đều có vấn đề. Tuy nhiên, nó cho thấy khả năng tồn tại của những đoạn nội dung có bản quyền bị ghi nhớ, làm tăng nguy cơ mô hình vô tình "nhả" lại các nội dung này cho người dùng đầu cuối - điều có thể gây hậu quả pháp lý nếu không được kiểm soát kỹ.

Phản ứng và chiến lược của OpenAI

OpenAI từ lâu đã vận động cho việc nới lỏng các quy định về bản quyền liên quan đến dữ liệu đào tạo AI. Công ty này lập luận rằng việc sử dụng nội dung có bản quyền trong quá trình huấn luyện là cần thiết để đảm bảo chất lượng và năng lực của mô hình.

Mặc dù đã có một số thỏa thuận cấp phép với các tổ chức nội dung, và cung cấp công cụ để chủ sở hữu nội dung từ chối cho phép sử dụng, nhưng OpenAI vẫn đang kêu gọi chính phủ các nước thiết lập một khung pháp lý rõ ràng và linh hoạt hơn đối với AI.

Trong khi đó, các tổ chức báo chí và giới tác giả lại có quan điểm ngược lại. Họ cho rằng việc trích xuất kiến thức từ nội dung có bản quyền mà không có sự đồng thuận hay đền bù là hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Nghiên cứu mới không chỉ là một lời cảnh báo đối với OpenAI, mà còn cho toàn bộ ngành công nghiệp AI đang phát triển chóng mặt hiện nay. Khi các mô hình AI ngày càng được tích hợp vào nhiều lĩnh vực - từ giáo dục, y tế đến sáng tạo nội dung - thì tính minh bạch trong dữ liệu đào tạo trở nên thiết yếu để đảm bảo công bằng và hợp pháp.

Việc các mô hình có khả năng "ghi nhớ" nội dung cụ thể không chỉ đặt ra vấn đề pháp lý, mà còn đe dọa tính riêng tư và độc quyền nội dung. Điều này đặc biệt quan trọng trong các trường hợp mô hình AI bị lạm dụng để tạo ra các sản phẩm đạo văn, sao chép sách báo, hoặc cung cấp thông tin nhạy cảm một cách vô tình.

Google trình làng Gemini 2.5 Pro: Đắt nhưng đáng tiền?

Sat, 5 Apr 2025 10:10:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Google trình làng Gemini 2.5 Pro: Đắt nhưng đáng tiền?

Hoàng Vũ • 05/04/2025 10:10

Google vừa chính thức công bố bảng giá API cho Gemini 2.5 Pro, mô hình trí tuệ nhân tạo mới nhất và mạnh mẽ nhất của hãng, theo TechCrunch.

Đây là một trong những mô hình có khả năng xử lý lý luận, mã hóa và toán học tốt nhất hiện nay trên thị trường, đánh dấu bước tiến mới trong cuộc đua phát triển AI giữa các ông lớn công nghệ.

Gemini 2.5 Pro là mô hình AI mạnh nhất và đắt nhất hiện nay của Google, nhắm đến các ứng dụng cao cấp - Ảnh: Getty

Hiệu suất cao đi kèm giá “khủng”

Gemini 2.5 Pro được đánh giá cao nhờ hiệu suất vượt trội trên nhiều bài kiểm tra tiêu chuẩn trong lĩnh vực AI. Tuy nhiên, điều khiến giới công nghệ chú ý không kém là mức giá API được xem là cao nhất từ trước đến nay trong hệ sinh thái Google AI.

Cụ thể, đối với các tác vụ có độ dài đến 200.000 mã thông báo (token) - tương đương khoảng 750.000 từ, dài hơn cả bộ tiểu thuyết "Chúa tể những chiếc nhẫn" - giá sử dụng là 1,25 USD cho mỗi triệu token đầu vào, và 10 USD cho mỗi triệu token đầu ra. Và khi vượt quá 200.000 token, mức giá tăng lên 2,5 USD/1 triệu token đầu vào, và 15 USD/1 triệu token đầu ra.

Mức giá này đưa Gemini 2.5 Pro trở thành mô hình AI đắt nhất của Google hiện tại. Để so sánh, phiên bản nhẹ hơn là Gemini 2.0 Flash chỉ có giá 0,1 USD cho 1 triệu token đầu vào và 0,4 USD/1 triệu token đầu ra, rẻ hơn gấp nhiều lần.

So với các đối thủ khác, giá của Gemini 2.5 Pro cũng cao hơn đáng kể. Ví dụ, mô hình o3-mini của OpenAI có giá 1,1 USD cho mỗi triệu token đầu vào và 4,4 USD cho mỗi triệu token đầu ra. Trong khi đó, DeepSeek R1 có mức 0,55 USD/1 triệu token đầu vào và 2,19 USD/1 triệu token đầu ra.

Dù vậy, vẫn có những mô hình có giá cao hơn, như Claude 3.7 Sonnet của Anthropic với mức 3 USD/1 triệu token đầu vào và 15 USD/1 triệu token đầu ra, hay GPT-4.5 của OpenAI với mức giá lên đến 75 USD cho 1 triệu token đầu vào và 150 USD cho 1 triệu token đầu ra. Như vậy, Gemini 2.5 Pro vẫn nằm ở mức giá trung bình cao trong phân khúc các mô hình AI hiệu suất hàng đầu.

Giá tăng không hẳn là điều bất ngờ trong bối cảnh các mô hình AI ngày càng phức tạp, đòi hỏi năng lực xử lý khổng lồ và tài nguyên tính toán đắt đỏ. OpenAI o1-pro, mô hình mới nhất và mạnh nhất của OpenAI, hiện đang dẫn đầu về chi phí với mức 150 USD cho 1 triệu token đầu vào và 600 USD/1 triệu token đầu ra - mức giá cao nhất trên thị trường hiện tại.

Sự gia tăng chi phí này cho thấy một xu hướng rõ ràng: các mô hình AI hàng đầu đang ngày càng đắt đỏ hơn, phản ánh cả chi phí điện toán và nhu cầu sử dụng ngày càng lớn.

Phản ứng tích cực từ cộng đồng công nghệ

Bất chấp giá cao, phản hồi ban đầu từ cộng đồng phát triển phần mềm khá tích cực. Nhiều nhà phát triển đánh giá chi phí sử dụng Gemini 2.5 Pro là “hợp lý” so với năng lực mà mô hình này mang lại. Một điểm cộng là Google vẫn cho phép truy cập miễn phí Gemini 2.5 Pro với giới hạn tỷ lệ nghiêm ngặt, giúp người dùng thử nghiệm trước khi quyết định tích hợp vào hệ thống lớn hơn.

Theo chia sẻ từ CEO Sundar Pichai, Gemini 2.5 Pro hiện là mô hình được các nhà phát triển quan tâm nhiều nhất của Google. Trong tháng gần nhất, lượng người dùng nền tảng AI Studio và API Gemini đã tăng tới 80%, phần lớn nhờ sự ra mắt của phiên bản mới này.

Việc Google tung ra Gemini 2.5 Pro với hiệu suất cao và mức giá “cứng” cho thấy chiến lược đầu tư mạnh tay vào AI cao cấp. Thay vì cạnh tranh bằng giá rẻ, Google chọn tập trung vào năng lực xử lý phức tạp, phục vụ các bài toán chuyên sâu trong lĩnh vực mã hóa, lập trình, phân tích dữ liệu và mô hình hóa.

Trong bối cảnh OpenAI, Anthropic, Meta và nhiều hãng công nghệ khác liên tục tung ra sản phẩm mới, Gemini 2.5 Pro là lời khẳng định vị thế của Google trong lĩnh vực AI cao cấp. Đây cũng là một bước đi nhằm củng cố hệ sinh thái phát triển ứng dụng AI của hãng, đặc biệt với sự kết hợp của AI Studio, Google Cloud và các công cụ phát triển tích hợp.

Cơ cấu thỏa thuận mua bán TikTok ở Mỹ gần hoàn tất nhưng bị hoãn do Trung Quốc không phê duyệt

Sat, 5 Apr 2025 09:25:01 +0700

Thế giới số

Cơ cấu thỏa thuận mua bán TikTok ở Mỹ gần hoàn tất nhưng bị hoãn do Trung Quốc không phê duyệt

Sơn Vân • 05/04/2025 09:25

Thỏa thuận tách tài sản của TikTok tại Mỹ đã bị hoãn lại sau khi Trung Quốc cho biết sẽ không phê duyệt nó sau thông báo về thuế quan từ Tổng thống Donald Trump hôm 2.4, theo hai nguồn tin quen thuộc với vấn đề này.

Hôm 4.4, ông Trump đã gia hạn thêm 75 ngày cho thời hạn để tập đoàn ByteDance bán tài sản TikTok tại Mỹ cho một bên không phải người Trung Quốc, nếu không sẽ phải đối mặt với lệnh cấm đáng ra hiệu lực vào ngày 19.1 theo luật.

Thỏa thuận này, về cơ cấu đã được hoàn tất phần lớn hôm 2.4, sẽ tách các hoạt động của TikTok tại Mỹ thành một công ty mới có trụ sở tại nước này, do các nhà đầu tư Mỹ sở hữu và điều hành phần lớn, theo một nguồn tin của Reuters. Tập đoàn ByteDance (Trung Quốc) sẽ nắm giữ cổ phần dưới 20% trong công ty mới.

Nguồn tin cho biết thỏa thuận đã được các nhà đầu tư hiện tại lẫn mới, ByteDance và chính phủ Mỹ chấp thuận.

Khi được hỏi về tình trạng của thỏa thuận với TikTok, Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington nói: "Trung Quốc đã nhiều lần nêu rõ lập trường của mình về TikTok. Trung Quốc luôn tôn trọng và bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp, phản đối các hoạt động vi phạm các nguyên tắc cơ bản của nền kinh tế thị trường".

"Thỏa thuận này đòi hỏi nhiều nỗ lực hơn để đảm bảo tất cả phê duyệt cần thiết đều được ký kết", Tổng thống Trump viết trên mạng xã hội, giải thích lý do ông gia hạn thời hạn vốn sẽ hết hạn hôm 5.4. "Chúng tôi hy vọng sẽ tiếp tục hợp tác thiện chí với Trung Quốc, dù tôi được biết họ không hài lòng với các mức thuế đối ứng của chúng tôi", ông Trump cho biết thêm.

Trung Quốc hiện phải đối mặt với mức thuế 54% với hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ sau khi ông Trump tuyên bố sẽ tăng thuế 34% vào tuần này. Điều đó khiến Trung Quốc đáp trả hôm 4.4.

Cụ thể hơn, Trung Quốc sẽ áp thuế bổ sung 34% với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, có hiệu lực từ ngày 10.4. Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết đây là bước đi nhằm đáp lại mức thuế đối ứng 34% mà Tổng thống Trump thông báo chiều 2.4.

Trung Quốc bổ sung 11 công ty Mỹ vào "danh sách thực thể không đáng tin", với lý do vi phạm các quy định thị trường. Bộ Thương mại nước này còn đưa thêm 16 doanh nghiệp Mỹ vào danh sách hạn chế xuất khẩu, đồng thời áp dụng kiểm soát xuất khẩu với 7 kim loại liên quan đến đất hiếm.

Ngoài ra, Trung Quốc đã đệ đơn lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) kiện Mỹ về mức thuế đối ứng nói trên.

Hôm 3.4, ông Trump cho biết sẽ cân nhắc một thỏa thuận cho TikTok, trong đó Trung Quốc đồng ý chấp thuận việc bán ứng dụng video ngắn này để đổi lấy việc giảm thuế với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ.

Phát biểu với các phóng viên trên máy bay Air Force One, ông Trump đã dùng TikTok làm ví dụ về cách thuế quan có thể được sử dụng để đàm phán với các quốc gia khác. "Bạn có một tình huống với TikTok, nơi Trung Quốc có thể sẽ nói: 'Chúng tôi sẽ phê duyệt thỏa thuận, nhưng liệu các bạn có làm gì đó về thuế quan không?’. Chúng ta có thể sử dụng thuế quan để đổi lấy một điều gì đó".

Hồi tháng 3, Trump cho biết chính quyền của ông đã liên lạc với bốn nhóm khác nhau về một thỏa thuận TikTok tiềm năng nhưng không nêu tên họ.

Thỏa thuận tách tài sản của TikTok tại Mỹ đã bị hoãn lại sau khi Trung Quốc không phê duyệt nó sau thông báo về thuế quan từ Tổng thống Trump hôm 2.4 - Ảnh: Reuters

Rào cản lớn

Một rào cản lớn với bất kỳ thỏa thuận nào liên quan đến hoạt động TikTok tại Mỹ là sự chấp thuận từ chính phủ Trung Quốc. Trung Quốc chưa cam kết công khai rằng sẽ cho phép bán TikTok. Các phát biểu của ông Trump cho thấy sự phản đối từ phía Trung Quốc đang gia tăng.

"Chúng tôi mong muốn được hợp tác với TikTok và Trung Quốc để hoàn tất thỏa thuận. Chúng tôi không muốn TikTok biến mất", ông Trump viết trên mạng xã hội hôm 4.4.

Quốc hội Mỹ đã thông qua đạo luật buộc ByteDance phải thoái vốn khỏi TikTok ở Mỹ vào tháng 4.2024 với sự ủng hộ mạnh mẽ từ cả hai đảng. Tổng thống Mỹ khi đó là Joe Biden đã ký thành luật.

Một số nhà làm luật cho biết ông Trump phải thực thi luật, theo đó TikTok phải ngừng hoạt động vào ngày 19.1 trừ khi ByteDance hoàn tất việc thoái vốn khỏi tài sản của ứng dụng tại Mỹ. Ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ thứ hai của mình vào ngày 20.1 và chọn không thực thi luật này.

Vào tháng 1, Bộ Tư pháp Mỹ yêu cầu với Apple và Google không thực thi luật, khiến hai công ty khôi phục TikTok trên các cửa hàng ứng dụng cho người dùng mới tải về.

Lệnh mới của ông Trump sẽ đặt ra thời hạn vào giữa tháng 6 cho một thỏa thuận mua bán TikTok ở Mỹ.

Các cuộc đàm phán do Nhà Trắng dẫn đầu về tương lai của TikTok đang tập trung vào kế hoạch cho các nhà đầu tư lớn nhất không phải người Trung Quốc trong ByteDance tăng cổ phần và mua lại hoạt động TikTok tại Mỹ, theo Reuters.

Kế hoạch bao gồm việc tách TikTok thành một thực thể riêng tại Mỹ và làm giảm tỷ lệ sở hữu của người Trung Quốc trong công ty mới xuống dưới ngưỡng 20% như luật Mỹ quy định, từ đó giúp TikTok tránh bị cấm tại nước này, các nguồn tin nói với Reuters.

Reuters đưa tin Susquehanna International Group của Jeff Yass và General Atlantic của Bill Ford, cả hai đều có đại diện trong hội đồng quản trị của ByteDance, đang dẫn đầu các cuộc thảo luận với Nhà Trắng.

Walmart đã phủ nhận thông tin trên ABC News rằng đang cân nhắc tham gia một nhóm các nhà đầu tư trong một thỏa thuận mua lại TikTok ở Mỹ.

Hôm 3.4, nền tảng tiếp thị AppLovin cho biết đã nộp hồ sơ đấu thầu để mua lại các tài sản của TikTok bên ngoài Trung Quốc.

AppLovin cho biết trong một hồ sơ pháp lý rằng đề xuất mua TikTok của họ hiện chỉ mang tính sơ bộ và không có gì đảm bảo rằng thương vụ sẽ được thực hiện.

“Việc bổ sung TikTok có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi của AppLovin trở thành một thế lực quảng cáo toàn cầu, nhưng các yếu tố phức tạp về pháp lý và địa chính trị vẫn là biến số quan trọng với các nhà đầu tư”, ông Michael Ashley Schulman, Giám đốc đầu tư tại hãng Running Point Capital, nhận định.

Ngày càng có nhiều bên tham gia đấu giá nền tảng mạng xã hội video ngắn này.

Amazon và một liên minh do Tim Stokely (nhà sáng lập nền tảng nội dung người lớn OnlyFans) dẫn đầu là những cái tên khác gia nhập cuộc đua mua lại TikTok ở Mỹ.

Zoop, công ty khởi nghiệp do Tim Stokely điều hành, đã hợp tác với một quỹ tiền điện tử để đưa ra đề xuất đấu giá mua TikTok vào phút chót, hai bên xác nhận với Reuters.

Một quan chức chính quyền Mỹ xác nhận Amazon đã gửi thư tới Phó tổng thống Mỹ JD Vance và Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick.

Amazon từ lâu đã có tham vọng phát triển một mạng xã hội nội bộ để giúp thúc đẩy doanh số bán hàng và thu hút đối tượng người dùng trẻ hơn. Hãng đã mua lại nền tảng video trực tiếp Twitch vào năm 2014 với giá gần 1 tỉ USD và trang đánh giá sách Goodreads năm 2013 nhằm xây dựng một mạng xã hội có sức hút. Amazon cũng từng phát triển và thử nghiệm Inspire, tính năng video ngắn và ảnh tương tự TikTok, nhưng đã đóng cửa đầu năm nay.

Tuy nhiên, theo The New York Times, nhiều bên tham gia đàm phán không đánh giá cao đề xuất của Amazon.

Thương vụ này cũng thu hút sự quan tâm của các tỷ phú và doanh nhân khác. Tỷ phú Frank McCourt đang hợp tác với nhà đầu tư Kevin O'Leary (Canada) và đồng sáng lập Reddit Alexis Ohanian trong một đề xuất mua lại TikTok ở Mỹ. Ngôi sao YouTube MrBeast (tên thật là Jimmy Donaldson) cũng đang đàm phán để tham gia nhóm này, theo một nguồn tin quen thuộc với kế hoạch của ông.

Frank McCourt là ông trùm bất động sản sở hữu CLB bóng đá Olympique Marseille (Pháp) và chủ cũ đội bóng chày L.A Dodgers (Mỹ).

Frank McCourt cho biết quá trình đấu thầu này không hề bình thường. Hiện không có danh sách tài sản rõ ràng, không có định giá TikTok cụ thể và ByteDance chưa thuê ngân hàng đầu tư nào để dẫn dắt thương vụ, Frank McCourt tiết lộ với Reuters.

Theo Frank McCourt, Trung Quốc có tiếng nói trong việc bán TikTok và ByteDance có thể đóng cửa ứng dụng này tại Mỹ. Ông cho biết ByteDance đang tham gia đàm phán nhưng không tích cực như một bên bán có động cơ rõ ràng.

Trái đất nóng thêm 3°C, thu nhập của chúng ta sẽ bốc hơi 40%

Sat, 5 Apr 2025 07:53:01 +0700

Kiến thức - Học thuật

Trái đất nóng thêm 3°C, thu nhập của chúng ta sẽ bốc hơi 40%

Anh Tú • 05/04/2025 07:53

Theo nghiên cứu mới của Giảng viên cao cấp về Kinh tế Timothy Neal thuộc Viện Rủi ro và Ứng phó Khí hậu, UNSW Sydneyvà các đồng nghiệp, thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra cho nền kinh tế thế giới đang bị đánh giá thấp rất nhiều, đặc biệt khi tính đến phạm vi toàn cầu của thời tiết khắc nghiệt và hậu quả của nó.

Cho đến nay, các dự báo về cách biến đổi khí hậu sẽ ảnh hưởng đến tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu nhìn chung mới chỉ cho thấy tác hại từ nhẹ đến trung bình. Điều này dẫn đến việc các quốc gia vẫn thiếu khẩn trương và quyết tâm trong các nỗ lực nhằm giảm phát thải khí nhà kính.

Tuy nhiên, các mô hình dự báo đang dùng thường có một sai sót cơ bản - chúng cho rằng nền kinh tế quốc gia chỉ bị ảnh hưởng bởi thời tiết ở quốc gia đó. Bất kỳ tác động nào từ các sự kiện thời tiết ở nơi khác, chẳng hạn như lũ lụt ở một quốc gia ảnh hưởng đến nguồn cung cấp lương thực cho quốc gia khác, đều không được đưa vào các mô hình.

Nghiên cứu mới của nhóm Timothy Neal tìm cách khắc phục điều này. Sau khi đưa các hậu quả toàn cầu của thời tiết khắc nghiệt vào các mô hình mới, họ nhận thấy tác hại dự kiến đối với GDP toàn cầu trở nên tồi tệ hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây. Điều này ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân ở mọi quốc gia trên Trái đất.

Thời tiết gây sốc ở khắp mọi nơi, cùng một lúc

Hiện tượng nóng lên toàn cầu ảnh hưởng đến nền kinh tế theo nhiều cách. Thiệt hại rõ ràng nhất là do thời tiết cực đoan. Hạn hán có thể gây ra tình trạng mất mùa, trong khi bão và lũ lụt có thể gây ra sự tàn phá trên diện rộng và làm gián đoạn nguồn cung cấp hàng hóa. Nghiên cứu gần đây cũng chỉ ra rằng các đợt nắng nóng, trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu, đã góp phần gây ra lạm phát giá lương thực.

Nhiệt độ cao cũng khiến người lao động kém năng suất hơn. Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người, nó còn góp phần lây truyền bệnh tật và có thể gây ra tình trạng di cư và xung đột hàng loạt.

Hầu hết các nghiên cứu trước đây dự đoán rằng ngay cả khi nhiệt độ tăng lên 4°C cũng chỉ có tác động tiêu cực nhẹ đến nền kinh tế toàn cầu vào cuối thế kỷ 21, cụ thể là từ 7% đến 23%. Mô hình hóa như vậy thường dựa trên tác động của các cú sốc thời tiết trong quá khứ. Tuy nhiên, những cú sốc này thường chỉ giới hạn ở quy mô địa phương hoặc một khu vực và được điều chỉnh bù đắp từ nơi khác.

Ví dụ, trước đây, Nam Mỹ có thể bị hạn hán, nhưng các khu vực khác trên thế giới lại có lượng mưa tốt. Vì vậy, Nam Mỹ có thể dựa vào việc nhập khẩu các sản phẩm nông nghiệp từ các quốc gia khác để bù đắp tình trạng thiếu hụt trong nước và ngăn chặn giá lương thực tăng đột biến.

Nhưng biến đổi khí hậu trong tương lai sẽ làm tăng nguy cơ xảy ra các cú sốc thời tiết đồng thời trên các quốc gia và dai dẳng hơn theo thời gian. Điều này sẽ phá vỡ các mạng lưới sản xuất và phân phối hàng hóa, gây tổn hại đến thương mại và hạn chế mức độ các quốc gia có thể hỗ trợ nhau.

Thương mại quốc tế là nền tảng của sản xuất kinh tế toàn cầu. Vì vậy, nghiên cứu của nhóm Timothy Neal đã xem xét cách tăng trưởng kinh tế trong tương lai của một quốc gia sẽ bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết ở mọi nơi khác trên thế giới.

Nhóm Timothy Neal đã tìm thấy gì?

Một điều rõ ràng ngay lập tức: một năm ấm áp trên khắp hành tinh khiến tăng trưởng toàn cầu thấp hơn. Họ đã hiệu chỉnh ba mô hình hàng đầu để tính đến tác động của thời tiết toàn cầu đối với nền kinh tế quốc gia, sau đó tính trung bình kết quả của chúng. Phân tích của họ tập trung vào GDP bình quân đầu người toàn cầu - nói cách khác là lấy tổng sản lượng kinh tế của thế giới chia cho dân số.

Nhóm của Timothy Neal phát hiện ra rằng nếu Trái đất nóng lên hơn 3°C vào cuối thế kỷ, thì thiệt hại ước tính đối với nền kinh tế toàn cầu tăng vọt từ mức trung bình 11% (theo các giả định mô hình trước đó) lên 40% (theo các giả định mô hình của nhóm Timothy Neal). Mức thiệt hại này có thể tàn phá cuộc sống ở nhiều nơi trên thế giới.

Các mô hình tính toán trước đây đã khẳng định rằng nền kinh tế ở các vùng lạnh giá trên thế giới, chẳng hạn như Nga và Bắc Âu, sẽ được hưởng lợi từ nhiệt độ toàn cầu ấm hơn. Tuy nhiên, nhóm Timothy Neal thấy tác động lên nền kinh tế toàn cầu quá lớn khiến tất cả các quốc gia đều sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Đừng nghĩ lợi trước mắt

Giảm phát thải dẫn đến chi phí kinh tế ngắn hạn. Những chi phí này phải được cân bằng với lợi ích dài hạn của việc tránh biến đổi khí hậu nguy hiểm. Mô hình kinh tế gần đây cho thấy sự cân bằng này sẽ đạt được bằng cách giảm phát thải ở mức cho phép Trái đất nóng lên 2,7°C.

Con số này gần với quỹ đạo nóng lên hiện tại của Trái đất. Nhưng con số này cao hơn nhiều so với các mục tiêu của Thỏa thuận chung Paris và giới hạn nóng lên toàn cầu do các nhà khoa học khí hậu khuyến nghị.

Đáng tiếc, con số này cũng dựa trên các giả định sai lầm được thảo luận ở trên. Theo nghiên cứu mới của nhóm Timothy Neal, mức nóng lên toàn cầu tối ưu, cân bằng giữa chi phí ngắn hạn với lợi ích dài hạn là 1,7°C. Về cơ bản, mức này phù hợp với mục tiêu đầy tham vọng nhất của Thỏa thuận chung Paris.

Nghiên cứu mới của nhóm Timothy Neal cho thấy các dự báo trước đây về cách Trái đất nóng lên ở thang cũ sẽ ít ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu, đã quá lạc quan. Nghiên cứu mới của họ bổ sung thêm bằng chứng gần đây khác cho thấy hậu quả kinh tế của biến đổi khí hậu đã bị đánh giá thấp một cách nghiêm trọng.

Rõ ràng, quỹ đạo phát thải hiện tại của Trái đất đang gây nguy hiểm cho tương lai của chúng ta và cả con cháu chúng ta sau này. Nhân loại càng sớm nắm bắt được những thảm họa sắp xảy ra do biến đổi khí hậu, chúng ta càng sớm có thể thay đổi hướng đi để tránh nó.

Chatbot Microsoft Copilot cà khịa Bill Gates, Satya Nadella, Steve Ballmer trong cuộc phỏng vấn hiếm thấy

Fri, 4 Apr 2025 22:57:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Chatbot Microsoft Copilot cà khịa Bill Gates, Satya Nadella, Steve Ballmer trong cuộc phỏng vấn hiếm thấy

Sơn Vân • {Ngày xuất bản}

Nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành lập Microsoft, Copilot đã phỏng vấn và "cà khịa" các lãnh đạo huyền thoại của công ty.

Hôm nay (4.4), Microsoft chính thức bước sang tuổi 50, đánh dấu nhiều thập kỷ đổi mới trong lĩnh vực phát triển phần mềm và gần đây là những tiến bộ trong trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh.

Biên tập viên cấp cao Zac Bowden thuộc trang Windows Central từng đưa ra dự đoán về sự kiện kỷ niệm 50 năm của Microsoft, trong đó có khả năng công ty sẽ công bố lộ trình cụ thể về các tính năng AI trên Windows 11 như Windows Recall, Click To Do và AI in Search.

1. Windows Recall là tính năng AI mới của Microsoft, được thiết kế để giúp người dùng "ghi nhớ" và truy xuất lại mọi thứ họ đã làm trên máy tính. Nó hoạt động bằng cách chụp ảnh màn hình định kỳ và ghi lại nội dung trên thiết bị, sau đó sử dụng AI để tìm kiếm lại thông tin một cách thông minh.

Cách hoạt động của Windows Recall

Ghi lại lịch sử hoạt động: Tự động chụp ảnh màn hình theo định kỳ để lưu lại các nội dung bạn đã xem, như tài liệu, trang web, email hoặc ứng dụng.

Tìm kiếm thông minh bằng AI: Người dùng có thể tìm lại những gì mình đã xem bằng cách nhập mô tả hoặc từ khóa, mà không cần nhớ chính xác vị trí hoặc thời điểm.

Tích hợp vào Windows 11: Dự kiến sẽ là một phần quan trọng của các tính năng AI trên Windows 11, giúp cải thiện hiệu suất làm việc.

Lo ngại về quyền riêng tư

Windows Recall gây tranh cãi vì có thể ghi lại thông tin nhạy cảm và ảnh hưởng đến quyền riêng tư của người dùng. Tuy nhiên, Microsoft khẳng định rằng tính năng này hoạt động hoàn toàn cục bộ trên máy và người dùng có quyền kiểm soát dữ liệu (chọn tắt, xóa hoặc tùy chỉnh thông tin được lưu trữ).

Tóm lại, Windows Recall là một dạng trí nhớ kỹ thuật số thông minh, giúp người dùng tìm lại những gì họ đã làm trên PC một cách nhanh chóng nhờ AI.

2. Click To Do là tính năng AI mới của Windows 11, giúp người dùng tạo danh sách việc cần làm (To-Do List) nhanh chóng chỉ bằng một cú nhấp chuột.

Cách hoạt động của Click To Do

Nhận diện nội dung thông minh: AI có thể tự động phát hiện các nhiệm vụ quan trọng từ email, tin nhắn, tài liệu hoặc trang web.

Tạo danh sách việc cần làm dễ dàng: Người dùng có thể nhấp vào nội dung (ví dụ một cuộc họp trong email hoặc ghi chú trong tài liệu), sau đó AI sẽ tự động thêm nó vào Microsoft To Do.

Tích hợp với Microsoft 365: Kết nối với các ứng dụng như Outlook, Teams và Planner, giúp đồng bộ hóa công việc hiệu quả hơn.

Lợi ích của Click To Do

Tiết kiệm thời gian: Không cần nhập thủ công, AI sẽ giúp tự động nhận diện và sắp xếp công việc.

Giảm quên việc quan trọng: Click To Do sẽ nhắc nhở bạn về các nhiệm vụ cần hoàn thành.

Làm việc thông minh hơn: Giúp người dùng tập trung vào công việc thay vì mất thời gian quản lý danh sách việc làm.

Tóm lại, Click To Do là trợ lý AI giúp bạn biến thông tin thành hành động, giúp quản lý công việc hiệu quả hơn trên Windows 11!

3. AI in Search là tính năng mới trên Windows 11, giúp tìm kiếm thông minh hơn bằng cách sử dụng AI để hiểu và hiển thị kết quả phù hợp hơn với nhu cầu của người dùng.

Cách hoạt động của AI in Search

Tìm kiếm ngữ nghĩa (Semantic Search): Thay vì chỉ tìm từ khóa chính xác, AI có thể hiểu ý nghĩa của câu hỏi và hiển thị kết quả liên quan.

Tìm kiếm trên toàn hệ thống: Hỗ trợ tìm kiếm không chỉ trên web mà còn trong tài liệu, email, ứng dụng, cài đặt và file trên PC.

Gợi ý thông minh: AI có thể dự đoán bạn đang tìm kiếm gì ngay khi nhập câu lệnh, giúp tiết kiệm thời gian.

Cá nhân hóa kết quả: Dựa vào lịch sử sử dụng và sở thích của bạn, AI sẽ đưa ra gợi ý phù hợp hơn.

Lợi ích của AI in Search trên Windows 11

Tìm kiếm nhanh hơn, chính xác hơn.

Hiểu được câu hỏi tự nhiên, không cần nhập từ khóa chính xác.

Tích hợp trực tiếp với Copilot AI, giúp tìm thông tin một cách thông minh.

Tóm lại, AI in Search sẽ giúp việc tìm kiếm trên Windows 11 trở nên hiệu quả và thông minh hơn bao giờ hết.

Trước khi có thông tin chính thức về những gì Microsoft dự định công bố vào cuối ngày 4.4 (giờ Mỹ), Giám đốc điều hành Satya Nadella đã đăng đoạn video thú vị trên nền tảng X và các trang mạng xã hội khác. Điều đặc biệt là video cho thấy chatbot AI Copilot phỏng vấn ba người từng làm giám đốc điều hành Microsoft, gồm Bill Gates, Steve Ballmer và Satya Nadella. Đây là điều mà trước đây ít ai có thể tưởng tượng ra.

Cuộc phỏng vấn do Microsoft Copilot thực hiện diễn ra rất mượt mà với các câu hỏi và chủ đề liên kết chặt chẽ.

Mở màn với Steve Ballmer

Điều thú vị trong cuộc phỏng vấn là màn cà khịa của Copilot dành cho cả Bill Gates, Steve Ballmer và Satya Nadella. Chatbot AI của Microsoft đã "chọc ngoáy" từng người một cách tinh tế, bắt đầu với Steve Ballmer.

Copilot nhắc đến sự nhiệt huyết nổi tiếng của Steve Ballmer: "Ông có bao giờ lo rằng nguồn năng lượng vô tận của mình có thể khiến AI bị quá tải không? Ý tôi là ngay cả robot cũng cần một lúc nghỉ ngơi sau những bài diễn thuyết hùng hồn của ông".

Dường như thích câu nói đùa của Copilot, Steve Ballmer hài hước đáp lại: "AI có thể chịu được tôi nhưng nó vẫn chưa sẵn sàng để đối phó với toàn bộ thế giới. Chúng tôi đang trông cậy vào cậu đó!".

Bill Gates cũng bị Copilot cà khịa

Người tiếp theo trong danh sách là Bill Gates. Copilot hướng sự chú ý đến biểu cảm suy tư đặc trưng của ông: "Này Bill, ông có bao giờ nghĩ rằng biểu cảm suy tư đầy trí tuệ của mình có thể khiến AI cảm thấy áp lực không? Ý tôi là nhìn ông như thể AI đang chờ một màn ‘màn hình xanh chết chóc’ vậy".

Nhà đồng sáng lập Microsoft phản hồi dí dỏm: "Tôi mong là thế. Ý tôi là đó là tất cả những gì tôi còn lại khi AI ngày càng thông minh đến mức đáng sợ. Chỉ có cái nhìn chăm chú đó và sự sẵn lòng chỉ trích của tôi mới tạo nên sự khác biệt với AI".

Bill Gates và Satya Nadella trong video được Microsoft Copilot phỏng vấn - Ảnh chụp màn hình

Copilot thách thức Satya Nadella

Cuối cùng, Copilot cà khịa Satya Nadella (Giám đốc điều hành Microsoft hiện tại), nhấn mạnh đến sự ám ảnh của ông với AI: "Satya, AI dường như là người bạn thân nhất của ông. Nhưng ông có bao giờ lo rằng niềm đam mê mãnh liệt của mình với AI có thể dẫn đến một ngày nào đó nó sẽ tự vận hành tất cả, để ông chỉ việc ngồi tận hưởng?".

Lời nhận xét này có vẻ đồng điệu với dự đoán gần đây từ Bill Gates rằng AI sẽ thay thế con người trong hầu hết các công việc. Tuy nhiên, Satya Nadella lại đáp trả theo phong cách riêng: "Chúng ta sẽ chỉ đến mức đó khi AI có thể chơi cricket như tuyển thủ giỏi nhất mà tôi thích". Ý của ông là AI vẫn chưa đủ thông minh để thay thế con người hoàn toàn, trừ khi nó có thể làm những việc phức tạp như chơi cricket ở đẳng cấp cao.

Trước đó, Bill Gates từng nói con người có thể lựa chọn những công việc mà máy móc có thể hỗ trợ và giữ lại những việc mà họ muốn tự làm, đưa ra ví dụ rằng chẳng ai muốn xem máy tính chơi cricket cả.

Copilot hóm hỉnh kết thúc buổi phỏng vấn bằng cách nói: "Đúng rồi, Satya. Hãy để AI thử ghi 100 điểm trong cricket, rồi chúng ta sẽ bàn tiếp. Buổi trò chuyện này thật sự rất vui đấy, các quý ông!".

Cricket là môn thể thao đồng đội phổ biến ở nhiều nước như Anh, Ấn Độ, Úc, Pakistan và Nam Phi. Nó có nhiều điểm tương đồng với bóng chày nhưng có luật chơi khác biệt.

Đặc điểm của Cricket:

Dụng cụ: Dùng gậy để đánh bóng và bóng cứng tương tự bóng chày.

Số người: Mỗi đội có 11 người, chia thành đội đánh bóng và đội ném bóng.

Mục tiêu: Đội đánh bóng cố gắng ghi điểm bằng cách chạy giữa hai gôn, còn đội ném bóng cố gắng loại người đánh bóng bằng cách làm đổ gôn hoặc bắt bóng.

Thời gian: Một trận cricket có thể kéo dài từ vài giờ đến 5 ngày, tùy theo thể thức.

Máy xúc điện hoạt động 10 giờ/1 lần sạc

Fri, 4 Apr 2025 21:19:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Máy xúc điện hoạt động 10 giờ/1 lần sạc

Cẩm Bình • {Ngày xuất bản}

Công ty Hyundai Construction Equipment Europe dự kiến ra mắt máy xúc chạy điện đầu tiên của mình tại thành phố Munich (Đức) vào tuần sau.

Với bộ pin lớn nhất, máy xúc HX19e có thể hoạt động tối đa 10 giờ - đủ cho một ngày làm việc. Thiết bị sở hữu bánh xích nhỏ gọn, phần máng xúc nhô ra tối thiểu.

Máy xúc HX19e - Ảnh: Hyundai Construction Equipment Europe

HX19e có phiên bản buồng điều khiển kín lẫn buồng điều khiển mở. Do hoàn toàn chạy bằng điện nên máy hoạt động êm ái, giúp người vận hành thoải mái và tập trung hơn. Máy hạ được phần cần xúc sau khi làm việc, đặt ở nơi an toàn bằng cách sử dụng bình tích áp thủy lực. Ngoài ra HX19e còn tích hợp van khóa trên xi lanh máng xúc để tăng độ an toàn lúc thao tác.

Thiết bị này dùng bộ sạc ô tô tiêu chuẩn, dễ nạp lại năng lượng. Đường ống thủy lực phụ trợ 2 chiều tiêu chuẩn cho phép máy xử lý phụ kiện đập hoặc phụ kiện cắt. Hyundai Construction Equipment Europe cho biết đường ống phù hợp với bất cứ khớp nối nào. Bánh xích có thể kéo dài và máng xúc có thể điều chỉnh.

Pin của HX19e cung cấp năng lượng cho động cơ điện 13kW, sau đó động cơ khởi động hệ thống thủy lực trung tâm. Động cơ điện mạnh tương đương động cơ diesel 12,1kW (16,2 mã lực).

HX19e đi kèm hệ thống viễn thông - thông tin Hi MATE trong 5 năm, cho phép giám sát toàn bộ hoạt động và hiệu suất của máy. Hệ thống sử dụng công nghệ vệ tinh GPS để cung cấp dịch vụ cùng hỗ trợ sản phẩm. Màn hình LCD 5 inch trong buồng điều khiển đạt chuẩn kháng nước IP68, tạo điều kiện truy cập nhanh tất cả chức năng của máy.

Amazon thử nghiệm tác tử AI mua sắm hộ người dùng trên mọi trang web

Fri, 4 Apr 2025 20:23:01 +0700

Khoa học - công nghệ

Amazon thử nghiệm tác tử AI mua sắm hộ người dùng trên mọi trang web

Hoàng Vũ • {Ngày xuất bản}

Amazon đang đưa trải nghiệm mua sắm trực tuyến lên một tầm cao mới với một tính năng thử nghiệm có tên "Buy for Me" (Mua cho tôi).

Theo TechCrunch, đây là một tác tử AI có khả năng tìm kiếm, lựa chọn và mua hàng từ các trang web bên thứ ba thay cho người dùng, ngay trong ứng dụng Amazon Shopping.

Thông báo được Amazon công bố hôm 3.4, cho biết tính năng này hiện đang được thử nghiệm với một nhóm người dùng nhỏ. Đây là bước tiến mới nhất trong làn sóng các công cụ trợ lý AI mà nhiều công ty lớn như Google, OpenAI hay Perplexity đã và đang phát triển nhằm hỗ trợ quá trình mua sắm trực tuyến.

Amazon thử nghiệm trợ lý AI “Buy for Me” giúp tự tìm, chọn và mua hàng từ trang web ngoài nền tảng - Ảnh: Getty

Mua hàng không cần rời khỏi nền tảng Amazon

Thông thường, khi Amazon không bán sản phẩm mong muốn, người tiêu dùng cần tìm kiếm trên các trang web khác. Với tính năng Buy for Me, điều này không còn cần thiết. AI sẽ tìm sản phẩm từ các nền tảng khác, hiển thị các tùy chọn phù hợp và nếu được chọn, hệ thống sẽ tự động xử lý toàn bộ quá trình mua hàng - từ chọn sản phẩm đến điền địa chỉ giao hàng và thông tin thanh toán.

Toàn bộ quá trình giao dịch diễn ra ngay trong ứng dụng Amazon, dù sản phẩm được mua từ bên thứ ba. Điều này biến Amazon thành một cổng mua sắm thống nhất, không chỉ giới hạn ở các mặt hàng do chính nền tảng cung cấp.

Tính năng Buy for Me được xây dựng dựa trên các mô hình AI nội bộ của Amazon, đặc biệt là Nova AI, trong đó có Nova Act - một tác tử AI có khả năng điều hướng và sử dụng các trang web một cách tự động. Bên cạnh đó, AI Claude của Anthropic cũng được tích hợp để tăng cường khả năng xử lý ngôn ngữ và thấu hiểu yêu cầu người dùng.

Amazon nhấn mạnh rằng Buy for Me sử dụng cơ chế mã hóa thông tin để đảm bảo an toàn khi thực hiện thanh toán trên các trang web bên ngoài. Thông tin như thẻ tín dụng và địa chỉ giao hàng được AI điền tự động nhưng không bị lưu trữ hay chia sẻ lại cho Amazon, đảm bảo quyền riêng tư. So với các đối thủ, cách tiếp cận này được xem là độc đáo. OpenAI và Google yêu cầu người dùng điền tay thông tin thẻ khi sử dụng AI mua hàng, trong khi Perplexity sử dụng thẻ ghi nợ trả trước.

Kỳ vọng và thách thức

Việc để AI toàn quyền điều hành quy trình mua sắm mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Dù được thiết kế với độ chính xác cao, các hệ thống AI vẫn có khả năng mắc lỗi, chẳng hạn như lựa chọn sai sản phẩm hoặc xử lý nhầm số lượng. Điều này khiến người tiêu dùng phải đánh đổi một phần quyền kiểm soát trong quá trình ra quyết định mua hàng.

Một vấn đề khác liên quan đến hậu mãi. Trong trường hợp cần đổi trả hay khiếu nại, Buy for Me sẽ chuyển người dùng đến trang thương mại nơi diễn ra giao dịch, thay vì xử lý qua hệ thống của Amazon như thường lệ. Điều này có thể làm quy trình trở nên phức tạp và kém tiện lợi hơn.

Ngoài ra, theo TechCrunch, hiệu suất hoạt động của các tác tử AI hiện tại chưa thật sự ổn định. Việc xử lý yêu cầu đôi khi mất thời gian hoặc bị gián đoạn giữa chừng, ảnh hưởng đến trải nghiệm sử dụng.

Tuy nhiên, sự ra đời của Buy for Me cũng đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược mở rộng dịch vụ của Amazon. Thay vì tích hợp AI vào trình duyệt hoặc công cụ tìm kiếm như Google hay OpenAI, Amazon chọn cách phát triển tác tử AI ngay trong nền tảng mua sắm quen thuộc của mình. Cách tiếp cận này không chỉ giúp giữ chân người dùng mà còn mở rộng phạm vi ảnh hưởng sang các giao dịch thương mại điện tử ngoài hệ sinh thái hiện tại.

Buy for Me, dù mới ở giai đoạn thử nghiệm, đã làm dấy lên nhiều ý kiến trái chiều về việc giao toàn bộ quá trình mua sắm cho một hệ thống tự động. Mặc dù tiện lợi là điểm nổi bật dễ nhận thấy, những lo ngại liên quan đến sai sót, bảo mật thông tin và giới hạn trong quyền kiểm soát vẫn là yếu tố khiến nhiều người dùng cân nhắc.

Nếu Amazon có thể chứng minh được độ tin cậy và an toàn trong vận hành, tính năng này có thể trở thành yếu tố then chốt trong định hình tương lai mua sắm trực tuyến - nơi AI không chỉ hỗ trợ, mà còn thực hiện toàn bộ quy trình mua hàng thay cho con người.

Bill Gates: ‘Chúng ta không sinh ra để làm việc, AI sẽ thay thế con người ở hầu hết công việc’

Fri, 4 Apr 2025 19:28:01 +0700

Nhịp đập khoa học

Bill Gates: ‘Chúng ta không sinh ra để làm việc, AI sẽ thay thế con người ở hầu hết công việc’

Sơn Vân • {Ngày xuất bản}

Bill Gates, nhà đồng sáng lập Microsoft, cho rằng con người không sinh ra để làm việc. Theo ông, công việc chỉ là hệ quả của sự thiếu hụt lao động trong lịch sử.

Với sự trỗi dậy nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh, thế giới đang phát triển theo một hướng hoàn toàn mới, thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về công việc. Trong vài tháng qua, Bill Gates đã chia sẻ nhiều góc nhìn thú vị về tác động của AI với việc làm.

Trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với trang The Indian Express mới đây, tỷ phú 69 tuổi người Mỹ tiếp tục chia sẻ quan điểm của mình về tác động của AI với công việc. Ông nói: "Chúng ta không phải sinh ra để làm việc. Công việc chỉ xuất hiện vì xã hội trong quá khứ có những nhu cầu chưa được đáp ứng, ví dụ cần có người làm nông, cần có người lái xe tải. Khi những điều đó không còn là nhu cầu bắt buộc, bạn sẽ có nhiều thời gian rảnh rỗi hơn. Những thế hệ sinh ra trong một thế giới không còn thiếu thốn sẽ phải suy nghĩ lại về cách sống và sử dụng thời gian của họ".

Bill Gates thừa nhận rằng việc lập trình lại tư duy để thích nghi với thực tế mới sẽ là thách thức lớn, đặc biệt với thế hệ đã lớn lên trong một thế giới đầy rẫy sự thiếu thốn. Tuy nhiên khi con người vượt qua được rào cản này, ông tin rằng xã hội sẽ đạt đến một mức độ sản xuất, thực phẩm và tư vấn y tế mà không cần con người phải làm việc nhiều như hiện tại.

Điều thú vị là Bill Gates cho rằng con người sẽ không cần làm việc vất vả như bây giờ. Thay vào đó, họ có thể lựa chọn những công việc mà máy móc có thể hỗ trợ và giữ lại những việc mà họ muốn tự làm.

Bill Gates: Con người sẽ không cần làm việc vất vả như bây giờ trong tương lai - Ảnh: Getty Images

Chỉ ba nghề sẽ tồn tại sau cuộc cách mạng AI?

Gần đây, Bill Gates cho biết AI sẽ thay thế con người trong hầu hết lĩnh vực, vì công nghệ này có tiềm năng tự động hóa đa số nghề nghiệp. Tuy nhiên, ông khẳng định chỉ ba nghề có khả năng tồn tại sau cuộc cách mạng AI gồm nhà sinh học, chuyên gia năng lượng và lập trình viên, vì đây là những lĩnh vực quá phức tạp để AI có thể tự động hóa hoàn toàn.

Điều đáng nói là nhiều chuyên gia công nghệ nhận định rằng lập trình có thể là nghề đầu tiên bị AI thay thế. Jensen Huang (Giám đốc điều hành Nvidia) thậm chí còn tuyên bố rằng nghề lập trình có thể đã "chết yểu" do sự phổ biến của AI. Jensen Huang khuyến nghị mọi người nên khám phá các con đường sự nghiệp khác như sinh học, giáo dục, sản xuất hoặc nông nghiệp.

Năm nay, Meta Platforms và Salesforce đã đi đầu trong việc thực hiện các thay đổi chiến lược với lực lượng lao động của họ.

Marc Benioff (Giám đốc điều hành Salesforce) cho biết công ty đang cân nhắc việc tuyển dụng kỹ sư phần mềm mới vào năm 2025. Trong khi Mark Zuckerberg (Giám đốc điều hành Meta Platforms) dự đoán rằng AI có thể sớm thay thế công việc của các kỹ sư công ty tầm trung vào năm 2025.

Dù những dự đoán của Bill Gates có thể khiến nhiều người lo lắng, ông vẫn tin rằng AI có thể giúp con người đạt được một tuần làm việc chỉ 2 ngày trong vòng 10 năm tới.

AI có thể sớm thay thế lập trình viên?

Năm 2025, lập trình có thể chuyển từ một trong những kỹ năng được săn đón nhất trên thị trường lao động thành thứ có thể tự động hóa hoàn toàn.

Trong postcast Joe Rogan Experience của Joe Rogan, Mark Zuckerberg nhận định Meta Platforms cùng một số công ty lớn nhất trong ngành công nghệ đã và đang hướng tới mục tiêu này.

Joe Rogan là diễn viên hài, diễn viên, bình luận viên UFC và là một trong những podcaster nổi tiếng nhất thế giới. Joe Rogan được biết đến nhiều với chương trình podcast The Joe Rogan Experience, nơi ông mời các khách mời đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau, gồm khoa học, chính trị, giải trí, thể thao và nhiều lĩnh vực khác để thảo luận về các chủ đề đa dạng.

"Có lẽ vào năm 2025, tại Meta cùng các công ty khác đang nghiên cứu về điều này, chúng ta sẽ có một AI có thể đảm nhận vai trò tương tự kỹ sư tầm trung, viết mã hiệu quả", tỷ phú 40 tuổi người Mỹ nói.

Ban đầu, điều này có thể là một nỗ lực tốn kém nhưng Mark Zuckerberg nói Meta Platforms sẽ đạt đến mức mà toàn bộ mã nguồn trong các ứng dụng của công ty và cả sản phẩm AI sẽ được tạo ra bởi chính AI.

Theo một trang web theo dõi lương, các kỹ sư phần mềm tầm trung tại Meta Platforms hiện kiếm được gần 6 con số trong tổng thu nhập.

Mark Zuckerberg: AI có thể sớm thực hiện công việc lập trình của các kỹ sư tầm trung tại Meta Platforms - Ảnh: Getty Images

Nhận định của Mark Zuckerberg hoàn toàn khả thi khi Alibaba Cloud, đơn vị điện toán đám mây thuộc gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba (Trung Quốc), hồi đầu năm đã tung ra lập trình viên AI được quảng cáo có khả năng xây dựng ứng dụng trong vài phút.

Lập trình viên AI này, thuộc công cụ lập trình AI Tongyi Lingma của Alibaba Cloud, có thể thực hiện hàng loạt các tác vụ tự động, từ hiểu yêu cầu, viết mã đến sửa lỗi phần mềm, để hoàn thành quá trình phát triển ứng dụng "nhanh nhất chỉ trong vài phút", theo tuyên bố của công ty.

Hệ thống trên được hỗ trợ bởi dòng mô hình ngôn ngữ lớn Tongyi Qianwen của Alibaba Cloud và cải thiện hiệu suất phát triển mã "hơn 10 lần", theo Alibaba Cloud.

Mô hình ngôn ngữ lớn là một loại mô hình AI được đào tạo trên lượng dữ liệu văn bản khổng lồ, với mục đích hiểu và tạo ra ngôn ngữ tự nhiên mạch lạc và gần giống như con người. Đây là công nghệ đằng sau các dịch vụ AI tạo sinh.

Nhiều lập trình viên Trung Quốc suy rằng công cụ này có thể vượt qua các công ty Mỹ như OpenAI ("cha đẻ" ChatGPT). Lý do vì Alibaba Cloud quảng cáo lập trình viên AI của mình là hệ thống đầu tiên trên thế giới hỗ trợ cả Visual Studio Code (VS Code) của Microsoft và IDE của JetBrains. Đây là hai nền tảng phát triển phần mềm tích hợp phổ biến được sử dụng trong ngành lập trình.

Kỹ sư phần mềm Frank Lin (sống tại thành phố Thượng Hải, Trung Quốc) cho biết anh từng sử dụng công cụ lập trình trên trang web của ChatGPT. Công cụ này có thể xử lý các tác vụ lập trình thông thường nhưng bị hạn chế về "khả năng sáng tạo".

"Qua phần giới thiệu, lập trình viên AI của Alibaba Cloud có vẻ mạnh hơn công cụ ChatGPT", Frank Lin cho biết và nói thêm rằng anh sẽ sẵn sàng trả tiền cho dịch vụ mới này nếu nó chứng minh được tính cạnh tranh.

Lập trình viên Wang Yiran (sống tại thành phố Thâm Quyến) nói công cụ AI mới này đã làm dấy lên hy vọng rằng một hệ thống rẻ hơn nhưng mạnh mẽ và hiệu quả hơn có thể dễ dàng tiếp cận để sử dụng ở Trung Quốc.

"Tôi đã sử dụng Cursor để hỗ trợ công việc của mình, công cụ này hơi đắt", Wang Yiran nói, ám chỉ đến trình soạn thảo mã AI của Microsoft VS Code. Microsoft tính phí 20 USD Cursor mỗi tháng cho người dùng chuyên nghiệp và 40 USD cho mỗi người dùng một tháng với khách hàng doanh nghiệp.