Nhà thơ Lê Văn Ngăn qua đời: Sóng gió vẫn đập vào eo biển
Câu chuyện văn hóa - Ngày đăng : 16:13, 27/02/2015
| Nhà thơ Lê Văn Ngăn (1944 - 2015) |
Trong bất tận của dòng thời gian, tôi có một buổi chiều nắng vàng
buổi chiều em đã đến với tôi nơi căn nhà trọ
đặt bàn tay lên tâm hồn tôi để mở ra một cánh cửa.
Mấy mươi năm rồi, tôi vẫn ngồi nhìn qua cánh cửa
đợi em trở về dưới nền trời sao khuya
đợi nhìn thấy lại tất cả vẻ đẹp của quê hương đều hiển hiện trên người em năm hai mươi tuổi.
Dọc con đường đời xa tắp ngoài kia
tôi đã nhìn thấy em đi bên cạnh người sống ngược xuôi người chết nằm im lặng
Trên sự sống và sự chết
chúng ta may mắn được đời dành cho một mối tình không thể tìm thấy ở các thương trường.
Tôi sẽ không bao giờ khép lại cánh cửa tâm hồn đã mở
Mai sau, nếu em có dịp trở về lúc tôi đã đi xa
xin đừng quên nhìn vào bên trong ký ức
Nơi ấy,
tôi còn giữ nguyên vẻ đẹp thuở ban đầu
Trái tim tôi đã đầy ắp những nỗi lo lắng về đồng tiền
Dù em rất đáng yêu, nhưng tôi không thể nói yêu em
Tôi sợ cuộc sống chung dưới mái nhà thiếu thốn
Tình yêu sẽ biến thành thảm kịch
Bông hoa và giấc mộng vàng sẽ biến thành lời cãi vã
Chúng ta nên dừng lại ở buổi chiều đi bên nhau lần
cuối cùng này
Dư âm ngày vui qua chưa đến giờ tàn úa
Nếu chúng ta bước thêm một bước qua khỏi lằn ranh
Có thể hạnh phúc và tuyệt vọng sẽ mở ra
cùng một lần
Chúng ta nên dừng lại bên li cà phê cuối cùng này
Đằng xa, một cảnh đời dịu dàng như mắt em
đang đợi chờ em còn tôi
NHÌN THẤY TRONG HOA
Rời cố hương, tôi đã đi qua nhiều chặng đường
vẫn còn mang theo hình bóng những ngày sắp mùa xuân năm nào
Những ngày ấy
hoa nở thắm tươi trong mưa phùn và gió rét
hoa mỉm cười với những đời người rủi ro những đời người may mắn
Như thể hoa
là tâm hồn của quê nhà độ lượng.
Quán trọ dọc đường những đêm khuya
tôi có lúc được ngồi lặng yên bên hoa tươi thắm
Trong hoa
tôi nhìn thấy những đau thương cũ đang mờ xa
những cánh cửa mở ra niềm hy vọng
Một danh nhân của quê hương tôi đã nói thay niềm hy vọng:
Ai ai cũng có cơm no áo ấm
Ai ai cũng được học hành
Trong hoa
tôi nhìn thấy những bàn tay người trồng hoa lấm bùn đất
nhìn thấy những người bình thường tạo ra những vẻ đẹp khác thường.
Trong hoa
tôi nhìn thấy một mùa xuân sẽ ra đi và kế tiếp những mùa xuân khác
Dưới đôi mắt âu yếm của quê hương
tôi ngồi cộng lại tất cả mùa xuân đã đi qua cuộc đời
để nhìn thấy một mùa xuân không thể phai tàn.
Rời cố hương, tôi đã đi qua nhiều chặng đường
vẫn còn mang theo hình bóng những ngày sắp mùa xuân năm nào
Những ngày ấy
hoa nở thắm tươi trong mưa phùn và gió rét
hoa mỉm cười với những đời người rủi ro những đời người may mắn
Như thể hoa
là tâm hồn của quê nhà độ lượng.
Quán trọ dọc đường những đêm khuya
tôi có lúc được ngồi lặng yên bên hoa tươi thắm
Trong hoa
tôi nhìn thấy những đau thương cũ đang mờ xa
những cánh cửa mở ra niềm hy vọng
Một danh nhân của quê hương tôi đã nói thay niềm hy vọng:
Ai ai cũng có cơm no áo ấm
Ai ai cũng được học hành
Trong hoa
tôi nhìn thấy những bàn tay người trồng hoa lấm bùn đất
nhìn thấy những người bình thường tạo ra những vẻ đẹp khác thường.
Trong hoa
tôi nhìn thấy một mùa xuân sẽ ra đi và kế tiếp những mùa xuân khác
Dưới đôi mắt âu yếm của quê hương
tôi ngồi cộng lại tất cả mùa xuân đã đi qua cuộc đời
để nhìn thấy một mùa xuân không thể phai tàn.
Ở HUẾ
Những ngày tôi còn ở Huế
lưu vực sông Hương thường vọng về tiếng nước gọi tôi thức dậy sớm
Dưới nền trời chưa tắt những vì sao
các con đường nằm lặng im đợi bước chân người.
Và người hiện ra từ những ánh đèn quá khứ
Người đi về phía ngày mai
Người qua đời đã lâu nhưng còn sống giữa lòng người.
Bên người và những câu chuyện
tôi biết quê hương tôi có tiếng nói riêng
tiếng nói của một xứ sở lớn lên từ những vết thương và niềm vinh dự.
Dường như trong đôi mắt em dịu dàng
còn thấp thoáng bóng hình những vết thương và niềm vinh dự.
Bên người và những câu chuyện
tôi biết quê hương tôi còn mở những ngả đường hướng ra thế giới
hướng vào mỗi tâm hồn người
Từ đó,
tôi nhận ra sự giàu có không chỉ vì đồng tiền.
Rồi sẽ đến ngày tôi không còn ở Huế
Rồi sông Hương sẽ vắng một người lắng nghe tiếng nước gọi mình.
Lâu năm, tôi chưa được gặp lại em
để được nói với nhau vài lời dịu dàng
Chẳng hạn, hơi ấm trong bàn tay em thuở còn trẻ tuổi
vẫn còn ấm trong bàn tay tôi cho đến bây giờ
vẫn còn giúp tôi không lãnh đạm với cuộc sống này.
Tôi tin em sẽ ngồi lặng yên, không bảo tôi là kẻ lãng mạn rỡm rờ
vì từ lâu, chúng ta đã rời bỏ con đường ấy
đã nhìn con người qua mồ hôi và nụ cười
Trước ngày ngồi trên căn gác trọ, bên chữ nghĩa, ánh sáng và nền trời sao
chúng ta đã lớn lên từ những
cánh đồng tâm hồn chưa phai mùi rạ ướt.
Lâu năm, dù chưa gặp lại em
Tôi vẫn không nguôi đợi chờ
Đợi chờ với lòng xác tín: giữa cuộc đổi chác của đồng tiền và nhan sắc
tình yêu vẫn là điều có thật trong những người đang cùng chúng ta
bước đi trên đường đời.
THƠ GỞI MẸ VÀ NHỮNG NẮM TRO TÀN
Con đã nhiều năm nhìn thấy nắm tro tàn trong căn bếp của mẹ
Trước khi nằm nguội lạnh và lặng im,
tro tàn đã là ngọn lửa ấm dưới nền trời giá rét
đã giúp mẹ nấu các thức ăn để bán kiếm tiền
đã giúp con áo cơm sách vở.
Từ ngọn lửa và nắm tro tàn, con đã bước lên đường đời
gặp núi sông rộng lớn
gặp những người bạn thân và người thiếu nữ của mối tình đầu.
Sau nhiều năm cách xa, con lại trở về bên căn bếp của mẹ
bên nắm tro tàn nằm nguội lạnh và lặng im
Mẹ đã qua thời thanh xuân ơi, xin mẹ đã đến lúc ngồi nghỉ
con sẽ thu vén gọn gàng nắm tro tàn của ngọn lửa vừa qua
như thu vén kỷ niệm một người đã từng giúp mẹ con chúng ta sống sót.
con sẽ đem tro tàn đặt dưới gốc hoa
và hoa sẽ ra bông trong tiết lập xuân sắp đến
và mẹ sẽ ngồi ngắm nhìn thầm nhủ: tro tàn cũng làm nên vẻ đẹp.
tuổi không còn trẻ nữa
thầm nghĩ nếu tình cờ gặp lại em
có lẽ chúng ta sẽ không nhìn nhau bằng ánh mắt ngày trước
không nói với nhau những lời như ngày trước.
Ký ức tình yêu cứ sáng lên trong niềm hư ảo riêng
còn trong đời thực, chúng ta chỉ sống với chuyện bình thường
Có lẽ chúng ta sẽ nói về chuyện mái nhà
cuộc sống hằng ngày và con cái
chẳng hạn, đứa bé lên cơn sốt giữa đêm khuya,
nhiệt kế lấp lánh mầu sợ hãi
ngày gió bấc sắp về
chiếc khăn len cần mua sắm.
Có phải trong những chuyện bình thường này
vẫn thấp thoáng một điều gì gần như vẻ đẹp
gần như nước mắt lẫn nụ cười.
Cuối cùng, có lẽ chúng ta sẽ hỏi nhau về hạnh phúc
để em lặng im trong gió như thời hai mươi tuổi
thay cho câu trả lời.
Thôi vậy, đến một tuổi nào đó
chúng ta biết tìm ra niềm vui khi biết sống vì người khác
biết giấu tiếng thở dài của riêng mình.
Chúng ta còn biết: với thời gian đời người còn quá ít kể từ đây
chúng ta khó lòng gặp lại nhau thêm lần nữa.
| "Trên cao tôi nhìn thấy em bình lặng..." (Thơ Lê Văn Ngăn) |
1.
Tôi thầm hỏi có phải em đang gửi lòng mình qua sóng biển
nhắn cho tôi biết
rằng nỗi đau đớn em vẫn còn mang nặng
Qui Nhơn Qui Nhơn đồng ruộng mía phía Tây
phất phới vườn bông gòn
những đầm nước mặn
im bóng cửa nhà
Qui Nhơn Qui Nhơn trên thảm nước xanh rờn của thuyền đánh cá và chim én
Buổi sáng hay chiều hôm từng chuyến phi cơ
tìm lòng em đáp xuống
dù em chỉ hiện ra bằng một dấu hiệu, ngọn đèn xanh, cánh cờ đo chiều gió
dù nắng rực rỡ trên các đỉnh đồi
dù mây tháng mười, không ngừng nghỉ, bay về một nơi khác
dù trên cao tôi nhìn thấy em
bình lặng
bày ra từng con đường, từng động mạch, những mái nhà rêu phủ, những chiếc áo cánh trên sợi dây phơi
chẳng phải em thiếu kín đáo, nhưng tôi biết em muốn gửi tới một điều gì
Qui Nhơn Qui Nhơn từng đêm bão cát thổi qua lòng em
và tôi, lặng lẽ dưới mái nhà
căng lòng mình ra như tấm áo
trên tấm áo ấy, bão cát chỉ gây ra lời hy vọng
che chở được em
giờ đây, đoàn quân xâm chiếm, theo từng nhịp cánh quạt ngừng, đổ bộ trên quê hương tôi
đã đặt trước mặt tôi những trại giam
giờ đây tôi không gần được em, nhưng tôi tin
nếu khi trở về thì khi nào tôi đến
em sẽ mở lòng em ra
Lòng em, những mái nhà tranh im lìm, nơi đó một quãng đời cũ
em còn cất giữ
và nếu một cuộc săn đuổi khác bắt đầu
em sẽ tự xé rách lòng em, che dấu những người bất khuất, những người đã gọi em
Quê hương quê hương, nơi trái tim tôi rung động dưới bầu trời sao
nơi tôi muốn nhắm mắt dưới lòng đất quen thuộc
lòng em, không chịu dừng chân ở ngã ba rẽ về liên tỉnh
không muốn rút mình bên này các ranh giới trước tham vọng của kẻ thống trị, em còn muốn
tiếng sóng nơi em bắt nhịp với còi tàu Long Biên
và những vườn hoa bưởi
những vại nước lấm tấm bông cau
cũng có mùi hoa gạo
cho nên tiếng bom nổ ở miền Bắc
dù không nói, tôi cũng biết lòng em chấn động
2
Sóng vẫn đập vào eo biển, chiều nay hay ngày trước
và lòng tôi, theo tiếng sóng của em, cũng chạy dài theo bãi cát
lang thang quanh những vùng yên lặng
dừng chân ở chiếc quán đông người
sóng vẫn đập vào eo biển
tiếng sóng dịu dàng và cương quyết
tiếng sóng chất chứa những gì khiến tôi xác tín một điều
vâng, điều ấy
chẳng có sức mạnh nào lay chuyển được
vâng, điều ấy
giữa những khung cửa đầy bóng tối, hàng me cao
giữa mùi bánh nướng báo tin một ngày quang đãng
giữa tiếng xe thổ mộ lúc bình minh, vẫn còn những kẻ phản bội em
vẫn còn những kẻ từng sống bên em, nay đã mặc cho những kẻ xâm chiếm dày vò
vẫn còn những kẻ man trá, những kẻ thỏa hiệp, những kẻ dã tâm yêu hết mọi giống nòi
vâng, điều ấy
khi bạo lực còn bắt tay nhau
khi bạo lực còn dẫn quân đi nhục mạ quyền làm người
khi ấy, bằng chất liệu gì để rửa sạch thân em
đây là điều tôi dứt khoát
quê hương quê hương, nơi trái tim tôi rung động dưới bầu trời sao
nơi tôi muốn nhắm mắt dưới lòng đất quen thuộc
chết cho tình yêu
đấy là việc của con người
bao nhiêu năm ở gần em, những chiếc phi cơ đáp xuống buổi mai
rời khi trời tối
bao nhiêu năm, những chiếc xe lam, những thỏi đường mới lọc, những bàn tay trong những bàn tay
bao nhiêu năm em chưa trả lời cho tôi biết
nhưng tôi tin
dù nơi nào, trong ngục tù hay giữa cánh đồng
bằng tín hiệu của sóng biển
em vẫn cần gọi tôi về, lấy thân làm vật cản che chở em
3
Qui Nhơn Qui Nhơn, đồng ruộng mía phía Tây
phất phới vườn bông gòn
những cửa hàng lấm bụi, những chiếc ga tạm hoang tàn, những người định cư, những người tứ chiếng
nơi em
quê hương chẳng phải điều trừu tượng
điều ấy, tôi giữ trong lòng
và đi xa em. Tiếng sóng vẫn đập vào eo biển.
MỘT VÀI CÂU HỎI BÌNH THƯỜNG
Các nhà thơ luôn có chữ ký dưới tác phẩm của mình; còn các anh những người cũng tạo ra sự sống, các anh chưa bao giờ ký tên dưới hạt lúa, những bông hoa mới nở.
Các nhà thơ có chân dung và tiểu sử trong các tập sách; còn các anh, những người tạo ra nguồn rung động cho người nghệ sĩ, các anh chỉ lặng lẽ ra đời, lặng lẽ làm việc, và cuối cùng lặng lẽ hóa thân vào đời con cái mình.
Hay các anh cần đến một điều gì cao hơn tên tuổi ?
Hay sự lặng lẽ đem niềm vui đến cho những người thân yêu thì đẹp hơn tất cả mọi điều ?
Có thể đến một ngày em đọc những dòng chữ này
Mấy mươi năm trước, em xinh đẹp như đóa phù dung trước mùa gió bão
và nhan sắc em đã vây bọc chúng ta trong một thế giới ảo ảnh êm đềm
Qua đôi mắt em đắm say
tôi chỉ thấy một nền trời ngày mai yên tĩnh
Nhưng nền trời trên mái nhà hôn phối
đã bắt đầu dấu hiệu không yêu tĩnh
bắt đầu tiếng khóc của trẻ thơ chào đời
những tro tàn và bếp lửa
Đồng tiền, sự vật bấy lâu nay ẩn mình phía sau ảo ảnh
chợt đến xé rách tình yêu lứa đôi thành hia mảnh
và từ đôi bờ xa tắp của vết thương
chúng ta ngước nhìn nhau nhưng không nhìn rõ mặt
Ngày ấy, em còn nhớ chăng, nếu không cùng một nỗi lo toan về con cái
có lẽ chúng ta đã mỗi người mỗi ngả
và vết thương
khó lòng được hàn gắn dần dần.
Cuộc đời đã lạnh lùng chứng nghiệm một sự thật rõ ràng
hàn gắn hai mảnh vỡ của vẻ đẹp
không thể nào đẹp bằng vẻ đẹp
Nhưng đêm đêm, hình dung con cái đang bước xa dần về phía ngày mai
Tôi vẫn tự nhủ thầm :
hàn gắn lại vẫn hơn tan vỡ
hàn găn lại để trẻ thơ không nhìn thấy những vết thương thuở đầu đời.
NHỮNG NGƯỜI TRỒNG HOA
Những người trồng hoa nơi thị xã ấy
bây giờ còn sống chăng
Bao nhiêu năm cách xa, tôi vẫn còn nhìn thấy
những khu vườn trắng xóa mầu sương muối
những cơn mưa đá thỉnh thoảng dạt về
đốt cháy mầm non bằng hạt giá rét.
Trên khuôn mặt các em, những người thiếu nữ trồng hoa
tôi đọc ra nhiều sự thật
Để hoa tăng phần nhan sắc
người trồng hoa phải chịu giảm bớt nhan sắc mình
Vì thế, có lúc hoa nở một mình trong phòng vắng
vẫn không vì thế mà cô đơn
Chung quanh hoa
thấp thoáng bóng con người.
Trên bóng dáng các em đẩy hoa về thị xã mỗi đêm khuya
tôi đọc thấy đường đi của vẻ đẹp
Con đường ấy, trước khi đến bình minh rực rỡ của những cửa hàng hoa
đã làm bằng những cuộc đời lặng lẽ
làm bằng mồ hôi, những vòng xe quay nặng nhọc.
Những người trồng hoa ở thị xã ấy
bây giờ còn sống chăng
xa xôi, tôi vẫn tựa vào quá khứ
để sống cho ra con người
để biết những người chưa bao giờ viết một dòng thơ
vẫn tham dự vào những gì tôi viết.