Nhóm thơ Ngựa Trời trở lại?
Câu chuyện văn hóa - Ngày đăng : 11:15, 07/11/2014
Trình diễn thơ là một phong cách sống hiện đại để giải tỏa tức thì tâm trạng sống. Đọc thơ không còn thụ động, ê a, rề rà chữ nghĩa mà còn kết hợp các động tác như tay chân, thân thể, các hình thái cử chỉ. Nhóm thơ Ngựa Trời trong chương trình Performance Poetry chủ đề 'Under Southern Sky – Dưới Vòm Trời Phương Nam' vừa qua đem lại nhiều thú vị cho khán giả...
Đời sống hiện đại có cần thơ? Xin trả lời ngay là: Có! Nhưng phải với một tinh thần khác, hình thái khác! Nói chung là tự do trong hình thức sáng tạo và biểu đạt! Tính tương tác với công chúng tức thì. Performance Poetry đã là chủ thể! Nếu không thay đổi thì sao? Thơ cáo chung! Thơ chết! Hay nhà thơ không còn tồn tại trong ký ức và trí nhớ của bạn đọc nữa! Bởi nó quá diêm dúa, màu mè và vô ích!...
| Nhà thơ Nguyệt Phạm của nhóm thơ Ngựa Trời đang trình diễn thơ |
Tôi nghĩ việc thu hồi tập thơ Dự báo phi thời tiết (Nxb.Hội Nhà văn 2005) của nhóm thơ Ngựa Trời cách đây chừng 1 thập kỷ nói lên sự bối rối của các tiếp nhận và quản lý. Tập thơ xuất hiện khá mới về thơ, trình bày và hình thức. Trong đó chỉ có một số hình ảnh các nhà thơ nữ vẽ mặt, dán thuốc ngừa thai lên mặt, hóa trang, bôi xanh đen đỏ... những phản chứng về tâm lý của họ trong đời sống, trong cơn sáng tạo đều bị quy kết suy diễn có vấn đề (!?)... Nhưng vấn đề lớn nhất của văn hóa và thi ca là gì? Hội nhập - Phát triển - Giữ được cá tính nghệ sĩ. Chúng ta không thể tắm mãi trong cái ao làng bẩn bùn và dơ dáy! Chúng ta không thể nhắm mắt theo kiểu "thế giới ở bên ngoài"; "thế giới không có trong tôi"; "Thế giới đã chết"! Thất vọng nhất trong tôi là hình ảnh ông Vương Trí Nhàn, nhà phê bình cũng là người biên tập tác phẩm không bảo vệ được chính kiến công việc ông! Vừa lộ ra ánh sáng, nhà phê bình mù lòa lại dẫn thơ vào mê lộ tối tăm... Hành trình văn học chuyển dạ trong đêm hay tiếp tục đi đêm với giấc mộng bao giờ Dự báo phi thời tiết?
| Khương Hà đã xuất bản tập thơ Kim Tuyến Đỏ |
Để gần mười năm sau tập thơ, nhóm Ngựa Trời mới chính thức trở lại trong chương trình Under Southern Sky – Dưới Vòm Trời Phương Nam tại Và cũng là nhóm cho thấy sự thiết thực của thơ với đời sống hiện đại. Ít ra là một Sài Gòn hiện đại. Thật khó hình dung một Sài Gòn - không - thơ? Nhưng rõ ràng thơ đang bị đào thải hay bị quên. Thứ thơ thẩn ba lăng nhăng, rên rỉ thê thảm không còn chỗ đứng! Thơ phải khác! Thơ cần trở về trạng thái chuyển động thẳng đứng của nó! Đó là cùng trục với đời sống! Chứ không phải đời sống đứng - Thơ nằm! Đời sống chết mệt - Thơ ru ngủ!
| Phương Lan, thành viên chủ chốt của nhóm Ngựa Trời còn ký bút danh eL |
Và cả thứ thơ tán gái vần vèo vớ vẩn nữa! Chắc cũng phải cho xuống cống! Thơ không còn trang điểm hay hang ổ di trú tuyệt vọng của tâm hồn! Thơ phải hú gào cùng nhạc Rap - Rock! Thơ lên đồng với nhạc remix, dance pop... Nói chung, nó phải có cuộc giao phối tưng bừng, tự do, nhịp điệu hoan vũ cùng chất sống thị dân bừa bãi, phức tạp và hỗn độn! Tôi thú vị nhận ra rằng, hơn ai hết, chính các nhà thơ nữ không còn ở thế thụ động, "nằm dưới", co duỗi theo ý thích của một ai đó hay điều lệnh mà họ đã đọc vị rất nhanh các phản xạ hiệu ứng mới của cơn bão tâm lý, thời cuộc và ngôn ngữ. Những bài thơ của Nguyệt Phạm, Khương Hà, Nguyễn Thúy Hằng, eLan... đưa khán giả từ thái độ miễn cưỡng với thơ sang việc đành chấp nhận tính Ngựa hay những bước đi mới của Ngựa trong thơ! Nữ tính nhanh nhạy phát hiện với những cơn trở dạ của chính mình để rà sóng, tìm thấy tín hiệu giữa cơn bão thay đổi chóng mặt và tình người phân tâm.
| Những thi phẩm đã xuất bản của nhóm thơ Ngựa Trời gây chú ý, tranh luận suốt thời gian qua như Dự báo phi thời tiết (in chung 5 tác giả), Mắt giấy (Nguyệt Phạm), Kim tuyến đỏ (Khương Hà)...và nhiều cuốn khác |
Buổi đọc thơ rất nhiều đối tượng tham gia. Từ trí thực, người trẻ tuổi, nghệ sĩ, nhân viên văn phòng, khách nước ngoài... ai cũng tìm thấy chính mình qua phần đọc - song ngữ và trình diễn - khá đắt địa. Rõ ràng Performance Poetry đã tìm thấy ưu thế giữa lòng Sài Gòn khi thơ không chối từ sự phức cảm, hung hiểm, hoang bạo, có phần độc tài gia trưởng trong cách nhìn khắc khe, gia trưởng của kiểm duyệt văn hóa. Nên chăng, cần một cái nhìn phản tỉnh và tri thức của một xã hội dân chủ. Thơ chính là những tiếng nói người nhất, nhân bản nhất cần nuôi dưỡng và nâng niu...
Kết thúc bài viết này tôi bỗng dội về tức thì trong trí nhớ hai hình ảnh khá bạo liệt, ấn tượng về người nghệ sĩ cùng sự trôi dạt muôn vẻ trong đời sống hiện đại.
Một lần nhà thơ Trần Nghi Hoàng kể, ông đã cầm một chiếc xe hơi cũ kỹ để lấy một số tiền ít ỏi du hí xuyên nước Mỹ cùng nhà nghiên cứu triết học Phạm Công Thiện.Ở Sài Gòn ai đã từng mê sách có lẽ không ai không biết cái tên Phạm Công Thiện. Dù sách viết nghiên cứu, triết học... của ông thuộc hạng "đỉnh" riêng tôi vẫn nghĩ ông thuộc về phạm trù thơ, một nhà thơ. Những cuốn Mặt Trời Không Bao Giờ Có Thực, Ngày Sinh Của Rắn... là thơ hay những ghi chú thơ. Cách viết miên man vào những tử lộ tâm hồn bất cần ngữ pháp, dấu câu... hay giải phóng tất cả những rào cản hòng đạt được mục đích duy nhất phơi bày trần trụi sexy ý nghĩ người Nghệ sĩ. Cuộc lữ bụi bặm của ông Thiện và ông Hoàng vừa cô đơn, vừa hào phóng...
| Rất nhiều nghệ sĩ và khán giả nước ngoài đến tham dự đêm thơ. Đó cũng là một nét đặc thù của văn hóa Thi ca hiện đại |
Tôi kể chuyện trên đề hỏi, phải chăng xã hội càng hiện đại nhà thơ càng cô đơn? Không, nhà thơ vẫn cô đơn mọi lúc, mọi nơi. Bởi giấu trong hồn và chữ nghĩa họ là những ngòi nổ của sự phản tỉnh! Những trái phá vào những khối u ác tính, xã hội ung nhọt. Mong chờ những thay đổi dự báo. Những cánh cửa mở!...
Nhưng càng cô đơn khi các thi sĩ trong các tác phẩm của mình viết ở dưới tầm mức kêu đòi, thao thức của xã hội. Người viết chối từ không đi cùng thời đại của nó. Bỏ quên hay tiêu tùng tài năng của mình trong ánh xạ giả dối hình thức, cấu trúc, chữ nghĩa diêm dúa.
Video: Nhóm thơ Ngựa Trời trở lại - Thực hiện: Tiểu Vũ
Và những tiếng hí của Ngựa vẫn làm giật mình ai đó...
Những bước hoang đàng, dậm dật, phiêu lộ của Ngựa trong mắt nhìn ai đó làm tôi hoang mang nhớ câu thơ "Những đôi mắt nhìn anh như họng súng"... Sạt lở, kinh hoàng dựng bờm tung vó ngay cả trong giấc ngủ!
Ngựa - Trở dạ - Đi hoang - Và nước mắt - Và máu....
Để Thơ!
Bar Saigon Ranger - Nguyễn Siêu - Sài Gòn, khuya 5.11.2014
Nguyễn Hữu Hồng Minh - Ảnh & Video: Tiểu Vũ