CNN: 3 trụ cột giúp Việt Nam thành công trong cuộc chiến chống COVID-19

Đất nước 97 triệu dân này đã không ghi nhận ca tử vong nào liên quan đến coronavirus và tính đến hôm nay, 30.5, mới chỉ có 328 ca nhiễm cho dù Việt Nam có biên giới dài với Trung Quốc và hàng triệu du khách Trung Quốc nhập cảnh mỗi năm.

Đáng chú ý hơn khi Việt Nam là một quốc gia có thu nhập trung bình thấp với hệ thống chăm sóc sức khỏe chưa hiện đại nếu so với các quốc gia khác trong khu vực. Trung bình, Việt Nam chỉ có 8 bác sĩ trên 10.000 người, chỉ bằng 1/3 tỷ lệ ở Hàn Quốc.

Sau 3 tuần thực hiện giãn cách xã hội toàn quốc, Việt Nam đã dần dỡ bỏ các quy tắc giãn cách vào cuối tháng 4. Việt Nam đã không ghi nhận thêm ca nhiễm nào trong cộng đồng suốt hơn 40 ngày. Các hoạt động kinh doanh và trường học đã mở cửa trở lại và đời sống đang dần trở lại bình thường.

Việc những người hoài nghi về con số chính thức của Việt Nam có vẻ quá tốt là có thể hiểu được. Nhưng Guy Thwaites, một bác sĩ chuyên về bệnh truyền nhiễm, làm việc tại một trong những bệnh viện hàng đầu được chính phủ Việt Nam chỉ định điều trị cho bệnh nhân COVID-19, cho biết những con số nêu trên khớp với thực tế.

Thwaites, người đứng đầu đơn vị Nghiên cứu lâm sàng của Đại học Oxford tại TP.HCM cho biết: "Tôi đến các nơi mỗi ngày. Tôi hiểu mấy vụ này, tôi biết không có ca tử vong nào cả".

Vậy làm thế nào mà Việt Nam dường như đã thoát khỏi tai họa của coronavirus? Câu trả lời, theo các chuyên gia y tế cộng đồng, nằm trong sự kết hợp của các yếu tố, từ phản ứng nhanh chóng của chính phủ trong ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh, đến việc theo dõi và kiểm dịch nghiêm ngặt cũng như truyền thông hiệu quả tới người dân.

Hành động sớm

Việt Nam bắt đầu chuẩn bị từ 1 tuần trước khi phát hiện ca nhiễm đầu tiên. Vào thời điểm đó, chính quyền Trung Quốc và Tổ chức Y tế thế giới đều khẳng định rằng không có "bằng chứng rõ ràng" nào về việc lây truyền từ người sang người. Nhưng Việt Nam không chủ quan.

Ông Phạm Quang Thái, Phó phòng Kiểm soát nhiễm khuẩn, Viện Vệ sinh dịch tễ quốc gia tại Hà Nội cho biết: "Chúng tôi không chỉ chờ đợi các hướng dẫn từ WHO. Chúng tôi đã sử dụng dữ liệu mà chúng tôi thu thập từ trong và ngoài nước để quyết định hành động sớm".

Theo VTV, ngay đầu tháng 1, sân bay quốc tế Nội Bài đã thực hiện việc kiểm tra thân nhiệt đối với hành khách đến từ Vũ Hán. Khách du lịch bị sốt được cách ly và theo dõi chặt chẽ

Đến giữa tháng 1, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã ra lệnh cho các cơ quan chính phủ thực hiện "các biện pháp quyết liệt" để ngăn chặn dịch bệnh lây lan vào Việt Nam, tăng cường kiểm dịch y tế tại các cửa khẩu, sân bay và cảng biển.

Vào ngày 23.1, Việt Nam đã xác nhận 2 trường hợp nhiễm coronavirus đầu tiên - một người Trung Quốc sống tại Việt Nam và người cha từ Vũ Hán đến thăm con trai. Ngày hôm sau, các nhà chức trách hàng không của Việt Nam đã hủy tất cả các chuyến bay đến và đi Vũ Hán.

Vào kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã tuyên chiến với coronavirus theo tinh thần “chống dịch như chống giặc". Ngày 30.1, ông thành lập một ban chỉ đạo quốc gia về việc kiểm soát dịch bệnh.

Vào ngày 1.2, Việt Nam đã công bố dịch cấp quốc gia dù mới chỉ ghi nhận 6 trường hợp trên cả nước. Tất cả các chuyến bay giữa Việt Nam và Trung Quốc đã bị dừng lại, tiếp theo vào ngày hôm sau là tạm ngưng thị thực cho công dân Trung Quốc.

Trong suốt tháng 2, các hạn chế đi lại, kiểm dịch với người nhập cảnh và đình chỉ thị thực được mở rộng trong phạm vi khi coronavirus lan rộng ra khỏi Trung Quốc đến các quốc gia như Hàn Quốc, Iran và Ý. Vào cuối tháng 3, Việt Nam đã tạm ngừng nhập cảnh với tất cả người nước ngoài.

Việt Nam cũng nhanh chóng chủ động thực hiện các biện pháp cách ly. Vào ngày 12.2, họ đã cách ly toàn bộ xã Sơn Lôi với khoảng 10.000 người trong 20 ngày sau khi ghi nhận 7 trường hợp nhiễm coronavirus tại đây - vụ cách ly quy mô lớn đầu tiên được biết đến bên ngoài Trung Quốc. Các trường học vốn dự kiến ​​sẽ mở cửa trở lại vào tháng 2 sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, đã được lệnh đóng cửa, và chỉ mới mở cửa trở lại vào tháng 5.

Thwaites cho rằng tốc độ phản ứng của người Việt là lý do chính đằng sau thành công của họ: "Hành động của họ vào cuối tháng 1 và đầu tháng 2 đã đi trước các quốc gia khác rất nhiều. Và điều đó rất hữu ích... để họ có thể chủ động kiểm soát".

Truy tìm dấu vết tỉ mỉ

Những hành động sớm mang tính quyết định đã ngăn chặn hiệu quả sự lây truyền trong cộng đồng và cho đến ngày 13.2, các trường hợp được phát hiện tại Việt Nam chỉ là 16. Trong 3 tuần liền sau, không có trường hợp nhiễm bệnh mới - cho đến khi làn sóng thứ 2 xảy ra vào tháng 3, khi người Việt Nam trở về từ nước ngoài.

Các nhà chức trách truy tìm nghiêm ngặt những người tiếp xúc các bệnh nhân dương tính coronavirus và đưa họ đi cách ly 2 tuần bắt buộc.

Bác sĩ Phạm Quang Thái cho biết: "Chúng tôi có một hệ thống rất mạnh: 63 CDC (trung tâm kiểm soát dịch bệnh) cấp tỉnh, hơn 700 CDC cấp huyện và hơn 11.000 trung tâm y tế xã. Tất cả đều tham gia quá trình truy vết người bệnh”.

Một bệnh nhân bị xác nhận dương tính coronavirus phải cung cấp cho cơ quan y tế một danh sách đầy đủ tất cả những người đã gặp trong 14 ngày gần nhất. Thông báo được đăng trên báo chí và truyền hình để công chúng biết nơi và thời gian một bệnh nhân coronavirus đã đến, kêu gọi mọi người đến cơ quan y tế để xét nghiệm nếu họ cũng đã có mặt đúng nơi, đúng lúc với bệnh nhân.

Khi Bệnh viện Bạch Mai ở Hà Nội, một trong những bệnh viện lớn nhất Việt Nam, trở thành điểm nóng dịch coronavirus với hàng chục ca nhiễm được phát hiện vào tháng 3, chính quyền đã áp dụng cách ly toàn bộ bệnh viện và theo dõi gần 100.000 người liên quan đến bệnh viện, bao gồm cả nhân viên y tế, bệnh nhân, người ghé thăm và những ai có tiếp xúc gần với những người này.

Ông Thái nói: "Thông qua theo dõi tiếp xúc, chúng tôi đã tìm ra gần như tất cả mọi người và yêu cầu họ ở nhà tự cách ly, và nếu họ có bất kỳ triệu chứng nào, họ có thể đến các trung tâm y tế để được xét nghiệm miễn phí".

Nhà chức trách cũng đã kiểm tra hơn 15.000 người liên quan tới các bệnh viện, trong đó có 1.000 nhân viên y tế. Nỗ lực truy tìm tiếp xúc của người Việt Nam rất tỉ mỉ đến nỗi họ không chỉ theo dõi với những người tiếp xúc trực tiếp người bệnh (F1) mà còn cả những người có tiếp xúc gián tiếp (F2, F3). Bác sĩ Thwaites nhận xét: "Đó là một phần trong những phản ứng của họ. Tôi không nghĩ rằng có bất kỳ quốc gia nào đã thực hiện kiểm dịch đến mức đó".

Tất cả những người tiếp xúc trực tiếp người bệnh đều được đưa đi cách ly tại các trung tâm y tế, khách sạn hoặc trại quân đội. Một số tiếp xúc gián tiếp được yêu cầu tự cách ly tại nhà, theo một nghiên cứu về các biện pháp kiểm soát của COVID-19 của Việt Nam với sự tham gia của khoảng 20 chuyên gia y tế trong nước.

Theo nghiên cứu thống kê, kể từ ngày 1.5, khoảng 70.000 người đã bị cách ly trong các cơ sở của nhà nước, trong khi có khoảng 140.000 người đã tự cách ly tại nhà hoặc trong khách sạn.

Nghiên cứu cũng cho thấy trong số 270 bệnh nhân COVID-19 của Việt Nam, 43% là các trường hợp không có triệu chứng và kết quả này nhấn mạnh giá trị của việc theo dõi và kiểm dịch nghiêm ngặt. Nếu nhà chức trách không chủ động tìm kiếm những người có nguy cơ lây nhiễm, vi rút có thể đã âm thầm lây lan trong cộng đồng vài ngày trước khi được phát hiện.

Tuyên truyền hiệu quả cho cộng đồng

Ngay từ đầu, chính phủ Việt Nam đã truyền đạt rõ ràng với công chúng về sự bùng phát dịch.

Các trang web, đường dây nóng điện thoại và ứng dụng điện thoại đã được thiết lập để cập nhật cho công chúng về các tình hình mới nhất của dịch bệnh và tư vấn y tế. Bộ Y tế cũng thường xuyên gửi thông báo nhắc nhở tới người dân qua tin nhắn SMS.

Bác sĩ Thái cho biết vào một ngày bận rộn, chỉ riêng đường dây nóng quốc gia có thể nhận được 20.000 cuộc gọi, không tính các cuộc gọi vào hàng trăm đường dây nóng cấp tỉnh và cấp huyện.

Hệ thống truyền thông cả nước cũng được huy động, nâng cao nhận thức về sự bùng phát thông qua loa, áp phích đường phố, báo chí và mạng xã hội. Vào cuối tháng 2, Bộ Y tế đã phát hành một video ca nhạc hấp dẫn dựa trên một bản hit pop của Việt Nam để chỉ mọi người cách rửa tay đúng cách và các biện pháp vệ sinh khác trong khi dịch bệnh bùng phát. Đến nay, bài hát đã thu hút hơn 48 triệu lượt xem trên Youtube.

Thwaites cho biết kinh nghiệm phong phú của Việt Nam trong việc đối phó với dịch bệnh truyền nhiễm, như dịch SARS từ năm 2002 đến 2003 và dịch cúm gia cầm sau này, đã giúp chính phủ và người dân chuẩn bị chu đáo trước đại dịch COVID-19.

"Người dân cảnh giác các bệnh truyền nhiễm hơn nhiều so với các quốc gia có lẽ giàu có hơn hoặc các quốc gia không mắc nhiều bệnh truyền nhiễm - ví dụ như ở châu Âu, Mỹ".

"Cả nước hiểu rằng cần phải thực hiện nghiêm túc và tuân thủ hướng dẫn từ chính phủ về cách ngăn chặn lây nhiễm".

Anh Tú (theo CNN)