Quan hệ Mỹ - Đài - Trung thêm phức tạp sau khi bà Thái tái đắc cử

Nữ lãnh đạo Thái Anh Văn hôm 11.1 vừa thành công có thêm 1 nhiệm kỳ. Đảng Dân tiến (DPP) chủ trương cứng rắn với Trung Quốc cũng duy trì được thế đa số tại cơ quan lập pháp.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ngay lập tức gửi lời chúc mừng đồng thời khẳng định giữa hai bên không chỉ là đối tác mà còn chia sẻ chung giá trị dân chủ. Đáp lại, người đứng đầu cơ quan ngoại giao Đài Loan Joseph Wu tuyên bố sẵn sàng hợp tác chặt chẽ hơn trong tương lai.

Nhà nghiên cứu chính trị Jonathan Sullivan thuộc đại học Nottingham cho rằng cả Mỹ lẫn Trung Quốc đều không muốn vì vấn đề Đài Loan mà nổ ra xung đột. Tuy nhiên hiện nay tồn tại nhiều ẩn số như tính cách dễ thay đổi của Tổng thống Donald Trump, cuộc bầu cử Mỹ năm nay cũng như cách Mỹ - Trung xử lý mối quan hệ song phương ngày một xấu đi.

“Chắc chắn Mỹ rất biết ơn vì bà Thái không làm xáo trộn tình hình. Yếu tố bất thường nằm ở Trung Quốc - nước tự đưa bản thân vào thế khó, gần như chẳng có khả năng họ nhượng bộ để bà Thái tái khởi động đối thoại”, nhà nghiên cứu Sullivan phân tích. Ông dự báo chính quyền Bắc Kinh sẽ cố kiềm chế chừng nào quan hệ với Mỹ còn cứu vãn được, miễn là phía Washington không làm điều gì quá đáng.

Chuyên gia về quan hệ hai bờ Timothy Rich thuộc đại học Western Kentucky tin tưởng Mỹ sắp hỗ trợ Đài Loan mạnh mẽ hơn nữa, còn phía Trung Quốc chuẩn bị lôi kéo 15 quốc gia công nhận hòn đảo tự trị để trả đũa. Ông đánh giá: “Chính quyền Bắc Kinh có thể cố gắng chia rẽ Mỹ với Đài Loan bằng cách nhượng bộ Washington về thương mại. Trung Quốc nhận ra rằng gây áp lực lên bà Thái chỉ khiến người dân Đài Loan bầu cho DPP nên họ sẽ thay đổi hướng đi”.

Giáo sư quan hệ quốc tế Thời Ân Hoằng thuộc Đại học Nhân dân (Bắc Kinh) thì lại cho rằng chỉ cần tăng cường chiến dịch gây sức ép lên Đài Loan là đủ, đối phó Mỹ mới khó khăn.

“Chính quyền Tổng thống Donald Trump đưa Đài Loan vào chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Đài Loan hưởng lợi từ cạnh tranh Mỹ - Trung”, theo giáo sư Thời.

Trợ lý giáo sư Lâm Dĩnh Hựu thuộc đại học Trung Chính (Đài Loan) dự đoán Trung Quốc vẫn tiếp tục thực hiện hàng loạt hành động đe dọa quân sự. Ông nhận định quan hệ hai bờ khó tránh khỏi kịch bản leo thang căng thẳng, nhưng chính quyền Bắc Kinh nên nối lại một số liên lạc chính thức nhằm cải thiện hình ảnh trong mắt người dân hòn đảo tự trị.

Cũng theo trợ lý Lâm, tình hình sắp tới tùy thuộc vào cuộc bầu cử tại Mỹ và đàm phán thương mại Mỹ - Trung. Đài Loan sẽ hưởng lợi với tư cách “lá bài mặc cả” của cả giới chức Washington lẫn Bắc Kinh.

Cẩm Bình (theo SCMP)