Nocardiosis thường được xem là bệnh nhiễm trùng cơ hội, tức là nó chủ yếu xuất hiện ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, như bệnh nhân ung thư, người mắc HIV/AIDS, hoặc người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch sau khi ghép tạng. Tuy nhiên, bệnh không chỉ giới hạn ở nhóm này. Khoảng 20-30% trường hợp mắc Nocardiosis xảy ra ở những người không có tiền sử bệnh lý nền.

Theo Live Science, người trên 40 tuổi, đặc biệt là nam giới, có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với các nhóm khác. Tại Mỹ, mỗi năm ghi nhận từ 500 đến 1.000 ca mắc bệnh mới.

Nguyên nhân và triệu chứng

Vi khuẩn Nocardia tồn tại tự nhiên trong môi trường, đặc biệt là trong đất, nước đọng và các vật liệu thực vật đang phân hủy. Đến nay, đã xác định được khoảng 100 loài Nocardia, trong đó có 12 loài có thể gây bệnh cho người.

Nhiễm khuẩn xảy ra khi con người hít phải bụi chứa vi khuẩn hoặc khi vi khuẩn xâm nhập qua vết thương hở tiếp xúc với đất hoặc nước ô nhiễm. Điều quan trọng là Nocardiosis không lây truyền từ người sang người, mà lây trực tiếp từ môi trường tự nhiên.

Triệu chứng của bệnh phụ thuộc vào cơ quan bị ảnh hưởng, nhưng thường bắt đầu từ phổi. Khi vi khuẩn xâm nhập qua đường hô hấp, chúng có thể hình thành các khoang chứa mủ hoặc áp xe bên trong phổi. Biểu hiện thường thấy bao gồm đau ngực, ho kéo dài (có thể ho ra máu), sốt, ớn lạnh, đổ mồ hôi cũng như mệt mỏi, và suy nhược.

Nếu không được kiểm soát, vi khuẩn Nocardia có thể theo đường máu lan đến các cơ quan khác, đặc biệt là não, thận và ruột. Nhiễm trùng ở não thường gây đau đầu, rối loạn ý thức, yếu nửa người hoặc toàn thân và co giật. Đây là một dạng tiến triển nặng của bệnh với tỷ lệ tử vong rất cao.

Khoảng một phần ba bệnh nhân phát triển tổn thương da thay vì bị nhiễm trùng nội tạng. Các vết loét này thường xuất hiện ở tay, ngực hoặc mông, có thể trông như vết thương hở hoặc sưng viêm dưới da.

Nếu không được điều trị, bệnh có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết hoặc suy đa cơ quan, gây tử vong nhanh chóng. Tỷ lệ tử vong dao động từ 16% đến 40%, và có thể vượt quá 80% nếu vi khuẩn đã lan đến não.

Điều trị và tiên lượng

Mặc dù nguy hiểm, Nocardiosis có thể điều trị bằng kháng sinh. Tuy nhiên, vi khuẩn Nocardia có khả năng kháng nhiều loại thuốc, bao gồm penicillin. Do đó, bác sĩ thường chỉ định các kháng sinh đặc hiệu như Trimethoprim-Sulfamethoxazole hoặc kết hợp nhiều loại kháng sinh mạnh hơn.

Thời gian điều trị kéo dài từ 6 đến 12 tháng, đôi khi lâu hơn để phòng ngừa tái phát. Với các ca nhiễm trùng nặng hoặc có nhiều ổ áp xe, phẫu thuật có thể được chỉ định để loại bỏ mô nhiễm khuẩn nhằm hỗ trợ quá trình hồi phục.

Nocardiosis là bệnh không phổ biến nên dễ bị bỏ sót trong chẩn đoán, đặc biệt ở những bệnh nhân không có tiền sử suy giảm miễn dịch. Việc nhận biết các triệu chứng ban đầu và xét nghiệm chuyên sâu là yếu tố then chốt để phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.

Với các nhóm có nguy cơ cao như bệnh nhân ghép tạng, ung thư hoặc HIV, bác sĩ cần duy trì cảnh giác cao độ khi có biểu hiện bất thường về hô hấp, thần kinh hoặc da liễu. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng và giới y tế về căn bệnh này có thể giúp giảm thiểu đáng kể tỷ lệ tử vong, đặc biệt trong bối cảnh các loại vi khuẩn kháng thuốc đang trở thành mối đe dọa toàn cầu.

Hoàng Vũ