Tham gia cuộc thi Startup - Tạo giải pháp cho tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, với đề tài "Phân bón sinh học Vĩnh Châu - Vinh Chau - Biofertilizer" (VCBi), hai học sinh của trường THPT Nguyễn Khuyến, thị xã Vĩnh Châu (tỉnh Sóc Trăng) là Trần Lạc Huy (lớp 12A1) và Ngô Nhật Đan (lớp 12A4) đã đạt giải Khuyến khích.

Nói về đề tài của mình và bạn Ngô Nhật Đan thực hiện, em Trần Lạc Huy cho biết: “Sóc Trăng là tỉnh có thế mạnh về nuôi tôm của vùng ĐBSCL, sản lượng hằng năm trên 200.000 tấn. Trong đó, với lợi thế là địa phương ven biển, thị xã Vĩnh Châu có vùng nuôi tôm lớn nhất của tỉnh, với diện tích gần 11.000ha. Vụ tôm năm 2024, toàn thị xã đã thả nuôi hơn 7.899ha, sản lượng dự đoán trên 30.420 tấn. Với nguyên liệu thủy sản trên, Sóc Trăng có rất nhiều các nhà máy, xí nghiệp và công ty chế biến thủy hải sản đang hoạt động. Ngoài ra, theo Công ty cổ phần Mía đường Sóc Trăng, niên vụ mía 2023-2024, công ty xây dựng vùng nguyên liệu trên 3.400ha nên lượng bã mía từ công ty và các cơ sở bán nước mía là rất lớn”.

Theo em Huy, ý tưởng tái sử dụng bùn thải từ các nhà máy chế biến thủy hải sản và bùn đáy ao nuôi thủy sản cùng các phụ phẩm trong nông nghiệp để tạo nên phân bón hữu cơ cung cấp cho các hộ sản xuất nông nghiệp.

Để thực hiện đề tài, hai em đã tiến hành thu mẫu bùn thải từ ao sau các vụ thu hoạch và phơi khô đến độ ẩm nhất định (45-50%), sau đó kiểm tra hàm lượng các chất có trong bùn thải. Mẫu bùn thải cần đạt 10 tiêu chí được các nhà khoa học Trường đại học Cần Thơ gợi ý như: độ pH, Ni tơ tổng, chất hữu cơ, CEC,...

Tiếp theo, các em xử lý bã mía sau khi thu gom, phơi khô và cắt nhỏ tùy theo nhu cầu của các cây trồng với các bước xử lý nhằm tái sử dụng phế phẩm nông nghiệp, tăng thêm chất hữu cơ cũng như độ tơi xốp cho đất khi sử dụng. Tỷ lệ trộn bã mía từ 250 - 300kg bã khô với 1 tấn bùn ao.

Sau đó, các em tiến hành ủ cùng với chế phẩm EMIC theo tỷ lệ 200gr cho 1 tấn nguyên liệu ủ; trong đó đặc biệt tăng cường thêm các xạ khuẩn Streptomyces phaeoluteigriseus và Streptomyces matensis,... nhằm tăng nhanh khả năng phân hủy bã mía trong thời gian 25 - 30 ngày. Ngoài ra, có thể bổ sung thêm 2kg lân cho 1 tấn ủ, nhằm tăng thêm độ dinh dưỡng cho sản phẩm. Cuối cùng là thu sản phẩm và kiểm tra các thành phần dinh dưỡng và cung cấp ra thị trường.

Đối với bùn thải từ các nhà máy chế biến thủy hải sản, các em cũng tiến hành các bước như trên, nhưng không có bước khử mặn. Phần lớn bùn thải từ các nhà máy chế biến thủy hải sản thường được phơi khô sẵn, nên khi ủ cần chú ý đến độ ẩm của mẻ ủ.

Theo Huy và Đan, đề tài VCBi có những điểm mới so với các đề tài trước đây. Cụ thể, trước đây đã có những đề tài nghiên cứu tạo ra phân bón từ bùn thải trong các ao nuôi, chủ yếu là các ao nuôi cá nước ngọt và ủ Compost với mùn cưa, rơm rạ, nguyên liệu này ngày nay khó tìm.

Huy chia sẻ: "Nhóm chúng em sử dụng bùn thải từ các ao nuôi tôm nước lợ đến mặn ở khu vực và có xử lý mặn trước khi ủ, cũng như bã mía - nguyên liệu rất phổ biến ở quê em. Thứ hai, sử dụng vi sinh vật để ủ, nhằm tăng khả năng phân giải để tạo ra các chất hữu cơ tốt nhất cho cây trồng. Nếu thị trường có nhu cầu về đất sạch, hay đặc trưng cho cây trồng, chúng em có thêm khâu xử lý nguyên liệu bằng nhiệt và bổ sung thêm lượng khoáng nhất định theo nhu cầu thị trường. Tái sử dụng các nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương nên giá thành rẻ, góp phần bảo vệ môi trường, tăng thêm thu nhập và phát triển bền vững cho các hộ nuôi thủy sản nói chung và nhất là các hộ nuôi tôm ở Vĩnh Châu quê em nói riêng. Đặc biệt, ý tưởng đề tài còn giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đến mọi người, nhằm chung tay phát triển hành tinh xanh.

Nếu có điều kiện phát triển với quy mô công nghiệp, thì đây là một trong những sản phẩm phân bón hữu cơ thiết thực nhất cho các nông hộ vừa tái sử dụng các phế phẩm trong nuôi trồng và chế biến thủy sản, vừa tăng thu nhập, vừa bảo vệ môi trường, đặc biệt cung cấp nguồn phân bón cho các hộ trồng hành tím ở quê chúng em", Huy chia sẻ.

"Nhóm còn có ý tưởng tạo ra phân bón sạch cho từng loại cây trồng khác nhau và phù hợp với nhu cầu của các nông hộ", em Huy cho biết thêm.

Thầy Nguyễn Minh Hoàng, giáo viên hướng dẫn Huy và Đan thực hiện đề tài cho biết: "Ý tưởng của các em đã bắt đầu từ năm học 2023 - 2024. Các em tham khảo các quy trình sản xuất phân hữu cũng như phân tích các chỉ số trong bùn đáy ao, bể lắng,... để đưa ra quy trình khử phù hợp. Nổi bật nhất, các em sử dụng thêm hai xạ khuẩn Streptomyces phaeoluteigriseus và Streptomyces matensis để tăng nhanh độ phân hủy".

Bà Mai Thị Minh, Phó hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Khuyến cho biết: "Tôi rất vui khi thấy các học sinh của trường bắt đầu tham gia nghiên cứu khoa học. Đề tài "Phân bón sinh học Vĩnh Châu" là một ý tưởng rất ý nghĩa vì các em nghiên từ các phế thải của địa phương đang gây ô nhiễm môi trường để tạo ra phân hữu cơ cung cấp cho các nông hộ nhằm giảm chi phí sản xuất, cải tạo môi trường. Tôi rất quan tâm và luôn tạo điều kiện cho các em nghiên cứu khoa học. Đây là sân chơi bổ ích, giúp các em biết vận dụng những kiến thức của mình để tạo ra các sản phẩm có giá trị phục vụ cho xã hội, cho địa phương các em đang sinh sống".

"Em Trần Lạc Huy và em Ngô Nhật Đan là những học sinh giỏi của trường. Em Huy từng là học sinh giỏi trong kỳ thi chọn học sinh giỏi Toán, máy tính cầm tay. Em Ngô Nhật Đan cũng đa tài, đạt danh hiệu Học sinh giỏi cấp tỉnh môn Ngữ văn và là cây văn nghệ của nhà trường", bà Minh cho biết thêm.

Được biết, cuộc thi Startup - Tạo giải pháp cho tăng trưởng xanh và phát triển bền vững do Trung tâm Truyền thông tài nguyên và môi trường tổ chức năm nay có gần 100 hồ sơ của cá nhân, doanh nghiệp, học sinh, sinh viên dự thi. Sau 2 vòng chấm, Ban Giám khảo đã chọn được 18 dự án, ý tưởng để trao giải. Đây là lần đầu tiên Sóc Trăng có học sinh tham gia cuộc thi và đạt giải tại cuộc thi này.

V.K.K - Lương Xuân Cao