Theo Newsweek, Tổ chức cấm vũ khí hóa học (OPCW) và cộng đồng quốc tế đang tăng cường áp lực để bảo đảm những vật liệu chết người này không rơi vào tay các nhóm cực đoan. Bối cảnh phức tạp của Syria sau nội chiến kéo dài khiến nguy cơ này càng trở nên đáng quan ngại.

Tình hình vũ khí hóa học tại Syria

Syria gia nhập OPCW vào năm 2013 sau khi bị cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học trong cuộc nội chiến. Chính quyền ông Assad khi đó khai báo sở hữu 1.300 tấn vũ khí hóa học, bao gồm các chất độc chết người như sarin, clo và chất hóa học thần kinh VX. Tuy nhiên, các cuộc thanh tra sau đó của OPCW phát hiện rằng tuyên bố của Damascus không đầy đủ.

Giám đốc OPCW Fernando Arias từng khẳng định rằng vẫn còn tồn tại những cơ sở phát triển và sản xuất vũ khí hóa học không được khai báo. Điều này được củng cố bởi các bằng chứng thu thập được từ các cuộc tấn công hóa học trước đây, trong đó vụ tấn công tại Ghouta năm 2013 khiến hơn 1.400 người thiệt mạng, là một trong những sự kiện nghiêm trọng nhất.

Trong khi phần lớn các kho vũ khí hóa học đã bị tiêu hủy theo Công ước Vũ khí hóa học, OPCW vẫn nghi ngờ rằng Syria đang che giấu các cơ sở và vật liệu nguy hiểm. Với sự hỗn loạn hiện tại tại Syria, lo ngại về việc các vũ khí này rơi vào tay các nhóm cực đoan như Nhà nước Hồi giáo (IS) hoặc các phe nổi dậy trở nên đáng báo động hơn bao giờ hết.

Sau sự sụp đổ của chính quyền Assad, các nhóm nổi dậy đã gia tăng hoạt động, tìm cách tận dụng khoảng trống quyền lực để củng cố vị thế. Nguy cơ những nhóm này tiếp cận các loại vũ khí hóa học không được khai báo của Syria là một thách thức lớn đối với cộng đồng quốc tế.

Những loại vũ khí này không chỉ đe dọa đến người dân Syria mà còn có thể được sử dụng trong các cuộc tấn công khủng bố xuyên biên giới. Các cơ quan an ninh lo ngại rằng nếu vũ khí hóa học được sử dụng một cách bừa bãi, hậu quả sẽ không chỉ dừng lại ở khu vực Trung Đông mà còn có thể lan rộng toàn cầu.

Phản ứng quốc tế

Trước tình hình này, OPCW đã tăng cường giám sát và yêu cầu chính quyền mới tại Syria bảo đảm tuân thủ Công ước Vũ khí hóa học. Trong một tuyên bố mới nhất, OPCW cho biết họ đang "theo dõi chặt chẽ tình trạng của các địa điểm liên quan đến vũ khí hóa học". Đồng thời, tổ chức này cũng liên lạc với đại sứ quán Syria tại The Hague (La Hay, Hà Lan) để yêu cầu đảm bảo an toàn cho các kho vũ khí hóa học.

Israel, trong khi đó, đã tiến hành các cuộc không kích nhằm phá hủy các kho vũ khí chiến lược. Theo Bộ trưởng Ngoại giao Israel Gideon Saar, các cuộc tấn công này nhằm ngăn chặn các nhóm cực đoan tiếp cận các loại vũ khí nguy hiểm.

"Chúng tôi không thể để các loại vũ khí này rơi vào tay những kẻ cực đoan. An ninh của Israel và công dân của chúng tôi là ưu tiên hàng đầu", ông Saar nói.

Nhóm giám sát nhân quyền có trụ sở tại Anh, Đài quan sát nhân quyền Syria (SOHR) cũng xác nhận rằng Israel đã tiến hành không kích ngay sau khi chính quyền Assad sụp đổ. Các mục tiêu bao gồm cả vũ khí hóa học và tên lửa tầm xa.

Ngoài ra, các quốc gia phương Tây, bao gồm Mỹ và các đồng minh NATO, cũng đang theo dõi sát sao tình hình tại Syria. Các bên lo ngại rằng bất kỳ sự lơ là nào trong việc giám sát vũ khí hóa học đều có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Nga, một đồng minh lâu năm của chính quyền Assad, đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát vũ khí hóa học tại Syria. Tuy nhiên, với sự sụp đổ của chính quyền Assad, Moscow hiện đang phải đối mặt với áp lực đảm bảo rằng các cơ sở quân sự và kho vũ khí hóa học không rơi vào tay các nhóm phiến quân.

Điện Kremlin đã xác nhận rằng Nga sẽ cấp quyền tị nạn chính trị cho Assad, nhưng đồng thời từ chối bình luận về việc liệu Moscow có can thiệp trực tiếp để bảo vệ các kho vũ khí hóa học hay không. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nhấn mạnh rằng sự ổn định của khu vực sẽ là ưu tiên hàng đầu của Nga.

Thách thức phía trước

Mối lo ngại về các vũ khí hóa học "không được khai báo" tại Syria không chỉ làm nổi bật tình trạng hỗn loạn của quốc gia này mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về an ninh khu vực và toàn cầu. Với nguy cơ các kho vũ khí hóa học rơi vào tay các nhóm cực đoan hoặc bị lợi dụng cho mục đích khủng bố, nhiệm vụ bảo vệ và kiểm soát các vũ khí này trở thành một thách thức không thể xem nhẹ.

Trong bối cảnh hiện nay, khi các nhóm vũ trang cực đoan gia tăng hoạt động và sự can thiệp từ các cường quốc quốc tế ngày càng phức tạp, việc giám sát và quản lý các kho vũ khí hóa học ở Syria đã trở thành một ưu tiên cấp bách. Tuy nhiên, thực hiện nhiệm vụ này là điều vô cùng khó khăn khi quốc gia Trung Đông này vẫn đang chìm trong cảnh bất ổn chính trị và an ninh.

Geir Pedersen, Đặc phái viên Liên Hợp Quốc về Syria, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại và kêu gọi các bên liên quan hợp tác để thiết lập một cơ chế quản lý chuyển tiếp nhằm kiểm soát các loại vũ khí hóa học. Do đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức quốc tế như OPCW và các quốc gia có ảnh hưởng lớn như Nga, Israel, Mỹ là điều không thể thiếu. Thành công của hoạt động kiểm soát vũ khí hóa học không chỉ phụ thuộc vào năng lực kỹ thuật mà còn vào khả năng ngoại giao và sự đồng thuận giữa các bên, trong nỗ lực chung nhằm đảm bảo an ninh cho khu vực và thế giới.

Hoàng Vũ