Theo Wall Street Journal (WSJ), mhững cuộc không kích của Israel vào Iran cuối tuần qua không chỉ gây chấn động, mà còn phơi bày sự chênh lệch nghiêm trọng về năng lực quân sự giữa hai quốc gia.

Tấn công trực diện: Israel thể hiện sức mạnh vượt trội

Trong cuộc tấn công kéo dài vào sáng 26.10, các máy bay chiến đấu của Israel đã nhắm vào những cơ sở quân sự của Iran ở 3 tỉnh lớn, bao gồm cả hệ thống phòng không S-300 do Nga cung cấp. Bốn hệ thống phòng không đã bị tấn công và tất cả đều trở nên vô dụng, theo thông tin từ quan chức Israel và Mỹ. Đây được xem là một đòn đánh chiến lược vào năng lực tự vệ của Iran, khiến nước này trở nên dễ tổn thương trước các cuộc tấn công tương lai.

Điều đáng nói là cuộc không kích của Israel diễn ra trong bối cảnh Mỹ đã gây áp lực đáng kể lên Israel nhằm tránh tấn công các cơ sở hạt nhân và dầu mỏ của Iran - những địa điểm có thể tạo nên cuộc leo thang nghiêm trọng trong khu vực. Tuy nhiên, các quan chức Mỹ cho rằng Iran cần xem đây như một tín hiệu để dừng lại các hành động khiêu khích thay vì tiếp tục đẩy cao căng thẳng.

Trong phát biểu hôm 27.10, lãnh tụ tối cao Iran, ông Ali Khamenei, thừa nhận Israel đã gây tổn thất cho Iran nhưng không công bố cụ thể mức độ thiệt hại. Ông Khamenei cũng tránh hứa hẹn trả đũa mạnh mẽ, trái ngược với những phản ứng quyết liệt trước đây.

Khoảng cách sức mạnh

Việc phá hủy thành công các hệ thống phòng không hiện đại của Iran là bước ngoặt trong cuộc đối đầu giữa Israel và Cộng hòa Hồi giáo Iran. Thực tế này đã để lộ ra lỗ hổng lớn trong hệ thống phòng thủ của Iran, làm rõ sự chênh lệch về năng lực quân sự giữa hai bên. Đối với Israel, đây là một bước tiến chiến lược quan trọng, thể hiện khả năng bay sang không phận Iran và đạt được các mục tiêu chiến thuật với mức độ chính xác và hiệu quả cao.

Farzin Nadimi, chuyên gia quân sự về Iran tại Viện Washington, nhận định rằng Iran sẽ cần phải đầu tư lớn vào các hệ thống phòng không để đảm bảo phòng thủ trước những mối đe dọa mới. Ông nhấn mạnh “Iran là một quốc gia công nghiệp quân sự, có nhiều mục tiêu nhạy cảm trong nước cần được bảo vệ chặt chẽ”. Với sự kiện này, các chuyên gia cho rằng năng lực phòng không của Iran cần được cải thiện đáng kể nếu nước này muốn đối phó hiệu quả với các cuộc tấn công tương lai từ Israel.

Xung đột từ gián tiếp sang trực tiếp

Trong nhiều năm, Iran và Israel đã tham gia vào cuộc đối đầu gián tiếp. Iran cung cấp vũ khí và huấn luyện cho các lực lượng dân quân ở các quốc gia láng giềng của Israel, nhằm quấy rối và làm suy yếu đối thủ từ xa. Trong khi đó, Israel đáp trả bằng các hoạt động phá hoại và ám sát các nhà khoa học hạt nhân của Iran và tấn công các cơ sở quân sự của Iran ở Syria và những nước khác.

Giai đoạn gần đây đánh dấu một sự thay đổi quan trọng: cả hai đã bắt đầu tham gia vào cuộc đối đầu trực diện, kéo dài và đầy nguy hiểm. Điều này cho thấy sự tiến triển của xung đột khi cả hai bên đều phải đối mặt với những tổn thất tiềm tàng ngay trên lãnh thổ của mình. Trong khi Israel có thể dễ dàng phá hủy các mục tiêu của Iran mà không gặp nhiều trở ngại, Iran chỉ có thể tấn công vào hệ thống phòng không của Israel thông qua các đợt tấn công với hàng trăm tên lửa được phóng cùng lúc.

Công nghệ quân sự: Lợi thế của Israel trong cuộc chiến

Các chuyên gia cho rằng công nghệ quân sự hiện đại là nhân tố cốt lõi trong sự vượt trội của Israel. Trong cuộc tấn công cuối tuần qua, Israel đã sử dụng các máy bay chiến đấu F-35 - dòng máy bay có khả năng tàng hình và tránh được radar, cho phép chúng bay vào không phận Iran mà không bị phát hiện. Đây là một trong những loại vũ khí tối tân nhất của Israel, góp phần quan trọng vào việc phá hủy các hệ thống phòng không của Iran.

Hệ thống phòng không S-300 của Iran, do Liên Xô thiết kế vào thập niên 1960 và 1970, không thể theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ quân sự hiện đại. Mặc dù Nga đã cung cấp cho Iran khoảng 40 đến 60 bệ phóng S-300 từ năm 2016, số lượng này dường như không đủ để bảo vệ Iran trước các đòn tấn công mạnh mẽ và hiệu quả của Israel. Theo các chuyên gia, ngay cả khi Iran có thể khôi phục một số hệ thống bị phá hủy, Israel vẫn đã tạo ra lối vào thuận tiện cho các cuộc tấn công trong tương lai.

Israel có được sức mạnh quân sự một phần lớn nhờ vào sự hỗ trợ của Mỹ, trong khi Iran chủ yếu dựa vào công nghệ trong nước và sự hỗ trợ từ Nga và Trung Quốc. Liên minh giữa Tehran với Moscow và Bắc Kinh đã giúp Iran có được các hệ thống phòng thủ tiên tiến. Tuy nhiên, sự thất bại gần đây cho thấy rằng các liên minh này không thể bù đắp hoàn toàn cho sự chênh lệch về công nghệ.

Kể từ khi Moscow bắt đầu phát động cuộc chiến tại Ukraine, mối quan hệ quân sự giữa Iran và Nga ngày càng được thắt chặt. Iran cung cấp cho Nga các máy bay không người lái và tên lửa đạn đạo để hỗ trợ chiến dịch ở Ukraine, đổi lại là các thiết bị quân sự mà Iran rất cần. Tuy nhiên, với sự căng thẳng hiện tại, Nga và Trung Quốc có thể không ưu tiên cung cấp thêm các hệ thống vũ khí hiện đại cho Iran, đặc biệt khi điều đó có thể làm ảnh hưởng đến mối quan hệ của họ với các đối thủ khu vực của Iran như Ả Rập Xê Út.

Một cuộc chạy đua vũ trang mới?

Sự kiện này đặt ra nhiều câu hỏi cho chiến lược của Iran trong thời gian tới. Liệu Tehran sẽ tập trung vào việc cải thiện các hệ thống phòng không hay sẽ tiếp tục đầu tư vào công nghệ tấn công? Các quan chức Mỹ dự đoán rằng sự chậm trễ trong việc cung cấp thiết bị của Nga có thể gây căng thẳng trong quan hệ Iran - Nga, vốn đã gặp nhiều nghi ngại từ trước.

Trong bối cảnh đó, lãnh tụ tối cao Ali Khamenei khẳng định rằng áp lực quân sự từ Israel không nên cản trở nỗ lực phát triển vũ khí tân tiến của Iran, gồm cả tên lửa tầm cao. Ông cho rằng các quan chức Iran cần thận trọng và đưa ra các quyết định có lợi nhất cho quốc gia trong thời gian tới. Theo Afshon Ostovar, chuyên gia về quân đội Iran tại Trường sau đại học Hải quân ở Monterey, California (Mỹ), việc Iran theo đuổi công nghệ quân sự tiên tiến có thể khiến tình hình khu vực thêm phức tạp và căng thẳng hơn.

Kịch bản xấu nhất có thể xảy ra nếu Nga cung cấp cho Iran hệ thống S-400 và triển khai quân đội để điều khiển hệ thống này. Điều này sẽ đặt ra một thách thức mới cho Israel và thêm một lớp rủi ro địa chính trị cho khu vực. Như chuyên gia Ostovar nhận định, bất kỳ sự hỗ trợ quân sự nào từ Nga và Trung Quốc cho Iran cũng phải cân nhắc kỹ lưỡng để tránh gây ảnh hưởng đến các quan hệ phức tạp trong khu vực.

Cuộc tấn công của Israel không chỉ đơn thuần là hành động quân sự mà còn là lời cảnh báo nghiêm trọng đến Iran, khi họ thấy rằng công nghệ phòng không hiện tại chưa đủ để bảo vệ đất nước trước đối thủ có sức mạnh vượt trội như Israel. Cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực có thể chỉ mới bắt đầu, và với sự phức tạp của các mối quan hệ quốc tế, những diễn biến tiếp theo của xung đột này chắc chắn sẽ tiếp tục làm thay đổi cục diện chính trị Trung Đông.

Hoàng Vũ