Trung Quốc đang mở rộng tầm tay đón nhận kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI), một chương trình xây dựng hành lang sức mạnh điện toán trải dài toàn quốc sẽ bao phủ 99% dân số nước này, theo Yu Shiyang - kiến trúc sư chính của dự án. Đây là cách tiếp cận hoàn toàn trái ngược với Mỹ.

Tại Mỹ, hầu hết các cơ sở điện toán AI đang được xây dựng ở phía bắc Virginia, một khu vực tự hào có 70% các trung tâm dữ liệu của thế giới.

Trong khi đó, hành lang năng lực điện toán của Trung Quốc, ra mắt vào đầu tháng 10, có các cơ sở phân bổ trên khu vực rộng lớn, từ những khu vực ven biển phát triển kinh tế đến Sa mạc Gobi phía tây, biên giới phía bắc đến Siberia và thậm chí gồm cả Tây Tạng.

Đến năm 2030, các trung tâm này sẽ được kết nối bằng cáp quang tốc độ cao, tạo thành một mạng lưới thống nhất. Ngay cả ở thành phố nhỏ hơn với khoảng 500.000 người, một công ty khởi nghiệp sẽ có thể tận dụng cụm máy tính lớn gần đó để xử lý các tác vụ AI với độ trễ dưới 3 mili giây, nhanh hơn tốc độ làm mới màn hình smartphone.

Cách tiếp cận này rõ ràng tốn kém hơn và kém tiện lợi hơn so với việc xây dựng một trung tâm tập trung.

Trong một bài báo trên tạp chí E-Governance vào ngày 21.10, Yu Shiyang (Giám đốc Bộ phận Phát triển Dữ liệu lớn tại Trung tâm Thông tin Nhà nước Trung Quốc) đã giải thích lý do đằng sau chiến lược này.

Đầu tiên, có ý tưởng về sự công bằng. Cuộc cách mạng AI có nguy cơ làm trầm trọng thêm sự tập trung của cải vào tay một số ít người. Bắc Virginia hiện là một trong những khu vực giàu có nhất ở Mỹ. Trong số 7 quận có thu nhập hộ gia đình cao nhất Mỹ, 4 quận nằm ở khu vực này.

"Hầu hết các trung tâm dữ liệu cực lớn đều tập trung ở phía bắc Virginia, nơi các gã khổng lồ công nghệ như Microsoft, Google và Meta đã thiết lập cơ sở của họ", Yu Shiyang viết.

Trung Quốc cũng đang vật lộn với tình trạng mất cân bằng kinh tế, với các khu vực phía đông giàu hơn phía tây.

“Tối ưu hóa việc phân phối tài nguyên máy tính, thúc đẩy bố cục ngành công nghiệp kỹ thuật số cân bằng và phối hợp phát triển công nghiệp theo hướng đông - tây có thể mở ra những cơ hội đổi mới và tăng trưởng mới ở các khu vực rộng lớn như phía tây và đông bắc”, Yu Shiyang cho biết.

Lý do thứ hai là hiệu quả. Các trung tâm dữ liệu quá tập trung cản trở việc sử dụng năng lượng hiệu quả, đặc biệt là năng lượng xanh.

Do tình trạng thiếu hụt năng lượng, Microsoft thậm chí còn có kế hoạch mở lại nhà máy điện hạt nhân Three Mile Island không xa phía bắc Virginia, bất chấp sự cố hạt nhân xảy ra ở đó vào năm 1979.

Theo bản đồ trong bài viết của Yu Shiyang, hành lang năng lượng điện toán của Trung Quốc liên kết chặt chẽ với mạng lưới truyền tải điện áp cực cao của nước này. Điều đó đảm bảo nguồn cung cấp điện dồi dào, gồm năng lượng gió và năng lượng mặt trời từ Gobi và các sa mạc khác.

Một số người trong ngành công nghiệp Mỹ ghen tị với điều kiện này.

“Họ kêu gọi học hỏi từ Trung Quốc”, Yu Shiyang viết.

Điện áp cao hơn có nghĩa là truyền tải điện xa hơn. Năm ngoái, Trung Quốc đã xây dựng hơn 40.000km lưới điện cao thế, một số lưới đạt công suất 1.100 kilovolt. Ngược lại, Mỹ chỉ xây dựng chưa đến 1% chiều dài đó, với điện áp tối đa là 345 kilovolt.

Yu Shiyang cho biết các cơ sở phi tập trung cũng có thể an toàn hơn. Vị trí gần đại dương của bắc Virginia gây ra rủi ro. Một số chuyên gia an ninh Mỹ cảnh báo về khả năng bị tàn phá do thiên tai.

Theo Yu Shiyang, Trung Quốc đã chọn các khu vực phía tây có rủi ro thấp hơn làm vùng đất hậu phương chiến lược cho hành lang năng lực điện toán của mình.

"Việc xây dựng các trung tâm dữ liệu ở các khu vực chiến lược như Quý Châu, Tân Cương và Tây Tạng, vốn xa xôi và cách xa các trung tâm kinh tế, sẽ làm giảm rủi ro an ninh địa chính trị và tăng cường khả năng phục hồi cũng như khả năng chống chịu rủi ro trong các tình huống khắc nghiệt", ông viết.

Trung Quốc đang đẩy mạnh các nỗ lực nghiên cứu và phát triển để đưa siêu dự án này vào cuộc sống.

Năm ngoái, Mỹ chiếm 32% năng lực điện toán toàn cầu, đứng đầu trên toàn thế giới. Trung Quốc đứng thứ hai với thị phần khoảng 26%, một phần là do các lệnh trừng phạt từ Mỹ.

Thế nhưng, hoạt động sản xuất chip AI của Trung Quốc đang phát triển nhanh chóng, nhờ vào nỗ lực của các hãng công nghệ cao như Huawei. Các công ty này cũng đang phá vỡ kỷ lục thế giới về truyền dữ liệu dung lượng lớn, đường dài.

Theo Yu Shiyang, tính đến tháng 6, độ trễ trao đổi dữ liệu giữa miền đông và miền tây Trung Quốc đã giảm xuống còn 20 mili giây, hỗ trợ đào tạo AI quy mô lớn và xử lý tác vụ. Điều này đã cho phép các công ty Trung Quốc vượt qua Mỹ trong một số ứng dụng thương mại.

Ví dụ, trong khi Sora của OpenAI vẫn còn trong phòng thí nghiệm, một số công ty Trung Quốc đã cung cấp các dịch vụ chuyển văn bản thành video tương tự cho người dùng toàn cầu.

Yu Shiyang cho rằng tác động từ hành lang năng lực điện toán của Trung Quốc sẽ có ảnh hưởng toàn cầu.

“Các kênh điện toán công suất cao sẽ được mở rộng đến những quốc gia và khu vực dọc theo Vành đai và Con đường trong tương lai”, Yu Shiyang viết, đề cập đến Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc.

“Chúng tôi sẽ tận dụng tối đa lợi thế khu vực của Tân Cương, Thanh Hải, Cam Túc, Nội Mông và những khu vực khác để xuất khẩu tài nguyên điện toán sang Trung Á, Tây Á và Trung Đông. Chúng tôi cũng sẽ thúc đẩy Trùng Khánh, Quý Châu, Vân Nam, Quảng Đông, Quảng Tây, Hải Nam và các khu vực khác cung cấp dịch vụ cung cấp điện toán cho Nam Á và Đông Nam Á, đồng thời hướng dẫn các khu vực Đông Bắc như Hắc Long Giang xuất khẩu năng lực điện toán sang Đông Bắc Á”, ông cho biết thêm.

Sơn Vân