Sự thiếu hụt nhân lực, điều kiện sống kém cỏi và nghĩa vụ quân sự kéo dài vô tận là những nguyên nhân chính khiến các binh sĩ chọn cách từ bỏ quân ngũ.

Số lượng binh sĩ đào ngũ gia tăng

Theo báo cáo từ các nguồn khác nhau, số lượng binh sĩ Ukraine bị cáo buộc đào ngũ đã tăng đột biến trong năm 2024. Các tài liệu từ tổng công tố viên Ukraine cho thấy ít nhất 30.000 người đã bị truy tố vì tội đào ngũ trong năm nay, so với chỉ 9.000 vụ vào năm 2022. Các nguồn tin khác, bao gồm Kyiv Post và The Times trích dẫn con số cáo buộc dao động từ 45.000 - 60.000, nhấn mạnh mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

Mặc dù những người bị bắt có thể phải đối mặt với án tù từ năm đến 12 năm, nhiều binh sĩ vẫn chọn cách đào ngũ hơn là phải chịu đựng những điều kiện khắc nghiệt và không xác định được khi nào sẽ được giải ngũ.

Tinh thần sa sút và tình trạng kiệt quệ

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng đào ngũ là sự kiệt sức về tinh thần và thể chất của binh sĩ. Nhiều người đã chiến đấu liên tục trong nhiều ngày dưới hỏa lực dữ dội mà không có thời gian nghỉ. Theo quy định, binh sĩ được phép nghỉ 10 ngày hai lần mỗi năm, nhưng tình trạng thiếu hụt nhân lực đôi khi khiến họ không thể được nghỉ ngơi đúng hạn. Các binh sĩ và gia đình họ đang kêu gọi các kỳ nghỉ kéo dài hơn và có hệ thống luân phiên, nhưng điều này chưa được đáp ứng.

Một ví dụ điển hình là trường hợp của Serhii Hnezdilov, một binh sĩ kiêm nhà báo, người đã công khai trên mạng xã hội về quyết định đào ngũ của mình. Anh đã bị bắt sau khi từ bỏ quân ngũ do điều kiện chiến đấu quá khắc nghiệt, và nói rằng “ít nhất trong tù, bạn biết khi nào mình sẽ được thả ra".

Thiếu hụt nhân lực và vũ khí

Sự gia tăng số lượng binh sĩ đào ngũ càng trở nên đáng lo ngại khi Ukraine đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực trầm trọng. Theo ước tính từ phương Tây, Ukraine có khoảng 1 triệu quân nhân, trong khi Nga có khoảng 2,4 triệu. Một số chỉ huy quân đội Ukraine cho biết trong nhiều tình huống, họ phải đối mặt với tỷ lệ quân số Nga áp đảo, có thể lên tới 10:1.

Không chỉ thiếu nhân lực, quân đội Ukraine còn thiếu hụt vũ khí và đạn dược. Mặc dù nhận được viện trợ quân sự từ các đồng minh phương Tây, nhưng tốc độ cung cấp vẫn bị cho là quá chậm. Các binh sĩ ở tiền tuyến thường phải đối mặt với tình trạng thiếu đạn dược, khiến họ cảm thấy bất lực trước sự tiến công của quân địch. Một số chỉ huy quân đội cũng than phiền rằng họ đã chứng kiến toàn bộ đơn vị của mình bị tiêu diệt vì thiếu vũ khí.

Luật nghĩa vụ quân sự hà khắc?

Một trong những yếu tố thúc đẩy tình trạng đào ngũ là luật nghĩa vụ quân sự của Ukraine, theo đó nam giới trong độ tuổi từ 25 - 60 bắt buộc phải tham gia quân đội. Kể từ khi luật này được mở rộng vào tháng 4.2024, không có giới hạn thời gian rõ ràng cho nghĩa vụ quân sự đối với những người lính nghĩa vụ. Điều này khiến nhiều binh sĩ cảm thấy họ không bao giờ có thể rời khỏi tiền tuyến.

Mặc dù những người tình nguyện có thể rút khỏi quân đội sau 6 tháng phục vụ, những người lính nghĩa vụ không có lựa chọn tương tự. Điều này đã gây ra loạt chỉ trích mạnh mẽ từ những người cho rằng luật nghĩa vụ quân sự quá cứng nhắc và không phản ánh đúng nhu cầu thực tế của quân đội.

Nga cũng rơi vào tình trạng tương tự

Không chỉ Ukraine mà Nga cũng đang phải đối mặt với tình trạng tương tự. Mặc dù quân đội Nga có quân số đông hơn, nhưng các báo cáo từ phương Tây cho thấy Nga cũng đang phải đối mặt với tình trạng đào ngũ và thiếu vũ khí. Hơn 8.000 vụ vi phạm liên quan đến quân nhân Nga, trong đó phần lớn là đào ngũ, đã được xét xử kể từ khi chiến tranh bắt đầu.

Cả Ukraine và Nga đều đang sử dụng các biện pháp để tăng cường lực lượng quân đội, nhưng hiệu quả của những biện pháp này vẫn còn là một câu hỏi lớn. Tình trạng đào ngũ trong quân đội Ukraine tiếp tục gia tăng, và nếu không có giải pháp cải thiện tình hình ở tiền tuyến, vấn đề này có thể tiếp tục làm suy yếu khả năng chiến đấu của nước này.

Hoàng Vũ