Tháng trước, đội ngũ quân nhân kỹ thuật Israel mất nhiều giờ trong đêm đào sâu vào một đường hầm dài khoảng 200 mét bên dưới thành phố Khan Younis để khai quật thi thể 4 đàn ông cùng 1 phụ nữ. Tất cả đều là con tin bị Hamas bắt về năm ngoái.

Họ chỉ biết nơi cần tìm kiếm khi một người Palestine bị bắt khai ra. Chiến dịch như vậy diễn ra thường xuyên trong thời gian gần đây. Vào ngày 20.8, IDF thông báo tìm được 6 thi thể con tin khác, nâng tổng số thi thể tìm thấy lên 30.

Chiến dịch giải cứu con tin còn sống chưa được thực hiện nhiều vì đòi hỏi tin tình báo chi tiết hơn, lại dễ xảy ra sai sót hơn. Cho đến nay chỉ mới có 7 con tin sống sót được giải cứu, dường như chỉ có thỏa thuận ngừng bắn là cách duy nhất để đưa hơn 100 con tin còn lại trở về.

Tin tình báo từ đâu?

Lượng tin tình báo về con tin tăng lên theo thời gian cuộc chiến diễn ra. IDF lấy được không ít dữ liệu có giá trị của Hamas khi tìm thấy máy tính, điện thoại di động cùng tài liệu tại Gaza, sau đó sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) tiến hành sàng lọc. Nguồn tin con người, chẳng hạn người Palestine bị bắt, hay người cung cấp thông tin cũng đóng vai trò quan trọng.

“Thi thể con tin ở đó suốt vài tháng. Chúng tôi mất thời gian tìm hiểu tình hình tổng thể rồi thực hiện nhiệm vụ”, tướng nghỉ hưu Israel Ziv chia sẻ.

Ở lần thu hồi 6 thi thể mới nhất, một phần tin tình báo phục vụ chiến dịch là do cơ quan an ninh nội bộ Israel (Shin Bet) thu thập. Hầu hết con tin xấu số đều khoảng 75 - 80 tuổi nên đủ tiêu chí được thả tự do, nhưng đáng tiếc quá trình đàm phán thỏa thuận bế tắc.

Song song với nỗ lực của giới chức năng, người dân Israel cũng vào cuộc. Nhà khoa học thông tin Karine Nahon (Đại học Reichman) thành lập nhóm tình nguyện viên chuyên tìm kiếm thông tin trên mạng xã hội và phát triển thuật toán sàng lọc 200.000 đoạn phim nhằm xác định danh tính trường hợp mất tích sau vụ tập kích do Hamas thực hiện. Họ chia sẻ những gì tìm được cho giới tình báo.

Theo ông Nahon: “Ban đầu không ai làm việc với chúng tôi. Phía nhà nước chưa có đơn vị nào phụ trách”.

Vài tuần sau vụ tập kích, một ủy ban chuyên gia y tế mới được thành lập. Họ phụ trách phân tích tin tình báo và xác định con tin còn sống hay đã chết để báo cho gia đình cũng như cho đội ngũ đàm phán thỏa thuận ngừng bắn. Tổng giám đốc Trung tâm Y tế Shaare Zedek Ofer Merin - thành viên ủy ban cho biết dựa trên nhiều đoạn phim từ các nguồn khác nhau cộng thêm bằng chứng ADN, họ xác định đến nay đã có hơn 40 con tin đã chết.

Israel còn thành lập đơn vị tình báo đặc biệt do tướng Nitzan Alon đứng đầu, phụ trách thu thập và phân tích thông tin về con tin, nơi ở cũng như tình trạng của họ. Đôi khi đơn vị cung cấp cho gia đình bằng chứng con tin chưa chết.

Một cựu tướng tiết lộ Israel cũng được Mỹ giúp sức nghe lén cuộc gọi tại Gaza. Thông tin từ nguồn này rất có ích cho nỗ lực tìm ra địa điểm giam giữ con tin.

Israel đặc biệt coi trọng nguồn tin con người vì thông tin từ đây thường chính xác. Nước này cũng dùng đến AI trong công tác phân tích lượng tin tình báo khổng lồ vì không thể xử lý thủ công tất cả.

Thách thức

Mặc dù đã được cải thiện đáng kể, hoạt động thu thập tin tình báo vẫn đối mặt với không ít thách thức.

Hamas rất cẩn trọng trong liên lạc. Thủ lĩnh Yahya Sinwar của nhóm chỉ truyền đạt qua người đưa tin, có thông tin ông tạm thời cắt đứt liên lạc với ban lãnh đạo do ngờ vực gián điệp len lỏi vào hàng ngũ sau vụ sát hại chỉ huy quân sự Marwan Issa.

Một thách thức khác là con tin bị giam giữ rải rác khắp Gaza, lại thường xuyên chuyển địa điểm nên rất khó xác định chính xác. Công dân Israel Aviva Siegel kể rằng mình bị giam ở 13 địa điểm khác nhau (cả ở dưới lẫn trên mặt đất) trong 51 ngày. Hamas thường giấu thi thể con tin nên tìm kiếm người đã chết còn khó hơn tìm người còn sống.

Dù cho có đầy đủ thông tin, không phải lúc nào Israel cũng chọn thực hiện nhiệm vụ giải cứu. Tháng 2 năm nay họ từng trì hoãn một nhiệm vụ vì hy vọng thỏa thuận ngừng bắn đổi con tin được thông qua.

Cẩm Bình