Trong số người được về nước có cựu lính thủy đánh bộ Mỹ Paul Whelan, nhà báo Evan Gershkovich của tờ The Wall Street Journal cùng một số nhân vật Nga đối lập sinh sống ở nước ngoài.

Đức cũng nhận về 5 công dân. Đổi lại Mỹ, Đức, Ba Lan, Slovenia, Na Uy trao trả 8 công dân Nga (vài người bị cáo buộc là gián điệp như Artem Dultsev, Anna Dultseva).

CNN cho biết đây là thành quả của nỗ lực ngoại giao đa phương hơn 2 năm. Thổ Nhĩ Kỳ đứng ra làm trung gian đàm phán, thiết lập nhiều kênh đối thoại giữa các bên cũng như hỗ trợ triển khai biện pháp đảm bảo an ninh, lên kế hoạch hậu cần, điều phối.

Sau khi trao đổi tù nhân diễn ra, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov từ chối đưa ra bình luận ngay nhưng nhấn mạnh tất cả “kẻ thù” nên ở lại nước ngoài, còn người không phải “kẻ thù” đều được chào đón trở về. Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) cảm ơn “các cơ quan chính phủ có thẩm quyền” cùng “đối tác nước ngoài” giúp đỡ thực hiện đợt trao đổi.

Gia đình tù nhân Mỹ sắp về nước đều đến Nhà Trắng chờ đợi cùng Tổng thống Joe Biden. Ông cùng cấp phó Kamala Harris đều hoan nghênh đợt trao đổi mới nhất. Đương kim lãnh đạo nói rằng nỗ lực ngoại giao đưa họ trở về bắt đầu từ trước lúc ông chính thức nhậm chức, sau đó ông chỉ đạo Hội đồng An ninh quốc gia (NSC) xem xét kỹ từng trường hợp.

Tổng thống Biden cũng gửi lời cảm ơn đến Đức, Ba Lan, Slovenia, Na Uy và Thổ Nhĩ Kỳ vì đã góp sức, tuyên bố không cần đối thoại với Tổng thống Nga Vladimir Putin lúc xúc tiến kế hoạch.

Thủ tướng Anh Keir Starmer, Ngoại trưởng Cộng hòa Czech Jan Lipavský, Ngoại trưởng Latvia Baiba Braže, Ngoại trưởng Estonia Margus Tsahkna, Thủ tướng Ireland Simon Harris, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk gửi lời chúc mừng đến gia đình những người được Nga trả tự do. NATO và Liên minh châu Âu (EU) cũng hoan nghênh tin tốt này.

Gặp mặt số công dân Nga được trao trả tại Moscow, Tổng thống Putin gửi lời cảm ơn vì họ giữ vững lòng trung thành với đất nước, cam kết tiến hành khen thưởng cấp nhà nước với họ.

Nghị sĩ Nga Maria Butina nhận định, đợt trao đổi tù nhân này có thể là khởi đầu cho “một trang mới của thế giới”, minh chứng hiệu quả của nỗ lực ngoại giao, qua đó mở đường cho đàm phán kết thúc cuộc chiến Ukraine.

Giáo sư chính trị học Sam Greene (Trung tâm phân tích Chính sách châu Âu) cũng đánh giá Nga vừa tỏ rõ thiện chí đàm phán với phương Tây về cuộc chiến Ukraine. Tuy nhiên ông lưu ý rằng phương Tây không nên đánh giá quá cao thiện chí này vì yêu cầu Nga từ bỏ các lãnh thổ mà họ giành quyền kiểm soát khó hơn yêu cầu trao đổi tù nhân rất nhiều.

Diễn biến ngày 1.8 vừa qua là đợt trao đổi tù nhân mang ý nghĩa lớn thứ ba giữa Nga với Mỹ trong hơn 2 năm qua. Hai lần trước diễn ra vào năm 2022.

Cẩm Bình